Logowww.mari-language.com:ENGLISH | МАРЛА | ПО-РУССКИ
Main page » Corpus Tool » Кече шочеш йӱдвелыште » 4. ЙОШКАР-ОЛА — МОСКО / YOSHKAR-OLA — MOSCOW

Corpus Tool Demo - Кече шочеш йӱдвелыште - 4. ЙОШКАР-ОЛА — МОСКО / YOSHKAR-OLA — MOSCOW

Cyrillic | UPA | IPA

Previous Chapter | Next Chapter

[Instructions]

Тыге ме 11 августышто, эше куд шагат эрдене корныш тарваныме нерген шоналташ тоштдымо кок марий, Йошкар-Ола — Моско поездыш лекна.
Кӱртньыгорно вокзалыш мыйым пелашем ден Игорь эргым, Люба акам ужаташ лектыч.
Марий кугыжаныш университетыште тунемше студентка ӱдырем тиде кечын пашаш лектын ыле.
Кумшо кечым веле ыштат, вигак йодын каяш йӧндымӧ лие.
Садлан мый тудын дене ончычак чеверласышым.
Чеверласымыже-можо, вашлийна ме тудым аваж дене коктын рӱдӧ пазар ваштареш (фирмыже лачак пазар кундемыште верланен), а тудо шкетын огыл улмаш, воктеныже вожыл пытыше каче шога.
Мыланемже эшеат чот йӧндымӧ лийын колтыш: ӱдырем каче дене келшашат кушкын шуын аман!..
— Ӱдырем, чеверласаш толынам.
Таче Моско поезд дене тора корныш каем, — маньым.
— Шкендым сайын кучо, аватым колышт, полшо тудлан, арале тудым...
— Ну вы даете!
Эр шӱдӧ кандашлу градуслан савырныш!..
Каче ончылно шочмо падырашым ны ӧндалмем, ны шупшалмем...
Тыгак шомак дене гына чеверласышна.
Варажым шкемым ну вурсем дык: вет тыгай кужу корныш тарваненат...
Мо тыланет каче?!
Такшым мом ынде вурсет, жапым мӧҥгеш от савыре вет.
Игече пеш мотор шога, кече онча.
Сумка йыр шогалыннат, Геннадийым пеш вучена, мом ойлен шуктыдымым шерына.
Теве тораштат огыл Вячеслав Абукаев койылалтыш.
Вуйжым кӱшкӧ нӧлталын, тыш-туш ончыштеш, мемнамак кычалеш.
Ужын шуктыш.
Лишеме.
Йолташемын толмыжлан моткоч йывыртенам.
— Кушто вес марий-чукчаже? — йодеш.
— Теве нунак толыт ала-мо, — шекланен шуктыш Алевтина.
Пелашемын кид лупшалме могырыш ончальым, Гена йыр чыган арвыль наре калык ошкылеш.
Векат, корныш шкетын гына лектын огыл, шоналтышым ондак.
Но уке.
Чыланат Генам ужатат улмаш, кум кугу сумкам нумалыт.
Туштак эше нылымше изирак сумка коеш.
— Гена, — мый чылт ӧрын кудалтышым, — тиде чыла тыйын сумкат мо?
Мом тынарже шӱшкынат?
— Утыжо нимат уке гай, — ышталеш садет.
— Такшым ватем оптен.
Мом оптымыжым омат пале.
— Корныштыжо кузе нумалаш тӱҥалат?
Кидетше вет кокыт велыс, — манам.
— Тидым тыге налам, тудым вачыш сакалтем, кумшым...
— Тыш-туш ончыштеш.
— Пӱйышкет налат мо? — воштылам.
Гена вуйжым удырале.
— Ай, йӧра, иктаж-мом шонен муына, — лупшале кидшым.
— Йӧра ынде, тыланда Казанский вокзал деч садак такси дене кайыман.
Кузе-гынат да такси шогымо верышке миен шуыда, — шыматат Генам ужаташ лекше кокла гыч.
Теве Моско поезд толын шогале.
Тарваныме марте жап пеш шагал кодын.
Ме писын гына билетыште ончыктымо вернам муна, сумканам яшлык-полкыш погыстарен пыштышна.
Ужаташ толшо-влак шукынжо уремыштак кодыч.
Лектын чеверласен ыжна шукто.
Вагон оза уто еҥым лекташат ӱжеш.
Теве Геннадий пелашыжым «чмок-чмок» шупшале да тамбур велыш ужатыш, мыят Алевтинам шокшын, йӧратен да тунамак моткоч чот чаманен ӧндальым:
«Чыте, Аля.
Логалеш тылат шкететлан».
Алевтина вагон гыч лекте.
Ик-кок минут гыч поезд тарванышаш.
Окнаш кӱтем.
Теве какши кужу капым погышо эргым оҥ пеленже кидшым ыреслен шога.
Мыняр гана ойленам, тыге ит ыште, шке декет ойгым шупшат.
Уке, самырыклан чылажат нипочем.
А тудо — сылне тыгай марий.
Эше изишак чогашылым погет гын, ой, сылне каче лият, эргым!
Но нимат огыл, тидым жап тӧрлата.
Вет тылзе гыч латкандаш ийым темет.
Воктекыже, вагон гыч лектын, йӧратыме пелашем, Алевтина, толын шогале.
Ой, кузе жалын чучын колтышт нуно мыланем.
Мо илена Алевтина дене, эре илаш гына тӱҥалына.
«Пиалнам пияк кочкын ала-мо» манмемлан, Аля мыняр гана мыйым тыге шыматен:
«Тыйын кок икшывет уло, тыршен тунемыт, ача-авам пагалат, могай-гынат да илаш верет уло.
Тек, тек шондан уремыште, пӧлем шыгыр, тӱшка кухньо...
Но тудо тыйын!..
Чылажат мемнан эше ончылно!
Чылажат мемнан сай лиеш!..»
А мыняр ме пачерлан толашышна, кооперативышкат пурен ончышна.
Кок пӧлеман пачерлан пыштыме оксанам 1998 ийысе дефолт манмет ушкал гаяк нулал нале.
Оксам нигӧ ыш пӧртылтӧ.
Пуйто чылажат тыгак лийшаш.
Пуйто илыш — картла модыш: шуктенат — йӧра, уке гын — вараш кодынат.
Варажым Марий Эл Президент Вячеслав Александрович Кислицын кок ий наре сӧрыш-ӱшандарыш.
Мыняр мыланем полшынеже ыле Марий Эл Президентын аппаратыштыже тыршыше, моткочак поро айдеме Владимир Петрович Рассанов (кийыме мландыже мамык гай пушкыдо лийже) — уке, нимат ыш лий.
Южо годымжо эн лишыл йолташ-влакын «полшымышт» денак, шояже-намысдымылыкше, осалже-чояже денак, нылле ий темымешкат, самырык пагытна эреак шыгырыште, ласка илыш деч поснак эртыш.
Эх, йолташ-влак, йолташи (тиде «Ямде лий» газет редакторын, Лидия Семенован, йӧратыме шомакше), пуйто кок илышым илена.
Мыняр гана ойленам, юмончылно, тиде шомакем моткоч чын, мом мыланна пайлаш?
Кеч ик ӱмыржым айдеме шот дене, ваш-ваш пагален, умылен, полшен илыза-ла!
А ме эре ваш-ваш пий ден пырысла оптен-удыркален, вуй гыч тошкен илаш тыршена, ваш-ваш кӱлеш-оккӱлланак кычкыркалена, кумылым волтена, игылтына.
А вара, лийже иктаж-могай шочмо кече пайрем, юбилей але пытартыш корныш ужатыме кече: огынат вожыл, шоя поро мутым тӱргоч ойлена.
Эх, марий ...-влак!
Уке!
Намыс йомын, шот уке...
А мыйым шотдымо илыш ынде тора Йӱдвелыш покта.
Кеч Юмыжо гына полшенак, йӧнымак ыштен шогыжо...
А такшым мо мый шке нергенем гына.
Шагал мо марий тӱняште мыйын гайже?
Шагал мо оласе марий-влак илат ӱмырышт мучко тӱшкагудылаште, коммуналкылаште?!
Культур пашаеҥ-влакымак налаш, журналист полкымак...
Вийвал ӱмыр мучко кинде шултыш да илыме вер нерген шонымек, вуйышто кумда шонымашлан мыняррак верже кодеш гын?
Тиде йодышак ваш-ваш ужмышудымылыкым, тумам тарвата.
Кунам чылажат тӧрлана?
Икте раш: марий верч шогаш, национальный йодышым ворандарен колташ правительствын кумыл уке гын, тыгай илыш ой! мыняр эше шуйнаш тӱҥалеш.
Ынде тыгак веле каласаш кодеш ала-мо: «Марийын пиалжым пияк кочкын».
Тыге манам да пошкудо чуваш да татар калыкым шарналтем.
Теве нунын чылажат шот-рат дене.
Эсогыл уке-уке да Россий Президентат нунын деке унала толын кая.
А Марий Элыште йӧршын вес сӱрет.
Поезд тарваныш, шинчавӱдым ӱштылшӧ пелашемым, вучыдымын тӱсдымӧ чурияныш савырныше эргымым шекланен, кумылем тодылалте...
Вучыза мыйым, эн лишыл йӧратымем-влак!


Admin login:

[Search]

4 — 1


Тыге ме 11 августышто, эше куд шагат эрдене корныш тарваныме нерген шоналташ тоштдымо кок марий, Йошкар-Ола — Моско поездыш лекна.

Тыге
Тыге
тыге
so
av
ме
ме
ме
1PL
pr
11
11
11
11
nm
августышто,
август-ышто
август-штЕ
August-INE
no-case
эше
эше
эше
yet
av
куд
куд
куд
six
nm
шагат
шагат
шагат
hour
no
эрдене
эрдене
эрдене
in.the.morning
av
корныш
корны-ш
корно-ш
road-ILL
no-case
тарваныме
тарваны-ме
тарване-мЕ
move-PTCP.PASS
vb2-ad
нерген
нерген
нерген
about
po
шоналташ
шоналт-аш
шоналте-аш
think-INF
vb2-inf
тоштдымо
тошт-дымо
тошт-дымЕ
dare-PTCP.NEG
vb1-ad
кок
кок
кок
two
nm
марий,
марий
марий
Mari
no
Йошкар-Ола —
Йошкар-Ола
Йошкар-Ола
Yoshkar-Ola
pn
Моско
Моско
Моско
Moscow
pn
поездыш
поезд-ыш
поезд-ш
train-ILL
no-case
лекна.
лек-на
лект-на
go-PST1.1PL
vb1-tense.pers

And so, on 11 August, we two Maris who at 6 in the morning hadn't even dared about leaving, left for the train going from Yoshkar-Ola to Moscow.

