Logowww.mari-language.com:ENGLISH | МАРЛА | ПО-РУССКИ
Main page » Corpus Tool » Элнет » 1-1-8

Corpus Tool Demo - Элнет - 1-1-8

Cyrillic | UPA | IPA

Previous Chapter | Next Chapter

[Instructions]

Чодыра орол Токтар, Сакар почеш куржталыштын, ноен, пӱжалтын.
Тамакым шупшын шинчышыжла могыржылан юж-ж чучо.
«Тыге простудитлалташат лиеш, каяш кӱлеш», — шоналтыш Токтар.
Ечыжым чийыш.
Тарваныш.
Пачерышкыже кайшыжла Сакар нерген шонаш тӱҥале...
Сакарын тыге ыштымыже тудым первый ӧрыктарыш.
Мыняр ий чодырам оролен, Токтар тыгай озорникым первый ужын.
Вара, кайме семын, Токтар сыраш тӱҥале.
Пачерышкыже миен шумыж годым чытыдымын шыдешкыш:
— Мыйым, Токтарым, тыге мыскылаш!
Сай еҥ лиеш гын, иктаж теҥгем пуа гын, айда лӱйылтшӧ, кӧ чамана.
Чодыра Токтарын пӱжвӱдшӧ дене кушкын огыл, янлыкымат Токтар ончен-куштен огыл...
Куван Семон чодырам шолыштеш.
Токтар тидым пеш сай шинча.
Но тудын ӱмбак молан протоколым возаш — тудо тыгакат кумыл шуктышо еҥ.
Тачат ик мутымат ыш пелеште, мӱйым Токтар вате дек наҥгайыш.
Конешне, тудо чылажымак Токтар ватылан пуэн огыл, пелыже чоло шканже коден.
Тидлан вурсаш лиеш мо?
Кеч-кӧат шкенжым мондыман огыл...
А саде каварен кертдыме Сакарет пелыжым огыл, нимомат ыш пу, ӱмбачше мыскылен веле кодыш.
Кузе от сыре?
Пӧртыш миен пурыш да Токтар вигак протоколым возаш шинче.
Ватыже чайым шолтен, Куван Семонын кондымо мӱйжым луктын шынден.
Токтарын чай йӱмыжат ок шу, кочкышат логар гыч ок кай.
Иктаж шагат чоло, тӱрвыжым шуйкален, возен шинчыш: «Кудашнур Епрем Сакар 76-шо кварталыште пушеҥгым руэн, мӱкшым толен, чодыра оролымат сусырташ толашен...» * * *
Сакар шке декше тольо, луй ден уржым ньыктын, коваштым чымен, оҥамбалан шогалтыш.
Шоҥго аваже пеш куаныш.
Ынде Сакар парым гыч лектеш, шона.
Тиде парым неле кӱла Епрем куван чоныштыжо кия.
Парымышкыже Сакар ок пуро гынат лиеш ыле, да мом ыштет, икшыве мом шона гын, ыштыде ок чарне.
Пӱнчыдӱрыштӧ кугу урлык чомам ужын толын да йӱдым мален ок керт...
Пазарыште изирак чомам вич теҥгеланат налаш лиеш, а Сакар чомалан лучко теҥгем пуэн.
Аважат, Левентей кугызат мыняр ойлышт: «Нужна еҥлан чапле имне ок кӱл, лучко теҥгелан чомам огыл, изирак талгыдым налаш лиеш, вес ий кычкаш йӧра», — маньыч.
Уке, Сакар нигӧмат ыш колышт.
Тыглай годымжо акажымат пеш йӧрата, Левентей кугызамат пагала.
Левентей кугызам кузе от пагале?
Левентей кугыза Сакарым пычал дене кошташ туныктен.
Чомам налаш Сакарын шкенжын вич теҥге оксаже веле, лу теҥгем Лопнур Чужган Осып деч араш тӱкныш.
Чужган кугыза утыжым ыш мутлане, лу теҥгем луктын пуыш.
Лачак ик ойым веле каласыш:
— Ур коваштетымат, молыжымат весылан ит ужале...
Чай-сакыр кӱлеш гын, пуэм, нал...
Сакар осьмушка оҥа чай ден пел кремга сакырымат нале.
Тыге Сакар парымыш пурыш, тыге Сакарын вӱташте имне вольыкшо лие.
Сакарын ушкалже монь уке.
Пижергылан, чулкалан манын, аваже кок шорыкым ашнаш толаша...
Садлан Сакар керек-кунар ноен толеш гынат, чомаж дек лектын пурыде ок чыте.
Ончашыже утларакше аважлан тӱкна.
Сакарын моло ешыже уке.
Аваже Сакарлан ӱмасек ӱдырым налыктынеже.
«Але изишак чытена, имне деч посна ӱдырым налаш кузе кает?» — манеш Сакарже.
Ӱдырым налме деч ончыч Сакар шотан еҥ лийнеже...
Але салтаклан кайме деч кодын огыл.
Ик эргым огыт нал, маныт да, ала?.. * * *
Сакар ачаж деч лу ияш тулыкеш кодын.
Ачаже илыме годым Сакар кум кече школышко коштын.
Кумшо кечынже учитель эрге ден урядник эрге Сакарым кудвече лукеш авыреныт:
— Сакар — мераҥ, — манын лӱмдылыныт.
Сакар мераҥ игыла огыл, пире игыла шужым шогалтыш.
А урядник эрге ден учитель эрге Сакарым лавраш пӧрдалтаренат нальыч.
Сакарын тувыржо нимолан йӧрдымын амыргыш.
Урядник эрге ден учитель эрге утен каен воштылыт.
Сакарын чонжылан каласен моштыдымын йӧсӧ лие гынат, Сакар ыш шорт...
Уло вийжым поген, поян йоча-влак дек миен пиже.
Урядник эргым уло кертмын вуй гыч мушкындыш, учитель эргын нержым сусыртыш.
Учитель эргын нер гычше вӱр йогаш тӱҥале.
Учитель эрге, магырен-магырен, ачаж дек кайыш.
Урок тӱҥалме деч ончыч молитвам лудыч.
Молитва пытымек, учитель, нимом пелештыде, Сакарым шоягорем гыч кучыш, коҥга лукыш намиен шуралтен, сукыктен шындыш, вара кычкырале:
— Я дам тебе драться!..
Шого кас шумеш!
Сакар кыде-годо кынел шогале.
— Кушко кынелат!
Шого пулвуй ӱмбалне!
— кычкыра учитель.
Сакар сукалтен ок шич.
Учитель утларак шыдешкыш:
— А, ты не хочешь слушаться!
Сакар вуеш линейка шолт перныш.
Сакар мераҥла тӧршталтыш, омса воктенсе ишке гыч шӱкшӧ мыжерже ден упшыжым солалтыш, школ гыч лектынат возо.
Тулеч вара школ воктеч эртымыж годымат школ пӧртым тупуй онча ыле.
Ачаже колымеке, Сакар моло йоча-влак дене пырля янда заводышко пашам ышташ кайыш, Тудо шокшо бутылкам нумалаш пурыш.
Туштыжо ила ыле, пашадарат первый тылзыштак кандаш теҥге чоло логале.
Но Сакарлан пашаште эҥгек тольо.
Ик эрдене Сакар пашашке лектын.
Мастер йӱшӧ улмаш.
Сакар шуарыме коҥгаш ала-мыняр гана бутылкам намиен кодыш, иктат ышат пере, ышат шӱрдӧ.
Сакарын чонжылан сайынак чучо.
Сакар, мастер дек толын, совокшым шуен шогале.
Мастер ала лӱмынак, ала йоҥылыш — тидым Сакар пален огыл — шокшо бутылкам совокыш колтымо олмеш, Сакарын кидвургышкыжо шуэн.
Сакарын кидше гыч совок тунамак волен возо, кидвурго тарай гай йошкаргыш, пӱкш гай вӱдотыза налын шинче, чытыдымын чот пучышташ тӱҥале.
Сакарым тунамак фельдшер дек вӱден наҥгайышт.
Фельдшер, ала-могай эмым шӱрен, мамык гай пушкыдо ош вынер дене пидын колтыш.
Сутка гыч адак толаш шӱдыш.
Но сутка гыч Сакар, заводым кудалтен, мӧҥгышкыжӧ ошкыльо: озалан чолак еҥ ок кӱл...
Сакарлан шуко орланаш тӱкныш, кидше пел ий гыч иже тӧрланыш.
Кидше тӧрланымек, Сакар пашам ышташ ыш кае.
Йӧратыме верже чодыра лие.
Кудашнур ял чодыра тӱрыштӧ шинча.
Умбакыже, Элнет вес могырыш шумеш, — эртак чодыра.
Тиде чодыраште тӱрлӧ янлыкат шуко уло.
Эн шукыжо — мераҥ.
Кудашнур-влак шошо еда, кылме лумын еҥым нумал кертмыж годым, мераҥым покташ коштыт.
Пычалзе-влак ик оҥай верым авырен шогалыт, молыжо, пычалдыме-влакше, кычкырен-кычкырен, мераҥым лӱдыктен, вес тӱр гыч пычалзе-влак дек поктен кондат.
— Агач!..
Агач!..
Агач!..
— шокта чодыраште.
Мераҥ тыш руалта — ваштарешыже «агач!» шокта.
Вес вере руалта — адак «агач!..» Мераҥ тымык верышкыла кудалеш.
Тымык верже — эн шучкыжо: тушто мераҥлан мучаш лиеш...
«Шӱлт!..» шокта ик вере — мераҥын ӱмыржӧ пытыш.
«Шӱлт!» шокта вес вере.
Йӧра, пычалзыжын кидше тура огыл улмаш, мераҥын коварчешыже веле кок ядра логалын.
Мераҥ вес веке орышыла кудалеш.
Йӧнеш толеш гын, южгунам мераҥ поктышо-влаклан кажныжлан ик мераҥ гыч логалеш, южгунам кок еҥлан ик мераҥ, а чӱчкыдынак чумыр артельлан лучко-коло еҥлан кок мераҥ веле верештеш.
Тунам мераҥым, пырля шолтен, артельын кочкыт.
Шӱржым кӧ мыняр кертеш, тунар кочкеш, а шылжым «букымгам» ыштен пайлат.
Мераҥ покташ Сакар пеш йӧратен.
Мераҥым поктымо жап Сакарлан пайремла чучын.
Лачак лӱяш гына Сакарлан вашке логалын огыл.
Шкенжын пычалже уке улмаш, а еҥ шке пычалжым сомсора ок пу.
Икана, мераҥым покташ кайме годым, Сакар ала-кузе Левентей кугыза дене пырля лийын.
Левентей кугызан пычалже пеш йытыра, кугуат огыл, лачак икшывылык.
«Эх, мыйын тыгай пычалем лиеш ыле гын...» — шона Сакар.
Шинчаже йӱлен-йӱлен кайышат, Сакар чытен ыш керт, Левентей кугыза деч йодо:
— Кугызай, таче кеч ик гана лӱяш пычалетым пу.
— Лӱймет пеш шуэш мо?
— шыргыжале Левентей кугыза.
— Пеш чот шуэш.
Только мыланем пычалым иктат ок пу.
— Мый дечем ит ойырло, — мане Левентей кугыза.
Сакар чытыдымын чот куаныш.
«Левентей кугыза тӱняште эн сай еҥ», — шоналтыш.
Левентей кугыза, чодырашке миймеке, тыгыде кож коклашке пурен шинче, воктенже Сакарым шындыш, Сакарлан кузе лӱйшашым ончыктыш: «Теве тыге викте, тыге ончо.
Коваштыже локтылалтме деч вуйым ончен лӱйӧ», — мане.
Сакар пычалым кучен шинче.
Умбалне «агач!..
агач!..» шокта.
Ик вере «шӱл-лт!» шергылт кайыш.
Сакарын шӱмжӧ мераҥынлак пырткаш тӱҥале.
Вес вере «шӱл-лт!» пудеште.
Сакарын вуй пӧрдеш веле, мераҥ кудал толмым ваҥа.
— Уна, уна, — шыпак гына Левентей кугыза пелештыш, парняж дене изи арка век ончыктыш.
Мераҥ пыльдырым-пыльдырым кудал толеш.
Сакармыт дек аҥа тореш толын ыш шу — тыманмеш чурк шинче.
Тиде кӱчык жап Сакарлан ситыш.
Левентей кугыза туныктымо семын, пычалжым виктен, шелын колтыш.
Мераҥ «юргылдик» тӧршталтыш да тушакак йымен возо.
Сакар пычалжымат шуэн колтыш, мераҥ дек куржо, вара тудым Левентей кугыза дек нумал тольо.
— Йӧра, первый лӱймылан пеш сай, — мане Левентей кугыза.
Сакар ӧрӧ, Левентей кугыза мокташыже мокта, да йӱкыштыжӧ ала-мо тугай ойлен моштыдымо ылчык уло: «Тый, Сакар, пычал кучылташ але изи улат» манмыла чучеш.
— Мо, кугызай, ыжым келыштаре мо?
— ӧрын йодо Сакар.
— Уна, ончо, кушак логалтенат...
Коваштыжым локтылынат...
Сакар мераҥым нӧлтал ончале — пычалысе уло ядра мераҥын ӧрдыжлу коклашкыже пурен каен.
«Вуйышко ончо» маньым вет, — пычалым шӱшшыжла шыман гына пелештыш Левентей кугыза.
— Кызытше йӧра, кызыт мераҥ коваште шергакан огыл, а шыжым урым тыге лӱйылташ тӱҥалат гын, шканет кугу наклатым ыштет.
Рожын коваштылан пел акым веле пуат.
Луйым але рывыжым тыге покшеч лӱет гын, вара йӧршеш локтылат.
Шуко пычалзе тиде шотым ок шинче, южыжо шинча гынат, лӱен ок мошто.
Садлан пазарыште кӱлеш акым налын огыт керт.
Сай сонарзе кеч-могай янлыкымат, коваштыжлан кӧра лӱя гын, вуйым ончен лӱя.
Ожно Ялкай кугыза ик ядра дене ур шинчам ончен лӱя улмаш...
Уна, уна, адак толеш...
Кернак, тудо велымак вес мераҥ кудалеш.
Левентей кугыза шойик шӱшкалтыш.
Мераҥ чурк лие.
Сакар адак пудештарен колтыш.
Мераҥ налын шуымыла йӧрлын кайыш.
Туге гынат, ыш тыплане, пӧрдал-пӧрдал, умбаке кая.
Левентей кугыза ден Сакар мераҥ почеш куржыч.
Мераҥ утлен ыш керт.
Сакар, поктен шуын, тошкале.
Левентей кугыза вуйжым рӱзалтыш:
— Ындыже шеҥгел йолжым веле пудыртенат...
Мераҥ шеҥгел йолжым йоҥгештарен кудалеш.
Ончыл йолжо эҥерташ веле.
Садлан мераҥ кудал ыш керт.
Мераҥым шеҥгел йолжо пукша.
Сакарын шӱмжылан йӧсын чучо.
Кокымшо ганалан лӱймаштат вуеш логалтен огыл.
Тидым шижме гай лийын, Левентей кугыза пелештыш:
— Нимат огыл, эркын-эркын тунемат...
Тылеч вара Левентей кугыза чодыраш кая гын, Сакар керек-кузе гынат пижын мия.
Левентей кугыза шкежат Сакар деч посна коштмым чарныш.
«Сакар пиалан, Сакар дене кает гын, яра от тол», — манеш.
Пычал дене ик шыже коштмеке, Сакар кудалше мераҥланак вуйышко логалташ тӱҥале.
Тидыжым шке шотшо дене, Левентей кугызан туныктымыж деч посна, келыштарыш.
Телымже, луйым пуштмекышт, Левентей кугыза, кум теҥгеат пелеш шотлен, Сакарлан шке пычалжым пуыш.
Луй оксаж дене шканже кугурак пычалым нале.
Тылеч вара Сакар чын сонарзе лие. * * *
Луйым лӱен толмо эрлашыжым Сакар Лопнурыш Чужган Осып дек луй ден ур коваштыжым наҥгайыш.
Сакарын миймыж годым Чужган кугыза лачак кевытыштыже ыле.
Сакар ончычын ур коваштыжым луктын пуыш.
Чужган кугыза ур коваштым савыркален ончышат, шыман гына йодо:
— Икте веле мо?
— Таче икте веле.
Сакар йырже ончале, шеҥгелныже кок палыдыме еҥ шога.
— Ончыкто, тыште лӱдшаш уке, — Чужган кугыза Сакарым ӱшандарыш.
Сакар луй коваштыжым луктын пуыш.
Чужган кугыза луй коваштымат, савыркален-савыркален, пеш чот ончыш, вара ур коваштымат, луй коваштымат поген пыштыш.
Сакар деч йодо:
— Тыланет мо сату кӱлеш?
— Осып кугызай, тошто пуышашем шотлет гын, йӧра ыле, — пелештыш Сакар.
— Мом тудым ойлаш, пуышашет шуко огыл.
Вес гана шотлена.
Кызыт мо кӱлешетым нал.
Сакар Чужган кугыза дене ӱчашаш ыш тӱҥал.
Кузе ӱчашет?
Чужган кугыза пеш шыман мутлана.
Сакар чайым-сакырым, кремга ядрам, пел кремга пычалтарым, витле пистоным кевыт гыч нумал лекте.
Аважлан кремга клендырымат Чужган кугыза шкак темлен пуэн колтыш. * * *
Филипп Афанасьевич, делянкыш миймекыже, пурыс пырнялан руымым, посна вискален, шотлен возыш.
Пулыкшым адак посна шотлыш.
Марий-влак тудым ончылгоч подылтенытат, Филипп Афанасьевич тиде ганаже пеш шукыжак ыш кычалтыл.
Вот айык вуя толеш гын, тӱрлӧ кӱлдымашыжланат пижедылеш: то пырня парня вочмо наре кӱчык лиеш, то кужу лиеш, то пужарымаште выле кодын, то угыч эрыктымаште йытыран ыштыме огыл...
Пу гын, теве шуэн оптымо, я утыжым тыгыдын шелыштме...
Мом-гынат экшыкым муэда.
Важыклан кумырым я шымырым кудалта, а вет кресаньыклан кумыржат шерге.
Важыклан кумыр дене кучен кодымаштак янда завод озалан шӱдӧ теҥге дене парыш лиеш...
Изиш подылтет гын, але иктаж ӱй ден мӱй гайым намиен пуэт гын, Филипп Афанасьевич йӧршеш вес еҥ лиеш: ойла, воштылеш, тыгыде-тагыде зияным пырчат ок уж.
Кызытат, лӱмын подылтымо деч вара, тудо Стапанмытын пашаштым пеш сайын приниматлыш.
— Эрла мийза, окса лиеш, — Филипп Афанасьевич рогозан терыш кӱзен шичмекыже мане.
— Тау, Вилип Опанасыч, пасибе, — марий-влак упшыштым нальыч.
Стапан адак кучер олмыш кӱзен шинче.
— Ну, чеверын!
— Филипп Афанасьевич кидшым лупшале.
Стапан сапым шупшыльо.
Кылмен шогышо имне кенета тарваныш.
Тер, тӧршталтен, мунчалтыш.
Корнышто Филипп Афанасьевич Стапан дене ыш мутлане, корно мучко ала-мом шонен кайыш.
Пачерышкыже миен шумекше, Стапаным изирак пӧлемышкыже пуртыш, ик чаркам шке йӱӧ, ик чаркам Стапанлан пуыш, вара ӱстембаке кагазым луктын пыштыш, кидышкыже ручкам нале да йодо:
— Саде мариетын лӱмжӧ кузе?
— Могай марийын?
— ыш ыҥыле Стапан.
— Вот тебе раз, тинь монденат?
Значит, тыньым чотрак кыраш кӱлеш ыле.
— А-а, Сакарым йодат улмаш...
— Значит, тудын лӱмжӧ Сакар?
А фамилийже кузе?
Стапанын вуйжо гыч арака пуш шукертак лектын пытен.
Арака пуш дене пырляк агытанлыкшат лектын каен.
Стапан адак ӱҥышӧ марий лийын кодын.
— А, Вилип Опанасыч, судшо можо, ок кӱл.
Судыш коштын, паша ыштышаш веле кодеш.
— А тугай разбойникым туныкташ кӱлеш.
— Сакарым судитлат, а мыланемже могай пайда?
— А миньжым тинь монден?
Миньын время йомын.
Минь служащий еҥ улам.
— Тугеже тый шке судыш пу, Вилип Опанасыч.
— Тудо тиньым кырен але миньым?
— шыдешкыш Филипп Афанасьевич.
Стапан лӱдӧ.
Суд деч огыл, а Филипп Афанасьевич деч...
Филипп Афанасьевичым сырыкташ ок йӧрӧ...
Ок йӧрӧ!
Стапан ойлаш тӱҥале:
— Захар Ефремов, Кудашнур марий...
Мо лиймыжым шкат шинчет.
Ужыныт: Ужанур марий-влак Придон Епишев ден Ипат Пайметов.
Пел шагат гыч Филипп Афанасьевич прошенийым возен пытарыш, земский начальник дек колташ ямдылен пыштыш.
Тыге Сакар ӱмбаке ик кечыштак кок кагаз возалте.


Admin login:

[Search]

1-1-8-1


Чодыра орол Токтар, Сакар почеш куржталыштын, ноен, пӱжалтын.

Чодыра
Чодыра
чодыра
forest
no
Чодыра
Чодыра
чодыра
coarse
ad
орол
орол
орол
watchman
no
Токтар,
Токтар
токтар
slow-witted
ad
Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
почеш
почеш
почеш
recent
ad/av/po
почеш
поч-еш
поч-еш
tail-LAT
no-case
почеш
поч-еш
поч-еш
open-3SG
vb1-pers
куржталыштын,
куржталышт-ын-Ø
куржталышт-н-Ø
run-PST2-3SG
vb1-tense-pers
куржталыштын,
куржталышт-ын
куржталышт-н
run-CVB
vb1-adv
ноен,
но[й]-ен-Ø
нойо-ен-Ø
become.tired-PST2-3SG
vb2-tense-pers
ноен,
но[й]-ен
нойо-ен
become.tired-CVB
vb2-adv
пӱжалтын.
пӱжалт-ын-Ø
пӱжалт-н-Ø
sweat-PST2-3SG
vb1-tense-pers
пӱжалтын.
пӱжалт-ын
пӱжалт-н
sweat-CVB
vb1-adv



1-1-8-2


Тамакым шупшын шинчышыжла могыржылан юж-ж чучо.

