Logowww.mari-language.com:
Main page » Corpus Tool » Оҥай марий йылме » 14: Марий-влак мом кочкыт?

Corpus Tool Demo - Оҥай марий йылме - 14: Марий-влак мом кочкыт?

Cyrillic | UPA | IPA

Previous Chapter | Next Chapter

[Instructions]


Марий калыкын илышыже ожнысек пӱртӱс дене кылдалтын, садлан тудын кочкышыштыжат чодыра поянлык шке палыжым коден.
Шошым марий-влак тӱрлӧ шудым (почкалтышым, шинчаланшудым) погеныт да шӱрым шолтеныт.
Тыгай шӱр витаминлан поян да тазалыклан пайдале лийын.
Кеҥежым да шыжым кол да поҥго шӱрым кочкыныт, вет марий кундемыште эҥерыште тӱрлӧ-тӱрлӧ кол уло, а чодыраште шуко поҥго шочеш.
Шыл шӱрым ожно телым веле кочкыныт, а кызыт – идалык мучко.
Марий-влак шопо да шинчалтыме кочкышым эре йӧратен кочкыт: шуыктымо ковыштам, шинчалтыме поҥгым, киярым.
Шӧр да муно кочкышат марий-влакын ӱстембалнышт чӱчкыдын лиеда: подкогыльо, пулашкамуно, салмамуно, муныдувыртыш, туара да молат.

А пайремлан мом гына марий вате ок кӱэшт: шемшыдаҥ але шӱльӧ мелнам, команмелнам, тӱрлӧ когыльым, перемечым (нӧшмӧ, пареҥге, торык перемечым), эгерчым, ӱячам.
Тошто марийын йӱлаже почеш оръеҥ ватын усталыкшым мелнам кӱэштме дене тергеныт.


Калыкмут

Шулдо колын лемже шопо.



Admin login:

[Search]


14: Марий-влак мом кочкыт? - 1


Марий калыкын илышыже ожнысек пӱртӱс дене кылдалтын, садлан тудын кочкышыштыжат чодыра поянлык шке палыжым коден.

Марий
Марий
марий
Mari
no
калыкын
калык-ын
калык
people-GEN
no-case
илышыже
илыш-ыже
илыш-жЕ
life-3SG
no-poss
илышыже
илышы-же
илыше-жЕ
living-3SG
ad/no-poss
илышыже
илы-шы-же
иле-шЕ-жЕ
live-PTCP.ACT-3SG
vb2-ad-poss
илышыже
илы-ыже
иле-жЕ
live-PST1-3SG-3SG
vb2-tense-pers-poss
ожнысек
ожнысек
ожнысек
from.time.immemorial
av
пӱртӱс
пӱртӱс
пӱртӱс
nature
no
дене
дене
дене
with
po
кылдалтын,
кылдалт-ын
кылдалт
be.tied.up-PST2-3SG
vb1-tense-pers
кылдалтын,
кылдалт-ын
кылдалт
be.tied.up-CVB
vb1-adv
кылдалтын,
кылд-алт-ын
кылде-алт
tie.up-REF-PST2-3SG
vb2-deriv.v-tense-pers
кылдалтын,
кылд-алт-ын
кылде-алт
tie.up-REF-CVB
vb2-deriv.v-adv
садлан
садлан
садлан
therefore
co
садлан
сад-лан
сад-лан
garden-DAT
no-case
садлан
сад-ла
сад-ла
garden-PL-GEN
no-num-case
тудын
тудын
тудын
his/her
pr
тудын
тудо
тудо
3SG-GEN
pr-case
кочкышыштыжат
кочкыш-ышты-ат
кочкыш-штЕ-жЕ-ат
food-INE-3SG-and
no-case-poss-enc
чодыра
чодыра
чодыра
forest
no
чодыра
чодыра
чодыра
coarse
ad
поянлык
поянлык
поянлык
wealth
no
поянлык
поян-лык
поян-лык
rich-for
ad/av/no-deriv.ad
шке
шке
шке
REFL
pr
палыжым
палы-жы
пале-жЕ
marking-3SG-ACC
ad/no-poss-case
коден.
код-ен
кодо-ен
leave-PST2-3SG
vb2-tense-pers
коден.
код-ен
кодо-ен
leave-CVB
vb2-adv

The life of the Mari people has been tied to nature from time immemorial, thus the riches of the forest have left their mark in their food.