4 — 2


Кӱртньыгорно вокзалыш мыйым пелашем ден Игорь эргым, Люба акам ужаташ лектыч.

Кӱртньыгорно
Кӱртньыгорно
кӱртньыгорно
railroad
no
вокзалыш
вокзал-ыш
вокзал-ш
station-ILL
no-case
мыйым
мый-ым
мый-м
1SG-ACC
pr-case
пелашем
пелаш -ем
пелаш -ем
spouse -1SG
no -poss
ден
ден
ден
and
co
Игорь
Игорь
Игорь
Igoŕ
na
эргым,
эргым
эргым
my.son
no
Люба
Люба
Люба
L'uba
na
акам
ака-м
ака-ем
older.sister-1SG
no-poss
ужаташ
ужат-аш
ужате-аш
accompany-INF
vb2-inf
лектыч.
лект-ыч
лект-ыч
go-PST1.3PL
vb1-tense.pers

My wife, my son Igor and my elder sister Lyuba came to see me off to the railway station.

4 — 3


Марий кугыжаныш университетыште тунемше студентка ӱдырем тиде кечын пашаш лектын ыле.

Марий
Марий
марий
Mari
no
кугыжаныш
кугыжаныш
кугыжаныш
state
no
университетыште
университет-ыште
университет-штЕ
university-INE
no-case
тунемше
тунем-ше
тунем-шЕ
learn-PTCP.ACT
vb1-ad
студентка
студентка
студентка
female.student
no
ӱдырем
ӱдыр-ем
ӱдыр-ем
daughter-1SG
no-poss
тиде
тиде
тиде
this
pr
кечын
кечы-н
кече-н
sun-GEN
no-case
пашаш
паша-ш
паша-ш
work-ILL
no-case
лектын
лект-ын-Ø
лект-н-Ø
go-PST2-3SG
vb1-tense-pers
ыле.
ыл-'е
ул-Е
be-PST1.3SG
vb1-tense.pers

My daughter, a student at Mari State University, had already left for work.

4 — 4


Кумшо кечым веле ыштат, вигак йодын каяш йӧндымӧ лие.

Кумшо
Кумшо
кумшо
third
nm
кечым
кечы-м
кече-м
sun-ACC
no-case
веле
веле
веле
only
pa
ыштат,
ышт-ат
ыште-ат
do-3PL
vb2-pers
вигак
вигак
вигак
immediately
av
йодын
йод-ын
йод-н
ask-CVB
vb1-adv
каяш
ка[й]-[а]ш
кае-аш
go-INF
vb2-inf
йӧндымӧ
йӧн-дымӧ
йӧн-дымЕ
method-without
no-deriv.ad
лие.
ли[й]-е
лий-Е
be-PST1.3SG
vb1-tense.pers

It was only the third day of work, so it seemed inappropriate to ask.

4 — 5


Садлан мый тудын дене ончычак чеверласышым.

Садлан
Садлан
садлан
therefore
co
мый
мый
мый
1SG
pr
тудын
тудо-н
тудо-н
3SG-GEN
pr-case
дене
дене
дене
with
po
ончычак
ончыч -ак
ончыч -ак
at.first -STR
av -enc
чеверласышым.
чеверласы-шы-м
чеверласе-шЕ-м
say.goodbye-PTCP.ACT-ACC
vb2-ad-case

So I said goodbye to her earlier.

4 — 6


Чеверласымыже-можо, вашлийна ме тудым аваж дене коктын рӱдӧ пазар ваштареш (фирмыже лачак пазар кундемыште верланен), а тудо шкетын огыл улмаш, воктеныже вожыл пытыше каче шога.

Чеверласымыже-можо,
Чеверласы -мы -же- мо -жо
чеверласе -мЕ -жЕ мо -жЕ
say.goodbye -PTCP.PASS-3SGwhat-3SG
vb2 -ad-posspr-poss
вашлийна
вашлий-на
вашлий-на
meet-PST1.1PL
vb1-tense.pers
ме
ме
ме
1PL
pr
тудым
тудо-м
тудо-м
3SG-ACC
pr-case
аваж
ава-ж
ава-жЕ
mother-3SG
no-poss
дене
дене
дене
with
po
коктын
коктын
коктын
as.a.pair
av
рӱдӧ
рӱдӧ
рӱдӧ
center
no
пазар
пазар
пазар
market
no
ваштареш
ваштареш
ваштареш
toward
po
(фирмыже
фирмы-же
фирме-жЕ
firm-3SG
no-poss
лачак
лач -ак
лач -ак
just -STR
av -enc
пазар
пазар
пазар
market
no
кундемыште
кундем-ыште
кундем-штЕ
region-INE
no-case
верланен),
верлан-ен-Ø
верлане-ен-Ø
settle-PST2-3SG
vb2-tense-pers
а
а
а
and
co
тудо
тудо
тудо
3SG
pr
шкетын
шкет -ын
шкет -н
alone -GEN
ad -case
огыл
ог-Ø-ыл-Ø
ог-Ø-ул-Ø
NEG-3SG-be-CNG
vb-pers-vb-conn
улмаш,
улмаш
улмаш
be.PST2.3SG
vb
воктеныже
воктены -же
воктене -жЕ
beside -3SG
po -poss
вожыл
вожыл-Ø
вожыл-Ø
be.ashamed-CVB
vb1-adv
пытыше
пыты-ше
пыте-шЕ
end-PTCP.ACT
vb2-ad
каче
каче
каче
bridegroom
no
шога.
шог-а
шого-а
stand-3SG
vb2-pers

Eh, saying goodbye, I met her together with her mother across the street from the central market (her company is right in the market area), but she wasn't alone, beside her stands an embarrassed young man.

4 — 7


Мыланемже эшеат чот йӧндымӧ лийын колтыш: ӱдырем каче дене келшашат кушкын шуын аман!..

Мыланемже
мы-лан-ем-же
мый-лан-ем-жЕ
1SG-DAT-1SG-3SG
pr-case-poss-poss
эшеат
эше-ат
эше-ат
yet-and
av-enc
чот
чот
чот
very
av
йӧндымӧ
йӧн-дымӧ
йӧн-дымЕ
method-without
no-deriv.ad
лийын
лий-ын
лий-н
be-CVB
vb1-adv
колтыш:
колты-ш-Ø
колто-ш-Ø
send-PST1-3SG
vb2-tense-pers
ӱдырем
ӱдыр-ем
ӱдыр-ем
daughter-1SG
no-poss
каче
каче
каче
bridegroom
no
дене
дене
дене
with
po
келшашат
келш-аш-ат
келше-аш-ат
appeal.to-INF-and
vb2-inf-enc
кушкын
кушк-ын
кушк-н
grow-CVB
vb1-adv
шуын
шу-ын-Ø
шу-н-Ø
reach-PST2-3SG
vb1-tense-pers
аман!..
аман
аман
apparently
pa

So that felt even more uncomfortable: turns out my daughter had grown old enough to hang out with boys!...

4 — 8


— Ӱдырем, чеверласаш толынам.

Ӱдырем,
Ӱдыр-ем
ӱдыр-ем
daughter-1SG
no-poss
чеверласаш
чеверлас-аш
чеверласе-аш
say.goodbye-INF
vb2-inf
толынам.
тол-ын-ам
тол-н-ам
come-PST2-1SG
vb1-tense-pers

'- My daughter, I came to say goodbye.

4 — 9


Таче Моско поезд дене тора корныш каем, — маньым.

Таче
Таче
таче
today
av
Моско
Моско
Моско
Moscow
pn
поезд
поезд
поезд
train
no
дене
дене
дене
with
po
тора
тора
тора
distant
ad
корныш
корны-ш
корно-ш
road-ILL
no-case
каем, —
ка[й]-ем
кае-ем
go-1SG
vb2-pers
маньым.
ман-ьым
ман-ым
say-PST1.1SG
vb1-tense.pers

Today I'm going on a long journey on the Moscow train - I said.

4 — 10


— Шкендым сайын кучо, аватым колышт, полшо тудлан, арале тудым...

Шкендым
шкен-д-ым
шке-д-м
REFL-2SG-ACC
pr-poss-case
сайын
сай -ын
сай -н
good -GEN
ad -case
кучо,
кучо-Ø
кучо-Ø
hold-IMP.2SG
vb2-mood.pers
аватым
ава-т-ым
ава-ет-м
mother-2SG-ACC
no-poss-case
колышт,
колышт-Ø
колышт-Ø
listen-IMP.2SG
vb1-mood.pers
полшо
полшо-Ø
полшо-Ø
help-IMP.2SG
vb2-mood.pers
тудлан,
туд-лан
тудо-лан
3SG-DAT
pr-case
арале
арале-Ø
арале-Ø
defend-IMP.2SG
vb2-mood.pers
тудым...
тудо-м
тудо-м
3SG-ACC
pr-case

'- Behave yourself, listen to your mother, help her, take care of her ...

4 — 11


— Ну вы даете!

Ну
Ну
ну
well
pa
вы
вы
вы
you(RUS)
pr
даете!
даете
даете
you.give(RUS)
vb

'- Good job!

4 — 12


Эр шӱдӧ кандашлу градуслан савырныш!..

Эр
Эр
эр
morning
av
шӱдӧ
шӱдӧ
шӱдӧ
hundred
nm
кандашлу
кандашлу
кандашле
eighty
nm
градуслан
градус-лан
градус-лан
degree-DAT
no-case
савырныш!..
савырны-ш-Ø
савырне-ш-Ø
turn-PST1-3SG
vb2-tense-pers

The morning had turned by 180 degrees!..

4 — 13


Каче ончылно шочмо падырашым ны ӧндалмем, ны шупшалмем...

Каче
Каче
каче
bridegroom
no
ончылно
ончылно
ончылно
in.front
po
шочмо
шоч-мо
шоч-мЕ
be.born-PTCP.PASS
vb1-ad
падырашым
падыраш-ым
падыраш-м
bit-ACC
no-case
ны
ны
ны
neither.....nor
co
ӧндалмем,
ӧндал-м-ем
ӧндал-мЕ-ем
embrace-PTCP.PASS-1SG
vb1-ad-poss
ны
ны
ны
neither.....nor
co
шупшалмем...
шупшал-м-ем
шупшал-мЕ-ем
kiss-PTCP.PASS-1SG
vb1-ad-poss

In front of the boyfriend I neither wanted to hug or kiss my baby...

4 — 14


Тыгак шомак дене гына чеверласышна.

Тыгак
Тыгак
тыгак
like.this
av
шомак
шомак
шомак
word
no
дене
дене
дене
with
po
гына
гына
гына
only
pa
чеверласышна.
чеверласы-ш-на
чеверласе-ш-на
say.goodbye-PST1-1PL
vb2-tense-pers

So we said goodbye with words only.