Тамакым
Тамак-ым
тамак-м
tobacco.plant-ACC
no-case
шупшын
шупш-ын-Ø
шупш-н-Ø
pull-PST2-3SG
vb1-tense-pers
шупшын
шупш-ын
шупш-н
pull-CVB
vb1-adv
шинчышыжла
шинчы-шыжла
шинче-шыжла
sit-CVB.SIM.3SG
vb2-adv.pers
шинчышыжла
шинчы-шыжла
шинче-шыжла
know-CVB.SIM.3SG
vb2-adv.pers
шинчышыжла
шинчышы-ж-ла
шинчыше-жЕ-ла
stagnant-3SG-COMP
ad-poss-case
шинчышыжла
шинчышы-ж-ла
шинчыше-жЕ-ла
learned-3SG-COMP
ad/no-poss-case
шинчышыжла
шинчышы-ж-ла
шинчыше-жЕ-ла
stagnant-3SG-PL
ad-poss-num
шинчышыжла
шинчышы-ж-ла
шинчыше-жЕ-ла
learned-3SG-PL
ad/no-poss-num
шинчышыжла
шинчышы-ж-ла
шинчыше-жЕ-ла
stagnant-3SG-STR
ad-poss-enc
шинчышыжла
шинчышы-ж-ла
шинчыше-жЕ-ла
learned-3SG-STR
ad/no-poss-enc
шинчышыжла
шинчы-шы-ж-ла
шинче-шЕ-жЕ-ла
sit-PTCP.ACT-3SG-COMP
vb2-ad-poss-case
шинчышыжла
шинчы-шы-ж-ла
шинче-шЕ-жЕ-ла
know-PTCP.ACT-3SG-COMP
vb2-ad-poss-case
шинчышыжла
шинчы-шы-ж-ла
шинче-шЕ-жЕ-ла
sit-PTCP.ACT-3SG-PL
vb2-ad-poss-num
шинчышыжла
шинчы-шы-ж-ла
шинче-шЕ-жЕ-ла
know-PTCP.ACT-3SG-PL
vb2-ad-poss-num
шинчышыжла
шинчы-шы-ж-ла
шинче-шЕ-жЕ-ла
sit-PTCP.ACT-3SG-STR
vb2-ad-poss-enc
шинчышыжла
шинчы-шы-ж-ла
шинче-шЕ-жЕ-ла
know-PTCP.ACT-3SG-STR
vb2-ad-poss-enc
шинчышыжла
шинчы-ш-Ø-ыж-ла
шинче-ш-Ø-жЕ-ла
sit-PST1-3SG-3SG-STR
vb2-tense-pers-poss-enc
шинчышыжла
шинчы-ш-Ø-ыж-ла
шинче-ш-Ø-жЕ-ла
know-PST1-3SG-3SG-STR
vb2-tense-pers-poss-enc
могыржылан
могыр-жы-лан
могыр-жЕ-лан
body-3SG-DAT
no-poss-case
могыржылан
могыр-жы-ла-н
могыр-жЕ-ла-н
body-3SG-PL-GEN
no-poss-num-case
юж-ж
юж-ж
юж-ж
[X]
de
чучо.
чуч-о
чуч-Е
seem-PST1.3SG
vb1-tense.pers



1-1-8-3


«Тыге простудитлалташат лиеш, каяш кӱлеш», — шоналтыш Токтар.

«Тыге
Тыге
тыге
so
av/pa/pr
простудитлалташат
***
***
***
***
лиеш,
лиеш
лиеш
soon
pa
лиеш,
ли[й]-еш
лий-еш
be-3SG
vb1-pers
каяш
ка[й]-[а]ш
кае-аш
go-INF
vb2-inf
кӱлеш», —
кӱлеш
кӱлеш
need
ad/no
кӱлеш», —
кӱл-еш
кӱл-еш
be.necessary-3SG
vb1-pers
шоналтыш
шоналты-ш-Ø
шоналте-ш-Ø
think-PST1-3SG
vb2-tense-pers
Токтар.
Токтар
токтар
slow-witted
ad



1-1-8-4


Ечыжым чийыш.

Ечыжым
Ечы-жы-м
ече-жЕ-м
ski-3SG-ACC
no-poss-case
чийыш.
чийыш
чийыш
clothes
no
чийыш.
чий-ыш
чий-ш
reason-ILL
no-case
чийыш.
чий-ыш
чий-ш
defect-ILL
no-case
чийыш.
чий-ыш
чий-ш
real-ILL
ad-case
чийыш.
чий-ыш
чий-ш
sense-ILL
no-case
чийыш.
чийы-ш-Ø
чие-ш-Ø
put.on-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-5


Тарваныш.

Тарваныш.
Тарваны-ш-Ø
тарване-ш-Ø
move-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-6


Пачерышкыже кайшыжла Сакар нерген шонаш тӱҥале...

Пачерышкыже
Пачер-ышкы-же
пачер-шкЕ-жЕ
flat-ILL-3SG
no-case-poss
кайшыжла
***
***
***
***
Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
нерген
нерген
нерген
about
po
нерген
нерге-н
нерге-н
cold-GEN
no-case
нерген
нерге-н
нерге-н
badger-GEN
no-case
нерген
нерге-н
нерге-н
order-GEN
no-case
шонаш
шон-аш
шоно-аш
think-INF
vb2-inf
тӱҥале...
тӱҥал-'е
тӱҥал-Е
start-PST1.3SG
vb1-tense.pers



1-1-8-7


Сакарын тыге ыштымыже тудым первый ӧрыктарыш.

Сакарын
Сакарын
Сакарын
Sakaryn
na
тыге
тыге
тыге
so
av/pa/pr
ыштымыже
ыштымы-же
ыштыме-жЕ
done-3SG
ad-poss
ыштымыже
ышты-мы-же
ыште-мЕ-жЕ
do-PTCP.PASS-3SG
vb2-ad-poss
тудым
тудым
тудым
him/her
pr
тудым
тудо-м
тудо-м
3SG-ACC
pr-case
первый
первый
первый
first
ad/av/nm
ӧрыктарыш.
ӧрыктары-ш-Ø
ӧрыктаре-ш-Ø
surprise-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-8


Мыняр ий чодырам оролен, Токтар тыгай озорникым первый ужын.

Мыняр
Мыняр
мыняр
how.many
av/co/pr
ий
ий
ий
year
no
ий
ий
ий
ice
no
ий
ий
ий
chisel
no
ий
ий-Ø
ий-Ø
swim-IMP.2SG
vb1-mood.pers
ий
ий-Ø
ий-Ø
swim-CNG
vb1-conn
ий
ий-Ø
ий-Ø
swim-CVB
vb1-adv
чодырам
чодыра-м
чодыра-м
forest-ACC
no-case
чодырам
чодыра-м
чодыра-м
coarse-ACC
ad-case
чодырам
чодыра-м
чодыра-ем
forest-1SG
no-poss
чодырам
чодыра-м
чодыра-ем
coarse-1SG
ad-poss
чодырам
чодыра-м-Ø
чодыра-ем-Ø
forest-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
чодырам
чодыра-м-Ø
чодыра-ем-Ø
coarse-TRANS-IMP.2SG
ad-deriv.v-mood.pers
чодырам
чодыра-м-Ø
чодыра-ем-Ø
forest-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
чодырам
чодыра-м-Ø
чодыра-ем-Ø
coarse-TRANS-CNG
ad-deriv.v-conn
чодырам
чодыра-м-Ø
чодыра-ем-Ø
forest-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
чодырам
чодыра-м-Ø
чодыра-ем-Ø
coarse-TRANS-CVB
ad-deriv.v-adv
оролен,
орол-ен-Ø
ороло-ен-Ø
guard-PST2-3SG
vb2-tense-pers
оролен,
орол-ен
ороло-ен
guard-CVB
vb2-adv
Токтар
Токтар
токтар
slow-witted
ad
тыгай
тыгай
тыгай
such
ad/av/no/pr
озорникым
озорник-ым
озорник-м
mischief-maker-ACC
no-case
первый
первый
первый
first
ad/av/nm
ужын.
уж-ын-Ø
уж-н-Ø
see-PST2-3SG
vb1-tense-pers
ужын.
уж-ын
уж-н
see-CVB
vb1-adv
ужын.
у-жы-н
у-жЕ-н
new-3SG-GEN
ad/no-poss-case



1-1-8-9


Вара, кайме семын, Токтар сыраш тӱҥале.

Вара,
Вара
вара
then
av/pa
Вара,
Вара
вара
pole
no
Вара,
Вар-а
варе-а
mix-3SG
vb2-pers
кайме
***
***
***
***
семын,
семын
семын
like
po
семын,
сем-ын
сем-н
melody-GEN
no-case
семын,
сем-ын
сем-н
sense-GEN
no-case
Токтар
Токтар
токтар
slow-witted
ad
сыраш
сыра-ш
сыра-ш
beer-ILL
no-case
сыраш
сыра-ш
сыра-еш
beer-LAT
no-case
сыраш
сыр-аш
сыре-аш
get.angry-INF
vb2-inf
тӱҥале.
тӱҥал-'е
тӱҥал-Е
start-PST1.3SG
vb1-tense.pers



1-1-8-10


Пачерышкыже миен шумыж годым чытыдымын шыдешкыш:

Пачерышкыже
Пачер-ышкы-же
пачер-шкЕ-жЕ
flat-ILL-3SG
no-case-poss
миен
ми[й]-ен-Ø
мие-ен-Ø
come-PST2-3SG
vb2-tense-pers
миен
ми[й]-ен
мие-ен
come-CVB
vb2-adv
шумыж
шу-мы-ж
шу-мЕ-жЕ
reach-PTCP.PASS-3SG
vb1-ad-poss
шумыж
шу-мы-ж
шу-мЕ-жЕ
ferment-PTCP.PASS-3SG
vb1-ad-poss
шумыж
шу-мы-ж
шу-мЕ-жЕ
whittle-PTCP.PASS-3SG
vb1-ad-poss
шумыж
шум-ы-ж
шум-Е-жЕ
tire-PST1.3SG-3SG
vb1-tense.pers-poss
шумыж
шумы-Ø-ж
шумо-Ø-жЕ
sharpen-CNG-3SG
vb2-conn-poss
годым
годым
годым
during
po
чытыдымын
чытыдымын
чытыдымын
intolerably
av
чытыдымын
чытыдымы-н
чытыдыме-н
intolerable-GEN
ad-case
чытыдымын
чыты-дымы-н
чыте-дымЕ-н
tolerate-PTCP.NEG-GEN
vb2-ad-case
шыдешкыш:
шыдешкы-ш-Ø
шыдешке-ш-Ø
be.angry-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-11


— Мыйым, Токтарым, тыге мыскылаш!

Мыйым,
Мыйым
мыйым
me
pr
Мыйым,
мый-ым
мый-м
1SG-ACC
pr-case
Токтарым,
Токтар-ым
токтар-м
slow-witted-ACC
ad-case
тыге
тыге
тыге
so
av/pa/pr
мыскылаш!
мыскыл-аш
мыскыле-аш
laugh.at-INF
vb2-inf



1-1-8-12


Сай еҥ лиеш гын, иктаж теҥгем пуа гын, айда лӱйылтшӧ, кӧ чамана.

Сай
Сай
сай
good
ad/av
еҥ
еҥ
еҥ
person
ad/no
лиеш
лиеш
лиеш
soon
pa
лиеш
ли[й]-еш
лий-еш
be-3SG
vb1-pers
гын,
гын
гын
if
co/pa
иктаж
иктаж
иктаж
somebody
av/pr
теҥгем
теҥге-м
теҥге-м
ruble-ACC
no-case
теҥгем
теҥге-м
теҥге-ем
ruble-1SG
no-poss
теҥгем
теҥге-м-Ø
теҥге-ем-Ø
ruble-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
теҥгем
теҥге-м-Ø
теҥге-ем-Ø
ruble-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
теҥгем
теҥге-м-Ø
теҥге-ем-Ø
ruble-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
пуа
пу-а
пуо-а
give-3SG
vb2-pers
пуа
пу-а
пуо-а
blow-3SG
vb2-pers
гын,
гын
гын
if
co/pa
айда
айда
айда
let's.go
pa
лӱйылтшӧ,
лӱйылтшӧ
лӱйылтшӧ
shooter
ad
лӱйылтшӧ,
лӱйылт-шӧ
лӱйылт-шЕ
shoot-PTCP.ACT
vb1-ad
лӱйылтшӧ,
лӱйылт-шӧ
лӱйылт-жЕ
shoot-IMP.3SG
vb1-mood.pers
лӱйылтшӧ,
лӱйылт-Ø-шӧ
лӱйылт-Ø-жЕ
shoot-CNG-3SG
vb1-conn-poss
лӱйылтшӧ,
лӱйылт-Ø-шӧ
лӱйылт-Ø-жЕ
shoot-CVB-3SG
vb1-adv-poss
кӧ
кӧ
кӧ
who
pr
чамана.
чама-на
чама-на
measure-1PL
no-poss
чамана.
чаман-а
чамане-а
pity-3SG
vb2-pers



1-1-8-13


Чодыра Токтарын пӱжвӱдшӧ дене кушкын огыл, янлыкымат Токтар ончен-куштен огыл...

Чодыра
Чодыра
чодыра
forest
no
Чодыра
Чодыра
чодыра
coarse
ad
Токтарын
Токтар-ын
токтар-н
slow-witted-GEN
ad-case
пӱжвӱдшӧ
пӱжвӱд-шӧ
пӱжвӱд-жЕ
sweat-3SG
no-poss
дене
дене
дене
with
po
кушкын
кушкы-н
кушко-н
where-GEN
av/pr-case
кушкын
кушк-ын-Ø
кушк-н-Ø
grow-PST2-3SG
vb1-tense-pers
кушкын
кушк-ын
кушк-н
grow-CVB
vb1-adv
огыл,
ог-Ø-ыл-Ø
ог-Ø-ул-Ø
NEG-3SG-be-CNG
vb-pers-vb-conn
янлыкымат
янлык-ым-ат
янлык-м-ат
animal-ACC-and
no-case-enc
Токтар
Токтар
токтар
slow-witted
ad
ончен-куштен
онч-ен-Ø-кушт-ен-Ø
ончо-ен-Øкушто-ен-Ø
look-PST2-3SGgrow-PST2-3SG
vb2-tense-persvb2-tense-pers
ончен-куштен
онч-ен-Ø-кушт-ен-Ø
ончо-ен-Øкушто-ен-Ø
look-PST2-3SGdance-PST2-3SG
vb2-tense-persvb2-tense-pers
ончен-куштен
онч-ен-Ø-кушт-ен
ончо-ен-Øкушто-ен
look-PST2-3SGgrow-CVB
vb2-tense-persvb2-adv
ончен-куштен
онч-ен-Ø-кушт-ен
ончо-ен-Øкушто-ен
look-PST2-3SGdance-CVB
vb2-tense-persvb2-adv
ончен-куштен
онч-ен-кушт-ен-Ø
ончо-енкушто-ен-Ø
look-CVBgrow-PST2-3SG
vb2-advvb2-tense-pers
ончен-куштен
онч-ен-кушт-ен-Ø
ончо-енкушто-ен-Ø
look-CVBdance-PST2-3SG
vb2-advvb2-tense-pers
ончен-куштен
онч-ен-кушт-ен
ончо-енкушто-ен
look-CVBgrow-CVB
vb2-advvb2-adv
ончен-куштен
онч-ен-кушт-ен
ончо-енкушто-ен
look-CVBdance-CVB
vb2-advvb2-adv
огыл...
ог-Ø-ыл-Ø
ог-Ø-ул-Ø
NEG-3SG-be-CNG
vb-pers-vb-conn



1-1-8-14


Куван Семон чодырам шолыштеш.

Куван
Кува-н
кува-ан
old.woman-with
no-deriv.ad
Куван
Кува-н
кува-ан
reddish-brown-with
ad-deriv.ad
Куван
Кув-ан
куво-ан
bran-with
no-deriv.ad
Куван
Кува-н
кува-н
old.woman-GEN
no-case
Куван
Кува-н
кува-н
reddish-brown-GEN
ad-case
Семон
Семон
Семон
Semon
na
чодырам
чодыра-м
чодыра-м
forest-ACC
no-case
чодырам
чодыра-м
чодыра-м
coarse-ACC
ad-case
чодырам
чодыра-м
чодыра-ем
forest-1SG
no-poss
чодырам
чодыра-м
чодыра-ем
coarse-1SG
ad-poss
чодырам
чодыра-м-Ø
чодыра-ем-Ø
forest-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
чодырам
чодыра-м-Ø
чодыра-ем-Ø
coarse-TRANS-IMP.2SG
ad-deriv.v-mood.pers
чодырам
чодыра-м-Ø
чодыра-ем-Ø
forest-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
чодырам
чодыра-м-Ø
чодыра-ем-Ø
coarse-TRANS-CNG
ad-deriv.v-conn
чодырам
чодыра-м-Ø
чодыра-ем-Ø
forest-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
чодырам
чодыра-м-Ø
чодыра-ем-Ø
coarse-TRANS-CVB
ad-deriv.v-adv
шолыштеш.
шолышт-еш
шолышт-еш
steal-3SG
vb1-pers



1-1-8-15


Токтар тидым пеш сай шинча.

Токтар
Токтар
токтар
slow-witted
ad
тидым
тиды-м
тиде-м
this-ACC
pr-case
пеш
пеш
пеш
very
av
сай
сай
сай
good
ad/av
шинча.
шинча
шинча
eye
no
шинча.
шинч-а
шинче-а
sit-3SG
vb2-pers
шинча.
шинч-а
шинче-а
know-3SG
vb2-pers



1-1-8-16


Но тудын ӱмбак молан протоколым возаш — тудо тыгакат кумыл шуктышо еҥ.

Но
Но
но
but
co/no/pa
Но
Но
но
gee.up
in
тудын
тудын
тудын
his/her
pr
тудын
тудо-н
тудо-н
3SG-GEN
pr-case
ӱмбак
ӱмбак
ӱмбак
the.top
av/po
молан
молан
молан
for.what
av/pr
молан
мол-ан
моло-ан
other-with
no/pr-deriv.ad
молан
мо-лан
мо-лан
what-DAT
ad/av/pa/pr-case
молан
мо-ла-н
мо-ла-н
what-PL-GEN
ad/av/pa/pr-num-case
протоколым
протокол-ым
протокол-м
minutes-ACC
no-case
возаш —
возаш
возаш
a.cartload
ad
возаш —
воз-аш
воз-аш
lie.down-INF
vb1-inf
возаш —
воз-аш
возо-аш
write-INF
vb2-inf
тудо
тудо
тудо
3SG
pr
тыгакат
тыгакат
тыгакат
as.it.is
av/pr
тыгакат
тыгак-ат
тыгак-ат
like.this-and
ad/av/co/pa/pr-enc
кумыл
кумыл
кумыл
mood
no
шуктышо
шуктышо
шуктышо
executor
no
шуктышо
шукты-шо
шукто-шЕ
succeed.in-PTCP.ACT
vb2-ad
шуктышо
шу-кты-шо
шу-ктЕ-шЕ
reach-CAUS-PTCP.ACT
vb1-deriv.v-ad
шуктышо
шу-кты-шо
шу-ктЕ-шЕ
ferment-CAUS-PTCP.ACT
vb1-deriv.v-ad
шуктышо
шу-кты-шо
шу-ктЕ-шЕ
whittle-CAUS-PTCP.ACT
vb1-deriv.v-ad
еҥ.
еҥ
еҥ
person
ad/no



1-1-8-17


Тачат ик мутымат ыш пелеште, мӱйым Токтар вате дек наҥгайыш.

Тачат
Тач-ат
таче-ат
today-and
ad/av-enc
ик
ик
ик
one
ad/nm/pa/pr
мутымат
мут-ым-ат
мут-м-ат
word-ACC-and
no-case-enc
ыш
ы-ш-Ø
ы-ш-Ø
NEG-PST-3SG
vb-tense-pers
пелеште,
пеле-ште
пеле-штЕ
in.half-INE
ad/av/no-case
пелеште,
пелеште-Ø
пелеште-Ø
say-IMP.2SG
vb2-mood.pers
пелеште,
пелеште-Ø
пелеште-Ø
say-CNG
vb2-conn
мӱйым
мӱй-ым
мӱй-м
honey-ACC
no-case
Токтар
Токтар
токтар
slow-witted
ad
вате
вате
вате
wife
no
вате
вате
вате
absorbent.cotton
no
дек
дек
дек
to
po
наҥгайыш.
наҥгайы-ш-Ø
наҥгае-ш-Ø
take-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-18


Конешне, тудо чылажымак Токтар ватылан пуэн огыл, пелыже чоло шканже коден.

Конешне,
Конешне
конешне
of.course
in/pa
тудо
тудо
тудо
3SG
pr
чылажымак
чылажы-м-ак
чылаже-м-ак
everything-ACC-STR
pr-case-enc
чылажымак
чыла-жы-м-ак
чыла-жЕ-м-ак
everything-3SG-ACC-STR
ad/pa/pr-poss-case-enc
Токтар
Токтар
токтар
slow-witted
ad
ватылан
ваты-лан
вате-лан
wife-DAT
no-case
ватылан
ваты-лан
вате-лан
absorbent.cotton-DAT
no-case
ватылан
ваты-ла-н
вате-ла-н
wife-PL-GEN
no-num-case
ватылан
ваты-ла-н
вате-ла-н
absorbent.cotton-PL-GEN
no-num-case
пуэн
пу}-эн-Ø
пуо-ен-Ø
give-PST2-3SG
vb2-tense-pers
пуэн
пу}-эн-Ø
пуо-ен-Ø
blow-PST2-3SG
vb2-tense-pers
пуэн
пу}-эн
пуо-ен
give-CVB
vb2-adv
пуэн
пу}-эн
пуо-ен
blow-CVB
vb2-adv
огыл,
ог-Ø-ыл-Ø
ог-Ø-ул-Ø
NEG-3SG-be-CNG
vb-pers-vb-conn
пелыже
пелы-же
пеле-жЕ
half-3SG
ad/av/no-poss
пелыже
пел-'е-же
пел-Е-жЕ
burn-PST1.3SG-3SG
vb1-tense.pers-poss
чоло
чоло
чоло
about
po
шканже
шк-ан-же
шке-лан-же
REFL-DAT-3SG
pr-case-poss
шканже
шкан-же
шкан-жЕ
for.oneself-3SG
pr-poss
коден.
код-ен-Ø
кодо-ен-Ø
leave-PST2-3SG
vb2-tense-pers
коден.
код-ен
кодо-ен
leave-CVB
vb2-adv



1-1-8-19


Тидлан вурсаш лиеш мо?

Тидлан
тид-лан
тиде-лан
this-DAT
pr-case
вурсаш
вурс-аш
вурсо-аш
scold-INF
vb2-inf
лиеш
лиеш
лиеш
soon
pa
лиеш
ли[й]-еш
лий-еш
be-3SG
vb1-pers
мо?
мо
мо
what
ad/av/pa/pr



1-1-8-20


Кеч-кӧат шкенжым мондыман огыл...

Кеч-кӧат
Кеч-кӧ-ат
кеч-кӧ-ат
whoever-and
pr-enc
шкенжым
шкен-жы-м
шке-жЕ-м
REFL-3SG-ACC
pr-poss-case
шкенжым
шкен-жы-м
шкен-жЕ-м
private-3SG-ACC
ad-poss-case
шкенжым
шке-н-жы-м
шке-н-жЕ-м
REFL-GEN-3SG-ACC
pr-case-poss-case
мондыман
монды-ман
мондо-ман
forget-INF.NEC
vb2-inf
мондыман
монды-м-ан
мондо-мЕ-ан
forget-PTCP.PASS-with
vb2-ad-deriv.ad
мондыман
мон-дым-ан
мон-дымЕ-ан
of.what-without-with
pr-deriv.ad-deriv.ad
огыл...
ог-Ø-ыл-Ø
ог-Ø-ул-Ø
NEG-3SG-be-CNG
vb-pers-vb-conn



1-1-8-21


А саде каварен кертдыме Сакарет пелыжым огыл, нимомат ыш пу, ӱмбачше мыскылен веле кодыш.