14: Марий-влак мом кочкыт? - 2


Шошым марий-влак тӱрлӧ шудым (почкалтышым, шинчаланшудым) погеныт да шӱрым шолтеныт.

Шошым
Шошым
шошым
in.spring
av
Шошым
Шошы
шошо
spring-ACC
no-case
марий-влак
марий-влак
марий-влак
Mari-PL
no-num
тӱрлӧ
тӱрлӧ
тӱрлӧ
different
ad/no/po
тӱрлӧ
тӱрлӧ
тӱрлӧ
embroider-IMP.2SG
vb2-mood.pers
тӱрлӧ
тӱрлӧ
тӱрлӧ
embroider-CNG
vb2-conn
шудым
шуды
шудо
grass-ACC
no-case
(почкалтышым,
почкалтыш-ым
почкалтыш
nettle-ACC
no-case
(почкалтышым,
почкалты-ым
почкалте-ым
shake.off-PST1-1SG
vb2-tense-pers
(почкалтышым,
почкалты-шы
почкалте-шЕ
shake.off-PTCP.ACT-ACC
vb2-ad-case
шинчаланшудым)
шинчаланшуды
шинчаланшудо
sorrel-ACC
no-case
погеныт
пог-ен-ыт
пого-ен-ыт
gather-PST2-3PL
vb2-tense-pers
да
да
да
and
co
да
да
да
yes
pa
шӱрым
шӱр-ым
шӱр
soup-ACC
no-case
шолтеныт.
шолт-ен-ыт
шолто-ен-ыт
boil-PST2-3PL
vb2-tense-pers

In spring, Maris would gather differend herbs (nettles, sorrel) and would cook soups.


14: Марий-влак мом кочкыт? - 3


Тыгай шӱр витаминлан поян да тазалыклан пайдале лийын.

Тыгай
Тыгай
тыгай
such
ad/av/no/pr
шӱр
шӱр
шӱр
soup
no
витаминлан
витамин-лан
витамин-лан
vitamin-DAT
no-case
витаминлан
витамин-ла
витамин-ла
vitamin-PL-GEN
no-num-case
поян
поян
поян
rich
ad/av/no
да
да
да
and
co
да
да
да
yes
pa
тазалыклан
тазалык-лан
тазалык-лан
health-DAT
no-case
тазалыклан
тазалык-ла
тазалык-ла
health-PL-GEN
no-num-case
тазалыклан
таза-лык-лан
таза-лык-лан
healthy-for-DAT
ad-deriv.ad-case
тазалыклан
таза-лык-ла
таза-лык-ла
healthy-for-PL-GEN
ad-deriv.ad-num-case
пайдале
пайдале
пайдале
useful
ad
лийын.
лийын
лийын
as.a
po
лийын.
лий-ын
лий
be-PST2-3SG
vb1-tense-pers
лийын.
лий-ын
лий
be-CVB
vb1-adv

Such a soup is rich in vitamins and was good for their health.


14: Марий-влак мом кочкыт? - 4


Кеҥежым да шыжым кол да поҥго шӱрым кочкыныт, вет марий кундемыште эҥерыште тӱрлӧ-тӱрлӧ кол уло, а чодыраште шуко поҥго шочеш.