4 — 15


Варажым шкемым ну вурсем дык: вет тыгай кужу корныш тарваненат...

Варажым
Варажым
варажым
then
av
шкемым
шке-м-ым
шке-ем-м
REFL-1SG-ACC
pr-poss-case
ну
ну
ну
well
pa
вурсем
вурс-ем
вурсо-ем
scold-1SG
vb2-pers
дык:
дык
дык
well
pa
вет
вет
вет
so
pa
тыгай
тыгай
тыгай
such
ad
кужу
кужу
кужу
long
ad
корныш
корны-ш
корно-ш
road-ILL
no-case
тарваненат...
тарван-ен-ат
тарване-ен-ат
move-PST2-2SG
vb2-tense-pers

But then later I could have scolded myself: but you left on such a long journey ...

4 — 16


Мо тыланет каче?!

Мо
Мо
мо
what
pr
тыланет
ты-лан-ет
тый-лан-ет
2SG-DAT-2SG
pr-case-poss
каче?!
каче
каче
bridegroom
no

What do you care about the guy?!

4 — 17


Такшым мом ынде вурсет, жапым мӧҥгеш от савыре вет.

Такшым
Такшым
такшым
generally
av
мом
мо -м
мо -м
what -ACC
pr -case
ынде
ынде
ынде
now
av
вурсет,
вурс-ет
вурсо-ет
scold-2SG
vb2-pers
жапым
жап-ым
жап-м
time-ACC
no-case
мӧҥгеш
мӧҥгеш
мӧҥгеш
back
av
от
о-т
о-т
NEG-2SG
vb-pers
савыре
савыре-Ø
савыре-Ø
make-CNG
vb2-conn
вет.
вет
вет
so
pa

But then what are you scolding yourself, you can't turn back time.

4 — 18


Игече пеш мотор шога, кече онча.

Игече
Игече
игече
weather
no
пеш
пеш
пеш
very
av
мотор
мотор
мотор
beautifully
av
шога,
шог-а
шого-а
stand-3SG
vb2-pers
кече
кече
кече
sun
no
онча.
онч-а
ончо-а
look-3SG
vb2-pers

The weather is very nice, the sun is shining.

4 — 19


Сумка йыр шогалыннат, Геннадийым пеш вучена, мом ойлен шуктыдымым шерына.

Сумка
Сумка
сумка
bag
no
йыр
йыр
йыр
around
po
шогалыннат,
шогал-ын-на-т
шогал-н-на-ат
stand.up-PST2-1PL-and
vb1-tense-pers-enc
Геннадийым
Геннадий -ым
Геннадий -м
Gennadiy -ACC
na -case
пеш
пеш
пеш
very
av
вучена,
вуч-ена
вучо-ена
wait-1PL
vb2-pers
мом
мо -м
мо -м
what -ACC
pr -case
ойлен
ойл-ен
ойло-ен
talk-CVB
vb2-adv
шуктыдымым
шу-кты-дымы-м
шу-ктЕ-дымЕ-м
reach-CAUS-PTCP.NEG-ACC
vb1-deriv.v-ad-case
шерына.
шер-ына
шер-на
comb-1PL
vb1-pers

We were standing around our bags, we were really waiting for Gennady, going through the things we had not managed to say.

4 — 20


Теве тораштат огыл Вячеслав Абукаев койылалтыш.

Теве
Теве
теве
here
pa
тораштат
тора -шт -ат
тора -штЕ -ат
distance -INE-and
no -case-enc
огыл
ог-Ø-ыл-Ø
ог-Ø-ул-Ø
NEG-3SG-be-CNG
vb-pers-vb-conn
Вячеслав
Вячеслав
Вячеслав
V'acheslav
na
Абукаев
Абукаев
Абукаев
Abukayev
na
койылалтыш.
койылалты-ш-Ø
койылалте-ш-Ø
appear-PST1-3SG
vb2-tense-pers

And then Vyacheslav Abukayev appeared not far in the distance.

4 — 21


Вуйжым кӱшкӧ нӧлталын, тыш-туш ончыштеш, мемнамак кычалеш.

Вуйжым
Вуй-жы-м
вуй-жЕ-м
head-3SG-ACC
no-poss-case
кӱшкӧ
кӱшкӧ
кӱшкӧ
up
av
нӧлталын,
нӧлтал-ын-Ø
нӧлтал-н-Ø
raise-PST2-3SG
vb1-tense-pers
тыш-туш
тыш-туш
тыш-туш
back.and.forth
av
ончыштеш,
ончышт-еш
ончышт-еш
look-3SG
vb1-pers
мемнамак
мем-на-м-ак
ме-на-м-ак
1PL-1PL-ACC-STR
pr-poss-case-enc
кычалеш.
кычал-еш
кычал-еш
search-3SG
vb1-pers

He lifted his head, he looks back and forth, he is looking for us.

4 — 22


Ужын шуктыш.

Ужын
Уж-ын
уж-н
see-CVB
vb1-adv
шуктыш.
шу-кты-ш-Ø
шу-ктЕ-ш-Ø
reach-CAUS-PST1-3SG
vb1-deriv.v-tense-pers

And he saw us.

4 — 23


Лишеме.

Лишеме.
Лишем-е
лишем-Е
go.closer.to-PST1.3SG
vb1-tense.pers

He came closer.

4 — 24


Йолташемын толмыжлан моткоч йывыртенам.

Йолташемын
Йолташ-ем-ын
йолташ-ем-н
friend-1SG-GEN
no-poss-case
толмыжлан
тол-мы-ж-лан
тол-мЕ-жЕ-лан
come-PTCP.PASS-3SG-DAT
vb1-ad-poss-case
моткоч
моткоч
моткоч
exceedingly
av
йывыртенам.
йывырт-ен-ам
йывырте-ен-ам
be.happy-PST2-1SG
vb2-tense-pers

I was very happy that my friend came.

4 — 25


— Кушто вес марий-чукчаже? — йодеш.

Кушто
Кушто
кушто
where
av
вес
вес
вес
different
ad
марий-чукчаже? —
марий- чукча -же
марий чукча -жЕ
Mari Chukchi-3SG
no no-poss
йодеш.
йод-еш
йод-еш
ask-3SG
vb1-pers

Where's that other Mari-Chukchi? - He asks.

4 — 26


— Теве нунак толыт ала-мо, — шекланен шуктыш Алевтина.

Теве
Теве
теве
here
pa
нунак
нуно-ак
нуно-ак
3PL-STR
pr-enc
толыт
тол-ыт
тол-ыт
come-3PL
vb1-pers
ала-мо, —
ала-мо
ала-мо
apparently
pa
шекланен
шеклан-ен
шеклане-ен
look.after-CVB
vb2-adv
шуктыш
шу-кты-ш-Ø
шу-ктЕ-ш-Ø
reach-CAUS-PST1-3SG
vb1-deriv.v-tense-pers
Алевтина.
Алевтина
Алевтина
Alevtina
na

'- So there they are coming it seems - noticed Alevtina.

4 — 27


Пелашемын кид лупшалме могырыш ончальым, Гена йыр чыган арвыль наре калык ошкылеш.

Пелашемын
Пелаш -ем -ын
пелаш -ем -н
spouse -1SG-GEN
no -poss-case
кид
кид
кид
hand
no
лупшалме
лупшал-ме
лупшал-мЕ
whip-PTCP.PASS
vb1-ad
могырыш
могыр-ыш
могыр-ш
body-ILL
no-case
ончальым,
ончал-ьым
ончал-ым
look-PST1.1SG
vb1-tense.pers
Гена
Гена
Гена
Gena
na
йыр
йыр
йыр
around
po
чыган
чыган
чыган
Romani
no
арвыль
арвыль
арвыле
group
no
наре
наре
наре
about
po
калык
калык
калык
people
no
ошкылеш.
ошкыл-еш
ошкыл-еш
step-3SG
vb1-pers

I looked where my wife was pointing her hand, a group of people like a band of gypsies is walking with Gena.

4 — 28


Векат, корныш шкетын гына лектын огыл, шоналтышым ондак.

Векат,
Век-ат
век-ат
at.all-and
av-enc
корныш
корны-ш
корно-ш
road-ILL
no-case
шкетын
шкет -ын
шкет -н
alone -GEN
ad -case
гына
гына
гына
only
pa
лектын
лект-ын
лект-н
go-CVB
vb1-adv
огыл,
ог-Ø-ыл-Ø
ог-Ø-ул-Ø
NEG-3SG-be-CNG
vb-pers-vb-conn
шоналтышым
шоналты-ш-ым
шоналте-ш-ым
think-PST1-1SG
vb2-tense-pers
ондак.
ондак
ондак
at.first
av

Seems like he didn't hit the road alone, I thought at first.

4 — 29


Но уке.

Но
Но
но
but
co
уке.
уке
уке
no
pa

But no.

4 — 30


Чыланат Генам ужатат улмаш, кум кугу сумкам нумалыт.

Чыланат
Чыла -н -ат
чыла -ан -ат
everything -with-and
pr -deriv.ad-enc
Генам
Гена -м
Гена -м
Gena -ACC
na -case
ужатат
ужат-ат
ужате-ат
accompany-3PL
vb2-pers
улмаш,
улмаш
улмаш
be.PST2.3SG
vb1
кум
кум
кум
three
nm
кугу
кугу
кугу
big
ad
сумкам
сумка-м
сумка-м
bag-ACC
no-case
нумалыт.
нумал-ыт
нумал-ыт
carry-3PL
vb1-pers

They had all come to see Gena off, carrying three heavy bags.

4 — 31


Туштак эше нылымше изирак сумка коеш.

Туштак
Тушт -ак
тушто -ак
there -STR
av -enc
эше
эше
эше
yet
av
нылымше
нылымше
нылымше
fourth
nm
изирак
изи -рак
изи -рак
small -COMP
ad -deg
сумка
сумка
сумка
bag
no
коеш.
ко[й]-еш
кой-еш
be.visible-3SG
vb1-pers

And there a fourth little bag appears too.

4 — 32


— Гена, — мый чылт ӧрын кудалтышым, — тиде чыла тыйын сумкат мо?

Гена, —
Гена
Гена
Gena
na
мый
мый
мый
1SG
pr
чылт
чылт
чылт
completely
av
ӧрын
ӧр-ын
ӧр-н
be.surprised-CVB
vb1-adv
кудалтышым, —
кудалты-ш-ым
кудалте-ш-ым
throw-PST1-1SG
vb2-tense-pers
тиде
тиде
тиде
this
pr
чыла
чыла
чыла
everything
pr
тыйын
тый-ын
тый-н
2SG-GEN
pr-case
сумкат
сумка-т
сумка-ет
bag-2SG
no-poss
мо?
мо
мо
INT
pa

'- Gena - I am completely taken aback - these are all your bags?