А
А
а
and
co
А
А
а
so
pa
А
А
а
oh
in
саде
саде
саде
that
pr
каварен
кавар-ен-Ø
каваре-ен-Ø
die-PST2-3SG
vb2-tense-pers
каварен
кавар-ен
каваре-ен
die-CVB
vb2-adv
кертдыме
кертдыме
кертдыме
incapable
ad
кертдыме
керт-дыме
керт-дымЕ
be.able.to-PTCP.NEG
vb1-ad
кертдыме
керт-дыме
керт-дымЕ
swaddle-PTCP.NEG
vb1-ad
Сакарет
Сакарет
Сакарет
Sakaret
na
пелыжым
пелы-жы-м
пеле-жЕ-м
half-3SG-ACC
ad/av/no-poss-case
огыл,
ог-Ø-ыл-Ø
ог-Ø-ул-Ø
NEG-3SG-be-CNG
vb-pers-vb-conn
нимомат
н'имом-ат
н'имом-ат
nothing-and
pr-enc
нимомат
н'имо-м-ат
н'имо-м-ат
nothing-ACC-and
ad/av/pr-case-enc
ыш
ы-ш-Ø
ы-ш-Ø
NEG-PST-3SG
vb-tense-pers
пу,
пу
пу
wood
no
пу,
пу-Ø
пуо-Ø
give-IMP.2SG
vb2-mood.pers
пу,
пу-Ø
пуо-Ø
blow-IMP.2SG
vb2-mood.pers
пу,
пу-Ø
пуо-Ø
give-CNG
vb2-conn
пу,
пу-Ø
пуо-Ø
blow-CNG
vb2-conn
ӱмбачше
ӱмбач-ше
ӱмбач-жЕ
from.above-3SG
av/po-poss
мыскылен
мыскыл-ен-Ø
мыскыле-ен-Ø
laugh.at-PST2-3SG
vb2-tense-pers
мыскылен
мыскыл-ен
мыскыле-ен
laugh.at-CVB
vb2-adv
веле
веле
веле
only
pa
веле
веле-Ø
веле-Ø
spill-IMP.2SG
vb2-mood.pers
веле
вел-'е
вел-Е
spill-PST1.3SG
vb1-tense.pers
веле
веле-Ø
веле-Ø
spill-CNG
vb2-conn
кодыш.
код-ыш
код-ш
code-ILL
no-case
кодыш.
коды-ш-Ø
кодо-ш-Ø
leave-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-22


Кузе от сыре?

Кузе
Кузе
кузе
how
av/co/no/pa
от
о-т
о-т
NEG-2SG
vb-pers
сыре?
сыре-Ø
сыре-Ø
get.angry-IMP.2SG
vb2-mood.pers
сыре?
сыре-Ø
сыре-Ø
get.angry-CNG
vb2-conn



1-1-8-23


Пӧртыш миен пурыш да Токтар вигак протоколым возаш шинче.

Пӧртыш
Пӧртыш
пӧртыш
coenurosis
no
Пӧртыш
Пӧрт-ыш
пӧрт-ш
house-ILL
no-case
миен
ми[й]-ен-Ø
мие-ен-Ø
come-PST2-3SG
vb2-tense-pers
миен
ми[й]-ен
мие-ен
come-CVB
vb2-adv
пурыш
пурыш
пурыш
nase
no
пурыш
пуры-ш-Ø
пуро-ш-Ø
go.in-PST1-3SG
vb2-tense-pers
да
да
да
and
co
да
да
да
yes
pa
Токтар
Токтар
токтар
slow-witted
ad
вигак
вигак
вигак
immediately
av
протоколым
протокол-ым
протокол-м
minutes-ACC
no-case
возаш
возаш
возаш
a.cartload
ad
возаш
воз-аш
воз-аш
lie.down-INF
vb1-inf
возаш
воз-аш
возо-аш
write-INF
vb2-inf
шинче.
шинче-Ø
шинче-Ø
sit-IMP.2SG
vb2-mood.pers
шинче.
шинче-Ø
шинче-Ø
know-IMP.2SG
vb2-mood.pers
шинче.
шинч-е
шинч-Е
sit.down-PST1.3SG
vb1-tense.pers
шинче.
шинче-Ø
шинче-Ø
sit-CNG
vb2-conn
шинче.
шинче-Ø
шинче-Ø
know-CNG
vb2-conn



1-1-8-24


Ватыже чайым шолтен, Куван Семонын кондымо мӱйжым луктын шынден.

Ватыже
Ваты-же
вате-жЕ
wife-3SG
no-poss
Ватыже
Ваты-же
вате-жЕ
absorbent.cotton-3SG
no-poss
чайым
чай-ым
чай-м
tea-ACC
no-case
шолтен,
шолт-ен-Ø
шолто-ен-Ø
boil-PST2-3SG
vb2-tense-pers
шолтен,
шолт-ен
шолто-ен
boil-CVB
vb2-adv
Куван
Кува-н
кува-ан
old.woman-with
no-deriv.ad
Куван
Кува-н
кува-ан
reddish-brown-with
ad-deriv.ad
Куван
Кув-ан
куво-ан
bran-with
no-deriv.ad
Куван
Кува-н
кува-н
old.woman-GEN
no-case
Куван
Кува-н
кува-н
reddish-brown-GEN
ad-case
Семонын
Семонын
Семонын
Semonyn
na
кондымо
кондымо
кондымо
delivery
ad
кондымо
конды-мо
кондо-мЕ
bring-PTCP.PASS
vb2-ad
кондымо
кон-дымо
кон-дымЕ
kitty-without
no-deriv.ad
кондымо
кон-дымо
кон-дымЕ
alkali-without
no-deriv.ad
мӱйжым
мӱй-жы-м
мӱй-жЕ-м
honey-3SG-ACC
no-poss-case
луктын
лукт-ын-Ø
лукт-н-Ø
lead.out-PST2-3SG
vb1-tense-pers
луктын
лукт-ын
лукт-н
lead.out-CVB
vb1-adv
шынден.
шынд-ен-Ø
шынде-ен-Ø
put-PST2-3SG
vb2-tense-pers
шынден.
шынд-ен
шынде-ен
put-CVB
vb2-adv



1-1-8-25


Токтарын чай йӱмыжат ок шу, кочкышат логар гыч ок кай.

Токтарын
Токтар-ын
токтар-н
slow-witted-GEN
ad-case
чай
чай
чай
tea
no
чай
чай
чай
probably
pa
йӱмыжат
йӱмы-ж-ат
йӱмӧ-жЕ-ат
drinking-3SG-and
ad-poss-enc
йӱмыжат
йӱ-мы-ж-ат
йӱ-мЕ-жЕ-ат
drink-PTCP.PASS-3SG-and
vb1-ad-poss-enc
ок
ок-Ø
ок-Ø
NEG-3SG
vb-pers
шу,
шу
шу
bran
no
шу,
шу
шу
bristle
no
шу,
шу
шу
eye
no
шу,
шу
шу
spring.water
no
шу,
шу-Ø
шу-Ø
reach-IMP.2SG
vb1-mood.pers
шу,
шу-Ø
шу-Ø
ferment-IMP.2SG
vb1-mood.pers
шу,
шу-Ø
шу-Ø
whittle-IMP.2SG
vb1-mood.pers
шу,
шу-Ø
шуо-Ø
throw-IMP.2SG
vb2-mood.pers
шу,
шу-Ø
шу-Ø
reach-CNG
vb1-conn
шу,
шу-Ø
шу-Ø
ferment-CNG
vb1-conn
шу,
шу-Ø
шу-Ø
whittle-CNG
vb1-conn
шу,
шу-Ø
шуо-Ø
throw-CNG
vb2-conn
шу,
шу-Ø
шу-Ø
reach-CVB
vb1-adv
шу,
шу-Ø
шу-Ø
ferment-CVB
vb1-adv
шу,
шу-Ø
шу-Ø
whittle-CVB
vb1-adv
кочкышат
кочкыш-ат
кочкыш-ат
food-and
no-enc
логар
логар
логар
throat
no
гыч
гыч
гыч
from
po
ок
ок-Ø
ок-Ø
NEG-3SG
vb-pers
кай.
кай
кай
[X]
in
кай.
кай
кай
aftergrass
no
кай.
кай-Ø
кае-Ø
go-IMP.2SG
vb2-mood.pers
кай.
кай-Ø
кае-Ø
go-CNG
vb2-conn



1-1-8-26


Иктаж шагат чоло, тӱрвыжым шуйкален, возен шинчыш: «Кудашнур Епрем Сакар 76-шо кварталыште пушеҥгым руэн, мӱкшым толен, чодыра оролымат сусырташ толашен...» * * *

Иктаж
Иктаж
иктаж
somebody
av/pr
шагат
шагат
шагат
hour
no
шагат
шаг-ат
шаге-ат
nursery-and
no-enc
чоло,
чоло
чоло
about
po
тӱрвыжым
тӱрвы-жы-м
тӱрвӧ-жЕ-м
lip-3SG-ACC
no-poss-case
шуйкален,
шуйкал-ен-Ø
шуйкале-ен-Ø
extend-PST2-3SG
vb2-tense-pers
шуйкален,
шуйкал-ен
шуйкале-ен
extend-CVB
vb2-adv
возен
воз-ен-Ø
возо-ен-Ø
write-PST2-3SG
vb2-tense-pers
возен
воз-ен
возо-ен
write-CVB
vb2-adv
шинчыш:
шинчы-ш-Ø
шинче-ш-Ø
sit-PST1-3SG
vb2-tense-pers
шинчыш:
шинчы-ш-Ø
шинче-ш-Ø
know-PST1-3SG
vb2-tense-pers
«Кудашнур
Кудашнур
Кудашнур
Kudashnur
na
Епрем
Епрем
Епрем
Yeprem
na
Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
76-шо
76-шо
76-шо
76th
nm
кварталыште
квартал-ыште
квартал-штЕ
quarter-INE
no-case
пушеҥгым
пушеҥгы-м
пушеҥге-м
tree-ACC
no-case
руэн,
ру}-эн-Ø
руо-ен-Ø
chop-PST2-3SG
vb2-tense-pers
руэн,
ру}-эн
руо-ен
chop-CVB
vb2-adv
мӱкшым
мӱкш-ым
мӱкш-м
bee-ACC
no-case
толен,
тол-ен-Ø
толо-ен-Ø
steal-PST2-3SG
vb2-tense-pers
толен,
тол-ен
толо-ен
steal-CVB
vb2-adv
чодыра
чодыра
чодыра
forest
no
чодыра
чодыра
чодыра
coarse
ad
оролымат
орол-ым-ат
орол-м-ат
watchman-ACC-and
no-case-enc
оролымат
оролы-м-ат
ороло-мЕ-ат
guard-PTCP.PASS-and
vb2-ad-enc
сусырташ
сусырт-аш
сусырто-аш
wound-INF
vb2-inf
толашен...» * * *
толаш-ен-Ø
толаше-ен-Ø
try-PST2-3SG
vb2-tense-pers
толашен...» * * *
толаш-ен
толаше-ен
try-CVB
vb2-adv



1-1-8-27


Сакар шке декше тольо, луй ден уржым ньыктын, коваштым чымен, оҥамбалан шогалтыш.

Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
шке
шке
шке
REFL
pr
декше
дек-ше
дек-жЕ
to-3SG
po-poss
тольо,
тол-ьо
тол-Е
come-PST1.3SG
vb1-tense.pers
луй
луй
луй
marten
no
ден
ден
ден
and
co
уржым
ур-жы-м
ур-жЕ-м
squirrel-3SG-ACC
no-poss-case
ньыктын,
ньыкт-ын-Ø
ньыкт-н-Ø
skin-PST2-3SG
vb1-tense-pers
ньыктын,
ньыкт-ын
ньыкт-н
skin-CVB
vb1-adv
коваштым
ковашты-м
коваште-м
skin-ACC
no-case
коваштым
кова-шт-ым
кова-шт-м
grandmother-3PL-ACC
no-poss-case
чымен,
чым-ен-Ø
чыме-ен-Ø
tighten-PST2-3SG
vb2-tense-pers
чымен,
чым-ен
чыме-ен
tighten-CVB
vb2-adv
оҥамбалан
оҥамбалан
оҥамбалан
on.a.shelf
av
оҥамбалан
оҥамбал-ан
оҥамбал-ан
shelf-with
no-deriv.ad
шогалтыш.
шогалтыш
шогалтыш
[X]
no
шогалтыш.
шогалты-ш-Ø
шогалте-ш-Ø
put-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-28


Шоҥго аваже пеш куаныш.

Шоҥго
Шоҥго
шоҥго
old
ad/no
аваже
аваже
аваже
honey
no
аваже
ава-же
ава-жЕ
mother-3SG
no-poss
аваже
ав-а-же
аве-а-жЕ
cut-3SG-3SG
vb2-pers-poss
пеш
пеш
пеш
very
av
куаныш.
куан-ыш
куан-ш
joy-ILL
no-case
куаныш.
куаны-ш-Ø
куане-ш-Ø
rejoice-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-29


Ынде Сакар парым гыч лектеш, шона.

Ынде
Ынде
ынде
now
av/pa
Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
парым
парым
парым
duty
no
парым
пар-ым
пар-м
fallow-ACC
no-case
парым
пар-ым
пар-м
steam-ACC
no-case
парым
пар-ым
пар-м
pair-ACC
no-case
парым
пар-ым
пар-м
gust-ACC
no-case
гыч
гыч
гыч
from
po
лектеш,
лект-еш
лект-еш
go-3SG
vb1-pers
шона.
шон-а
шоно-а
think-3SG
vb2-pers



1-1-8-30


Тиде парым неле кӱла Епрем куван чоныштыжо кия.

Тиде
Тиде
тиде
this
pr
Тиде
Тиде-Ø
тиде-Ø
drop.into.boiling.water-IMP.2SG
vb2-mood.pers
Тиде
Тиде-Ø
тиде-Ø
drop.into.boiling.water-CNG
vb2-conn
парым
парым
парым
duty
no
парым
пар-ым
пар-м
fallow-ACC
no-case
парым
пар-ым
пар-м
steam-ACC
no-case
парым
пар-ым
пар-м
pair-ACC
no-case
парым
пар-ым
пар-м
gust-ACC
no-case
неле
неле
неле
heavy
ad/no
неле
нел-'е
нел-Е
swallow-PST1.3SG
vb1-tense.pers
кӱла
кӱ-ла
кӱ-ла
stone-COMP
no-case
кӱла
кӱ-ла
кӱ-ла
stone-PL
no-num
кӱла
кӱ-ла
кӱ-ла
stone-STR
no-enc
кӱла
кӱл-а
кӱлӧ-а
be.jealous-3SG
vb2-pers
кӱла
кӱ-Ø-ла
кӱ-Ø-ла
ripen-CNG-STR
vb1-conn-enc
кӱла
кӱ-Ø-ла
кӱ-Ø-ла
ripen-CVB-STR
vb1-adv-enc
Епрем
Епрем
Епрем
Yeprem
na
куван
кува-н
кува-ан
old.woman-with
no-deriv.ad
куван
кува-н
кува-ан
reddish-brown-with
ad-deriv.ad
куван
кув-ан
куво-ан
bran-with
no-deriv.ad
куван
кува-н
кува-н
old.woman-GEN
no-case
куван
кува-н
кува-н
reddish-brown-GEN
ad-case
чоныштыжо
чон-ышты-жо
чон-штЕ-жЕ
soul-INE-3SG
no-case-poss
кия.
ки[й]-[а]
кие-а
lie-3SG
vb2-pers



1-1-8-31


Парымышкыже Сакар ок пуро гынат лиеш ыле, да мом ыштет, икшыве мом шона гын, ыштыде ок чарне.

Парымышкыже
Парым-ышкы-же
парым-шкЕ-жЕ
duty-ILL-3SG
no-case-poss
Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
ок
ок-Ø
ок-Ø
NEG-3SG
vb-pers
пуро
пуро-Ø
пуро-Ø
go.in-IMP.2SG
vb2-mood.pers
пуро
пур-о
пур-Е
chew-PST1.3SG
vb1-tense.pers
пуро
пуро-Ø
пуро-Ø
go.in-CNG
vb2-conn
гынат
гынат
гынат
even.though
co/pa
гынат
гына-т
гына-ат
only-and
pa-enc
гынат
гын-ат
гын-ат
if-and
co/pa-enc
лиеш
лиеш
лиеш
soon
pa
лиеш
ли[й]-еш
лий-еш
be-3SG
vb1-pers
ыле,
ыл-'е
ул-Е
be-PST1.3SG
vb1-tense.pers
да
да
да
and
co
да
да
да
yes
pa
мом
мом
мом
what
pr
мом
мо-м
мо-м
what-ACC
ad/av/pa/pr-case
ыштет,
ышт-ет
ыште-ет
do-2SG
vb2-pers
икшыве
икшыве
икшыве
child
no
мом
мом
мом
what
pr
мом
мо-м
мо-м
what-ACC
ad/av/pa/pr-case
шона
шон-а
шоно-а
think-3SG
vb2-pers
гын,
гын
гын
if
co/pa
ыштыде
ышты-де
ыште-де
do-CVB.NEG
vb2-adv
ок
ок-Ø
ок-Ø
NEG-3SG
vb-pers
чарне.
чарне-Ø
чарне-Ø
stop-IMP.2SG
vb2-mood.pers
чарне.
чарне-Ø
чарне-Ø
stop-CNG
vb2-conn



1-1-8-32


Пӱнчыдӱрыштӧ кугу урлык чомам ужын толын да йӱдым мален ок керт...

Пӱнчыдӱрыштӧ
Пӱнчыдӱрыштӧ
Пӱнчыдӱрыштӧ
Pünchydüryshtö
na
кугу
кугу
кугу
big
ad/no
урлык
урлык
урлык
family
no
урлык
ур-лык
ур-лык
squirrel-for
no-deriv.ad
чомам
чома-м
чома-м
foal-ACC
no-case
чомам
чома-м
чома-ем
foal-1SG
no-poss
чомам
чома-м-Ø
чома-ем-Ø
foal-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
чомам
чома-м-Ø
чома-ем-Ø
foal-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
чомам
чома-м-Ø
чома-ем-Ø
foal-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
ужын
уж-ын-Ø
уж-н-Ø
see-PST2-3SG
vb1-tense-pers
ужын
уж-ын
уж-н
see-CVB
vb1-adv
ужын
у-жы-н
у-жЕ-н
new-3SG-GEN
ad/no-poss-case
толын
тол-ын-Ø
тол-н-Ø
come-PST2-3SG
vb1-tense-pers
толын
тол-ын
тол-н
come-CVB
vb1-adv
да
да
да
and
co
да
да
да
yes
pa
йӱдым
йӱдым
йӱдым
at.night
av
йӱдым
йӱд-ым
йӱд-м
night-ACC
no-case
мален
мал-ен-Ø
мале-ен-Ø
sleep-PST2-3SG
vb2-tense-pers
мален
мал-ен
мале-ен
sleep-CVB
vb2-adv
ок
ок-Ø
ок-Ø
NEG-3SG
vb-pers
керт...
керт-Ø
керт-Ø
be.able.to-IMP.2SG
vb1-mood.pers
керт...
керт-Ø
керт-Ø
swaddle-IMP.2SG
vb1-mood.pers
керт...
керт-Ø
керт-Ø
be.able.to-CNG
vb1-conn
керт...
керт-Ø
керт-Ø
swaddle-CNG
vb1-conn
керт...
керт-Ø
керт-Ø
be.able.to-CVB
vb1-adv
керт...
керт-Ø
керт-Ø
swaddle-CVB
vb1-adv



1-1-8-33


Пазарыште изирак чомам вич теҥгеланат налаш лиеш, а Сакар чомалан лучко теҥгем пуэн.

Пазарыште
Пазар-ыште
пазар-штЕ
marketplace-INE
ad/no-case
изирак
изирак
изирак
smaller
ad
изирак
изи-рак
изи-рак
small-COMP
ad/no-deg
чомам
чома-м
чома-м
foal-ACC
no-case
чомам
чома-м
чома-ем
foal-1SG
no-poss
чомам
чома-м-Ø
чома-ем-Ø
foal-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
чомам
чома-м-Ø
чома-ем-Ø
foal-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
чомам
чома-м-Ø
чома-ем-Ø
foal-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
вич
вич
вич
five
nm
теҥгеланат
теҥге-лан-ат
теҥге-лан-ат
ruble-DAT-and
no-case-enc
теҥгеланат
теҥге-ла-на-т
теҥге-ла-на-ат
ruble-COMP-1PL-and
no-case-poss-enc
теҥгеланат
теҥге-ла-на-т
теҥге-ла-на-ат
ruble-PL-1PL-and
no-num-poss-enc
теҥгеланат
теҥге-ла-н-ат
теҥге-ла-н-ат
ruble-PL-GEN-and
no-num-case-enc
налаш
нал-аш
нал-аш
take-INF
vb1-inf
лиеш,
лиеш
лиеш
soon
pa
лиеш,
ли[й]-еш
лий-еш
be-3SG
vb1-pers
а
а
а
and
co
а
а
а
so
pa
а
а
а
oh
in
Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
чомалан
чома-лан
чома-лан
foal-DAT
no-case
чомалан
чома-ла-н
чома-ла-н
foal-PL-GEN
no-num-case
лучко
лучко
лучко
fifteen
nm
теҥгем
теҥге-м
теҥге-м
ruble-ACC
no-case
теҥгем
теҥге-м
теҥге-ем
ruble-1SG
no-poss
теҥгем
теҥге-м-Ø
теҥге-ем-Ø
ruble-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
теҥгем
теҥге-м-Ø
теҥге-ем-Ø
ruble-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
теҥгем
теҥге-м-Ø
теҥге-ем-Ø
ruble-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
пуэн.
пу}-эн-Ø
пуо-ен-Ø
give-PST2-3SG
vb2-tense-pers
пуэн.
пу}-эн-Ø
пуо-ен-Ø
blow-PST2-3SG
vb2-tense-pers
пуэн.
пу}-эн
пуо-ен
give-CVB
vb2-adv
пуэн.
пу}-эн
пуо-ен
blow-CVB
vb2-adv



1-1-8-34


Аважат, Левентей кугызат мыняр ойлышт: «Нужна еҥлан чапле имне ок кӱл, лучко теҥгелан чомам огыл, изирак талгыдым налаш лиеш, вес ий кычкаш йӧра», — маньыч.