Кеҥежым
Кеҥежым
кеҥежым
in.the.summer
av
Кеҥежым
Кеҥеж-ым
кеҥеж
summer-ACC
no-case
да
да
да
and
co
да
да
да
yes
pa
шыжым
шыжым
шыжым
in.autumn
av
шыжым
шыжы
шыже
autumn-ACC
no-case
кол
кол
кол
fish
no
кол
кол
кол
Pisces
no
кол
кол
кол
hear-IMP.2SG
vb1-mood.pers
кол
кол
кол
hear-CNG
vb1-conn
кол
кол
кол
hear-CVB
vb1-adv
да
да
да
and
co
да
да
да
yes
pa
поҥго
поҥго
поҥго
mushroom
no
поҥго
поҥго
поҥго
frighten-IMP.2SG
vb2-mood.pers
поҥго
поҥго
поҥго
frighten-CNG
vb2-conn
шӱрым
шӱр-ым
шӱр
soup-ACC
no-case
кочкыныт,
кочк-ын-ыт
кочк-ыт
eat-PST2-3PL
vb1-tense-pers
вет
вет
вет
so
co/pa
марий
марий
марий
Mari
no
кундемыште
кундем-ыште
кундем-штЕ
region-INE
no-case
эҥерыште
эҥер-ыште
эҥер-штЕ
river-INE
no-case
эҥерыште
эҥер-ыште
эҥер-штЕ
saddle-INE
no-case
тӱрлӧ-тӱрлӧ
тӱрлӧ-тӱрлӧ
тӱрлӧ-тӱрлӧ
various
ad
кол
кол
кол
fish
no
кол
кол
кол
Pisces
no
кол
кол
кол
hear-IMP.2SG
vb1-mood.pers
кол
кол
кол
hear-CNG
vb1-conn
кол
кол
кол
hear-CVB
vb1-adv
уло,
уло
уло
is
ad/no/vb
а
а
а
and
co
а
а
а
so
pa
а
а
а
oh
in
чодыраште
чодыра-ште
чодыра-штЕ
forest-INE
no-case
чодыраште
чодыра-ште
чодыра-штЕ
coarse-INE
ad-case
шуко
шуко
шуко
a.lot
ad/av/no
поҥго
поҥго
поҥго
mushroom
no
поҥго
поҥго
поҥго
frighten-IMP.2SG
vb2-mood.pers
поҥго
поҥго
поҥго
frighten-CNG
vb2-conn
шочеш.
шоч-еш
шоч-еш
[X]-LAT
ad-case
шочеш.
шоч-еш
шоч-еш
be.born-3SG
vb1-pers

In spring and autumn, they ate fish and mushroom soups, as there are many different fish in the rivers of the Mari lands, and a lot of mushrooms grow in the forests.


14: Марий-влак мом кочкыт? - 5


Шыл шӱрым ожно телым веле кочкыныт, а кызыт – идалык мучко.

Шыл
Шыл
шыл
meat
no
Шыл
Шыл
шыл
hide-IMP.2SG
vb1-mood.pers
Шыл
Шыл
шыл
hide-CNG
vb1-conn
Шыл
Шыл
шыл
hide-CVB
vb1-adv
шӱрым
шӱр-ым
шӱр
soup-ACC
no-case
ожно
ожно
ожно
once
av/po
телым
телым
телым
in.winter
av
телым
телы
теле
winter-ACC
no-case
веле
веле
веле
only
pa
веле
веле
веле
spill-IMP.2SG
vb2-mood.pers
веле
вел-'е
вел
spill-PST1.3SG
vb1-tense.pers
веле
веле
веле
spill-CNG
vb2-conn
кочкыныт,
кочк-ын-ыт
кочк-ыт
eat-PST2-3PL
vb1-tense-pers
а
а
а
and
co
а
а
а
so
pa
а
а
а
oh
in
кызыт –
кызыт
кызыт
now
av
идалык
идалык
идалык
year
no
мучко.
мучко
мучко
completely
av/po

They used to only eat meat soup in winter, but now, they eat it all year round.


14: Марий-влак мом кочкыт? - 6


Марий-влак шопо да шинчалтыме кочкышым эре йӧратен кочкыт: шуыктымо ковыштам, шинчалтыме поҥгым, киярым.