4 — 33


Мом тынарже шӱшкынат?

Мом
Мо -м
мо -м
what -ACC
pr -case
тынарже
тынар -же
тынар -жЕ
that.much -3SG
av -poss
шӱшкынат?
шӱшк-ын-ат
шӱшк-н-ат
shove-PST2-2SG
vb1-tense-pers

What did you pack so much?

4 — 34


— Утыжо нимат уке гай, — ышталеш садет.

Утыжо
Уты -жо
уто -жЕ
extra -3SG
no -poss
нимат
н'имат
н'имат
nothing
pr
уке
уке
уке
no
pa
гай, —
гай
гай
like
po
ышталеш
ыштал-еш
ыштал-еш
do-3SG
vb1-pers
садет.
сад-ет
саде-ет
that-2SG
pr-poss

He's like: - There's nothing unnecessary there

4 — 35


— Такшым ватем оптен.

Такшым
Такшым
такшым
generally
av
ватем
ват-ем
вате-ем
wife-1SG
no-poss
оптен.
опт-ен-Ø
опто-ен-Ø
put-PST2-3SG
vb2-tense-pers

'-Actually my wife did the packing.

4 — 36


Мом оптымыжым омат пале.

Мом
Мо -м
мо -м
what -ACC
pr -case
оптымыжым
опты-мы-жы-м
опто-мЕ-жЕ-м
put-PTCP.PASS-3SG-ACC
vb2-ad-poss-case
омат
о-м-ат
о-м-ат
NEG-1SG-and
vb-pers-enc
пале.
пале-Ø
пале-Ø
know-IMP.2SG
vb2-mood.pers

I don't even know what she packed.

4 — 37


— Корныштыжо кузе нумалаш тӱҥалат?

Корныштыжо
Корны-шты-жо
корно-штЕ-жЕ
road-INE-3SG
no-case-poss
кузе
кузе
кузе
how
av
нумалаш
нумал-аш
нумал-аш
carry-INF
vb1-inf
тӱҥалат?
тӱҥал-ат
тӱҥал-ат
start-2SG
vb1-pers

'- How are you going to carry that on the way?

4 — 38


Кидетше вет кокыт велыс, — манам.

Кидетше
Кид-ет-ше
кид-ет-жЕ
hand-2SG-3SG
no-poss-poss
вет
вет
вет
so
pa
кокыт
кокыт
кокыт
two
nm
велыс, —
велы-с
веле-с
only-STR
pa-enc
манам.
ман-ам
ман-ам
say-1SG
vb1-pers

You've only got two hands at hand - I say.

4 — 39


— Тидым тыге налам, тудым вачыш сакалтем, кумшым...

Тидым
Тиды-м
тиде-м
this-ACC
pr-case
тыге
тыге
тыге
so
av
налам,
нал-ам
нал-ам
take-1SG
vb1-pers
тудым
тудо-м
тудо-м
3SG-ACC
pr-case
вачыш
вачы-ш
ваче-ш
shoulder-ILL
no-case
сакалтем,
сакалт-ем
сакалте-ем
hang.up-1SG
vb2-pers
кумшым...
кумшы -м
кумшо -м
third -ACC
nm -case

'- This one I'll take like this, that one I'll put over my shoulder, the third one ...

4 — 40


— Тыш-туш ончыштеш.

Тыш-туш
Тыш-туш
тыш-туш
back.and.forth
av
ончыштеш.
ончышт-еш
ончышт-еш
look-3SG
vb1-pers

'- He looks back and forth.

4 — 41


— Пӱйышкет налат мо? — воштылам.

Пӱйышкет
Пӱй-ышк-ет
пӱй-шкЕ-ет
tooth-ILL-2SG
no-case-poss
налат
нал-ат
нал-ат
take-2SG
vb1-pers
мо? —
мо
мо
INT
pa
воштылам.
воштыл-ам
воштыл-ам
laugh-1SG
vb1-pers

'- Are you going to take it between your teeth? - I laugh.

4 — 42


Гена вуйжым удырале.

Гена
Гена
Гена
Gena
na
вуйжым
вуй-жы-м
вуй-жЕ-м
head-3SG-ACC
no-poss-case
удырале.
удырал-'е
удырал-Е
strike-PST1.3SG
vb1-tense.pers

Gena scratched his head.

4 — 43


— Ай, йӧра, иктаж-мом шонен муына, — лупшале кидшым.

Ай,
Ай
ай
oh
in
йӧра,
йӧр-а
йӧрӧ-а
be.satisfying-3SG
vb2-pers
иктаж-мом
иктаж-мо -м
иктаж-мо -м
anything -ACC
pr -case
шонен
шон-ен
шоно-ен
think-CVB
vb2-adv
муына, —
му-ына
му-на
find-1PL
vb1-pers
лупшале
лупшал-'е
лупшал-Е
whip-PST1.3SG
vb1-tense.pers
кидшым.
кид-шы-м
кид-жЕ-м
hand-3SG-ACC
no-poss-case

'- Oh, okay, we'll figure something out, - he threw up his hands.

4 — 44


— Йӧра ынде, тыланда Казанский вокзал деч садак такси дене кайыман.

Йӧра
Йӧр-а
йӧрӧ-а
be.satisfying-3SG
vb2-pers
ынде,
ынде
ынде
now
av
тыланда
ты-лан-да
те-лан-да
2PL-DAT-2PL
pr-case-poss
Казанский
Казанский
Казанский
Kazanskiy
na
вокзал
вокзал
вокзал
station
no
деч
деч
деч
from
po
садак
садак
садак
all.the.same
pa
такси
такси
такси
taxi
no
дене
дене
дене
with
po
кайыман.
кайы-ман
кае-ман
go-INF.NEC
vb2-inf

'- Okay then, now you'll definitely need to go from the Kazan Railway Station by taxi.

4 — 45


Кузе-гынат да такси шогымо верышке миен шуыда, — шыматат Генам ужаташ лекше кокла гыч.

Кузе-гынат
Кузе-гынат
кузе-гынат
anyhow
av
да
да
да
and
co
такси
такси
такси
taxi
no
шогымо
шогы-мо
шого-мЕ
stand-PTCP.PASS
vb2-ad
верышке
вер-ышке
вер-шкЕ
place-ILL
no-case
миен
ми[й]-ен
мие-ен
come-CVB
vb2-adv
шуыда, —
шу-ыда
шу-да
reach-2PL
vb1-pers
шыматат
шымат-ат
шымате-ат
comfort-3PL
vb2-pers
Генам
Гена -м
Гена -м
Gena -ACC
na -case
ужаташ
ужат-аш
ужате-аш
accompany-INF
vb2-inf
лекше
лек-ше
лект-шЕ
go-PTCP.ACT
vb1-ad
кокла
кокла
кокла
distance
no
гыч.
гыч
гыч
from
po

Somehow you'll get to the taxi stand - somebody is reassuring from among Gena's entourage.

4 — 46


Теве Моско поезд толын шогале.

Теве
Теве
теве
here
pa
Моско
Моско
Моско
Moscow
pn
поезд
поезд
поезд
train
no
толын
тол-ын
тол-н
come-CVB
vb1-adv
шогале.
шогал-'е
шогал-Е
stand.up-PST1.3SG
vb1-tense.pers

And then the Moscow train arrived.

4 — 47


Тарваныме марте жап пеш шагал кодын.

Тарваныме
Тарваны-ме
тарване-мЕ
move-PTCP.PASS
vb2-ad
марте
марте
марте
up.to
po
жап
жап
жап
time
no
пеш
пеш
пеш
very
av
шагал
шагал
шагал
little
ad
кодын.
код-ын-Ø
код-н-Ø
stay-PST2-3SG
vb1-tense-pers

There was very little time until its departure.

4 — 48


Ме писын гына билетыште ончыктымо вернам муна, сумканам яшлык-полкыш погыстарен пыштышна.

Ме
ме
ме
1PL
pr
писын
писы-н
писе-н
quick-GEN
ad-case
гына
гына
гына
only
pa
билетыште
билет-ыште
билет-штЕ
ticket-INE
no-case
ончыктымо
ончы-кты-мо
ончо-ктЕ-мЕ
look-CAUS-PTCP.PASS
vb2-deriv.v-ad
вернам
вер-на-м
вер-на-м
place-1PL-ACC
no-poss-case
муна,
му-на
му-на
find-PST1.1PL
vb1-tense.pers
сумканам
сумка-на-м
сумка-на-м
bag-1PL-ACC
no-poss-case
яшлык-полкыш
яшлык-полкы-ш
яшлыкполко-ш
boxshelf-ILL
nono-case
погыстарен
погыстар-ен
погыстаре-ен
collect-CVB
vb2-adv
пыштышна.
пышты-ш-на
пыште-ш-на
put-PST1-1PL
vb2-tense-pers

We quickly found the places shown on our tickets, piled up our bags on the shelves.

4 — 49


Ужаташ толшо-влак шукынжо уремыштак кодыч.

Ужаташ
Ужат-аш
ужате-аш
accompany-INF
vb2-inf
толшо-влак
тол-шо-влак
тол-шЕ-влак
come-PTCP.ACT-PL
vb1-ad-num
шукынжо
шукы -н -жо
шуко -н -жЕ
a.lot -GEN-3SG
no -case-poss
уремыштак
урем-ышт-ак
урем-штЕ-ак
street-INE-STR
no-case-enc
кодыч.
код-ыч
код-ыч
stay-PST1.3PL
vb1-tense.pers

A lot of those that came to see us off were still standing outside.

4 — 50


Лектын чеверласен ыжна шукто.

Лектын
Лект-ын
лект-н
go-CVB
vb1-adv
чеверласен
чеверлас-ен
чеверласе-ен
say.goodbye-CVB
vb2-adv
ыжна
ы -ж -на
ы -ш -на
NEG -PST-1PL
vb -tense-pers
шукто.
шу-кто-Ø
шу-ктЕ-Ø
reach-CAUS-CNG
vb1-deriv.v-conn

We didn't have time to say our farewells when leaving.

4 — 51


Вагон оза уто еҥым лекташат ӱжеш.

Вагон
Вагон
вагон
railroad.car
no
оза
оза
оза
owner
no
уто
уто
уто
extra
ad
еҥым
еҥ -ым
еҥ -м
person -ACC
no -case
лекташат
лект-аш-ат
лект-аш-ат
go-INF-and
vb1-inf-enc
ӱжеш.
ӱж-еш
ӱж-еш
call-3SG
vb1-pers

The conductor asks those who aren't travelling to leave.