Аважат,
Ава-ж-ат
ава-жЕ-ат
mother-3SG-and
no-poss-enc
Аважат,
Ав-а-ж-ат
аве-а-жЕ-ат
cut-3SG-3SG-and
vb2-pers-poss-enc
Левентей
Левентей
Левентей
Leventey
na
кугызат
кугыза-т
кугыза-ет
old.man-2SG
no-poss
кугызат
кугыза-т
кугыза-ат
old.man-and
no-enc
мыняр
мыняр
мыняр
how.many
av/co/pr
ойлышт:
ойлышт-Ø
ойлышт-Ø
babble-IMP.2SG
vb1-mood.pers
ойлышт:
ойлы-шт
ойло-шт
talk-IMP.3PL
vb2-mood.pers
ойлышт:
ойлы-ш-т
ойло-ш-т
talk-PST1-3PL
vb2-tense-pers
ойлышт:
ойлышт-Ø
ойлышт-Ø
babble-CNG
vb1-conn
ойлышт:
ойлышт-Ø
ойлышт-Ø
babble-CVB
vb1-adv
«Нужна
Нужна
нужна
poor
ad/no
«Нужна
Нуж-на
нуж-на
nettle-1PL
no-poss
«Нужна
Нуж-на
нуж-на
pike-1PL
no-poss
еҥлан
еҥ-лан
еҥ-лан
person-DAT
ad/no-case
еҥлан
еҥ-ла-н
еҥ-ла-н
person-PL-GEN
ad/no-num-case
чапле
чапле
чапле
glorious
ad
чапле
чапле-Ø
чапле-Ø
glorify-IMP.2SG
vb2-mood.pers
чапле
чапле-Ø
чапле-Ø
glorify-CNG
vb2-conn
имне
имн'е
имн'е
horse
no
ок
ок-Ø
ок-Ø
NEG-3SG
vb-pers
кӱл,
кӱл-Ø
кӱл-Ø
be.necessary-IMP.2SG
vb1-mood.pers
кӱл,
кӱл-Ø
кӱл-Ø
be.necessary-CNG
vb1-conn
кӱл,
кӱл-Ø
кӱл-Ø
be.necessary-CVB
vb1-adv
лучко
лучко
лучко
fifteen
nm
теҥгелан
теҥге-лан
теҥге-лан
ruble-DAT
no-case
теҥгелан
теҥге-ла-н
теҥге-ла-н
ruble-PL-GEN
no-num-case
чомам
чома-м
чома-м
foal-ACC
no-case
чомам
чома-м
чома-ем
foal-1SG
no-poss
чомам
чома-м-Ø
чома-ем-Ø
foal-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
чомам
чома-м-Ø
чома-ем-Ø
foal-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
чомам
чома-м-Ø
чома-ем-Ø
foal-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
огыл,
ог-Ø-ыл-Ø
ог-Ø-ул-Ø
NEG-3SG-be-CNG
vb-pers-vb-conn
изирак
изирак
изирак
smaller
ad
изирак
изи-рак
изи-рак
small-COMP
ad/no-deg
талгыдым
талгыды-м
талгыде-м
yearling-ACC
no-case
налаш
нал-аш
нал-аш
take-INF
vb1-inf
лиеш,
лиеш
лиеш
soon
pa
лиеш,
ли[й]-еш
лий-еш
be-3SG
vb1-pers
вес
вес
вес
different
ad/pr
ий
ий
ий
year
no
ий
ий
ий
ice
no
ий
ий
ий
chisel
no
ий
ий-Ø
ий-Ø
swim-IMP.2SG
vb1-mood.pers
ий
ий-Ø
ий-Ø
swim-CNG
vb1-conn
ий
ий-Ø
ий-Ø
swim-CVB
vb1-adv
кычкаш
кычк-аш
кычке-аш
harness-INF
vb2-inf
йӧра», —
йӧра
йӧра
good
pa
йӧра», —
йӧр-а
йӧрӧ-а
roll-3SG
vb2-pers
йӧра», —
йӧр-а
йӧрӧ-а
mix-3SG
vb2-pers
йӧра», —
йӧр-а
йӧрӧ-а
go.out-3SG
vb2-pers
йӧра», —
йӧр-а
йӧрӧ-а
be.satisfying-3SG
vb2-pers
маньыч.
ман-ьыч
ман-ыч
say-PST1.2SG
vb1-tense.pers
маньыч.
ман-ьыч
ман-ыч
say-PST1.3PL
vb1-tense.pers



1-1-8-35


Уке, Сакар нигӧмат ыш колышт.

Уке,
Уке
уке
no
ad/no/pa
Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
нигӧмат
н'игӧм-ат
н'игӧм-ат
nobody-and
pr-enc
нигӧмат
н'игӧ-м-ат
н'игӧ-м-ат
nobody-ACC-and
pr-case-enc
ыш
ы-ш-Ø
ы-ш-Ø
NEG-PST-3SG
vb-tense-pers
колышт.
кол-ышт
кол-шт
fish-3PL
no-poss
колышт.
кол-ышт
кол-шт
Pisces-3PL
no-poss
колышт.
колы-шт
коло-шт
twenty-3PL
nm-poss
колышт.
колышт-Ø
колышт-Ø
listen-IMP.2SG
vb1-mood.pers
колышт.
кол-ышт
кол-шт
hear-IMP.3PL
vb1-mood.pers
колышт.
колы-шт
коло-шт
die-IMP.3PL
vb2-mood.pers
колышт.
колы-ш-т
коло-ш-т
die-PST1-3PL
vb2-tense-pers
колышт.
колышт-Ø
колышт-Ø
listen-CNG
vb1-conn
колышт.
колышт-Ø
колышт-Ø
listen-CVB
vb1-adv



1-1-8-36


Тыглай годымжо акажымат пеш йӧрата, Левентей кугызамат пагала.

Тыглай
Тыглай
тыглай
ordinary
ad/av/pr
годымжо
годым-жо
годым-жЕ
during-3SG
po-poss
акажымат
ака-жы-м-ат
ака-жЕ-м-ат
older.sister-3SG-ACC-and
no-poss-case-enc
пеш
пеш
пеш
very
av
йӧрата,
йӧрат-а
йӧрате-а
love-3SG
vb2-pers
Левентей
Левентей
Левентей
Leventey
na
кугызамат
кугыза-м-ат
кугыза-м-ат
old.man-ACC-and
no-case-enc
кугызамат
кугыза-м-ат
кугыза-ем-ат
old.man-1SG-and
no-poss-enc
кугызамат
кугыза-м-ат
кугыза-ем-ат
old.man-TRANS-2SG
no-deriv.v-pers
кугызамат
кугыза-м-ат
кугыза-ем-ат
old.man-TRANS-3PL
no-deriv.v-pers
кугызамат
кугыза-м-а-т
кугыза-ем-а-ат
old.man-TRANS-3SG-and
no-deriv.v-pers-enc
кугызамат
кугыза-м-Ø-ат
кугыза-ем-Ø-ат
old.man-TRANS-CNG-and
no-deriv.v-conn-enc
кугызамат
кугыза-м-Ø-ат
кугыза-ем-Ø-ат
old.man-TRANS-CVB-and
no-deriv.v-adv-enc
кугызамат
кугыза-м--ат
кугыза-ем-Е-ат
old.man-TRANS-PST1.3SG-and
no-deriv.v-tense.pers-enc
пагала.
пагал-а
пагале-а
respect-3SG
vb2-pers



1-1-8-37


Левентей кугызам кузе от пагале?

Левентей
Левентей
Левентей
Leventey
na
кугызам
кугыза-м
кугыза-м
old.man-ACC
no-case
кугызам
кугыза-м
кугыза-ем
old.man-1SG
no-poss
кугызам
кугыза-м-Ø
кугыза-ем-Ø
old.man-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
кугызам
кугыза-м-Ø
кугыза-ем-Ø
old.man-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
кугызам
кугыза-м-Ø
кугыза-ем-Ø
old.man-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
кузе
кузе
кузе
how
av/co/no/pa
от
о-т
о-т
NEG-2SG
vb-pers
пагале?
пагале-Ø
пагале-Ø
respect-IMP.2SG
vb2-mood.pers
пагале?
пагале-Ø
пагале-Ø
respect-CNG
vb2-conn



1-1-8-38


Левентей кугыза Сакарым пычал дене кошташ туныктен.

Левентей
Левентей
Левентей
Leventey
na
кугыза
кугыза
кугыза
old.man
no
Сакарым
Сакарым
Сакарым
Sakarym
na
пычал
пычал
пычал
gun
no
дене
дене
дене
with
po
кошташ
кошт-аш
кошт-аш
go-INF
vb1-inf
кошташ
кошт-аш
кошто-аш
dry-INF
vb2-inf
туныктен.
туныкт-ен-Ø
туныкто-ен-Ø
teach-PST2-3SG
vb2-tense-pers
туныктен.
туныкт-ен
туныкто-ен
teach-CVB
vb2-adv



1-1-8-39


Чомам налаш Сакарын шкенжын вич теҥге оксаже веле, лу теҥгем Лопнур Чужган Осып деч араш тӱкныш.

Чомам
Чома-м
чома-м
foal-ACC
no-case
Чомам
Чома-м
чома-ем
foal-1SG
no-poss
Чомам
Чома-м-Ø
чома-ем-Ø
foal-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
Чомам
Чома-м-Ø
чома-ем-Ø
foal-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
Чомам
Чома-м-Ø
чома-ем-Ø
foal-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
налаш
нал-аш
нал-аш
take-INF
vb1-inf
Сакарын
Сакарын
Сакарын
Sakaryn
na
шкенжын
шкен-жы-н
шке-жЕ-н
REFL-3SG-GEN
pr-poss-case
шкенжын
шкен-жы-н
шкен-жЕ-н
private-3SG-GEN
ad-poss-case
шкенжын
шке-н-жы-н
шке-н-жЕ-н
REFL-GEN-3SG-GEN
pr-case-poss-case
вич
вич
вич
five
nm
теҥге
теҥге
теҥге
ruble
no
оксаже
окса-же
окса-жЕ
money-3SG
no-poss
веле,
веле
веле
only
pa
веле,
веле-Ø
веле-Ø
spill-IMP.2SG
vb2-mood.pers
веле,
вел-'е
вел-Е
spill-PST1.3SG
vb1-tense.pers
веле,
веле-Ø
веле-Ø
spill-CNG
vb2-conn
лу
лу
лу
bone
no
лу
лу
лу
ten
nm
теҥгем
теҥге-м
теҥге-м
ruble-ACC
no-case
теҥгем
теҥге-м
теҥге-ем
ruble-1SG
no-poss
теҥгем
теҥге-м-Ø
теҥге-ем-Ø
ruble-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
теҥгем
теҥге-м-Ø
теҥге-ем-Ø
ruble-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
теҥгем
теҥге-м-Ø
теҥге-ем-Ø
ruble-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
Лопнур
Лопнур
Лопнур
Lopnur
na
Чужган
Чужган
чужган
firmly
av
Чужган
Чужга-н
чужга-ан
coarse-with
ad-deriv.ad
Чужган
Чужга-н
чужга-н
coarse-GEN
ad-case
Осып
Осып
Осып
Osyp
na
деч
деч
деч
from
po
араш
ара-ш
ара-ш
body-ILL
no-case
араш
ара-ш
ара-еш
body-LAT
no-case
араш
ар-аш
аре-аш
borrow-INF
vb2-inf
тӱкныш.
тӱкныш
тӱкныш
collision
no
тӱкныш.
тӱкны-ш-Ø
тӱкнӧ-ш-Ø
touch-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-40


Чужган кугыза утыжым ыш мутлане, лу теҥгем луктын пуыш.

Чужган
Чужган
чужган
firmly
av
Чужган
Чужга-н
чужга-ан
coarse-with
ad-deriv.ad
Чужган
Чужга-н
чужга-н
coarse-GEN
ad-case
кугыза
кугыза
кугыза
old.man
no
утыжым
утыжым
утыжым
too
av
утыжым
уты-жы-м
уто-жЕ-м
extra-3SG-ACC
ad/no-poss-case
ыш
ы-ш-Ø
ы-ш-Ø
NEG-PST-3SG
vb-tense-pers
мутлане,
мутлане-Ø
мутлане-Ø
talk-IMP.2SG
vb2-mood.pers
мутлане,
мутлане-Ø
мутлане-Ø
talk-CNG
vb2-conn
лу
лу
лу
bone
no
лу
лу
лу
ten
nm
теҥгем
теҥге-м
теҥге-м
ruble-ACC
no-case
теҥгем
теҥге-м
теҥге-ем
ruble-1SG
no-poss
теҥгем
теҥге-м-Ø
теҥге-ем-Ø
ruble-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
теҥгем
теҥге-м-Ø
теҥге-ем-Ø
ruble-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
теҥгем
теҥге-м-Ø
теҥге-ем-Ø
ruble-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
луктын
лукт-ын-Ø
лукт-н-Ø
lead.out-PST2-3SG
vb1-tense-pers
луктын
лукт-ын
лукт-н
lead.out-CVB
vb1-adv
пуыш.
пу-ыш
пу-ш
wood-ILL
no-case
пуыш.
пуы-ш-Ø
пуо-ш-Ø
give-PST1-3SG
vb2-tense-pers
пуыш.
пуы-ш-Ø
пуо-ш-Ø
blow-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-41


Лачак ик ойым веле каласыш:

Лачак
Лачак
лачак
[X]
av
Лачак
Лач-ак
лач-ак
just-STR
av/no/pa-enc
Лачак
Лач-ак
лач-ак
swim.bladder-STR
no-enc
Лачак
Лач-ак
лаче-ак
basket-STR
no-enc
Лачак
Лач-ак
лаче-ак
roller-STR
no-enc
ик
ик
ик
one
ad/nm/pa/pr
ойым
ойым
ойым
off
ad
ойым
ой-ым
ой-м
opinion-ACC
no-case
веле
веле
веле
only
pa
веле
веле-Ø
веле-Ø
spill-IMP.2SG
vb2-mood.pers
веле
вел-'е
вел-Е
spill-PST1.3SG
vb1-tense.pers
веле
веле-Ø
веле-Ø
spill-CNG
vb2-conn
каласыш:
каласы-ш-Ø
каласе-ш-Ø
say-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-42


— Ур коваштетымат, молыжымат весылан ит ужале...

Ур
Ур
ур
squirrel
no
Ур
Ур-Ø
ур-Ø
fall-IMP.2SG
vb1-mood.pers
Ур
Ур-Ø
ур-Ø
fall-CNG
vb1-conn
Ур
Ур-Ø
ур-Ø
fall-CVB
vb1-adv
коваштетымат,
ковашт-ет-ым-ат
коваште-ет-м-ат
skin-2SG-ACC-and
no-poss-case-enc
молыжымат
молы-жы-м-ат
моло-жЕ-м-ат
other-3SG-ACC-and
no/pr-poss-case-enc
весылан
весы-лан
весе-лан
different-DAT
ad/no/pr-case
весылан
весы-ла-н
весе-ла-н
different-PL-GEN
ad/no/pr-num-case
ит
ит
ит
NEG.IMP.2SG
vb.mood.pers
ужале...
ужале-Ø
ужале-Ø
sell-IMP.2SG
vb2-mood.pers
ужале...
ужале-Ø
ужале-Ø
sell-CNG
vb2-conn



1-1-8-43


Чай-сакыр кӱлеш гын, пуэм, нал...

Чай-сакыр
Чай-сакыр
чайсакыр
teasugar
noad/no
Чай-сакыр
Чай-сакыр
чайсакыр
probablysugar
paad/no
кӱлеш
кӱлеш
кӱлеш
need
ad/no
кӱлеш
кӱл-еш
кӱл-еш
be.necessary-3SG
vb1-pers
гын,
гын
гын
if
co/pa
пуэм,
пуэм
пуэм
bagpipe.mouthpiece
no
пуэм,
пу-эм
пу-ем
wood-1SG
no-poss
пуэм,
пу}-эм
пуо-ем
give-1SG
vb2-pers
пуэм,
пу}-эм
пуо-ем
blow-1SG
vb2-pers
пуэм,
пу-эм-Ø
пу-ем-Ø
wood-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
пуэм,
пу-эм-Ø
пу-ем-Ø
wood-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
пуэм,
пу-эм-Ø
пу-ем-Ø
wood-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
нал...
нал-Ø
нал-Ø
take-IMP.2SG
vb1-mood.pers
нал...
нал-Ø
нал-Ø
take-CNG
vb1-conn
нал...
нал-Ø
нал-Ø
take-CVB
vb1-adv



1-1-8-44


Сакар осьмушка оҥа чай ден пел кремга сакырымат нале.

Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
осьмушка
***
***
***
***
оҥа
оҥа
оҥа
board
no
чай
чай
чай
tea
no
чай
чай
чай
probably
pa
ден
ден
ден
and
co
пел
пел
пел
half
no
пел
пел-Ø
пел-Ø
burn-IMP.2SG
vb1-mood.pers
пел
пел-Ø
пел-Ø
burn-CNG
vb1-conn
пел
пел-Ø
пел-Ø
burn-CVB
vb1-adv
кремга
кремга
кремга
pound
no
сакырымат
сакыр-ым-ат
сакыр-м-ат
sugar-ACC-and
ad/no-case-enc
нале.
нал'е
нал'е
soft.red.clay
no
нале.
нал-'е
нал-Е
take-PST1.3SG
vb1-tense.pers



1-1-8-45


Тыге Сакар парымыш пурыш, тыге Сакарын вӱташте имне вольыкшо лие.

Тыге
Тыге
тыге
so
av/pa/pr
Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
парымыш
парым-ыш
парым-ш
duty-ILL
no-case
пурыш,
пурыш
пурыш
nase
no
пурыш,
пуры-ш-Ø
пуро-ш-Ø
go.in-PST1-3SG
vb2-tense-pers
тыге
тыге
тыге
so
av/pa/pr
Сакарын
Сакарын
Сакарын
Sakaryn
na
вӱташте
вӱта-ште
вӱта-штЕ
shed-INE
no-case
имне
имн'е
имн'е
horse
no
вольыкшо
вольык-шо
вольык-жЕ
cattle-3SG
no-poss
лие.
ли[й]-е
лий-Е
be-PST1.3SG
vb1-tense.pers



1-1-8-46


Сакарын ушкалже монь уке.

Сакарын
Сакарын
Сакарын
Sakaryn
na
ушкалже
ушкал-же
ушкал-жЕ
cow-3SG
no-poss
монь
монь
монь
and.the.like
pa
уке.
уке
уке
no
ad/no/pa



1-1-8-47


Пижергылан, чулкалан манын, аваже кок шорыкым ашнаш толаша...

Пижергылан,
Пижергы-лан
пижерге-лан
mitten-DAT
no-case
Пижергылан,
Пижергы-ла-н
пижерге-ла-н
mitten-PL-GEN
no-num-case
чулкалан
чулка-лан
чулка-лан
stocking-DAT
no-case
чулкалан
чулка-ла-н
чулка-ла-н
stocking-PL-GEN
no-num-case
манын,
манын
манын
that
co
манын,
ман-ын-Ø
ман-н-Ø
say-PST2-3SG
vb1-tense-pers
манын,
ман-ын
ман-н
say-CVB
vb1-adv
аваже
аваже
аваже
honey
no
аваже
ава-же
ава-жЕ
mother-3SG
no-poss
аваже
ав-а-же
аве-а-жЕ
cut-3SG-3SG
vb2-pers-poss
кок
кок
кок
cook
no
кок
кок
кок
two
nm
шорыкым
шорык-ым
шорык-м
sheep-ACC
no-case
шорыкым
шорык-ым
шорык-м
Aries-ACC
no-case
ашнаш
ашн-аш
ашне-аш
keep-INF
vb2-inf
толаша...
толаш-а
толаше-а
try-3SG
vb2-pers



1-1-8-48


Садлан Сакар керек-кунар ноен толеш гынат, чомаж дек лектын пурыде ок чыте.

Садлан
Садлан
садлан
therefore
co
Садлан
Сад-лан
сад-лан
garden-DAT
no-case
Садлан
Сад-ла-н
сад-ла-н
garden-PL-GEN
no-num-case
Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
керек-кунар
керек-кунар
керек-кунар
however.many
av/pr
ноен
но[й]-ен-Ø
нойо-ен-Ø
become.tired-PST2-3SG
vb2-tense-pers
ноен
но[й]-ен
нойо-ен
become.tired-CVB
vb2-adv
толеш
тол[ь]-еш
толь-еш
tarred.roofing.paper-LAT
no-case
толеш
тол-еш
тол-еш
come-3SG
vb1-pers
гынат,
гынат
гынат
even.though
co/pa
гынат,
гына-т
гына-ат
only-and
pa-enc
гынат,
гын-ат
гын-ат
if-and
co/pa-enc
чомаж
чома-ж
чома-жЕ
foal-3SG
no-poss
дек
дек
дек
to
po
лектын
лект-ын-Ø
лект-н-Ø
go-PST2-3SG
vb1-tense-pers
лектын
лект-ын
лект-н
go-CVB
vb1-adv
пурыде
пуры-де
пуро-де
go.in-CVB.NEG
vb2-adv
ок
ок-Ø
ок-Ø
NEG-3SG
vb-pers
чыте.
чыте-Ø
чыте-Ø
tolerate-IMP.2SG
vb2-mood.pers
чыте.
чыте-Ø
чыте-Ø
tolerate-CNG
vb2-conn



1-1-8-49


Ончашыже утларакше аважлан тӱкна.

Ончашыже
Онч-аш-ыже
ончо-аш-жЕ
look-INF-3SG
vb2-inf-poss
утларакше
утларакше
утларакше
mainly
av
утларакше
утларак-ше
утларак-жЕ
more-3SG
av-poss
утларакше
утла-рак-ше
утла-рак-жЕ
more-COMP-3SG
av/po-deg-poss
утларакше
утл-а-рак-ше
утло-а-рак-жЕ
escape-3SG-COMP-3SG
vb2-pers-deg-poss
аважлан
ава-ж-лан
ава-жЕ-лан
mother-3SG-DAT
no-poss-case
аважлан
ава-ж-ла-н
ава-жЕ-ла-н
mother-3SG-PL-GEN
no-poss-num-case
тӱкна.
тӱкн-а
тӱкнӧ-а
touch-3SG
vb2-pers



1-1-8-50


Сакарын моло ешыже уке.

Сакарын
Сакарын
Сакарын
Sakaryn
na
моло
моло
моло
other
no/pr
ешыже
еш-ыже
еш-жЕ
family-3SG
no-poss
уке.
уке
уке
no
ad/no/pa



1-1-8-51


Аваже Сакарлан ӱмасек ӱдырым налыктынеже.

Аваже
Аваже
аваже
honey
no
Аваже
Ава-же
ава-жЕ
mother-3SG
no-poss
Аваже
Ав-а-же
аве-а-жЕ
cut-3SG-3SG
vb2-pers-poss
Сакарлан
Сакарлан
Сакарлан
Sakarlan
na
ӱмасек
***
***
***
***
ӱдырым
ӱдыр-ым
ӱдыр-м
daughter-ACC
no-case
ӱдырым
ӱдыр-ым
ӱдыр-м
Virgo-ACC
no-case
налыктынеже.
налыкты-не-же
налыкте-не-же
make.someone.buy.something-DES-3SG
vb2-mood-pers
налыктынеже.
нал-ыкты-не-же
нал-ктЕ-не-же
take-CAUS-DES-3SG
vb1-deriv.v-mood-pers



1-1-8-52


«Але изишак чытена, имне деч посна ӱдырым налаш кузе кает?» — манеш Сакарже.

«Але
Але
але
or
av/co/pa
«Але
Але-Ø
але-Ø
soften.bast-IMP.2SG
vb2-mood.pers
«Але
Але-Ø
але-Ø
soften.bast-CNG
vb2-conn
изишак
изишак
изишак
a.bit
av
изишак
изиш-ак
изиш-ак
a.bit-STR
av-enc
изишак
изи-ш-ак
изи-ш-ак
small-ILL-STR
ad/no-case-enc
чытена,
чыт-ена
чыте-ена
tolerate-1PL
vb2-pers
имне
имн'е
имн'е
horse
no
деч
деч
деч
from
po
посна
посна
посна
isolated
ad/av
ӱдырым
ӱдыр-ым
ӱдыр-м
daughter-ACC
no-case
ӱдырым
ӱдыр-ым
ӱдыр-м
Virgo-ACC
no-case
налаш
нал-аш
нал-аш
take-INF
vb1-inf
кузе
кузе
кузе
how
av/co/no/pa
кает?» —
ка[й]-ет
кай-ет
aftergrass-2SG
no-poss
кает?» —
ка[й]-ет
кае-ет
go-2SG
vb2-pers
манеш
манеш
манеш
it.is.said
av
манеш
ман-еш
ман-еш
say-3SG
vb1-pers
Сакарже.
Сакарже
Сакарже
Sakarzhe
na



1-1-8-53


Ӱдырым налме деч ончыч Сакар шотан еҥ лийнеже...