Марий-влак
Марий-влак
марий-влак
Mari-PL
no-num
шопо
шопо
шопо
sour
ad
шопо
шопо
шопо
go.sour-IMP.2SG
vb2-mood.pers
шопо
шопо
шопо
go.sour-CNG
vb2-conn
да
да
да
and
co
да
да
да
yes
pa
шинчалтыме
шинчалтыме
шинчалтыме
salted
no
шинчалтыме
шинчалты-ме
шинчалте-мЕ
salt-PTCP.PASS
vb2-ad
шинчалтыме
шинчалты-ме
шинчалте-мЕ
sit-PTCP.PASS
vb2-ad
кочкышым
кочкыш-ым
кочкыш
food-ACC
no-case
эре
эре
эре
always
av/po
эре
эре
эре
clean
ad
йӧратен
йӧратен
йӧратен
[X]
av
йӧратен
йӧрат-ен
йӧрате-ен
love-PST2-3SG
vb2-tense-pers
йӧратен
йӧрат-ен
йӧрате-ен
love-CVB
vb2-adv
кочкыт:
кочк-ыт
кочк-ыт
eat-3PL
vb1-pers
шуыктымо
шуыктымо
шуыктымо
sour
ad
шуыктымо
шуыкты-мо
шуыкто-мЕ
make.sour-PTCP.PASS
vb2-ad
шуыктымо
шу-ыкты-мо
шу-ктЕ-мЕ
reach-CAUS-PTCP.PASS
vb1-deriv.v-ad
шуыктымо
шу-ыкты-мо
шу-ктЕ-мЕ
ferment-CAUS-PTCP.PASS
vb1-deriv.v-ad
шуыктымо
шу-ыкты-мо
шу-ктЕ-мЕ
whittle-CAUS-PTCP.PASS
vb1-deriv.v-ad
шуыктымо
шуы-кты-мо
шуо-ктЕ-мЕ
throw-CAUS-PTCP.PASS
vb2-deriv.v-ad
ковыштам,
ковышта
ковышта
cabbage-ACC
no-case
ковыштам,
ковышта
ковышта-ем
cabbage-1SG
no-poss
ковыштам,
ковышта
ковышта-ем
cabbage-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
ковыштам,
ковышта
ковышта-ем
cabbage-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
ковыштам,
ковышта
ковышта-ем
cabbage-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
шинчалтыме
шинчалтыме
шинчалтыме
salted
no
шинчалтыме
шинчалты-ме
шинчалте-мЕ
salt-PTCP.PASS
vb2-ad
шинчалтыме
шинчалты-ме
шинчалте-мЕ
sit-PTCP.PASS
vb2-ad
поҥгым,
поҥгы
поҥго
mushroom-ACC
no-case
киярым.
кияр-ым
кияр
cucumber-ACC
no-case

Maris always like to eat sour and salted food: pickled cabbage, salted mushrooms, cucumbers.


14: Марий-влак мом кочкыт? - 7


Шӧр да муно кочкышат марий-влакын ӱстембалнышт чӱчкыдын лиеда: подкогыльо, пулашкамуно, салмамуно, муныдувыртыш, туара да молат.