4 — 52


Теве Геннадий пелашыжым «чмок-чмок» шупшале да тамбур велыш ужатыш, мыят Алевтинам шокшын, йӧратен да тунамак моткоч чот чаманен ӧндальым:

Теве
Теве
теве
here
pa
Геннадий
Геннадий
Геннадий
Gennadiy
na
пелашыжым
пелаш -ыжы -м
пелаш -жЕ -м
spouse -3SG-ACC
no -poss-case
«чмок-чмок»
чмок-чмок
чмок-чмок
smooch
de
шупшале
шупшал-'е
шупшал-Е
kiss-PST1.3SG
vb1-tense.pers
да
да
да
and
co
тамбур
тамбур
тамбур
platform
no
велыш
вел-ыш
вел-ш
side-ILL
no-case
ужатыш,
ужаты-ш-Ø
ужате-ш-Ø
accompany-PST1-3SG
vb2-tense-pers
мыят
мый-[а]т
мый-ат
1SG-and
pr-enc
Алевтинам
Алевтина -м
Алевтина -м
Alevtina -ACC
na -case
шокшын,
шокшы -н
шокшо -н
hot -GEN
ad -case
йӧратен
йӧрат-ен
йӧрате-ен
love-CVB
vb2-adv
да
да
да
and
co
тунамак
тунам-ак
тунам-ак
then-STR
av-enc
моткоч
моткоч
моткоч
exceedingly
av
чот
чот
чот
very
av
чаманен
чаман-ен
чамане-ен
pity-CVB
vb2-adv
ӧндальым:
ӧндал-ьым
ӧндал-ым
embrace-PST1.1SG
vb1-tense.pers

So Gennady smooched his wife goodbye and saw her off to the platform; I also hugged Alevtina warmly, loving and also with a lot of longing:

4 — 53


«Чыте, Аля.

«Чыте,
Чыте-Ø
чыте-Ø
tolerate-IMP.2SG
vb2-mood.pers
Аля.
Аля
Аля
Al'a
na

'"Hang in there, Alya.

4 — 54


Логалеш тылат шкететлан».

Логалеш
Логал-еш
логал-еш
touch-3SG
vb1-pers
тылат
ты-ла-т
тый-лан-ет
2SG-DAT-2SG
pr-case-poss
шкететлан».
шкет -ет -лан
шкет -ет -лан
alone -2SG-DAT
av -poss-case

You've got to do it on your own now."

4 — 55


Алевтина вагон гыч лекте.

Алевтина
Алевтина
Алевтина
Alevtina
na
вагон
вагон
вагон
railroad.car
no
гыч
гыч
гыч
from
po
лекте.
лект-е
лект-Е
go-PST1.3SG
vb1-tense.pers

Alevtina left the wagon.

4 — 56


Ик-кок минут гыч поезд тарванышаш.

Ик-кок
Ик-кок
ик-кок
one.or.two
nm
минут
минут
минут
minute
no
гыч
гыч
гыч
from
po
поезд
поезд
поезд
train
no
тарванышаш.
тарваны-шаш
тарване-шаш
move-PTCP.FUT
vb2-ad

The train was supposed to start moving in one or two minutes.

4 — 57


Окнаш кӱтем.

Окнаш
Окна-ш
окна-ш
window-ILL
no-case
кӱтем.
кӱт-ем
кӱтӧ-ем
herd-1SG
vb2-pers

I look out the window.

4 — 58


Теве какши кужу капым погышо эргым оҥ пеленже кидшым ыреслен шога.

Теве
Теве
теве
here
pa
какши
какши
какший
skinny
ad
кужу
кужу
кужу
long
ad
капым
кап-ым
кап-м
body-ACC
no-case
погышо
погы-шо
пого-шЕ
gather-PTCP.ACT
vb2-ad
эргым
эргым
эргым
my.son
no
оҥ
оҥ
оҥ
chest
no
пеленже
пелен -же
пелен -жЕ
to -3SG
po -poss
кидшым
кид-шы-м
кид-жЕ-м
hand-3SG-ACC
no-poss-case
ыреслен
ыресл-ен
ыресле-ен
make.the.sign.of.the.cross.over.something-CVB
vb2-adv
шога.
шог-а
шого-а
stand-3SG
vb2-pers

There my lanky, growing son is standing with his arms in a cross across his chest.

4 — 59


Мыняр гана ойленам, тыге ит ыште, шке декет ойгым шупшат.

Мыняр
Мыняр
мыняр
how.many
pr
гана
гана
гана
times
po
ойленам,
ойл-ен-ам
ойло-ен-ам
talk-PST2-1SG
vb2-tense-pers
тыге
тыге
тыге
so
av
ит
ит
ит
NEG.IMP.2SG
vb.mood.pers
ыште,
ыште-Ø
ыште-Ø
do-CNG
vb2-conn
шке
шке
шке
REFL
pr
декет
дек-ет
дек-ет
to-2SG
po-poss
ойгым
ойгы-м
ойго-м
grief-ACC
no-case
шупшат.
шупш-ат
шупш-ат
pull-2SG
vb1-pers

How often had I told him not to do this, you will bring sorrow upon yourself.

4 — 60


Уке, самырыклан чылажат нипочем.

Уке,
Уке
уке
no
pa
самырыклан
самырык -лан
самырык -лан
young -DAT
no -case
чылажат
чыла -ж -ат
чыла -жЕ -ат
everything -3SG-and
pr -poss-enc
нипочем.
нипочем
нипочем
for.nothing(RUS)
pa

No, the youth doesn't give a damn.

4 — 61


А тудо — сылне тыгай марий.

А
А
а
and
co
тудо —
тудо
тудо
3SG
pr
сылне
сылне
сылне
beautiful
ad
тыгай
тыгай
тыгай
such
ad
марий.
марий
марий
Mari
no

But he is such a handsome man.

4 — 62


Эше изишак чогашылым погет гын, ой, сылне каче лият, эргым!

Эше
Эше
эше
yet
av
изишак
изи -ш -ак
изи -ш -ак
small -ILL-STR
ad -case-enc
чогашылым
чогашыл-ым
чогашыл-м
muscle-ACC
no-case
погет
пог-ет
пого-ет
gather-2SG
vb2-pers
гын,
гын
гын
if
co
ой,
ой
ой
oh
in
сылне
сылне
сылне
beautiful
ad
каче
каче
каче
bridegroom
no
лият,
ли[й]-[а]т
лий-ат
be-2SG
vb1-pers
эргым!
эргым
эргым
my.son
no

Get yourself some muscles and what a beautiful man you could be, my son!

4 — 63


Но нимат огыл, тидым жап тӧрлата.

Но
Но
но
but
co
нимат
н'имат
н'имат
nothing
pr
огыл,
ог-Ø-ыл-Ø
ог-Ø-ул-Ø
NEG-3SG-be-CNG
vb-pers-vb-conn
тидым
тиды-м
тиде-м
this-ACC
pr-case
жап
жап
жап
time
no
тӧрлата.
тӧрлат-а
тӧрлате-а
fix-3SG
vb2-pers

But whatever, time will take care of this.

4 — 64


Вет тылзе гыч латкандаш ийым темет.

Вет
Вет
вет
so
pa
тылзе
тылзе
тылзе
moon
no
гыч
гыч
гыч
from
po
латкандаш
латкандаш
латкандаш
eighteen
nm
ийым
ий-ым
ий-м
year-ACC
no-case
темет.
тем-ет
теме-ет
fill-2SG
vb2-pers

I mean, in a month you'll turn 18:

4 — 65


Воктекыже, вагон гыч лектын, йӧратыме пелашем, Алевтина, толын шогале.

Воктекыже,
Воктекы -же
воктеке -жЕ
closer -3SG
po -poss
вагон
вагон
вагон
railroad.car
no
гыч
гыч
гыч
from
po
лектын,
лект-ын
лект-н
go-CVB
vb1-adv
йӧратыме
йӧраты-ме
йӧрате-мЕ
love-PTCP.PASS
vb2-ad
пелашем,
пелаш -ем
пелаш -ем
spouse -1SG
no -poss
Алевтина,
Алевтина
Алевтина
Alevtina
na
толын
тол-ын
тол-н
come-CVB
vb1-adv
шогале.
шогал-'е
шогал-Е
stand.up-PST1.3SG
vb1-tense.pers

My beloved wife Alevtina came beside him, getting off the train.

4 — 66


Ой, кузе жалын чучын колтышт нуно мыланем.

Ой,
Ой
ой
oh
in
кузе
кузе
кузе
how
av
жалын
жалын
жалын
pitifully
av
чучын
чуч-ын
чуч-н
seem-CVB
vb1-adv
колтышт
колты-ш-т
колто-ш-т
send-PST1-3PL
vb2-tense-pers
нуно
нуно
нуно
3PL
pr
мыланем.
мы-лан-ем
мый-лан-ем
1SG-DAT-1SG
pr-case-poss

Oh, how sorry they felt for me.

4 — 67


Мо илена Алевтина дене, эре илаш гына тӱҥалына.

Мо
Мо
мо
what
pr
илена
ил-ена
иле-ена
live-1PL
vb2-pers
Алевтина
Алевтина
Алевтина
Alevtina
na
дене,
дене
дене
with
po
эре
эре
эре
always
av
илаш
ил-аш
иле-аш
live-INF
vb2-inf
гына
гына
гына
only
pa
тӱҥалына.
тӱҥал-ына
тӱҥал-на
start-1PL
vb1-pers

Living with Alevtina, it always seemed like we were just starting to live.

4 — 68


«Пиалнам пияк кочкын ала-мо» манмемлан, Аля мыняр гана мыйым тыге шыматен:

«Пиалнам
Пиал-на-м
пиал-на-м
happiness-1PL-ACC
no-poss-case
пияк
пи[й]-[а]к
пий-ак
dog-STR
no-enc
кочкын
кочк-ын-Ø
кочк-н-Ø
eat-PST2-3SG
vb1-tense-pers
ала-мо»
ала-мо
ала-мо
apparently
pa
манмемлан,
ман-м-ем-лан
ман-мЕ-ем-лан
say-PTCP.PASS-1SG-DAT
vb1-ad-poss-case
Аля
Аля
Аля
Al'a
na
мыняр
мыняр
мыняр
how.many
pr
гана
гана
гана
times
po
мыйым
мый-ым
мый-м
1SG-ACC
pr-case
тыге
тыге
тыге
so
av
шыматен:
шымат-ен-Ø
шымате-ен-Ø
comfort-PST2-3SG
vb2-tense-pers

When I said that "A dog ate our happiness", how often Alevtina comforted me with these words:

4 — 69


«Тыйын кок икшывет уло, тыршен тунемыт, ача-авам пагалат, могай-гынат да илаш верет уло.