Ӱдырым
Ӱдыр-ым
ӱдыр-м
daughter-ACC
no-case
Ӱдырым
Ӱдыр-ым
Ӱдыр-м
Virgo-ACC
no-case
налме
налме
налме
purchasing
ad
налме
нал-ме
нал-мЕ
take-PTCP.PASS
vb1-ad
деч
деч
деч
from
po
ончыч
ончыч
ончыч
from.in.front.of
av/po
Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
шотан
шотан
шотан
sensible
ad
шотан
шот-ан
шот-ан
use-with
no-deriv.ad
еҥ
еҥ
еҥ
person
ad/no
лийнеже...
лий-не-же
лий-не-же
be-DES-3SG
vb1-mood-pers



1-1-8-54


Але салтаклан кайме деч кодын огыл.

Але
Але
але
or
av/co/pa
Але
Але-Ø
але-Ø
soften.bast-IMP.2SG
vb2-mood.pers
Але
Але-Ø
але-Ø
soften.bast-CNG
vb2-conn
салтаклан
салтак-лан
салтак-лан
soldier-DAT
no-case
салтаклан
салтак-ла-н
салтак-ла-н
soldier-PL-GEN
no-num-case
кайме
***
***
***
***
деч
деч
деч
from
po
кодын
кодын
кодын
with.delay
av
кодын
код-ын
код-н
code-GEN
no-case
кодын
код-ын-Ø
код-н-Ø
stay-PST2-3SG
vb1-tense-pers
кодын
код-ын
код-н
stay-CVB
vb1-adv
огыл.
ог-Ø-ыл-Ø
ог-Ø-ул-Ø
NEG-3SG-be-CNG
vb-pers-vb-conn



1-1-8-55


Ик эргым огыт нал, маныт да, ала?.. * * *

Ик
Ик
ик
one
ad/nm/pa/pr
эргым
эргым
эргым
my.son
no
эргым
эргы-м
эрге-м
son-ACC
no-case
огыт
ог-ыт
ог-ыт
NEG-3PL
vb-pers
огыт
ог-ыт
ог-ыт
NEG-2SG
vb-pers
нал,
нал-Ø
нал-Ø
take-IMP.2SG
vb1-mood.pers
нал,
нал-Ø
нал-Ø
take-CNG
vb1-conn
нал,
нал-Ø
нал-Ø
take-CVB
vb1-adv
маныт
ман-ыт
ман-ыт
say-3PL
vb1-pers
да,
да
да
and
co
да,
да
да
yes
pa
ала?.. * * *
ала
ала
maybe
co/pa
ала?.. * * *
ала
ала
pitch
no
ала?.. * * *
а-ла
а-ла
and-STR
co-enc
ала?.. * * *
а-ла
а-ла
so-STR
pa-enc
ала?.. * * *
а-ла
а-ла
oh-STR
in-enc
ала?.. * * *
ал-а
але-а
soften.bast-3SG
vb2-pers



1-1-8-56


Сакар ачаж деч лу ияш тулыкеш кодын.

Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
ачаж
ача-ж
ача-жЕ
father-3SG
no-poss
деч
деч
деч
from
po
лу
лу
лу
bone
no
лу
лу
лу
ten
nm
ияш
ияш
ияш
annual
ad
ияш
ия-ш
ия-ш
devil-ILL
in/no-case
ияш
ия-ш
ия-еш
devil-LAT
in/no-case
ияш
и[й]-[а]ш
ий-аш
swim-INF
vb1-inf
тулыкеш
тулык-еш
тулык-еш
orphan-LAT
ad/no-case
тулыкеш
ту-лык-еш
ту-лык-еш
that-for-LAT
pr-deriv.ad-case
тулыкеш
ту-лык-еш
ту-лык-еш
gland-for-LAT
no-deriv.ad-case
тулыкеш
ту-лык-еш
ту-лык-еш
banner-for-LAT
no-deriv.ad-case
кодын.
кодын
кодын
with.delay
av
кодын.
код-ын
код-н
code-GEN
no-case
кодын.
код-ын-Ø
код-н-Ø
stay-PST2-3SG
vb1-tense-pers
кодын.
код-ын
код-н
stay-CVB
vb1-adv



1-1-8-57


Ачаже илыме годым Сакар кум кече школышко коштын.

Ачаже
Ачаже
ачаже
my.dear
no
Ачаже
Ача-же
ача-жЕ
father-3SG
no-poss
илыме
илыме
илыме
living
ad
илыме
илы-ме
иле-мЕ
live-PTCP.PASS
vb2-ad
годым
годым
годым
during
po
Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
кум
кум
кум
godfather.of.one's.child
no
кум
кум
кум
three
nm
кече
кече
кече
sun
no
кече
кече-Ø
кече-Ø
hang-IMP.2SG
vb2-mood.pers
кече
кече-Ø
кече-Ø
hang-CNG
vb2-conn
школышко
школ-ышко
школ-шкЕ
school-ILL
no-case
коштын.
кошт-ын-Ø
кошт-н-Ø
go-PST2-3SG
vb1-tense-pers
коштын.
кошт-ын
кошт-н
go-CVB
vb1-adv



1-1-8-58


Кумшо кечынже учитель эрге ден урядник эрге Сакарым кудвече лукеш авыреныт:

Кумшо
Кумшо
кумшо
third
av/nm
кечынже
кечын-же
кечын-жЕ
daily-3SG
av-poss
кечынже
кечы-н-же
кече-н-жЕ
sun-GEN-3SG
no-case-poss
учитель
учитель
учитель
teacher
no
эрге
эрге
эрге
son
no
эрге
эр-ге
эр-ге
morning-COM
ad/av/no-case
эрге
эрге-Ø
эрге-Ø
warp-IMP.2SG
vb2-mood.pers
эрге
эрге-Ø
эрге-Ø
reap-IMP.2SG
vb2-mood.pers
эрге
эрге-Ø
эрге-Ø
warp-CNG
vb2-conn
эрге
эрге-Ø
эрге-Ø
reap-CNG
vb2-conn
ден
ден
ден
and
co
урядник
урядник
урядник
village.constable
no
эрге
эрге
эрге
son
no
эрге
эр-ге
эр-ге
morning-COM
ad/av/no-case
эрге
эрге-Ø
эрге-Ø
warp-IMP.2SG
vb2-mood.pers
эрге
эрге-Ø
эрге-Ø
reap-IMP.2SG
vb2-mood.pers
эрге
эрге-Ø
эрге-Ø
warp-CNG
vb2-conn
эрге
эрге-Ø
эрге-Ø
reap-CNG
vb2-conn
Сакарым
Сакарым
Сакарым
Sakarym
na
кудвече
***
***
***
***
лукеш
лук-еш
лук-еш
corner-LAT
no-case
лукеш
лук-еш
лук-еш
[X]-LAT
no-case
лукеш
лук-еш
лук-еш
[X]-LAT
no-case
авыреныт:
авыр-ен-ыт
авыре-ен-ыт
surround-PST2-3PL
vb2-tense-pers



1-1-8-59


— Сакар — мераҥ, — манын лӱмдылыныт.

Сакар —
Сакар
Сакар
Sakar
na
мераҥ, —
мераҥ
мераҥ
hare
no
мераҥ, —
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
мераҥ, —
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
мераҥ, —
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
мераҥ, —
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
мераҥ, —
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
мераҥ, —
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
манын
манын
манын
that
co
манын
ман-ын-Ø
ман-н-Ø
say-PST2-3SG
vb1-tense-pers
манын
ман-ын
ман-н
say-CVB
vb1-adv
лӱмдылыныт.
лӱмдыл-ын-ыт
лӱмдыл-н-ыт
call.names-PST2-3PL
vb1-tense-pers



1-1-8-60


Сакар мераҥ игыла огыл, пире игыла шужым шогалтыш.

Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
мераҥ
мераҥ
мераҥ
hare
no
мераҥ
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
мераҥ
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
мераҥ
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
мераҥ
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
мераҥ
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
мераҥ
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
игыла
игы-ла
иге-ла
young-COMP
no-case
игыла
игы-ла
иге-ла
young-PL
no-num
игыла
игы-ла
иге-ла
young-STR
no-enc
игыла
игыл-а
игыле-а
produce.offspring-3SG
vb2-pers
огыл,
ог-Ø-ыл-Ø
ог-Ø-ул-Ø
NEG-3SG-be-CNG
vb-pers-vb-conn
пире
пире
пире
wolf
no
игыла
игы-ла
иге-ла
young-COMP
no-case
игыла
игы-ла
иге-ла
young-PL
no-num
игыла
игы-ла
иге-ла
young-STR
no-enc
игыла
игыл-а
игыле-а
produce.offspring-3SG
vb2-pers
шужым
шуж-ым
шуж-м
wood.pores-ACC
no-case
шужым
шу-жы-м
шу-жЕ-м
bran-3SG-ACC
no-poss-case
шужым
шу-жы-м
шу-жЕ-м
bristle-3SG-ACC
no-poss-case
шужым
шу-жы-м
шу-жЕ-м
eye-3SG-ACC
no-poss-case
шужым
шу-жы-м
шу-жЕ-м
spring.water-3SG-ACC
no-poss-case
шогалтыш.
шогалтыш
шогалтыш
[X]
no
шогалтыш.
шогалты-ш-Ø
шогалте-ш-Ø
put-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-61


А урядник эрге ден учитель эрге Сакарым лавраш пӧрдалтаренат нальыч.

А
А
а
and
co
А
А
а
so
pa
А
А
а
oh
in
урядник
урядник
урядник
village.constable
no
эрге
эрге
эрге
son
no
эрге
эр-ге
эр-ге
morning-COM
ad/av/no-case
эрге
эрге-Ø
эрге-Ø
warp-IMP.2SG
vb2-mood.pers
эрге
эрге-Ø
эрге-Ø
reap-IMP.2SG
vb2-mood.pers
эрге
эрге-Ø
эрге-Ø
warp-CNG
vb2-conn
эрге
эрге-Ø
эрге-Ø
reap-CNG
vb2-conn
ден
ден
ден
and
co
учитель
учитель
учитель
teacher
no
эрге
эрге
эрге
son
no
эрге
эр-ге
эр-ге
morning-COM
ad/av/no-case
эрге
эрге-Ø
эрге-Ø
warp-IMP.2SG
vb2-mood.pers
эрге
эрге-Ø
эрге-Ø
reap-IMP.2SG
vb2-mood.pers
эрге
эрге-Ø
эрге-Ø
warp-CNG
vb2-conn
эрге
эрге-Ø
эрге-Ø
reap-CNG
vb2-conn
Сакарым
Сакарым
Сакарым
Sakarym
na
лавраш
***
***
***
***
пӧрдалтаренат
пӧрдалтар-ен-ат
пӧрдалтаре-ен-ат
roll-PST2-2SG
vb2-tense-pers
пӧрдалтаренат
пӧрдалтар-ена-т
пӧрдалтаре-ена-ат
roll-1PL-and
vb2-pers-enc
пӧрдалтаренат
пӧрдалтар-ен-Ø-ат
пӧрдалтаре-ен-Ø-ат
roll-PST2-3SG-and
vb2-tense-pers-enc
пӧрдалтаренат
пӧрдалтар-ен-ат
пӧрдалтаре-ен-ат
roll-CVB-and
vb2-adv-enc
нальыч.
нал-ьыч
нал-ыч
take-PST1.2SG
vb1-tense.pers
нальыч.
нал-ьыч
нал-ыч
take-PST1.3PL
vb1-tense.pers



1-1-8-62


Сакарын тувыржо нимолан йӧрдымын амыргыш.

Сакарын
Сакарын
Сакарын
Sakaryn
na
тувыржо
тувыр-жо
тувыр-жЕ
shirt-3SG
no-poss
нимолан
н'имолан
н'имолан
for.no.reason
in/pr
нимолан
н'имо-лан
н'имо-лан
nothing-DAT
ad/av/pr-case
нимолан
н'имо-ла-н
н'имо-ла-н
nothing-PL-GEN
ad/av/pr-num-case
йӧрдымын
йӧрдымын
йӧрдымын
unfittingly
av
йӧрдымын
йӧрдымы-н
йӧрдымӧ-н
unfit-GEN
ad/no-case
йӧрдымын
йӧр-дымы-н
йӧр-дымЕ-н
refreshments-without-GEN
no-deriv.ad-case
амыргыш.
амыргы-ш-Ø
амырге-ш-Ø
get.dirty-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-63


Урядник эрге ден учитель эрге утен каен воштылыт.

Урядник
Урядник
урядник
village.constable
no
эрге
эрге
эрге
son
no
эрге
эр-ге
эр-ге
morning-COM
ad/av/no-case
эрге
эрге-Ø
эрге-Ø
warp-IMP.2SG
vb2-mood.pers
эрге
эрге-Ø
эрге-Ø
reap-IMP.2SG
vb2-mood.pers
эрге
эрге-Ø
эрге-Ø
warp-CNG
vb2-conn
эрге
эрге-Ø
эрге-Ø
reap-CNG
vb2-conn
ден
ден
ден
and
co
учитель
учитель
учитель
teacher
no
эрге
эрге
эрге
son
no
эрге
эр-ге
эр-ге
morning-COM
ad/av/no-case
эрге
эрге-Ø
эрге-Ø
warp-IMP.2SG
vb2-mood.pers
эрге
эрге-Ø
эрге-Ø
reap-IMP.2SG
vb2-mood.pers
эрге
эрге-Ø
эрге-Ø
warp-CNG
vb2-conn
эрге
эрге-Ø
эрге-Ø
reap-CNG
vb2-conn
утен
утен
утен
very
av
утен
ут-ен-Ø
уто-ен-Ø
become.superfluous-PST2-3SG
vb2-tense-pers
утен
ут-ен-Ø
уто-ен-Ø
hurt-PST2-3SG
vb2-tense-pers
утен
ут-ен
уто-ен
become.superfluous-CVB
vb2-adv
утен
ут-ен
уто-ен
hurt-CVB
vb2-adv
каен
ка[й]-ен-Ø
кае-ен-Ø
go-PST2-3SG
vb2-tense-pers
каен
ка[й]-ен
кае-ен
go-CVB
vb2-adv
воштылыт.
воштыл-ыт
воштыл-ыт
laugh-3PL
vb1-pers



1-1-8-64


Сакарын чонжылан каласен моштыдымын йӧсӧ лие гынат, Сакар ыш шорт...

Сакарын
Сакарын
Сакарын
Sakaryn
na
чонжылан
чон-жы-лан
чон-жЕ-лан
soul-3SG-DAT
no-poss-case
чонжылан
чон-жы-ла-н
чон-жЕ-ла-н
soul-3SG-PL-GEN
no-poss-num-case
каласен
калас-ен-Ø
каласе-ен-Ø
say-PST2-3SG
vb2-tense-pers
каласен
калас-ен
каласе-ен
say-CVB
vb2-adv
моштыдымын
моштыдымын
моштыдымын
lacking.skill
av
моштыдымын
моштыдымы-н
моштыдымо-н
unskillful-GEN
ad/no-case
моштыдымын
мошты-дымы-н
мошто-дымЕ-н
be.able.to-PTCP.NEG-GEN
vb2-ad-case
моштыдымын
мошты-дымы-н
мошто-дымЕ-н
become.tired-PTCP.NEG-GEN
vb2-ad-case
йӧсӧ
йӧсӧ
йӧсӧ
difficult
ad/no
йӧсӧ
йӧсӧ-Ø
йӧсӧ-Ø
regret-IMP.2SG
vb2-mood.pers
йӧсӧ
йӧсӧ-Ø
йӧсӧ-Ø
regret-CNG
vb2-conn
лие
ли[й]-е
лий-Е
be-PST1.3SG
vb1-tense.pers
гынат,
гынат
гынат
even.though
co/pa
гынат,
гына-т
гына-ат
only-and
pa-enc
гынат,
гын-ат
гын-ат
if-and
co/pa-enc
Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
ыш
ы-ш-Ø
ы-ш-Ø
NEG-PST-3SG
vb-tense-pers
шорт...
шорт
шорт
shorts
no
шорт...
шорт
шорт
[X]
de
шорт...
шорт
шорт
lamentation
no
шорт...
шорт-Ø
шорт-Ø
cry-IMP.2SG
vb1-mood.pers
шорт...
шорт-Ø
шорт-Ø
cry-CNG
vb1-conn
шорт...
шорт-Ø
шорт-Ø
cry-CVB
vb1-adv



1-1-8-65


Уло вийжым поген, поян йоча-влак дек миен пиже.

Уло
Уло
уло
is
ad/no/vb
вийжым
вий-жы-м
вий-жЕ-м
power-3SG-ACC
no-poss-case
поген,
пог-ен-Ø
пого-ен-Ø
gather-PST2-3SG
vb2-tense-pers
поген,
пог-ен
пого-ен
gather-CVB
vb2-adv
поян
поян
поян
rich
ad/av/no
йоча-влак
йоча-влак
йоча-влак
child-PL
no-num
дек
дек
дек
to
po
миен
ми[й]-ен-Ø
мие-ен-Ø
come-PST2-3SG
vb2-tense-pers
миен
ми[й]-ен
мие-ен
come-CVB
vb2-adv
пиже.
пиж-е
пиж-Е
stick-PST1.3SG
vb1-tense.pers



1-1-8-66


Урядник эргым уло кертмын вуй гыч мушкындыш, учитель эргын нержым сусыртыш.

Урядник
Урядник
урядник
village.constable
no
эргым
эргым
эргым
my.son
no
эргым
эргы-м
эрге-м
son-ACC
no-case
уло
уло
уло
is
ad/no/vb
кертмын
кертмын
кертмын
[X]
av
кертмын
керт-мы-н
керт-мЕ-н
be.able.to-PTCP.PASS-GEN
vb1-ad-case
кертмын
керт-мы-н
керт-мЕ-н
swaddle-PTCP.PASS-GEN
vb1-ad-case
вуй
вуй
вуй
head
no
гыч
гыч
гыч
from
po
мушкындыш,
мушкынды-ш
мушкындо-ш
fist-ILL
no-case
мушкындыш,
мушкынды-ш-Ø
мушкындо-ш-Ø
hit.with.one's.fist-PST1-3SG
vb2-tense-pers
учитель
учитель
учитель
teacher
no
эргын
эргы-н
эрге-н
son-GEN
no-case
нержым
нер-жы-м
нер-жЕ-м
nose-3SG-ACC
no-poss-case
сусыртыш.
сусырты-ш-Ø
сусырто-ш-Ø
wound-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-67


Учитель эргын нер гычше вӱр йогаш тӱҥале.

Учитель
Учитель
учитель
teacher
no
эргын
эргы-н
эрге-н
son-GEN
no-case
нер
нер
нер
nose
no
гычше
гыч-ше
гыч-жЕ
from-3SG
po-poss
вӱр
вӱр
вӱр
blood
no
йогаш
йог-аш
його-аш
flow-INF
vb2-inf
тӱҥале.
тӱҥал-'е
тӱҥал-Е
start-PST1.3SG
vb1-tense.pers



1-1-8-68


Учитель эрге, магырен-магырен, ачаж дек кайыш.

Учитель
Учитель
учитель
teacher
no
эрге,
эрге
эрге
son
no
эрге,
эр-ге
эр-ге
morning-COM
ad/av/no-case
эрге,
эрге-Ø
эрге-Ø
warp-IMP.2SG
vb2-mood.pers
эрге,
эрге-Ø
эрге-Ø
reap-IMP.2SG
vb2-mood.pers
эрге,
эрге-Ø
эрге-Ø
warp-CNG
vb2-conn
эрге,
эрге-Ø
эрге-Ø
reap-CNG
vb2-conn
магырен-магырен,
магыр-ен-Ø-магыр-ен-Ø
магыре-ен-Øмагыре-ен-Ø
make.sounds-PST2-3SGmake.sounds-PST2-3SG
vb2-tense-persvb2-tense-pers
магырен-магырен,
магыр-ен-Ø-магыр-ен
магыре-ен-Øмагыре-ен
make.sounds-PST2-3SGmake.sounds-CVB
vb2-tense-persvb2-adv
магырен-магырен,
магыр-ен-магыр-ен-Ø
магыре-енмагыре-ен-Ø
make.sounds-CVBmake.sounds-PST2-3SG
vb2-advvb2-tense-pers
магырен-магырен,
магыр-ен-магыр-ен
магыре-енмагыре-ен
make.sounds-CVBmake.sounds-CVB
vb2-advvb2-adv
ачаж
ача-ж
ача-жЕ
father-3SG
no-poss
дек
дек
дек
to
po
кайыш.
кай-ыш
кай-ш
aftergrass-ILL
no-case
кайыш.
кайы-ш-Ø
кае-ш-Ø
go-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-69


Урок тӱҥалме деч ончыч молитвам лудыч.

Урок
Урок
урок
lesson
no
тӱҥалме
тӱҥалме
тӱҥалме
started
ad
тӱҥалме
тӱҥал-ме
тӱҥал-мЕ
start-PTCP.PASS
vb1-ad
деч
деч
деч
from
po
ончыч
ончыч
ончыч
from.in.front.of
av/po
молитвам
молитва-м
молитва-м
prayer-ACC
no-case
молитвам
молитва-м
молитва-ем
prayer-1SG
no-poss
молитвам
молитва-м-Ø
молитва-ем-Ø
prayer-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
молитвам
молитва-м-Ø
молитва-ем-Ø
prayer-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
молитвам
молитва-м-Ø
молитва-ем-Ø
prayer-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
лудыч.
луд-ыч
луд-ыч
read-PST1.2SG
vb1-tense.pers
лудыч.
луд-ыч
луд-ыч
read-PST1.3PL
vb1-tense.pers



1-1-8-70


Молитва пытымек, учитель, нимом пелештыде, Сакарым шоягорем гыч кучыш, коҥга лукыш намиен шуралтен, сукыктен шындыш, вара кычкырале:

Молитва
Молитва
молитва
prayer
no
пытымек,
пыты-мек
пыте-мек
end-CVB.PRI
vb2-adv
учитель,
учитель
учитель
teacher
no
нимом
н'имом
н'имом
nothing
pr
нимом
н'имо-м
н'имо-м
nothing-ACC
ad/av/pr-case
пелештыде,
пелештыде
пелештыде
silently
av
пелештыде,
пелешты-де
пелеште-де
say-CVB.NEG
vb2-adv
Сакарым
Сакарым
Сакарым
Sakarym
na
шоягорем
шоягорем
шоягорем
back.of.the.head
no
гыч
гыч
гыч
from
po
кучыш,
кучыш
кучыш
endurance
no
кучыш,
кучы-ш
кучо-ш
ascarid-ILL
no-case
кучыш,
кучы-ш-Ø
кучо-ш-Ø
hold-PST1-3SG
vb2-tense-pers
коҥга
коҥга
коҥга
stove
no
лукыш
лук-ыш
лук-ш
corner-ILL
no-case
лукыш
лук-ыш
лук-ш
[X]-ILL
no-case
лукыш
лук-ыш
лук-ш
[X]-ILL
no-case
намиен
нами[й]-ен-Ø
намие-ен-Ø
bring-PST2-3SG
vb2-tense-pers
намиен
нами[й]-ен
намие-ен
bring-CVB
vb2-adv
шуралтен,
шуралт-ен-Ø
шуралте-ен-Ø
stick.in-PST2-3SG
vb2-tense-pers
шуралтен,
шуралт-ен
шуралте-ен
stick.in-CVB
vb2-adv
сукыктен
сукыкт-ен-Ø
сукыкто-ен-Ø
bring.somebody.to.their.knees-PST2-3SG
vb2-tense-pers
сукыктен
сукыкт-ен
сукыкто-ен
bring.somebody.to.their.knees-CVB
vb2-adv
сукыктен
сукы-кт-ен-Ø
суко-ктЕ-ен-Ø
kneel.down-CAUS-PST2-3SG
vb2-deriv.v-tense-pers
сукыктен
сукы-кт-ен
суко-ктЕ-ен
kneel.down-CAUS-CVB
vb2-deriv.v-adv
шындыш,
шындыш
шындыш
sheaves.in.drying.barn
no
шындыш,
шынды-ш-Ø
шынде-ш-Ø
put-PST1-3SG
vb2-tense-pers
вара
вара
вара
then
av/pa
вара
вара
вара
pole
no
вара
вар-а
варе-а
mix-3SG
vb2-pers
кычкырале:
кычкырал-'е
кычкырал-Е
shout-PST1.3SG
vb1-tense.pers



1-1-8-71


— Я дам тебе драться!..