Шӧр
Шӧр
шӧр
milk
no
Шӧр
Шӧр
шӧр
edge
no
да
да
да
and
co
да
да
да
yes
pa
муно
муно
муно
egg
no
кочкышат
кочкыш-ат
кочкыш-ат
food-and
no-enc
марий-влакын
марий-влак-ын
марий-влак
Mari-PL-GEN
no-num-case
ӱстембалнышт
ӱстембалны-шт
ӱстембалне-шт
on.the.table-3PL
av-poss
чӱчкыдын
чӱчкыдын
чӱчкыдын
often
av
чӱчкыдын
чӱчкыды
чӱчкыдӧ
frequent-GEN
ad-case
лиеда:
лиед
лиеде
be-3SG
vb2-pers
подкогыльо,
подкогыльо
подкогыльо
dumplings
no
пулашкамуно,
пулашкамуно
пулашкамуно
omelette
no
салмамуно,
салмамуно
салмамуно
omelette
no
муныдувыртыш,
муныдувыртыш
муныдувыртыш
milk.soup.with.egg
no
туара
туара
туара
curd.cake
no
туара
туар
туаре
unharness-3SG
vb2-pers
да
да
да
and
co
да
да
да
yes
pa
молат.
мол-ат
моло-ат
other-and
no/pr-enc
молат.
мо-ла
мо-ла-ет
what-COMP-2SG
ad/av/pa/pr-case-poss
молат.
мо-ла
мо-ла-ет
what-PL-2SG
ad/av/pa/pr-num-poss
молат.
мо-ла
мо-ла-ат
what-COMP-and
ad/av/pa/pr-case-enc
молат.
мо-ла
мо-ла-ат
what-PL-and
ad/av/pa/pr-num-enc

You can find dairy and egg products on Mari tables frequently as well: Dumplings, omelettes, milk soup with egg, curd pastries and others.


14: Марий-влак мом кочкыт? - 8


А пайремлан мом гына марий вате ок кӱэшт: шемшыдаҥ але шӱльӧ мелнам, команмелнам, тӱрлӧ когыльым, перемечым (нӧшмӧ, пареҥге, торык перемечым), эгерчым, ӱячам.

А
А
а
and
co
А
А
а
so
pa
А
А
а
oh
in
пайремлан
пайремл-ан
пайремле-ан
festive-with
ad-deriv.ad
пайремлан
пайрем-лан
пайрем-лан
holiday-DAT
no-case
пайремлан
пайрем-ла
пайрем-ла
holiday-PL-GEN
no-num-case
мом
мо
мо
what -ACC
pr -case
гына
гына
гына
only
pa
марий
марий
марий
Mari
no
вате
вате
вате
wife
no
вате
вате
вате
absorbent.cotton
no
ок
ок
ок
NEG-3SG
vb-pers
кӱэшт:
кӱэшт
кӱэшт
bake-IMP.2SG
vb1-mood.pers
кӱэшт:
кӱэшт
кӱэшт
bake-CNG
vb1-conn
кӱэшт:
кӱэшт
кӱэшт
bake-CVB
vb1-adv
шемшыдаҥ
шемшыдаҥ
шемшыдаҥ
buckwheat
no
але
ал'е
ал'е
or
av/co/pa
але
але
але
soften.bast-IMP.2SG
vb2-mood.pers
але
але
але
soften.bast-CNG
vb2-conn
шӱльӧ
шӱльӧ
шӱльӧ
oats
no
мелнам,
мелна
мелна
pancake-ACC
no-case
мелнам,
мелна
мелна-ем
pancake-1SG
no-poss
мелнам,
мел-на
мел-на
cut.in.front.of.shirt-1PL-ACC
no-poss-case
мелнам,
мелна
мелна-ем
pancake-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
мелнам,
мелна
мелна-ем
pancake-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
мелнам,
мелна
мелна-ем
pancake-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
команмелнам,
команмелна
команмелна
[X]-ACC
no-case
команмелнам,
команмелна
команмелна-ем
[X]-1SG
no-poss
команмелнам,
команмелна
команмелна-ем
[X]-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
команмелнам,
команмелна
команмелна-ем
[X]-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
команмелнам,
команмелна
команмелна-ем
[X]-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
тӱрлӧ
тӱрлӧ
тӱрлӧ
different
ad/no/po
тӱрлӧ
тӱрлӧ
тӱрлӧ
embroider-IMP.2SG
vb2-mood.pers
тӱрлӧ
тӱрлӧ
тӱрлӧ
embroider-CNG
vb2-conn
когыльым,
когыльы
когыльо
pie-ACC
no-case
перемечым
перемеч-ым
перемеч
curd.tart-ACC
no-case
(нӧшмӧ,
нӧшмӧ
нӧшмӧ
seed
no
пареҥге,
пареҥге
пареҥге
potato
no
торык
торык
торык
curds
no
перемечым),
перемеч-ым
перемеч
curd.tart-ACC
no-case
эгерчым,
эгерчы
эгерче
unleavened.flatcake-ACC
no-case
ӱячам.
ӱяча
ӱяча
small.round.loaf-ACC
no-case
ӱячам.
ӱяча
ӱяча-ем
small.round.loaf-1SG
no-poss
ӱячам.
ӱяча
ӱяча-ем
small.round.loaf-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
ӱячам.
ӱяча
ӱяча-ем
small.round.loaf-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
ӱячам.
ӱяча
ӱяча-ем
small.round.loaf-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv

And what doesn't a Mari woman cook for a celebration: buckwheat or oat pancakes, different pies, curd tarts (with seeds, potatoes and curds), unleavened flatcakes, small round loafs.


14: Марий-влак мом кочкыт? - 9


Тошто марийын йӱлаже почеш оръеҥ ватын усталыкшым мелнам кӱэштме дене тергеныт.

Тошто
Тошто
тошто
old
ad/no
Тошто
Тош-то
тош-штЕ
butt-INE
no-case
Тошто
Тошт
тошт
dare-PST1.3SG
vb1-tense.pers
марийын
марий-ын
марий
Mari-GEN
no-case
йӱлаже
йӱла-же
йӱла-жЕ
custom-3SG
no-poss
йӱлаже
йӱл-же
йӱлӧ-жЕ
burn-3SG-3SG
vb2-pers-poss
почеш
почеш
почеш
recent
ad/av/po
почеш
поч-еш
поч-еш
tail-LAT
no-case
почеш
поч-еш
поч-еш
open-3SG
vb1-pers
оръеҥ
оръеҥ
оръеҥ
fiancée
no
ватын
ваты
вате
wife-GEN
no-case
ватын
ваты
вате
absorbent.cotton-GEN
no-case
усталыкшым
усталык-шы
усталык-жЕ
skill-3SG-ACC
ad/no-poss-case
усталыкшым
уста-лык-шы
уста-лык-жЕ
skilled-for-3SG-ACC
ad/no-deriv.ad-poss-case
мелнам
мелна
мелна
pancake-ACC
no-case
мелнам
мелна
мелна-ем
pancake-1SG
no-poss
мелнам
мел-на
мел-на
cut.in.front.of.shirt-1PL-ACC
no-poss-case
мелнам
мелна
мелна-ем
pancake-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
мелнам
мелна
мелна-ем
pancake-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
мелнам
мелна
мелна-ем
pancake-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
кӱэштме
кӱэштме
кӱэштме
baked
ad
кӱэштме
кӱэшт-ме
кӱэшт-мЕ
bake-PTCP.PASS
vb1-ad
дене
дене
дене
with
po
тергеныт.
терг-ен-ыт
терге-ен-ыт
check-PST2-3PL
vb2-tense-pers

According to an old Mari custom, a young married woman's skill would be measured by her ability to cook pancakes.


14: Марий-влак мом кочкыт? - 10


Калыкмут

Калыкмут
Калыкмут
калыкмут
proverb
no

Proverb


14: Марий-влак мом кочкыт? - 11


Шулдо колын лемже шопо.

Шулдо
Шулдо
шулдо
cheap
ad
колын
кол-ын
кол
fish-GEN
no-case
колын
кол-ын
кол
Pisces-GEN
no-case
колын
колы
коло
twenty-GEN
nm-case
колын
кол-ын
кол
hear-PST2-3SG
vb1-tense-pers
колын
кол-ын
кол
hear-CVB
vb1-adv
лемже
лем-же
лем-жЕ
broth-3SG
no-poss
шопо.
шопо
шопо
sour
ad
шопо.
шопо
шопо
go.sour-IMP.2SG
vb2-mood.pers
шопо.
шопо
шопо
go.sour-CNG
vb2-conn

A cheap fish's broth is sour.


Last update: 10 August 2023