«Тыйын
тый-ын
тый-н
2SG-GEN
pr-case
кок
кок
кок
two
nm
икшывет
икшыв-ет
икшыве-ет
child-2SG
no-poss
уло,
уло
уло
is
vb
тыршен
тырш-ен
тырше-ен
try-CVB
vb2-adv
тунемыт,
тунем-ыт
тунем-ыт
learn-3PL
vb1-pers
ача-авам
ача-ава-м
ача-ава-м
parents-ACC
no-case
пагалат,
пагал-ат
пагале-ат
respect-3PL
vb2-pers
могай-гынат
могай-гынат
могай-гынат
some.kind.of
ad
да
да
да
and
co
илаш
ил-аш
иле-аш
live-INF
vb2-inf
верет
вер-ет
вер-ет
place-2SG
no-poss
уло.
уло
уло
is
vb

'"You have two children, they study hard, they respect their parents, and you have some kind of place to live.

4 — 70


Тек, тек шондан уремыште, пӧлем шыгыр, тӱшка кухньо...

Тек,
Тек
тек
let
pa
тек
тек
тек
let
pa
шондан
шондан
шондан
toilet
no
уремыште,
урем-ыште
урем-штЕ
street-INE
no-case
пӧлем
пӧлем
пӧлем
room
no
шыгыр,
шыгыр
шыгыр
crowded
ad
тӱшка
тӱшка
тӱшка
group
no
кухньо...
кухньо
кухньо
kitchen
no

Yes, yes, the toilet is outside, the room is crowded, it's a communal kitchen ...

4 — 71


Но тудо тыйын!..

Но
Но
но
but
co
тудо
тудо
тудо
3SG
pr
тыйын!..
тый-ын
тый-н
2SG-GEN
pr-case

But it's yours!..

4 — 72


Чылажат мемнан эше ончылно!

Чылажат
Чыла -ж -ат
чыла -жЕ -ат
everything -3SG-and
pr -poss-enc
мемнан
мем-на-н
ме-на-н
1PL-1PL-GEN
pr-poss-case
эше
эше
эше
yet
av
ончылно!
ончылно
ончылно
in.front
po

It's all still ahead of us!

4 — 73


Чылажат мемнан сай лиеш!..»

Чылажат
Чыла -ж -ат
чыла -жЕ -ат
everything -3SG-and
pr -poss-enc
мемнан
мем-на-н
ме-на-н
1PL-1PL-GEN
pr-poss-case
сай
сай
сай
good
ad
лиеш!..»
ли[й]-еш
лий-еш
be-3SG
vb1-pers

Everything will work out!.."

4 — 74


А мыняр ме пачерлан толашышна, кооперативышкат пурен ончышна.

А
А
а
and
co
мыняр
мыняр
мыняр
how.many
av
ме
ме
ме
1PL
pr
пачерлан
пачер-лан
пачер-лан
flat-DAT
no-case
толашышна,
толашы-ш-на
толаше-ш-на
try-PST1-1PL
vb2-tense-pers
кооперативышкат
кооператив-ышк-ат
кооператив-шкЕ-ат
cooperative-ILL-and
no-case-enc
пурен
пур-ен
пуро-ен
go.in-CVB
vb2-adv
ончышна.
ончы-ш-на
ончо-ш-на
look-PST1-1PL
vb2-tense-pers

But what efforts we made for an apartment, we tried to get into a cooperative.

4 — 75


Кок пӧлеман пачерлан пыштыме оксанам 1998 ийысе дефолт манмет ушкал гаяк нулал нале.

Кок
Кок
кок
two
nm
пӧлеман
пӧлем-ан
пӧлем-ан
room-with
no-deriv.ad
пачерлан
пачер-лан
пачер-лан
flat-DAT
no-case
пыштыме
пышты-ме
пыште-мЕ
put-PTCP.PASS
vb2-ad
оксанам
окса-на-м
окса-на-м
money-1PL-ACC
no-poss-case
1998
1998
1998
1998
nm
ийысе
ий-ысе
ий-сЕ
year-ADJ
no-deriv.ad
дефолт
дефолт
дефолт
default
no
манмет
ман-м-ет
ман-мЕ-ет
say-PTCP.PASS-2SG
vb1-ad-poss
ушкал
ушкал
ушкал
cow
no
гаяк
га[й] -[а]к
гай -ак
like -STR
po -enc
нулал
нулал-Ø
нулал-Ø
lick-CVB
vb1-adv
нале.
нал-'е
нал-Е
take-PST1.3SG
vb1-tense.pers

The money we had saved for a two-room apartment, you could say that it's like a cow licked away and swallowed it in the default of 1998.

4 — 76


Оксам нигӧ ыш пӧртылтӧ.

Оксам
Окса-м
окса-м
money-ACC
no-case
нигӧ
н'игӧ
н'игӧ
nobody
pr
ыш
ы-ш-Ø
ы-ш-Ø
NEG-PST-3SG
vb-tense-pers
пӧртылтӧ.
пӧртылтӧ-Ø
пӧртылтӧ-Ø
return-CNG
vb2-conn

Nobody returned the money.

4 — 77


Пуйто чылажат тыгак лийшаш.

Пуйто
Пуйто
пуйто
as.if
co
чылажат
чыла -ж -ат
чыла -жЕ -ат
everything -3SG-and
pr -poss-enc
тыгак
тыгак
тыгак
like.this
av
лийшаш.
лий-шаш
лий-шаш
be-PTCP.FUT
vb1-ad

As if evertyhing should be this way.

4 — 78


Пуйто илыш — картла модыш: шуктенат — йӧра, уке гын — вараш кодынат.

Пуйто
Пуйто
пуйто
as.if
co
илыш —
илыш
илыш
life
no
картла
карт-ла
карт-ла
priest-COMP
no-case
модыш:
модыш
модыш
game
no
шуктенат —
шу-кт-ен-ат
шу-ктЕ-ен-ат
reach-CAUS-PST2-2SG
vb1-deriv.v-tense-pers
йӧра,
йӧр-а
йӧрӧ-а
be.satisfying-3SG
vb2-pers
уке
уке
уке
no
pa
гын —
гын
гын
if
co
вараш
вараш
вараш
late
av
кодынат.
код-ын-ат
код-н-ат
stay-PST2-2SG
vb1-tense-pers

As if life was a game of cards: if you win, great, if not, you're left behind.

4 — 79


Варажым Марий Эл Президент Вячеслав Александрович Кислицын кок ий наре сӧрыш-ӱшандарыш.

Варажым
Варажым
варажым
then
av
Марий
Марий
марий
Mari
no
Эл
Эл
эл
land
no
Президент
Президент
президент
president
no
Вячеслав
Вячеслав
Вячеслав
V'acheslav
na
Александрович
Александрович
Александрович
Aleksandrovich
na
Кислицын
Кислицын
Кислицын
Kislicyn
na
кок
кок
кок
two
nm
ий
ий
ий
year
no
наре
наре
наре
about
po
сӧрыш-ӱшандарыш.
сӧры-ш-Ø-ӱшандары-ш-Ø
сӧрӧ-ш-Øӱшандаре-ш-Ø
promise-PST1-3SGassure-PST1-3SG
vb2-tense-persvb2-tense-pers

Later the president of Mari El, Vyacheslav Aleksdrovich Kislitsyn, kept promising things for about two years.

4 — 80


Мыняр мыланем полшынеже ыле Марий Эл Президентын аппаратыштыже тыршыше, моткочак поро айдеме Владимир Петрович Рассанов (кийыме мландыже мамык гай пушкыдо лийже) — уке, нимат ыш лий.

Мыняр
Мыняр
мыняр
how.many
av
мыланем
мы-лан-ем
мый-лан-ем
1SG-DAT-1SG
pr-case-poss
полшынеже
полшы-не-же
полшо-не-же
help-DES-3SG
vb2-mood-pers
ыле
ыл-'е
ул-Е
be-PST1.3SG
vb1-tense.pers
Марий
Марий
марий
Mari
no
Эл
Эл
эл
land
no
Президентын
Президент-ын
президент-н
president-GEN
no-case
аппаратыштыже
аппарат-ышты-же
аппарат-штЕ-жЕ
apparatus-INE-3SG
no-case-poss
тыршыше,
тыршы-ше
тырше-шЕ
try-PTCP.ACT
vb2-ad
моткочак
моткоч-ак
моткоч-ак
exceedingly-STR
av-enc
поро
поро
поро
good
ad
айдеме
айдеме
айдеме
human
no
Владимир
Владимир
Владимир
Vladimir
na
Петрович
Петрович
Петрович
Petrovich
na
Рассанов
Рассанов
Рассанов
Rassanov
na
(кийыме
кийы-ме
кие-мЕ
lie-PTCP.PASS
vb2-ad
мландыже
мланды-же
мланде-жЕ
land-3SG
no-poss
мамык
мамык
мамык
down
no
гай
гай
гай
like
po
пушкыдо
пушкыдо
пушкыдо
soft
ad
лийже) —
лий-же
лий-жЕ
be-IMP.3SG
vb1-mood.pers
уке,
уке
уке
no
pa
нимат
н'имат
н'имат
nothing
pr
ыш
ы-ш-Ø
ы-ш-Ø
NEG-PST-3SG
vb-tense-pers
лий.
лий-Ø
лий-Ø
be-CNG
vb1-conn

Oh how this very kind man that worked in the government of the president of Mari El, Vladimir Petrovich Rassanov (may God rest his soul) tried to help us, but nothing came of it.

4 — 81


Южо годымжо эн лишыл йолташ-влакын «полшымышт» денак, шояже-намысдымылыкше, осалже-чояже денак, нылле ий темымешкат, самырык пагытна эреак шыгырыште, ласка илыш деч поснак эртыш.