Я
Я
я
or
co
Я
Я
я
well
in
дам
***
***
***
***
тебе
тебе
тебе
[X]
pa
драться!..
***
***
***
***



1-1-8-72


Шого кас шумеш!

Шого
Шого
шого
stop
vb
Шого
Шого
шого
mute
ad
Шого
Шого-Ø
шого-Ø
stand-IMP.2SG
vb2-mood.pers
Шого
Шого-Ø
шого-Ø
stand-CNG
vb2-conn
кас
кас
кас
evening
av/no
шумеш!
шумеш
шумеш
to
po
шумеш!
шум-еш
шум-еш
tire-3SG
vb1-pers
шумеш!
шу-меш
шу-меш
reach-CVB.FUT
vb1-adv
шумеш!
шу-меш
шу-меш
ferment-CVB.FUT
vb1-adv
шумеш!
шу-меш
шу-меш
whittle-CVB.FUT
vb1-adv
шумеш!
шу-м-еш
шу-мЕ-еш
reach-PTCP.PASS-LAT
vb1-ad-case
шумеш!
шу-м-еш
шу-мЕ-еш
ferment-PTCP.PASS-LAT
vb1-ad-case
шумеш!
шу-м-еш
шу-мЕ-еш
whittle-PTCP.PASS-LAT
vb1-ad-case



1-1-8-73


Сакар кыде-годо кынел шогале.

Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
кыде-годо
кыде-годо
кыде-годо
[X]
de
кынел
кын'ел-Ø
кын'ел-Ø
get.up-IMP.2SG
vb1-mood.pers
кынел
кын'ел-Ø
кын'ел-Ø
get.up-CNG
vb1-conn
кынел
кын'ел-Ø
кын'ел-Ø
get.up-CVB
vb1-adv
шогале.
шогале-Ø
шогале-Ø
plough-IMP.2SG
vb2-mood.pers
шогале.
шогал-'е
шогал-Е
stand.up-PST1.3SG
vb1-tense.pers
шогале.
шогале-Ø
шогале-Ø
plough-CNG
vb2-conn



1-1-8-74


— Кушко кынелат!

Кушко
Кушко
кушко
where
av/pr
Кушко
Куш-ко
куш-шкЕ
where-ILL
av/co/pr-case
Кушко
Кушк-о
кушк-Е
grow-PST1.3SG
vb1-tense.pers
кынелат!
кын'ел-ат
кын'ел-ат
get.up-2SG
vb1-pers
кынелат!
кын'е-ла-т
кын'е-ла-ет
hemp-COMP-2SG
no-case-poss
кынелат!
кын'е-ла-т
кын'е-ла-ет
hemp-PL-2SG
no-num-poss
кынелат!
кын'е-ла-т
кын'е-ла-ат
hemp-COMP-and
no-case-enc
кынелат!
кын'е-ла-т
кын'е-ла-ат
hemp-PL-and
no-num-enc
кынелат!
кын'ел-Ø-ат
кын'ел-Ø-ат
get.up-CNG-and
vb1-conn-enc
кынелат!
кын'ел-Ø-ат
кын'ел-Ø-ат
get.up-CVB-and
vb1-adv-enc



1-1-8-75


Шого пулвуй ӱмбалне!

Шого
Шого
шого
stop
vb
Шого
Шого
шого
mute
ad
Шого
Шого-Ø
шого-Ø
stand-IMP.2SG
vb2-mood.pers
Шого
Шого-Ø
шого-Ø
stand-CNG
vb2-conn
пулвуй
пулвуй
пулвуй
knee
no
ӱмбалне!
ӱмбалне
ӱмбалне
above
av/po



1-1-8-76


— кычкыра учитель.

кычкыра
кычкыр-а
кычкыре-а
shout-3SG
vb2-pers
учитель.
учитель
учитель
teacher
no



1-1-8-77


Сакар сукалтен ок шич.

Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
сукалтен
сукалт-ен-Ø
сукалте-ен-Ø
kneel.down-PST2-3SG
vb2-tense-pers
сукалтен
сукалт-ен
сукалте-ен
kneel.down-CVB
vb2-adv
ок
ок-Ø
ок-Ø
NEG-3SG
vb-pers
шич.
шич-Ø
шинч-Ø
sit.down-IMP.2SG
vb1-mood.pers
шич.
шич-Ø
шинч-Ø
sit.down-CNG
vb1-conn
шич.
шич-Ø
шинч-Ø
sit.down-CVB
vb1-adv



1-1-8-78


Учитель утларак шыдешкыш:

Учитель
Учитель
учитель
teacher
no
утларак
утларак
утларак
more
av
утларак
утла-рак
утла-рак
more-COMP
av/po-deg
утларак
утл-а-рак
утло-а-рак
escape-3SG-COMP
vb2-pers-deg
шыдешкыш:
шыдешкы-ш-Ø
шыдешке-ш-Ø
be.angry-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-79


— А, ты не хочешь слушаться!

А,
А
а
and
co
А,
А
а
so
pa
А,
А
а
oh
in
ты
ты
ты
this
pr
ты
ты
ты
[X]
pa
не
не
не
[X]
pa
хочешь
***
***
***
***
слушаться!
***
***
***
***



1-1-8-80


Сакар вуеш линейка шолт перныш.

Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
вуеш
вуеш
вуеш
into.one's.head
av/po
вуеш
ву[й]-еш
вуй-еш
head-LAT
no-case
линейка
***
***
***
***
шолт
шолт
шолт
[X]
de
перныш.
перны-ш-Ø
перне-ш-Ø
strike.against-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-81


Сакар мераҥла тӧршталтыш, омса воктенсе ишке гыч шӱкшӧ мыжерже ден упшыжым солалтыш, школ гыч лектынат возо.

Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
мераҥла
мераҥ-ла
мераҥ-ла
hare-COMP
no-case
мераҥла
мераҥ-ла
мераҥ-ла
hare-PL
no-num
мераҥла
мераҥ-ла
мераҥ-ла
hare-STR
no-enc
мераҥла
мера-ҥ-Ø-ла
мера-аҥ-Ø-ла
measure-TRANS-CNG-STR
no-deriv.v-conn-enc
мераҥла
мер-аҥ-Ø-ла
мер-аҥ-Ø-ла
community-TRANS-CNG-STR
no-deriv.v-conn-enc
мераҥла
мера-ҥ-Ø-ла
мера-аҥ-Ø-ла
measure-TRANS-CVB-STR
no-deriv.v-adv-enc
мераҥла
мер-аҥ-Ø-ла
мер-аҥ-Ø-ла
community-TRANS-CVB-STR
no-deriv.v-adv-enc
тӧршталтыш,
тӧршталты-ш-Ø
тӧршталте-ш-Ø
jump-PST1-3SG
vb2-tense-pers
омса
омса
омса
door
no
воктенсе
***
***
***
***
ишке
ишке
ишке
hook
no
гыч
гыч
гыч
from
po
шӱкшӧ
шӱкшӧ
шӱкшӧ
worn.out
ad
шӱкшӧ
шӱк-шӧ
шӱк-жЕ
litter-3SG
no-poss
мыжерже
мыжер-же
мыжер-жЕ
caftan-3SG
no-poss
ден
ден
ден
and
co
упшыжым
упш-ыжы-м
упш-жЕ-м
hat-3SG-ACC
no-poss-case
упшыжым
упшы-жы-м
упшо-жЕ-м
hat-3SG-ACC
no-poss-case
солалтыш,
солалтыш
солалтыш
swing
no
солалтыш,
солалты-ш-Ø
солалте-ш-Ø
wave-PST1-3SG
vb2-tense-pers
школ
школ
школ
school
no
гыч
гыч
гыч
from
po
лектынат
лект-ын-ат
лект-н-ат
go-PST2-2SG
vb1-tense-pers
лектынат
лект-ына-т
лект-на-ат
go-1PL-and
vb1-pers-enc
лектынат
лект-ын-Ø-ат
лект-н-Ø-ат
go-PST2-3SG-and
vb1-tense-pers-enc
лектынат
лект-ын-ат
лект-н-ат
go-CVB-and
vb1-adv-enc
возо.
возо-Ø
возо-Ø
write-IMP.2SG
vb2-mood.pers
возо.
воз-о
воз-Е
lie.down-PST1.3SG
vb1-tense.pers
возо.
возо-Ø
возо-Ø
write-CNG
vb2-conn



1-1-8-82


Тулеч вара школ воктеч эртымыж годымат школ пӧртым тупуй онча ыле.

Тулеч
Тулеч
тулеч
from.that
av
вара
вара
вара
then
av/pa
вара
вара
вара
pole
no
вара
вар-а
варе-а
mix-3SG
vb2-pers
школ
школ
школ
school
no
воктеч
воктеч
воктеч
through
av/po
эртымыж
эртымы-ж
эртыме-жЕ
past-3SG
ad-poss
эртымыж
эрты-мы-ж
эрте-мЕ-жЕ
pass-PTCP.PASS-3SG
vb2-ad-poss
годымат
годым-ат
годым-ат
during-and
po-enc
школ
школ
школ
school
no
пӧртым
пӧрт-ым
пӧрт-м
house-ACC
no-case
тупуй
тупуй
тупуй
stubborn
ad/av/no
онча
онч-а
ончо-а
look-3SG
vb2-pers
ыле.
ыл-'е
ул-Е
be-PST1.3SG
vb1-tense.pers



1-1-8-83


Ачаже колымеке, Сакар моло йоча-влак дене пырля янда заводышко пашам ышташ кайыш, Тудо шокшо бутылкам нумалаш пурыш.

Ачаже
Ачаже
ачаже
my.dear
no
Ачаже
Ача-же
ача-жЕ
father-3SG
no-poss
колымеке,
колы-меке
коло-меке
die-CVB.PRI
vb2-adv
Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
моло
моло
моло
other
no/pr
йоча-влак
йоча-влак
йоча-влак
child-PL
no-num
дене
дене
дене
with
po
пырля
пырля
пырля
together
ad/av
янда
янда
янда
glass
no
заводышко
завод-ышко
завод-шкЕ
factory-ILL
no-case
пашам
паша-м
паша-м
work-ACC
no-case
пашам
паша-м
паша-ем
work-1SG
no-poss
пашам
паша-м-Ø
паша-ем-Ø
work-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
пашам
паша-м-Ø
паша-ем-Ø
work-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
пашам
паша-м-Ø
паша-ем-Ø
work-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
ышташ
ышт-аш
ыште-аш
do-INF
vb2-inf
кайыш,
кай-ыш
кай-ш
aftergrass-ILL
no-case
кайыш,
кайы-ш-Ø
кае-ш-Ø
go-PST1-3SG
vb2-tense-pers
Тудо
тудо
тудо
3SG
pr
шокшо
шокшо
шокшо
heat
ad/no
шокшо
шок-шо
шокт-шЕ
sift-PTCP.ACT
vb1-ad
шокшо
шок-шо
шок-жЕ
shock-3SG
no-poss
шокшо
шок-шо
шокт-жЕ
sift-IMP.3SG
vb1-mood.pers
шокшо
шок-Ø-шо
шокт-Ø-жЕ
sift-CNG-3SG
vb1-conn-poss
шокшо
шок-Ø-шо
шокт-Ø-жЕ
sift-CVB-3SG
vb1-adv-poss
бутылкам
бутылка-м
бутылка-м
bottle-ACC
no-case
бутылкам
бутылка-м
бутылка-ем
bottle-1SG
no-poss
бутылкам
бутылка-м-Ø
бутылка-ем-Ø
bottle-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
бутылкам
бутылка-м-Ø
бутылка-ем-Ø
bottle-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
бутылкам
бутылка-м-Ø
бутылка-ем-Ø
bottle-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
нумалаш
нумал-аш
нумал-аш
carry-INF
vb1-inf
пурыш.
пурыш
пурыш
nase
no
пурыш.
пуры-ш-Ø
пуро-ш-Ø
go.in-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-84


Туштыжо ила ыле, пашадарат первый тылзыштак кандаш теҥге чоло логале.

Туштыжо
Тушты-жо
тушто-жЕ
there-3SG
av/pa/pr-poss
Туштыжо
Тушты-жо
тушто-жЕ
riddle-3SG
no-poss
Туштыжо
Тушты-жо
тушто-жЕ
ask-IMP.3SG
vb2-mood.pers
Туштыжо
Ту-шты-жо
ту-штЕ-жЕ
that-INE-3SG
pr-case-poss
Туштыжо
Ту-шты-жо
ту-штЕ-жЕ
gland-INE-3SG
no-case-poss
Туштыжо
Ту-шты-жо
ту-штЕ-жЕ
banner-INE-3SG
no-case-poss
Туштыжо
Туш-ты-жо
туш-штЕ-жЕ
seed-INE-3SG
no-case-poss
Туштыжо
Туш-ты-жо
туш-штЕ-жЕ
flourish-INE-3SG
no-case-poss
Туштыжо
Туш-ты-жо
туш-штЕ-жЕ
there-INE-3SG
av/pr-case-poss
Туштыжо
Тушты-Ø-жо
тушто-Ø-жЕ
ask-CNG-3SG
vb2-conn-poss
ила
и-ла
и-ла
and-STR
co-enc
ила
и-ла
и-ла
[X]-STR
pa-enc
ила
ил-а
иле-а
live-3SG
vb2-pers
ыле,
ыл-'е
ул-Е
be-PST1.3SG
vb1-tense.pers
пашадарат
пашадар-ат
пашадар-ат
wages-and
no-enc
первый
первый
первый
first
ad/av/nm
тылзыштак
тылзы-шт-ак
тылзе-шт-ак
moon-3PL-STR
no-poss-enc
тылзыштак
тылзы-шт-ак
тылзе-штЕ-ак
moon-INE-STR
no-case-enc
кандаш
кандаш
кандаш
eight
nm
теҥге
теҥге
теҥге
ruble
no
чоло
чоло
чоло
about
po
логале.
логал-'е
логал-Е
touch-PST1.3SG
vb1-tense.pers



1-1-8-85


Но Сакарлан пашаште эҥгек тольо.

Но
Но
но
but
co/no/pa
Но
Но
но
gee.up
in
Сакарлан
Сакарлан
Сакарлан
Sakarlan
na
пашаште
паша-ште
паша-штЕ
work-INE
no-case
эҥгек
эҥгек
эҥгек
misfortune
no
тольо.
тол-ьо
тол-Е
come-PST1.3SG
vb1-tense.pers



1-1-8-86


Ик эрдене Сакар пашашке лектын.

Ик
Ик
ик
one
ad/nm/pa/pr
эрдене
эрдене
эрдене
in.the.morning
av
Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
пашашке
паша-шке
паша-шкЕ
work-ILL
no-case
лектын.
лект-ын-Ø
лект-н-Ø
go-PST2-3SG
vb1-tense-pers
лектын.
лект-ын
лект-н
go-CVB
vb1-adv



1-1-8-87


Мастер йӱшӧ улмаш.

Мастер
Мастер
мастер
foreman
no
йӱшӧ
йӱшӧ
йӱшӧ
drunken
ad/no
йӱшӧ
йӱ-шӧ
йӱ-шЕ
drink-PTCP.ACT
vb1-ad
улмаш.
улмаш
улмаш
being
no/pa/vb
улмаш.
ул-маш
ул-маш
be-NMLZ
vb1-deriv.n



1-1-8-88


Сакар шуарыме коҥгаш ала-мыняр гана бутылкам намиен кодыш, иктат ышат пере, ышат шӱрдӧ.

Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
шуарыме
шуарыме
шуарыме
tempered
ad
шуарыме
шуары-ме
шуаре-мЕ
temper-PTCP.PASS
vb2-ad
коҥгаш
коҥга-ш
коҥга-ш
stove-ILL
no-case
коҥгаш
коҥга-ш
коҥга-еш
stove-LAT
no-case
ала-мыняр
ала-мыняр
ала-мыняр
some
av/pr
гана
гана
гана
times
no/po
бутылкам
бутылка-м
бутылка-м
bottle-ACC
no-case
бутылкам
бутылка-м
бутылка-ем
bottle-1SG
no-poss
бутылкам
бутылка-м-Ø
бутылка-ем-Ø
bottle-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
бутылкам
бутылка-м-Ø
бутылка-ем-Ø
bottle-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
бутылкам
бутылка-м-Ø
бутылка-ем-Ø
bottle-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
намиен
нами[й]-ен-Ø
намие-ен-Ø
bring-PST2-3SG
vb2-tense-pers
намиен
нами[й]-ен
намие-ен
bring-CVB
vb2-adv
кодыш,
код-ыш
код-ш
code-ILL
no-case
кодыш,
коды-ш-Ø
кодо-ш-Ø
leave-PST1-3SG
vb2-tense-pers
иктат
иктат
иктат
anybody
nm/pr
иктат
икт-ат
икте-ат
one-and
nm/pr-enc
ышат
ы-ш-Ø-ат
ы-ш-Ø-ат
NEG-PST-3SG-and
vb-tense-pers-enc
пере,
пере
пере
power
no
пере,
пере-Ø
пере-Ø
hit-IMP.2SG
vb2-mood.pers
пере,
пере-Ø
пере-Ø
hit-CNG
vb2-conn
ышат
ы-ш-Ø-ат
ы-ш-Ø-ат
NEG-PST-3SG-and
vb-tense-pers-enc
шӱрдӧ.
шӱрдӧ-Ø
шӱрдӧ-Ø
scold-IMP.2SG
vb2-mood.pers
шӱрдӧ.
шӱрдӧ-Ø
шӱрдӧ-Ø
scold-CNG
vb2-conn



1-1-8-89


Сакарын чонжылан сайынак чучо.

Сакарын
Сакарын
Сакарын
Sakaryn
na
чонжылан
чон-жы-лан
чон-жЕ-лан
soul-3SG-DAT
no-poss-case
чонжылан
чон-жы-ла-н
чон-жЕ-ла-н
soul-3SG-PL-GEN
no-poss-num-case
сайынак
сайынак
сайынак
very
av
сайынак
сайын-ак
сайын-ак
well-STR
av-enc
сайынак
сайын-ак
сайын-ак
each-STR
po-enc
сайынак
сайы-на-к
сае-на-ак
good-1PL-STR
ad-poss-enc
сайынак
сай-ын-ак
сай-н-ак
good-GEN-STR
ad/av-case-enc
чучо.
чуч-о
чуч-Е
seem-PST1.3SG
vb1-tense.pers



1-1-8-90


Сакар, мастер дек толын, совокшым шуен шогале.

Сакар,
Сакар
Сакар
Sakar
na
мастер
мастер
мастер
foreman
no
дек
дек
дек
to
po
толын,
тол-ын-Ø
тол-н-Ø
come-PST2-3SG
vb1-tense-pers
толын,
тол-ын
тол-н
come-CVB
vb1-adv
совокшым
совок-шы-м
совок-жЕ-м
shovel-3SG-ACC
no-poss-case
шуен
шу[й]-ен-Ø
шуйо-ен-Ø
stretch.out-PST2-3SG
vb2-tense-pers
шуен
шу[й]-ен
шуйо-ен
stretch.out-CVB
vb2-adv
шогале.
шогале-Ø
шогале-Ø
plough-IMP.2SG
vb2-mood.pers
шогале.
шогал-'е
шогал-Е
stand.up-PST1.3SG
vb1-tense.pers
шогале.
шогале-Ø
шогале-Ø
plough-CNG
vb2-conn



1-1-8-91


Мастер ала лӱмынак, ала йоҥылыш — тидым Сакар пален огыл — шокшо бутылкам совокыш колтымо олмеш, Сакарын кидвургышкыжо шуэн.

Мастер
Мастер
мастер
foreman
no
ала
ала
ала
maybe
co/pa
ала
ала
ала
pitch
no
ала
а-ла
а-ла
and-STR
co-enc
ала
а-ла
а-ла
so-STR
pa-enc
ала
а-ла
а-ла
oh-STR
in-enc
ала
ал-а
але-а
soften.bast-3SG
vb2-pers
лӱмынак,
лӱмын-ак
лӱмын-ак
intentionally-STR
ad/av/po-enc
лӱмынак,
лӱмы-на-к
лӱмӧ-на-ак
sore-1PL-STR
no-poss-enc
лӱмынак,
лӱмы-на-к
лӱмӧ-на-ак
glue-1PL-STR
no-poss-enc
лӱмынак,
лӱм-ын-ак
лӱм-н-ак
name-GEN-STR
no-case-enc
лӱмынак,
лӱмы-н-ак
лӱмӧ-н-ак
sore-GEN-STR
no-case-enc
лӱмынак,
лӱмы-н-ак
лӱмӧ-н-ак
glue-GEN-STR
no-case-enc
ала
ала
ала
maybe
co/pa
ала
ала
ала
pitch
no
ала
а-ла
а-ла
and-STR
co-enc
ала
а-ла
а-ла
so-STR
pa-enc
ала
а-ла
а-ла
oh-STR
in-enc
ала
ал-а
але-а
soften.bast-3SG
vb2-pers
йоҥылыш —
йоҥылыш
йоҥылыш
mistake
ad/av/no
йоҥылыш —
йоҥылы-ш-Ø
йоҥыло-ш-Ø
make.mistakes-PST1-3SG
vb2-tense-pers
тидым
тиды-м
тиде-м
this-ACC
pr-case
Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
пален
пал-ен-Ø
пале-ен-Ø
know-PST2-3SG
vb2-tense-pers
пален
пал-ен
пале-ен
know-CVB
vb2-adv
огыл —
ог-Ø-ыл-Ø
ог-Ø-ул-Ø
NEG-3SG-be-CNG
vb-pers-vb-conn
шокшо
шокшо
шокшо
heat
ad/no
шокшо
шок-шо
шокт-шЕ
sift-PTCP.ACT
vb1-ad
шокшо
шок-шо
шок-жЕ
shock-3SG
no-poss
шокшо
шок-шо
шокт-жЕ
sift-IMP.3SG
vb1-mood.pers
шокшо
шок-Ø-шо
шокт-Ø-жЕ
sift-CNG-3SG
vb1-conn-poss
шокшо
шок-Ø-шо
шокт-Ø-жЕ
sift-CVB-3SG
vb1-adv-poss
бутылкам
бутылка-м
бутылка-м
bottle-ACC
no-case
бутылкам
бутылка-м
бутылка-ем
bottle-1SG
no-poss
бутылкам
бутылка-м-Ø
бутылка-ем-Ø
bottle-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
бутылкам
бутылка-м-Ø
бутылка-ем-Ø
bottle-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
бутылкам
бутылка-м-Ø
бутылка-ем-Ø
bottle-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
совокыш
совок-ыш
совок-ш
shovel-ILL
no-case
колтымо
колтымо
колтымо
sent
ad
колтымо
колты-мо
колто-мЕ
send-PTCP.PASS
vb2-ad
олмеш,
олмеш
олмеш
instead
po
олмеш,
олм-еш
олмо-еш
place-LAT
no-case
Сакарын
Сакарын
Сакарын
Sakaryn
na
кидвургышкыжо
кидвургы-шкы-жо
кидвурго-шкЕ-жЕ
forearm-ILL-3SG
no-case-poss
шуэн.
шуэн
шуэн
sparsely
av
шуэн.
шуэ-н
шуэ-н
thin-GEN
ad-case
шуэн.
шуэ-н
шуэ-н
anthill-GEN
no-case
шуэн.
шу}-эн-Ø
шуо-ен-Ø
throw-PST2-3SG
vb2-tense-pers
шуэн.
шу}-эн
шуо-ен
throw-CVB
vb2-adv



1-1-8-92


Сакарын кидше гыч совок тунамак волен возо, кидвурго тарай гай йошкаргыш, пӱкш гай вӱдотыза налын шинче, чытыдымын чот пучышташ тӱҥале.