Южо
Южо
южо
some
pr
годымжо
годым-жо
годым-жЕ
during-3SG
po-poss
эн
эн
эн
SUP
pa
лишыл
лишыл
лишыл
close
ad
йолташ-влакын
йолташ-влак-ын
йолташ-влак-н
friend-PL-GEN
no-num-case
«полшымышт»
полшы-мы-шт
полшо-мЕ-шт
help-PTCP.PASS-3PL
vb2-ad-poss
денак,
ден-ак
дене-ак
with-STR
po-enc
шояже-намысдымылыкше,
шоя -же- намыс -дымы -лык -ше
шоя -жЕ намыс -дымЕ -лык -жЕ
false -3SGshame-without-ABSTR -3SG
ad -possno-deriv.ad-deriv.n-poss
осалже-чояже
осал -же- чоя -же
осал -жЕ чоя -жЕ
evil -3SGcunning-3SG
no -possno-poss
денак,
ден-ак
дене-ак
with-STR
po-enc
нылле
нылле
нылле
forty
nm
ий
ий
ий
year
no
темымешкат,
темы-мешке-ат
теме-мешке-ат
fill-CVB.FUT-and
vb2-adv-enc
самырык
самырык
самырык
young
ad
пагытна
пагыт-на
пагыт-на
time-1PL
no-poss
эреак
эре -ак
эре -ак
always -STR
av -enc
шыгырыште,
шыгыр -ыште
шыгыр -штЕ
impasse -INE
no -case
ласка
ласка
ласка
affectionate
ad
илыш
илыш
илыш
life
no
деч
деч
деч
from
po
поснак
посна -к
посна -ак
isolated -STR
av -enc
эртыш.
эрты-ш-Ø
эрте-ш-Ø
pass-PST1-3SG
vb2-tense-pers

Sometimes with the "help" of your closest friends, with lies, shamelessness, malice and cunning, before you even turn forty, our youth is stuck in a rut and has passed without us getting to enjoy a pleasant life.

4 — 82


Эх, йолташ-влак, йолташи (тиде «Ямде лий» газет редакторын, Лидия Семенован, йӧратыме шомакше), пуйто кок илышым илена.

Эх,
Эх
эх
eh!
in
йолташ-влак,
йолташ-влак
йолташ-влак
friend-PL
no-num
йолташи
йолташ -и
йолташ -и
friend -PL(RUS)
no -num
(тиде
тиде
тиде
this
pr
«Ямде
Ямде
ямде
ready
ad
лий»
лий-Ø
лий-Ø
be-CNG
vb1-conn
газет
газет
газет
newspaper
no
редакторын,
редактор-ын
редактор-н
editor-GEN
no-case
Лидия
Лидия
Лидия
Lidiya
na
Семенован,
Семенова -н
Семенова -н
Semenova -GEN
na -case
йӧратыме
йӧраты-ме
йӧрате-мЕ
love-PTCP.PASS
vb2-ad
шомакше),
шомак-ше
шомак-жЕ
word-3SG
no-poss
пуйто
пуйто
пуйто
as.if
co
кок
кок
кок
two
nm
илышым
илыш-ым
илыш-м
life-ACC
no-case
илена.
ил-ена
иле-ена
live-1PL
vb2-pers

Oh, friends, my amigos (that's the favorite word of Lidiya Semenova, the editor of the newspaper "Be prepared"), it's like we live two lives.

4 — 83


Мыняр гана ойленам, юмончылно, тиде шомакем моткоч чын, мом мыланна пайлаш?

Мыняр
Мыняр
мыняр
how.many
pr
гана
гана
гана
times
po
ойленам,
ойл-ен-ам
ойло-ен-ам
talk-PST2-1SG
vb2-tense-pers
юмончылно,
юмончылно
юмончылно
really!
av
тиде
тиде
тиде
this
pr
шомакем
шомак-ем
шомак-ем
word-1SG
no-poss
моткоч
моткоч
моткоч
exceedingly
av
чын,
чын
чын
truth
av
мом
мо -м
мо -м
what -ACC
pr -case
мыланна
мы-лан-на
ме-лан-на
1PL-DAT-1PL
pr-case-poss
пайлаш?
пайл-аш
пайле-аш
divide-INF
vb2-inf

How often had I said, before God, these words of mine are quite true, what will fall upon us? (???)

4 — 84


Кеч ик ӱмыржым айдеме шот дене, ваш-ваш пагален, умылен, полшен илыза-ла!

Кеч
Кеч
кеч
even.if
co
ик
ик
ик
one
nm
ӱмыржым
ӱмыр-жы-м
ӱмыр-жЕ-м
life-3SG-ACC
no-poss-case
айдеме
айдеме
айдеме
human
no
шот
шот
шот
use
no
дене,
дене
дене
with
po
ваш-ваш
ваш-ваш
ваш-ваш
mutually
av
пагален,
пагал-ен
пагале-ен
respect-CVB
vb2-adv
умылен,
умыл-ен
умыло-ен
understand-CVB
vb2-adv
полшен
полш-ен
полшо-ен
help-CVB
vb2-adv
илыза-ла!
илы -за -ла
иле -за -ла
live -IMP.2PL-STR
vb2 -mood.pers-enc

You should live one life with human dignity, respect, understanding, and helping one another!

4 — 85


А ме эре ваш-ваш пий ден пырысла оптен-удыркален, вуй гыч тошкен илаш тыршена, ваш-ваш кӱлеш-оккӱлланак кычкыркалена, кумылым волтена, игылтына.

А
А
а
and
co
ме
ме
ме
1PL
pr
эре
эре
эре
always
av
ваш-ваш
ваш-ваш
ваш-ваш
mutually
av
пий
пий
пий
dog
no
ден
ден
ден
and
co
пырысла
пырыс -ла
пырыс -ла
cat -COMP
no -case
оптен-удыркален,
опт-ен-удыркал-ен
опто-енудыркале-ен
bark-CVBstrike.sharply-CVB
vb2-advvb2-adv
вуй
вуй
вуй
head
no
гыч
гыч
гыч
from
po
тошкен
тошк-ен
тошко-ен
trample-CVB
vb2-adv
илаш
ил-аш
иле-аш
live-INF
vb2-inf
тыршена,
тырш-ена
тырше-ена
try-1PL
vb2-pers
ваш-ваш
ваш-ваш
ваш-ваш
mutually
av
кӱлеш-оккӱлланак
кӱлеш-оккӱл -лан -ак
кӱлеш-оккӱл -лан -ак
nonsense -DAT-STR
no -case-enc
кычкыркалена,
кычкыркал-ена
кычкыркале-ена
cry-1PL
vb2-pers
кумылым
кумыл-ым
кумыл-м
mood-ACC
no-case
волтена,
волт-ена
волто-ена
lower-1PL
vb2-pers
игылтына.
игылт-ына
игылт-на
mock-1PL
vb1-pers

But we always bark at and scratch each other like dogs and cats, we try to trample on each other's heads, we scream at each other for all kinds of trifles, we make each other miserable and torment each other.

4 — 86


А вара, лийже иктаж-могай шочмо кече пайрем, юбилей але пытартыш корныш ужатыме кече: огынат вожыл, шоя поро мутым тӱргоч ойлена.

А
А
а
and
co
вара,
вара
вара
then
av
лийже
лий-же
лий-жЕ
be-IMP.3SG
vb1-mood.pers
иктаж-могай
иктаж-могай
иктаж-могай
some
ad
шочмо
шоч-мо
шоч-мЕ
be.born-PTCP.PASS
vb1-ad
кече
кече
кече
sun
no
пайрем,
пайрем
пайрем
holiday
no
юбилей
юбилей
юбилей
anniversary
no
але
ал'е
ал'е
or
co
пытартыш
пытартыш
пытартыш
last
ad
корныш
корны-ш
корно-ш
road-ILL
no-case
ужатыме
ужаты-ме
ужате-мЕ
accompany-PTCP.PASS
vb2-ad
кече:
кече
кече
sun
no
огынат
ог-ына-т
ог-ына-ат
NEG-1PL-and
vb-pers-enc
вожыл,
вожыл-Ø
вожыл-Ø
be.ashamed-CNG
vb1-conn
шоя
шоя
шоя
false
ad
поро
поро
поро
good
ad
мутым
мут-ым
мут-м
word-ACC
no-case
тӱргоч
тӱргоч
тӱргоч
over.the.edge
av
ойлена.
ойл-ена
ойло-ена
talk-1PL
vb2-pers

But then, at some kind of birthday party or anniversary or when we see somebody off on their last journey: we're not even ashamed and start excessively talking insincere good words.

4 — 87


Эх, марий ...-влак!

Эх,
Эх
эх
eh!
in
марий
марий
марий
Mari
no
...-влак!
... -влак
... -влак
... -PL
no -num

Oh, you Mari ...!

4 — 88


Уке!

Уке!
Уке
уке
no
pa

No!

4 — 89


Намыс йомын, шот уке...

Намыс
Намыс
намыс
shame
no
йомын,
йом-ын
йом-н
disappear-CVB
vb1-adv
шот
шот
шот
use
no
уке...
уке
уке
no
pa

You've lost your shame, there's no rhyme or reason...

4 — 90


А мыйым шотдымо илыш ынде тора Йӱдвелыш покта.

А
А
а
and
co
мыйым
мый-ым
мый-м
1SG-ACC
pr-case
шотдымо
шот-дымо
шот-дымЕ
use-without
no-deriv.ad
илыш
илыш
илыш
life
no
ынде
ынде
ынде
now
av
тора
тора
тора
distant
ad
Йӱдвелыш
Йӱдвел-ыш
йӱдвел-ш
north-ILL
no-case
покта.
покт-а
покто-а
drive-3SG
vb2-pers

And now this senseless life is chasing me to the far north.

4 — 91


Кеч Юмыжо гына полшенак, йӧнымак ыштен шогыжо...

Кеч
Кеч
кеч
even.if
co
Юмыжо
Юмы -жо
юмо -жЕ
god -3SG
no -poss
гына
гына
гына
only
pa
полшенак,
полш-ен-ак
полшо-ен-ак
help-CVB-STR
vb2-adv-enc
йӧнымак
йӧн-ым-ак
йӧн-м-ак
method-ACC-STR
no-case-enc
ыштен
ышт-ен
ыште-ен
do-CVB
vb2-adv
шогыжо...
шогы-жо
шого-жЕ
stand-IMP.3SG
vb2-mood.pers

If only God would help me, would show me the path ...

4 — 92


А такшым мо мый шке нергенем гына.

А
А
а
and
co
такшым
такшым
такшым
generally
av
мо
мо
мо
what
pr
мый
мый
мый
1SG
pr
шке
шке
шке
REFL
pr
нергенем
нерген-ем
нерген-ем
about-1SG
po-poss
гына.
гына
гына
only
pa

But what am I only talking about myself.

4 — 93


Шагал мо марий тӱняште мыйын гайже?

Шагал
Шагал
шагал
little
ad
мо
мо
мо
what
pr
марий
марий
марий
Mari
no
тӱняште
тӱня-ште
тӱня-штЕ
world-INE
no-case
мыйын
мый-ын
мый-н
1SG-GEN
pr-case
гайже?
гай -же
гай -жЕ
like -3SG
po -poss

Are there not quite a few other Maris like me?

4 — 94


Шагал мо оласе марий-влак илат ӱмырышт мучко тӱшкагудылаште, коммуналкылаште?!

Шагал
Шагал
шагал
little
ad
мо
мо
мо
what
pr
оласе
ола-се
ола-сЕ
city-ADJ
no-deriv.ad
марий-влак
марий-влак
марий-влак
Mari-PL
no-num
илат
ил-ат
иле-ат
live-3PL
vb2-pers
ӱмырышт
ӱмыр-ышт
ӱмыр-шт
life-3PL
no-poss
мучко
мучко
мучко
completely
po
тӱшкагудылаште,
тӱшкагуды-ла-ште
тӱшкагудо-ла-штЕ
hostel-PL-INE
no-num-case
коммуналкылаште?!
коммуналкы -ла -ште
коммуналка -ла -штЕ
communal.apartment -PL-INE
no -num-CASE

Don't quite a few Maris in the city spend their whole lives in dormitories, in communal housing?!

4 — 95


Культур пашаеҥ-влакымак налаш, журналист полкымак...

Культур
Культур
культур
culture
no
пашаеҥ-влакымак
пашаеҥ-влак-ым-ак
пашаеҥ-влак-м-ак
worker-PL-ACC-STR
no-num-case-enc
налаш,
нал-аш
нал-аш
take-INF
vb1-inf
журналист
журналист
журналист
journalist
no
полкымак...
полк-ым-ак
полк-м-ак
regiment-ACC-STR
no-case-enc

Take people working in the cultural sector or in journalism ..

4 — 96


Вийвал ӱмыр мучко кинде шултыш да илыме вер нерген шонымек, вуйышто кумда шонымашлан мыняррак верже кодеш гын?

Вийвал
Вийвал
вийвал
healthy
ad
ӱмыр
ӱмыр
ӱмыр
life
no
мучко
мучко
мучко
completely
po
кинде
кинде
кинде
bread
no
шултыш
шултыш
шултыш
hunk
no
да
да
да
and
co
илыме
илы-ме
иле-мЕ
live-PTCP.PASS
vb2-ad
вер
вер
вер
place
no
нерген
нерген
нерген
about
po
шонымек,
шоны-мек
шоно-мек
think-CVB.PRI
vb2-adv
вуйышто
вуй-ышто
вуй-штЕ
head-INE
no-case
кумда
кумда
кумда
wide
ad
шонымашлан
шоны-маш-лан
шоно-маш-лан
think-NMLZ-DAT
vb2-deriv.n-case
мыняррак
мыняр -рак
мыняр -рак
how.many -COMP
pr -deg
верже
вер-же
вер-жЕ
place-3SG
no-poss
кодеш
код-еш
код-еш
stay-3SG
vb1-pers
гын?
гын
гын
if
co

After spending your prime thinking about slices of bread and where to live, how much space is left in your mind for larger thoughts?

4 — 97


Тиде йодышак ваш-ваш ужмышудымылыкым, тумам тарвата.

Тиде
Тиде
тиде
this
pr
йодышак
йодыш-ак
йодыш-ак
question-STR
no-enc
ваш-ваш
ваш-ваш
ваш-ваш
mutually
av
ужмышудымылыкым,
ужмышудымы-лык-ым
ужмышудымо-лык-м
hated-ABSTR-ACC
ad-deriv.n-case
тумам
тума-м
тума-м
quarrel-ACC
no-case
тарвата.
тарват-а
тарвате-а
move-3SG
vb2-pers

And this matter motivates reciprocal hatred and quarrels.

4 — 98


Кунам чылажат тӧрлана?

Кунам
Кунам
кунам
when
av
чылажат
чыла -ж -ат
чыла -жЕ -ат
everything -3SG-and
pr -poss-enc
тӧрлана?
тӧрлан-а
тӧрлане-а
heal-3SG
vb2-pers

When will this all get better?

4 — 99


Икте раш: марий верч шогаш, национальный йодышым ворандарен колташ правительствын кумыл уке гын, тыгай илыш ой! мыняр эше шуйнаш тӱҥалеш.

Икте
Икте
икте
one
nm
раш:
раш
раш
clear
ad
марий
марий
марий
Mari
no
верч
верч
верч
for
po
шогаш,
шог-аш
шого-аш
stand-INF
vb2-inf
национальный
национальный
национальный
national
ad
йодышым
йодыш-ым
йодыш-м
question-ACC
no-case
ворандарен
ворандар-ен
ворандаре-ен
do.successfully-CVB
vb2-adv
колташ
колт-аш
колто-аш
send-INF
vb2-inf
правительствын
правительствы-н
правительстве-н
government-GEN
no-case
кумыл
кумыл
кумыл
mood
no
уке
уке
уке
no
pa
гын,
гын
гын
if
co
тыгай
тыгай
тыгай
such
ad
илыш
илыш
илыш
life
no
ой!
ой
ой
oh
in
мыняр
мыняр
мыняр
how.many
av
эше
эше
эше
yet
av
шуйнаш
шуйн-аш
шуйно-аш
stretch.out-INF
vb2-inf
тӱҥалеш.
тӱҥал-еш
тӱҥал-еш
start-3SG
vb1-pers

Oh thing is clear: if the government doesn't feel like standing up for the Maris and concerning itself with national matters, such a life, oh! it's really going drag on.

4 — 100


Ынде тыгак веле каласаш кодеш ала-мо: «Марийын пиалжым пияк кочкын».

Ынде
Ынде
ынде
now
av
тыгак
тыгак
тыгак
like.this
av
веле
веле
веле
only
pa
каласаш
калас-аш
каласе-аш
say-INF
vb2-inf
кодеш
код-еш
код-еш
stay-3SG
vb1-pers
ала-мо:
ала-мо
ала-мо
possibly
pa
«Марийын
Марий-ын
марий-н
Mari-GEN
no-case
пиалжым
пиал-жы-м
пиал-жЕ-м
happiness-3SG-ACC
no-poss-case
пияк
пи[й]-[а]к
пий-ак
dog-STR
no-enc
кочкын».
кочк-ын-Ø
кочк-н-Ø
eat-PST2-3SG
vb1-tense-pers

All that's left to say now I guess: "It was a dog that ate the Mari's happiness."

4 — 101


Тыге манам да пошкудо чуваш да татар калыкым шарналтем.

Тыге
Тыге
тыге
so
av
манам
ман-ам
ман-ам
say-1SG
vb1-pers
да
да
да
and
co
пошкудо
пошкудо
пошкудо
neighbor
no
чуваш
чуваш
чуваш
Chuvash
no
да
да
да
and
co
татар
татар
татар
Tatar
no
калыкым
калык-ым
калык-м
people-ACC
no-case
шарналтем.
шарналт-ем
шарналте-ем
remember-1SG
vb2-pers

I say this and I reminisce about our Chuvash and Tatar neighbours.

4 — 102


Теве нунын чылажат шот-рат дене.

Теве
Теве
теве
here
pa
нунын
нуно-н
нуно-н
3PL-GEN
pr-case
чылажат
чыла -ж -ат
чыла -жЕ -ат
everything -3SG-and
pr -poss-enc
шот-рат
шот-рат
шот-рат
sense
no
дене.
дене
дене
with
po

For them everything is in order.

4 — 103


Эсогыл уке-уке да Россий Президентат нунын деке унала толын кая.

Эсогыл
Эсогыл
эсогыл
even
pa
уке-уке
уке-уке
уке-уке
no-no
pa
да
да
да
and
co
Россий
Россий
Россий
Russia
pn
Президентат
Президент-ат
президент-ат
president-and
no-enc
нунын
нуно-н
нуно-н
3PL-GEN
pr-case
деке
деке
деке
to
po
унала
уна-ла
уна-ла
guest-COMP
no-case
толын
тол-ын
тол-н
come-CVB
vb1-adv
кая.
ка[й]-[а]
кае-а
go-3SG
vb2-pers

Every once in a while even the President of Russia visits them.

4 — 104


А Марий Элыште йӧршын вес сӱрет.

А
А
а
and
co
Марий
Марий
марий
Mari
no
Элыште
Эл-ыште
эл-штЕ
land-INE
no-case
йӧршын
йӧршын
йӧршын
totally
av
вес
вес
вес
different
ad
сӱрет.
сӱрет
сӱрет
painting
no

But in Mari El it's a completely different picture.

4 — 105


Поезд тарваныш, шинчавӱдым ӱштылшӧ пелашемым, вучыдымын тӱсдымӧ чурияныш савырныше эргымым шекланен, кумылем тодылалте...

Поезд
Поезд
поезд
train
no
тарваныш,
тарваны-ш-Ø
тарване-ш-Ø
move-PST1-3SG
vb2-tense-pers
шинчавӱдым
шинчавӱд-ым
шинчавӱд-м
tear-ACC
no-case
ӱштылшӧ
ӱштыл-шӧ
ӱштыл-шЕ
sweep-PTCP.ACT
vb1-ad
пелашемым,
пелаш -ем -ым
пелаш -ем -м
spouse -1SG-ACC
no -poss-case
вучыдымын
вучы-дымы-н
вучо-дымЕ-н
wait-PTCP.NEG-GEN
vb2-ad-case
тӱсдымӧ
тӱс-дымӧ
тӱс-дымЕ
color-without
no-deriv.ad
чурияныш
чури[й]-[а]н-ыш
чурий-ан-ш
face-with-ILL
no-deriv.ad-case
савырныше
савырны-ше
савырне-шЕ
turn-PTCP.ACT
vb2-ad
эргымым
эргым-ым
эргым-м
my.son-ACC
no-case
шекланен,
шеклан-ен
шеклане-ен
look.after-CVB
vb2-adv
кумылем
кумыл-ем
кумыл-ем
mood-1SG
no-poss
тодылалте...
тодыл-алт-е
тодыл-алт-Е
break-REF-PST1.3SG
vb1-deriv.v-tense.pers

The train set off, my wife wiped away tears, unexpectedly when seeing my son turning his pale face, I was deeply moved.

4 — 106


Вучыза мыйым, эн лишыл йӧратымем-влак!

Вучыза
Вучы-за
вучо-за
wait-IMP.2PL
vb2-mood.pers
мыйым,
мый-ым
мый-м
1SG-ACC
pr-case
эн
эн
эн
SUP
pa
лишыл
лишыл
лишыл
close
ad
йӧратымем-влак!
йӧраты-м-ем-влак
йӧрате-мЕ-ем-влак
love-PTCP.PASS-1SG-PL
vb2-ad-poss-num

Wait for me, my closest loved ones!

The Mari Web Project is primarily based at the Department of Finno-Ugric Studies at the University of Vienna. The second stage of the project is being funded by the Kone Foundation: The Mari Web Project: Phase 2. Some of our work is carried out at the Institute of Finno-Ugric and Uralic Studies at the Ludwig Maximilian University of Munich.
Last update: 8 June 2024