Сакарын
Сакарын
Сакарын
Sakaryn
na
кидше
кид-ше
кид-жЕ
hand-3SG
no-poss
гыч
гыч
гыч
from
po
совок
совок
совок
shovel
no
тунамак
тунамак
тунамак
immediately
av
тунамак
тунам-ак
тунам-ак
then-STR
av-enc
тунамак
туна-м-ак
туна-м-ак
heifer-ACC-STR
no-case-enc
тунамак
туна-м-ак
туна-ем-ак
heifer-1SG-STR
no-poss-enc
тунамак
туна-м-а-к
туна-ем-а-ак
heifer-TRANS-3SG-STR
no-deriv.v-pers-enc
тунамак
ту-на-м-ак
ту-на-м-ак
that-1PL-ACC-STR
pr-poss-case-enc
тунамак
ту-на-м-ак
ту-на-м-ак
gland-1PL-ACC-STR
no-poss-case-enc
тунамак
ту-на-м-ак
ту-на-м-ак
banner-1PL-ACC-STR
no-poss-case-enc
тунамак
туна-м-Ø-ак
туна-ем-Ø-ак
heifer-TRANS-CNG-STR
no-deriv.v-conn-enc
тунамак
туна-м-Ø-ак
туна-ем-Ø-ак
heifer-TRANS-CVB-STR
no-deriv.v-adv-enc
тунамак
туна-м--ак
туна-ем-Е-ак
heifer-TRANS-PST1.3SG-STR
no-deriv.v-tense.pers-enc
волен
вол-ен-Ø
воло-ен-Ø
descend-PST2-3SG
vb2-tense-pers
волен
вол-ен
воло-ен
descend-CVB
vb2-adv
возо,
возо-Ø
возо-Ø
write-IMP.2SG
vb2-mood.pers
возо,
воз-о
воз-Е
lie.down-PST1.3SG
vb1-tense.pers
возо,
возо-Ø
возо-Ø
write-CNG
vb2-conn
кидвурго
кидвурго
кидвурго
forearm
no
тарай
тарай
тарай
red.calico
no
гай
гай
гай
like
ad/av/pa/po
йошкаргыш,
йошкаргы-ш
йошкарге-ш
red-ILL
ad/no-case
йошкаргыш,
йошкаргы-ш-Ø
йошкарге-ш-Ø
redden-PST1-3SG
vb2-tense-pers
пӱкш
пӱкш
пӱкш
nut
no
гай
гай
гай
like
ad/av/pa/po
вӱдотыза
вӱдотыза
вӱдотыза
callus
no
налын
нал-ын-Ø
нал-н-Ø
take-PST2-3SG
vb1-tense-pers
налын
нал-ын
нал-н
take-CVB
vb1-adv
шинче,
шинче-Ø
шинче-Ø
sit-IMP.2SG
vb2-mood.pers
шинче,
шинче-Ø
шинче-Ø
know-IMP.2SG
vb2-mood.pers
шинче,
шинч-е
шинч-Е
sit.down-PST1.3SG
vb1-tense.pers
шинче,
шинче-Ø
шинче-Ø
sit-CNG
vb2-conn
шинче,
шинче-Ø
шинче-Ø
know-CNG
vb2-conn
чытыдымын
чытыдымын
чытыдымын
intolerably
av
чытыдымын
чытыдымы-н
чытыдыме-н
intolerable-GEN
ad-case
чытыдымын
чыты-дымы-н
чыте-дымЕ-н
tolerate-PTCP.NEG-GEN
vb2-ad-case
чот
чот
чот
very
av
чот
чот
чот
number
no
пучышташ
пучышт-аш
пучышто-аш
ache-INF
vb2-inf
тӱҥале.
тӱҥал-'е
тӱҥал-Е
start-PST1.3SG
vb1-tense.pers



1-1-8-93


Сакарым тунамак фельдшер дек вӱден наҥгайышт.

Сакарым
Сакарым
Сакарым
Sakarym
na
тунамак
тунамак
тунамак
immediately
av
тунамак
тунам-ак
тунам-ак
then-STR
av-enc
тунамак
туна-м-ак
туна-м-ак
heifer-ACC-STR
no-case-enc
тунамак
туна-м-ак
туна-ем-ак
heifer-1SG-STR
no-poss-enc
тунамак
туна-м-а-к
туна-ем-а-ак
heifer-TRANS-3SG-STR
no-deriv.v-pers-enc
тунамак
ту-на-м-ак
ту-на-м-ак
that-1PL-ACC-STR
pr-poss-case-enc
тунамак
ту-на-м-ак
ту-на-м-ак
gland-1PL-ACC-STR
no-poss-case-enc
тунамак
ту-на-м-ак
ту-на-м-ак
banner-1PL-ACC-STR
no-poss-case-enc
тунамак
туна-м-Ø-ак
туна-ем-Ø-ак
heifer-TRANS-CNG-STR
no-deriv.v-conn-enc
тунамак
туна-м-Ø-ак
туна-ем-Ø-ак
heifer-TRANS-CVB-STR
no-deriv.v-adv-enc
тунамак
туна-м--ак
туна-ем-Е-ак
heifer-TRANS-PST1.3SG-STR
no-deriv.v-tense.pers-enc
фельдшер
фельдшер
фельдшер
medical.assistant
no
дек
дек
дек
to
po
вӱден
вӱд-ен-Ø
вӱдӧ-ен-Ø
lead-PST2-3SG
vb2-tense-pers
вӱден
вӱд-ен
вӱдӧ-ен
lead-CVB
vb2-adv
наҥгайышт.
наҥгайы-шт
наҥгайе-шт
take-IMP.3PL
vb2-mood.pers
наҥгайышт.
наҥгайы-ш-т
наҥгае-ш-т
take-PST1-3PL
vb2-tense-pers



1-1-8-94


Фельдшер, ала-могай эмым шӱрен, мамык гай пушкыдо ош вынер дене пидын колтыш.

Фельдшер,
Фельдшер
фельдшер
medical.assistant
no
ала-могай
ала-могай
ала-могай
some
ad/av/pr
эмым
эм-ым
эм-м
medicine-ACC
no-case
шӱрен,
шӱре-н
шӱре-н
harrow-GEN
no-case
шӱрен,
шӱре-н
шӱре-н
drone-GEN
no-case
шӱрен,
шӱре-н
шӱре-н
sieve-GEN
no-case
шӱрен,
шӱр-ен-Ø
шӱрӧ-ен-Ø
spread-PST2-3SG
vb2-tense-pers
шӱрен,
шӱр-ен-Ø
шӱрӧ-ен-Ø
strain-PST2-3SG
vb2-tense-pers
шӱрен,
шӱр-ен-Ø
шӱрӧ-ен-Ø
fish-PST2-3SG
vb2-tense-pers
шӱрен,
шӱр-ен-Ø
шӱрӧ-ен-Ø
harrow-PST2-3SG
vb2-tense-pers
шӱрен,
шӱр-ен
шӱрӧ-ен
spread-CVB
vb2-adv
шӱрен,
шӱр-ен
шӱрӧ-ен
strain-CVB
vb2-adv
шӱрен,
шӱр-ен
шӱрӧ-ен
fish-CVB
vb2-adv
шӱрен,
шӱр-ен
шӱрӧ-ен
harrow-CVB
vb2-adv
мамык
мамык
мамык
down
no
гай
гай
гай
like
ad/av/pa/po
пушкыдо
пушкыдо
пушкыдо
soft
ad
ош
ош
ош
white
ad
вынер
вын'ер
вын'ер
linen
no
дене
дене
дене
with
po
пидын
пид-ын-Ø
пид-н-Ø
tie-PST2-3SG
vb1-tense-pers
пидын
пид-ын
пид-н
tie-CVB
vb1-adv
колтыш.
колтыш
колтыш
conductivity
no
колтыш.
колты-ш-Ø
колто-ш-Ø
send-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-95


Сутка гыч адак толаш шӱдыш.

Сутка
Сутка
сутка
twenty-four-hour.period
no
гыч
гыч
гыч
from
po
адак
адак
адак
again
av
толаш
тол-аш
тол-аш
come-INF
vb1-inf
толаш
тол-аш
толо-аш
steal-INF
vb2-inf
шӱдыш.
шӱдыш
шӱдыш
hoop
no
шӱдыш.
шӱды-ш
шӱдӧ-ш
hundred-ILL
nm-case
шӱдыш.
шӱды-ш-Ø
шӱдӧ-ш-Ø
order-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-96


Но сутка гыч Сакар, заводым кудалтен, мӧҥгышкыжӧ ошкыльо: озалан чолак еҥ ок кӱл...

Но
Но
но
but
co/no/pa
Но
Но
но
gee.up
in
сутка
сутка
сутка
twenty-four-hour.period
no
гыч
гыч
гыч
from
po
Сакар,
Сакар
Сакар
Sakar
na
заводым
завод-ым
завод-м
factory-ACC
no-case
кудалтен,
кудалт-ен-Ø
кудалте-ен-Ø
throw-PST2-3SG
vb2-tense-pers
кудалтен,
кудалт-ен
кудалте-ен
throw-CVB
vb2-adv
мӧҥгышкыжӧ
мӧҥгышкы-жӧ
мӧҥгышкӧ-жЕ
home-3SG
av-poss
мӧҥгышкыжӧ
мӧҥгы-шкы-жӧ
мӧҥгӧ-шкЕ-жЕ
home-ILL-3SG
av/no/po-case-poss
ошкыльо:
ошкыл-ьо
ошкыл-Е
step-PST1.3SG
vb1-tense.pers
озалан
оза-лан
оза-лан
owner-DAT
no-case
озалан
оза-ла-н
оза-ла-н
owner-PL-GEN
no-num-case
чолак
чолак
чолак
lacking.fingers.or.hands
ad/no
чолак
чол-ак
чоло-ак
about-STR
po-enc
еҥ
еҥ
еҥ
person
ad/no
ок
ок-Ø
ок-Ø
NEG-3SG
vb-pers
кӱл...
кӱл-Ø
кӱл-Ø
be.necessary-IMP.2SG
vb1-mood.pers
кӱл...
кӱл-Ø
кӱл-Ø
be.necessary-CNG
vb1-conn
кӱл...
кӱл-Ø
кӱл-Ø
be.necessary-CVB
vb1-adv



1-1-8-97


Сакарлан шуко орланаш тӱкныш, кидше пел ий гыч иже тӧрланыш.

Сакарлан
Сакарлан
Сакарлан
Sakarlan
na
шуко
шуко
шуко
a.lot
ad/av/no
орланаш
орлан-аш
орлане-аш
suffer-INF
vb2-inf
тӱкныш,
тӱкныш
тӱкныш
collision
no
тӱкныш,
тӱкны-ш-Ø
тӱкнӧ-ш-Ø
touch-PST1-3SG
vb2-tense-pers
кидше
кид-ше
кид-жЕ
hand-3SG
no-poss
пел
пел
пел
half
no
пел
пел-Ø
пел-Ø
burn-IMP.2SG
vb1-mood.pers
пел
пел-Ø
пел-Ø
burn-CNG
vb1-conn
пел
пел-Ø
пел-Ø
burn-CVB
vb1-adv
ий
ий
ий
year
no
ий
ий
ий
ice
no
ий
ий
ий
chisel
no
ий
ий-Ø
ий-Ø
swim-IMP.2SG
vb1-mood.pers
ий
ий-Ø
ий-Ø
swim-CNG
vb1-conn
ий
ий-Ø
ий-Ø
swim-CVB
vb1-adv
гыч
гыч
гыч
from
po
иже
иже
иже
not.until
av/pa
иже
и-же
и-жЕ
and-3SG
co-poss
иже
и-же
и-жЕ
[X]-3SG
pa-poss
тӧрланыш.
тӧрланы-ш-Ø
тӧрлане-ш-Ø
heal-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-98


Кидше тӧрланымек, Сакар пашам ышташ ыш кае.

Кидше
Кид-ше
кид-жЕ
hand-3SG
no-poss
тӧрланымек,
тӧрланы-мек
тӧрлане-мек
heal-CVB.PRI
vb2-adv
Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
пашам
паша-м
паша-м
work-ACC
no-case
пашам
паша-м
паша-ем
work-1SG
no-poss
пашам
паша-м-Ø
паша-ем-Ø
work-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
пашам
паша-м-Ø
паша-ем-Ø
work-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
пашам
паша-м-Ø
паша-ем-Ø
work-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
ышташ
ышт-аш
ыште-аш
do-INF
vb2-inf
ыш
ы-ш-Ø
ы-ш-Ø
NEG-PST-3SG
vb-tense-pers
кае.
кае-Ø
кае-Ø
go-IMP.2SG
vb2-mood.pers
кае.
кае-Ø
кае-Ø
go-CNG
vb2-conn



1-1-8-99


Йӧратыме верже чодыра лие.

Йӧратыме
Йӧратыме
йӧратыме
dear
ad
Йӧратыме
Йӧраты-ме
йӧрате-мЕ
love-PTCP.PASS
vb2-ad
верже
вер-же
вер-жЕ
place-3SG
no-poss
чодыра
чодыра
чодыра
forest
no
чодыра
чодыра
чодыра
coarse
ad
лие.
ли[й]-е
лий-Е
be-PST1.3SG
vb1-tense.pers



1-1-8-100


Кудашнур ял чодыра тӱрыштӧ шинча.

Кудашнур
Кудашнур
Кудашнур
Kudashnur
na
ял
ял
ял
village
no
чодыра
чодыра
чодыра
forest
no
чодыра
чодыра
чодыра
coarse
ad
тӱрыштӧ
тӱр-ыштӧ
тӱр-штЕ
edge-INE
no-case
тӱрыштӧ
тӱр-ыштӧ
тӱр-штЕ
embroidery-INE
no-case
шинча.
шинча
шинча
eye
no
шинча.
шинч-а
шинче-а
sit-3SG
vb2-pers
шинча.
шинч-а
шинче-а
know-3SG
vb2-pers



1-1-8-101


Умбакыже, Элнет вес могырыш шумеш, — эртак чодыра.

Умбакыже,
Умбакыже
умбакыже
onward
av
Умбакыже,
Умбакы-же
умбаке-жЕ
far-3SG
av-poss
Элнет
Элнет
Элнет
Ilet
pn
Элнет
Элн-ет
элне-ет
tire-2SG
vb2-pers
Элнет
Элн-ет
элне-ет
run-2SG
vb2-pers
вес
вес
вес
different
ad/pr
могырыш
могырыш
могырыш
in.the.direction.of
po
могырыш
могыр-ыш
могыр-ш
body-ILL
no-case
шумеш, —
шумеш
шумеш
to
po
шумеш, —
шум-еш
шум-еш
tire-3SG
vb1-pers
шумеш, —
шу-меш
шу-меш
reach-CVB.FUT
vb1-adv
шумеш, —
шу-меш
шу-меш
ferment-CVB.FUT
vb1-adv
шумеш, —
шу-меш
шу-меш
whittle-CVB.FUT
vb1-adv
шумеш, —
шу-м-еш
шу-мЕ-еш
reach-PTCP.PASS-LAT
vb1-ad-case
шумеш, —
шу-м-еш
шу-мЕ-еш
ferment-PTCP.PASS-LAT
vb1-ad-case
шумеш, —
шу-м-еш
шу-мЕ-еш
whittle-PTCP.PASS-LAT
vb1-ad-case
эртак
эртак
эртак
always
av
эртак
эрт-а-к
эрте-а-ак
pass-3SG-STR
vb2-pers-enc
эртак
эрт-Ø-ак
эрте-Ø-ак
pass-CNG-STR
vb2-conn-enc
чодыра.
чодыра
чодыра
forest
no
чодыра.
чодыра
чодыра
coarse
ad



1-1-8-102


Тиде чодыраште тӱрлӧ янлыкат шуко уло.

Тиде
Тиде
тиде
this
pr
Тиде
Тиде-Ø
тиде-Ø
drop.into.boiling.water-IMP.2SG
vb2-mood.pers
Тиде
Тиде-Ø
тиде-Ø
drop.into.boiling.water-CNG
vb2-conn
чодыраште
чодыра-ште
чодыра-штЕ
forest-INE
no-case
чодыраште
чодыра-ште
чодыра-штЕ
coarse-INE
ad-case
тӱрлӧ
тӱрлӧ
тӱрлӧ
different
ad/no/po
тӱрлӧ
тӱрлӧ-Ø
тӱрлӧ-Ø
embroider-IMP.2SG
vb2-mood.pers
тӱрлӧ
тӱрлӧ-Ø
тӱрлӧ-Ø
embroider-CNG
vb2-conn
янлыкат
янлык-ат
янлык-ат
animal-and
no-enc
шуко
шуко
шуко
a.lot
ad/av/no
уло.
уло
уло
is
ad/no/vb



1-1-8-103


Эн шукыжо — мераҥ.

Эн
эн
эн
SUP
pa
шукыжо —
шукыжо
шукыжо
many.people
no
шукыжо —
шукы-жо
шуко-жЕ
a.lot-3SG
ad/av/no-poss
мераҥ.
мераҥ
мераҥ
hare
no
мераҥ.
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
мераҥ.
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
мераҥ.
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
мераҥ.
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
мераҥ.
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
мераҥ.
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv



1-1-8-104


Кудашнур-влак шошо еда, кылме лумын еҥым нумал кертмыж годым, мераҥым покташ коштыт.

Кудашнур-влак
Кудашнур-влак
Кудашнур-влак
Kudashnur-vlak
na
шошо
шошо
шошо
spring
no
еда,
еда
еда
each
po
кылме
кылме
кылме
frozen
ad/no
кылме
кылме-Ø
кылме-Ø
freeze.up-IMP.2SG
vb2-mood.pers
кылме
кылме-Ø
кылме-Ø
freeze.up-CNG
vb2-conn
лумын
лум-ын
лум-н
snow-GEN
no-case
лумын
лум-ын-Ø
лум-н-Ø
snow-PST2-3SG
vb1-tense-pers
лумын
лум-ын
лум-н
snow-CVB
vb1-adv
еҥым
еҥ-ым
еҥ-м
person-ACC
ad/no-case
нумал
нумал-Ø
нумал-Ø
carry-IMP.2SG
vb1-mood.pers
нумал
нумал-Ø
нумал-Ø
carry-CNG
vb1-conn
нумал
нумал-Ø
нумал-Ø
carry-CVB
vb1-adv
кертмыж
керт-мы-ж
керт-мЕ-жЕ
be.able.to-PTCP.PASS-3SG
vb1-ad-poss
кертмыж
керт-мы-ж
керт-мЕ-жЕ
swaddle-PTCP.PASS-3SG
vb1-ad-poss
годым,
годым
годым
during
po
мераҥым
мераҥ-ым
мераҥ-м
hare-ACC
no-case
мераҥым
мера-ҥ-ым
мера-аҥ-ым
measure-TRANS-PST1.1SG
no-deriv.v-tense.pers
мераҥым
мер-аҥ-ым
мер-аҥ-ым
community-TRANS-PST1.1SG
no-deriv.v-tense.pers
покташ
покт-аш
покто-аш
drive-INF
vb2-inf
коштыт.
кошт-ыт
кошт-ыт
go-3PL
vb1-pers



1-1-8-105


Пычалзе-влак ик оҥай верым авырен шогалыт, молыжо, пычалдыме-влакше, кычкырен-кычкырен, мераҥым лӱдыктен, вес тӱр гыч пычалзе-влак дек поктен кондат.

Пычалзе-влак
Пычалзе-влак
пычалзе-влак
hunter-PL
no-num
ик
ик
ик
one
ad/nm/pa/pr
оҥай
оҥай
оҥай
interesting
ad/av
верым
вер-ым
вер-м
place-ACC
no-case
авырен
авыр-ен-Ø
авыре-ен-Ø
surround-PST2-3SG
vb2-tense-pers
авырен
авыр-ен
авыре-ен
surround-CVB
vb2-adv
шогалыт,
шогал-ыт
шогал-ыт
stand.up-3PL
vb1-pers
молыжо,
молы-жо
моло-жЕ
other-3SG
no/pr-poss
пычалдыме-влакше,
пычалдыме-влак-ше
пычалдыме-влак-жЕ
unarmed-PL-3SG
ad-num-poss
пычалдыме-влакше,
пычал-дыме-влак-ше
пычал-дымЕ-влак-жЕ
gun-without-PL-3SG
no-deriv.ad-num-poss
кычкырен-кычкырен,
кычкырен-кычкырен
кычкырен-кычкырен
shouting
av
мераҥым
мераҥ-ым
мераҥ-м
hare-ACC
no-case
мераҥым
мера-ҥ-ым
мера-аҥ-ым
measure-TRANS-PST1.1SG
no-deriv.v-tense.pers
мераҥым
мер-аҥ-ым
мер-аҥ-ым
community-TRANS-PST1.1SG
no-deriv.v-tense.pers
лӱдыктен,
лӱдыктен
лӱдыктен
threateningly
av
лӱдыктен,
лӱдыкт-ен-Ø
лӱдыктӧ-ен-Ø
frighten-PST2-3SG
vb2-tense-pers
лӱдыктен,
лӱдыкт-ен
лӱдыктӧ-ен
frighten-CVB
vb2-adv
лӱдыктен,
лӱд-ыкт-ен-Ø
лӱд-ктЕ-ен-Ø
be.afraid.of-CAUS-PST2-3SG
vb1-deriv.v-tense-pers
лӱдыктен,
лӱд-ыкт-ен
лӱд-ктЕ-ен
be.afraid.of-CAUS-CVB
vb1-deriv.v-adv
вес
вес
вес
different
ad/pr
тӱр
тӱр
тӱр
edge
no
тӱр
тӱр
тӱр
embroidery
no
тӱр
тӱр
тӱр
[X]
de
гыч
гыч
гыч
from
po
пычалзе-влак
пычалзе-влак
пычалзе-влак
hunter-PL
no-num
дек
дек
дек
to
po
поктен
покт-ен-Ø
покто-ен-Ø
drive-PST2-3SG
vb2-tense-pers
поктен
покт-ен
покто-ен
drive-CVB
vb2-adv
кондат.
конд-ат
кондо-ат
bring-3PL
vb2-pers
кондат.
кон-да-т
кон-да-ат
kitty-2PL-and
no-poss-enc
кондат.
кон-да-т
кон-да-ат
alkali-2PL-and
no-poss-enc
кондат.
конд-а-т
кондо-а-ат
bring-3SG-and
vb2-pers-enc
кондат.
конд-Ø-ат
кондо-Ø-ат
bring-CNG-and
vb2-conn-enc



1-1-8-106


— Агач!..

Агач!..
Агач
агач
hare
no



1-1-8-107


Агач!..

Агач!..
Агач
агач
hare
no



1-1-8-108


Агач!..

Агач!..
Агач
агач
hare
no



1-1-8-109


— шокта чодыраште.

шокта
шокт-а
шокто-а
be.heard-3SG
vb2-pers
чодыраште.
чодыра-ште
чодыра-штЕ
forest-INE
no-case
чодыраште.
чодыра-ште
чодыра-штЕ
coarse-INE
ad-case



1-1-8-110


Мераҥ тыш руалта — ваштарешыже «агач!» шокта.

Мераҥ
Мераҥ
мераҥ
hare
no
Мераҥ
Мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
Мераҥ
Мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
Мераҥ
Мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
Мераҥ
Мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
Мераҥ
Мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
Мераҥ
Мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
тыш
тыш
тыш
here
av/pr
руалта —
руалт-а
руалте-а
grab-3SG
vb2-pers
ваштарешыже
ваштареш-ыже
ваштареш-жЕ
toward-3SG
ad/av/po-poss
ваштарешыже
ваштар-еш-ыже
ваштар-еш-жЕ
maple-LAT-3SG
no-case-poss
«агач!»
агач
агач
hare
no
шокта.
шокт-а
шокто-а
be.heard-3SG
vb2-pers



1-1-8-111


Вес вере руалта — адак «агач!..» Мераҥ тымык верышкыла кудалеш.

Вес
Вес
вес
different
ad/pr
вере
вере
вере
in.a.place
po
руалта —
руалт-а
руалте-а
grab-3SG
vb2-pers
адак
адак
адак
again
av
«агач!..»
агач
агач
hare
no
Мераҥ
Мераҥ
мераҥ
hare
no
Мераҥ
Мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
Мераҥ
Мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
Мераҥ
Мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
Мераҥ
Мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
Мераҥ
Мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
Мераҥ
Мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
тымык
тымык
тымык
quiet
ad/no
верышкыла
верышкы-ла
верышке-ла
illative-COMP
no-case
верышкыла
верышкы-ла
верышке-ла
illative-PL
no-num
верышкыла
верышкы-ла
верышке-ла
illative-STR
no-enc
верышкыла
вер-ышкы-ла
вер-шкЕ-ла
place-ILL-STR
no-case-enc
кудалеш.
кудал-еш
кудал-еш
run-3SG
vb1-pers



1-1-8-112


Тымык верже — эн шучкыжо: тушто мераҥлан мучаш лиеш...

Тымык
Тымык
тымык
quiet
ad/no
верже —
вер-же
вер-жЕ
place-3SG
no-poss
эн
эн
эн
SUP
pa
шучкыжо:
шучкы-жо
шучко-жЕ
terrifying-3SG
ad-poss
тушто
тушто
тушто
there
av/pa/pr
тушто
тушто
тушто
riddle
no
тушто
ту-што
ту-штЕ
that-INE
pr-case
тушто
ту-што
ту-штЕ
gland-INE
no-case
тушто
ту-што
ту-штЕ
banner-INE
no-case
тушто
туш-то
туш-штЕ
seed-INE
no-case
тушто
туш-то
туш-штЕ
flourish-INE
no-case
тушто
туш-то
туш-штЕ
there-INE
av/pr-case
тушто
тушто-Ø
тушто-Ø
ask-IMP.2SG
vb2-mood.pers
тушто
тушто-Ø
тушто-Ø
ask-CNG
vb2-conn
мераҥлан
мераҥ-лан
мераҥ-лан
hare-DAT
no-case
мераҥлан
мераҥ-ла-н
мераҥ-ла-н
hare-PL-GEN
no-num-case
мучаш
мучаш
мучаш
end
no
мучаш
муча-ш
муча-ш
reed-ILL
no-case
мучаш
муча-ш
муча-еш
reed-LAT
no-case
лиеш...
лиеш
лиеш
soon
pa
лиеш...
ли[й]-еш
лий-еш
be-3SG
vb1-pers



1-1-8-113


«Шӱлт!..» шокта ик вере — мераҥын ӱмыржӧ пытыш.

«Шӱлт!..»
Шӱлт
Шӱлт
Shült
na
шокта
шокт-а
шокто-а
be.heard-3SG
vb2-pers
ик
ик
ик
one
ad/nm/pa/pr
вере —
вере
вере
in.a.place
po
мераҥын
мераҥ-ын
мераҥ-н
hare-GEN
no-case
мераҥын
мера-ҥ-ын-Ø
мера-аҥ-н-Ø
measure-TRANS-PST2-3SG
no-deriv.v-tense-pers
мераҥын
мер-аҥ-ын-Ø
мер-аҥ-н-Ø
community-TRANS-PST2-3SG
no-deriv.v-tense-pers
мераҥын
мера-ҥ-ын
мера-аҥ-н
measure-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
мераҥын
мер-аҥ-ын
мер-аҥ-н
community-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
ӱмыржӧ
ӱмыр-жӧ
ӱмыр-жЕ
life-3SG
no-poss
пытыш.
пыты-ш-Ø
пыте-ш-Ø
end-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-114


«Шӱлт!» шокта вес вере.

«Шӱлт!»
Шӱлт
Шӱлт
Shült
na
шокта
шокт-а
шокто-а
be.heard-3SG
vb2-pers
вес
вес
вес
different
ad/pr
вере.
вере
вере
in.a.place
po



1-1-8-115


Йӧра, пычалзыжын кидше тура огыл улмаш, мераҥын коварчешыже веле кок ядра логалын.

Йӧра,
Йӧра
йӧра
good
pa
Йӧра,
Йӧр-а
йӧрӧ-а
roll-3SG
vb2-pers
Йӧра,
Йӧр-а
йӧрӧ-а
mix-3SG
vb2-pers
Йӧра,
Йӧр-а
йӧрӧ-а
go.out-3SG
vb2-pers
Йӧра,
Йӧр-а
йӧрӧ-а
be.satisfying-3SG
vb2-pers
пычалзыжын
пычалзы-жы-н
пычалзе-жЕ-н
hunter-3SG-GEN
no-poss-case
кидше
кид-ше
кид-жЕ
hand-3SG
no-poss
тура
тура
тура
steep
ad/av/no/po
тура
тура
тура
rook
po
огыл
ог-Ø-ыл-Ø
ог-Ø-ул-Ø
NEG-3SG-be-CNG
vb-pers-vb-conn
улмаш,
улмаш
улмаш
being
no/pa/vb
улмаш,
ул-маш
ул-маш
be-NMLZ
vb1-deriv.n
мераҥын
мераҥ-ын
мераҥ-н
hare-GEN
no-case
мераҥын
мера-ҥ-ын-Ø
мера-аҥ-н-Ø
measure-TRANS-PST2-3SG
no-deriv.v-tense-pers
мераҥын
мер-аҥ-ын-Ø
мер-аҥ-н-Ø
community-TRANS-PST2-3SG
no-deriv.v-tense-pers
мераҥын
мера-ҥ-ын
мера-аҥ-н
measure-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
мераҥын
мер-аҥ-ын
мер-аҥ-н
community-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
коварчешыже
коварч-еш-ыже
коварче-еш-жЕ
buttocks-LAT-3SG
no-case-poss
веле
веле
веле
only
pa
веле
веле-Ø
веле-Ø
spill-IMP.2SG
vb2-mood.pers
веле
вел-'е
вел-Е
spill-PST1.3SG
vb1-tense.pers
веле
веле-Ø
веле-Ø
spill-CNG
vb2-conn
кок
кок
кок
cook
no
кок
кок
кок
two
nm
ядра
ядра
ядра
small.shot
no
логалын.
логал-ын-Ø
логал-н-Ø
touch-PST2-3SG
vb1-tense-pers
логалын.
логал-ын
логал-н
touch-CVB
vb1-adv



1-1-8-116


Мераҥ вес веке орышыла кудалеш.

Мераҥ
Мераҥ
мераҥ
hare
no
Мераҥ
Мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
Мераҥ
Мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
Мераҥ
Мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
Мераҥ
Мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
Мераҥ
Мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
Мераҥ
Мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
вес
вес
вес
different
ad/pr
веке
веке
веке
to
po
орышыла
орышы-ла
орышо-ла
rabid-COMP
ad-case
орышыла
орышы-ла
орышо-ла
rabid-PL
ad-num
орышыла
орышы-ла
орышо-ла
rabid-STR
ad-enc
орышыла
оры-шыла
оро-шыла
rage-CVB.SIM
vb2-adv
орышыла
оры-шы-ла
оро-шЕ-ла
rage-PTCP.ACT-COMP
vb2-ad-case
орышыла
оры-шы-ла
оро-шЕ-ла
rage-PTCP.ACT-PL
vb2-ad-num
орышыла
оры-шы-ла
оро-шЕ-ла
rage-PTCP.ACT-STR
vb2-ad-enc
кудалеш.
кудал-еш
кудал-еш
run-3SG
vb1-pers



1-1-8-117


Йӧнеш толеш гын, южгунам мераҥ поктышо-влаклан кажныжлан ик мераҥ гыч логалеш, южгунам кок еҥлан ик мераҥ, а чӱчкыдынак чумыр артельлан лучко-коло еҥлан кок мераҥ веле верештеш.

Йӧнеш
Йӧнеш
йӧнеш
successfully
av
Йӧнеш
Йӧн-еш
йӧн-еш
method-LAT
no-case
толеш
тол[ь]-еш
толь-еш
tarred.roofing.paper-LAT
no-case
толеш
тол-еш
тол-еш
come-3SG
vb1-pers
гын,
гын
гын
if
co/pa
южгунам
южгунам
южгунам
occasionally
av/pr
мераҥ
мераҥ
мераҥ
hare
no
мераҥ
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
мераҥ
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
мераҥ
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
мераҥ
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
мераҥ
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
мераҥ
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
поктышо-влаклан
поктышо-влак-лан
поктышо-влак-лан
driver-PL-DAT
no-num-case
поктышо-влаклан
покты-шо-влак-лан
покто-шЕ-влак-лан
drive-PTCP.ACT-PL-DAT
vb2-ad-num-case
кажныжлан
кажны-ж-лан
кажне-жЕ-лан
each-3SG-DAT
pr-poss-case
кажныжлан
кажны-ж-ла-н
кажне-жЕ-ла-н
each-3SG-PL-GEN
pr-poss-num-case
ик
ик
ик
one
ad/nm/pa/pr
мераҥ
мераҥ
мераҥ
hare
no
мераҥ
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
мераҥ
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
мераҥ
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
мераҥ
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
мераҥ
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
мераҥ
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
гыч
гыч
гыч
from
po
логалеш,
логал-еш
логал-еш
touch-3SG
vb1-pers
южгунам
южгунам
южгунам
occasionally
av/pr
кок
кок
кок
cook
no
кок
кок
кок
two
nm
еҥлан
еҥ-лан
еҥ-лан
person-DAT
ad/no-case
еҥлан
еҥ-ла-н
еҥ-ла-н
person-PL-GEN
ad/no-num-case
ик
ик
ик
one
ad/nm/pa/pr
мераҥ,
мераҥ
мераҥ
hare
no
мераҥ,
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
мераҥ,
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
мераҥ,
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
мераҥ,
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
мераҥ,
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
мераҥ,
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
а
а
а
and
co
а
а
а
so
pa
а
а
а
oh
in
чӱчкыдынак
чӱчкыдын-ак
чӱчкыдын-ак
often-STR
av-enc
чӱчкыдынак
чӱчкыды-на-к
чӱчкыдӧ-на-ак
frequent-1PL-STR
ad-poss-enc
чӱчкыдынак
чӱчкыды-н-ак
чӱчкыдӧ-н-ак
frequent-GEN-STR
ad-case-enc
чумыр
чумыр
чумыр
all
ad/av/no/pr
артельлан
артель-лан
артель-лан
artel-DAT
no-case
артельлан
артель-ла-н
артель-ла-н
artel-PL-GEN
no-num-case
лучко-коло
лучко-коло
лучкоколо
fifteentwenty
nmnm
лучко-коло
лучко-коло-Ø
лучкоколо-Ø
fifteendie-IMP.2SG
nmvb2-mood.pers
лучко-коло
лучко-коло-Ø
лучкоколо-Ø
fifteendie-CNG
nmvb2-conn
еҥлан
еҥ-лан
еҥ-лан
person-DAT
ad/no-case
еҥлан
еҥ-ла-н
еҥ-ла-н
person-PL-GEN
ad/no-num-case
кок
кок
кок
cook
no
кок
кок
кок
two
nm
мераҥ
мераҥ
мераҥ
hare
no
мераҥ
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
мераҥ
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
мераҥ
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
мераҥ
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
мераҥ
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
мераҥ
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
веле
веле
веле
only
pa
веле
веле-Ø
веле-Ø
spill-IMP.2SG
vb2-mood.pers
веле
вел-'е
вел-Е
spill-PST1.3SG
vb1-tense.pers
веле
веле-Ø
веле-Ø
spill-CNG
vb2-conn
верештеш.
верешт-еш
верешт-еш
get.into-3SG
vb1-pers



1-1-8-118


Тунам мераҥым, пырля шолтен, артельын кочкыт.

Тунам
Тунам
тунам
then
av
Тунам
Туна-м
туна-м
heifer-ACC
no-case
Тунам
Туна-м
туна-ем
heifer-1SG
no-poss
Тунам
Ту-на-м
ту-на-м
that-1PL-ACC
pr-poss-case
Тунам
Ту-на-м
ту-на-м
gland-1PL-ACC
no-poss-case
Тунам
Ту-на-м
ту-на-м
banner-1PL-ACC
no-poss-case
Тунам
Туна-м-Ø
туна-ем-Ø
heifer-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
Тунам
Туна-м-Ø
туна-ем-Ø
heifer-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
Тунам
Туна-м-Ø
туна-ем-Ø
heifer-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
мераҥым,
мераҥ-ым
мераҥ-м
hare-ACC
no-case
мераҥым,
мера-ҥ-ым
мера-аҥ-ым
measure-TRANS-PST1.1SG
no-deriv.v-tense.pers
мераҥым,
мер-аҥ-ым
мер-аҥ-ым
community-TRANS-PST1.1SG
no-deriv.v-tense.pers
пырля
пырля
пырля
together
ad/av
шолтен,
шолт-ен-Ø
шолто-ен-Ø
boil-PST2-3SG
vb2-tense-pers
шолтен,
шолт-ен
шолто-ен
boil-CVB
vb2-adv
артельын
артельын
артельын
together
av
артельын
артель-ын
артель-н
artel-GEN
no-case
кочкыт.
кочк-ыт
кочк-ыт
eat-3PL
vb1-pers



1-1-8-119


Шӱржым кӧ мыняр кертеш, тунар кочкеш, а шылжым «букымгам» ыштен пайлат.

Шӱржым
Шӱр-жы-м
шӱр-жЕ-м
soup-3SG-ACC
no-poss-case
кӧ
кӧ
кӧ
who
pr
мыняр
мыняр
мыняр
how.many
av/co/pr
кертеш,
керт-еш
керт-еш
be.able.to-3SG
vb1-pers
кертеш,
керт-еш
керт-еш
swaddle-3SG
vb1-pers
тунар
тунар
тунар
so.much
av
кочкеш,
кочк-еш
кочк-еш
eat-3SG
vb1-pers
а
а
а
and
co
а
а
а
so
pa
а
а
а
oh
in
шылжым
шыл-жы-м
шыл-жЕ-м
meat-3SG-ACC
no-poss-case
«букымгам»
букымга-м
букымга-м
lot-ACC
no-case
«букымгам»
букымга-м
букымга-ем
lot-1SG
no-poss
«букымгам»
букымга-м-Ø
букымга-ем-Ø
lot-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
«букымгам»
букымга-м-Ø
букымга-ем-Ø
lot-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
«букымгам»
букымга-м-Ø
букымга-ем-Ø
lot-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
ыштен
ышт-ен-Ø
ыште-ен-Ø
do-PST2-3SG
vb2-tense-pers
ыштен
ышт-ен
ыште-ен
do-CVB
vb2-adv
пайлат.
пайл-ат
пайле-ат
divide-3PL
vb2-pers
пайлат.
пай-ла-т
пай-ла-ет
share-COMP-2SG
no-case-poss
пайлат.
пай-ла-т
пай-ла-ет
fried.meat-COMP-2SG
no-case-poss
пайлат.
пай-ла-т
пай-ла-ет
share-PL-2SG
no-num-poss
пайлат.
пай-ла-т
пай-ла-ет
fried.meat-PL-2SG
no-num-poss
пайлат.
пай-ла-т
пай-ла-ат
share-COMP-and
no-case-enc
пайлат.
пай-ла-т
пай-ла-ат
fried.meat-COMP-and
no-case-enc
пайлат.
пай-ла-т
пай-ла-ат
share-PL-and
no-num-enc
пайлат.
пай-ла-т
пай-ла-ат
fried.meat-PL-and
no-num-enc
пайлат.
пайл-а-т
пайле-а-ат
divide-3SG-and
vb2-pers-enc
пайлат.
пайл-Ø-ат
пайле-Ø-ат
divide-CNG-and
vb2-conn-enc



1-1-8-120


Мераҥ покташ Сакар пеш йӧратен.

Мераҥ
Мераҥ
мераҥ
hare
no
Мераҥ
Мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
Мераҥ
Мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
Мераҥ
Мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
Мераҥ
Мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
Мераҥ
Мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
Мераҥ
Мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
покташ
покт-аш
покто-аш
drive-INF
vb2-inf
Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
пеш
пеш
пеш
very
av
йӧратен.
йӧратен
йӧратен
[X]
av
йӧратен.
йӧрат-ен-Ø
йӧрате-ен-Ø
love-PST2-3SG
vb2-tense-pers
йӧратен.
йӧрат-ен
йӧрате-ен
love-CVB
vb2-adv



1-1-8-121


Мераҥым поктымо жап Сакарлан пайремла чучын.

Мераҥым
Мераҥ-ым
мераҥ-м
hare-ACC
no-case
Мераҥым
Мера-ҥ-ым
мера-аҥ-ым
measure-TRANS-PST1.1SG
no-deriv.v-tense.pers
Мераҥым
Мер-аҥ-ым
мер-аҥ-ым
community-TRANS-PST1.1SG
no-deriv.v-tense.pers
поктымо
покты-мо
покто-мЕ
drive-PTCP.PASS
vb2-ad
жап
жап
жап
time
no
Сакарлан
Сакарлан
Сакарлан
Sakarlan
na
пайремла
пайрем-ла
пайрем-ла
holiday-COMP
no-case
пайремла
пайрем-ла
пайрем-ла
holiday-PL
no-num
пайремла
пайрем-ла
пайрем-ла
holiday-STR
no-enc
пайремла
пайремл-а
пайремле-а
celebrate-3SG
vb2-pers
чучын.
чучын
чучын
perceptibly
av
чучын.
чуч-ын-Ø
чуч-н-Ø
seem-PST2-3SG
vb1-tense-pers
чучын.
чуч-ын
чуч-н
seem-CVB
vb1-adv



1-1-8-122


Лачак лӱяш гына Сакарлан вашке логалын огыл.

Лачак
Лачак
лачак
[X]
av
Лачак
Лач-ак
лач-ак
just-STR
av/no/pa-enc
Лачак
Лач-ак
лач-ак
swim.bladder-STR
no-enc
Лачак
Лач-ак
лаче-ак
basket-STR
no-enc
Лачак
Лач-ак
лаче-ак
roller-STR
no-enc
лӱяш
лӱ[й]-[а]ш
лӱйӧ-аш
shoot-INF
vb2-inf
гына
гына
гына
only
pa
Сакарлан
Сакарлан
Сакарлан
Sakarlan
na
вашке
вашке
вашке
soon
ad/av/no
вашке
вашке-Ø
вашке-Ø
hurry-IMP.2SG
vb2-mood.pers
вашке
вашке-Ø
вашке-Ø
hurry-CNG
vb2-conn
логалын
логал-ын-Ø
логал-н-Ø
touch-PST2-3SG
vb1-tense-pers
логалын
логал-ын
логал-н
touch-CVB
vb1-adv
огыл.
ог-Ø-ыл-Ø
ог-Ø-ул-Ø
NEG-3SG-be-CNG
vb-pers-vb-conn



1-1-8-123


Шкенжын пычалже уке улмаш, а еҥ шке пычалжым сомсора ок пу.

Шкенжын
шкен-жы-н
шке-жЕ-н
REFL-3SG-GEN
pr-poss-case
Шкенжын
Шкен-жы-н
шкен-жЕ-н
private-3SG-GEN
ad-poss-case
Шкенжын
шке-н-жы-н
шке-н-жЕ-н
REFL-GEN-3SG-GEN
pr-case-poss-case
пычалже
пычал-же
пычал-жЕ
gun-3SG
no-poss
уке
уке
уке
no
ad/no/pa
улмаш,
улмаш
улмаш
being
no/pa/vb
улмаш,
ул-маш
ул-маш
be-NMLZ
vb1-deriv.n
а
а
а
and
co
а
а
а
so
pa
а
а
а
oh
in
еҥ
еҥ
еҥ
person
ad/no
шке
шке
шке
REFL
pr
пычалжым
пычал-жы-м
пычал-жЕ-м
gun-3SG-ACC
no-poss-case
сомсора
сомсора
сомсора
willfully
ad/av
ок
ок-Ø
ок-Ø
NEG-3SG
vb-pers
пу.
пу
пу
wood
no
пу.
пу-Ø
пуо-Ø
give-IMP.2SG
vb2-mood.pers
пу.
пу-Ø
пуо-Ø
blow-IMP.2SG
vb2-mood.pers
пу.
пу-Ø
пуо-Ø
give-CNG
vb2-conn
пу.
пу-Ø
пуо-Ø
blow-CNG
vb2-conn



1-1-8-124


Икана, мераҥым покташ кайме годым, Сакар ала-кузе Левентей кугыза дене пырля лийын.

Икана,
Икана
икана
once
av
мераҥым
мераҥ-ым
мераҥ-м
hare-ACC
no-case
мераҥым
мера-ҥ-ым
мера-аҥ-ым
measure-TRANS-PST1.1SG
no-deriv.v-tense.pers
мераҥым
мер-аҥ-ым
мер-аҥ-ым
community-TRANS-PST1.1SG
no-deriv.v-tense.pers
покташ
покт-аш
покто-аш
drive-INF
vb2-inf
кайме
***
***
***
***
годым,
годым
годым
during
po
Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
ала-кузе
ала-кузе
ала-кузе
somehow
av/pr
Левентей
Левентей
Левентей
Leventey
na
кугыза
кугыза
кугыза
old.man
no
дене
дене
дене
with
po
пырля
пырля
пырля
together
ad/av
лийын.
лийын
лийын
as.a
po
лийын.
лий-ын-Ø
лий-н-Ø
be-PST2-3SG
vb1-tense-pers
лийын.
лий-ын
лий-н
be-CVB
vb1-adv



1-1-8-125


Левентей кугызан пычалже пеш йытыра, кугуат огыл, лачак икшывылык.

Левентей
Левентей
Левентей
Leventey
na
кугызан
кугыза-н
кугыза-ан
old.man-with
no-deriv.ad
кугызан
кугыза-н
кугыза-н
old.man-GEN
no-case
пычалже
пычал-же
пычал-жЕ
gun-3SG
no-poss
пеш
пеш
пеш
very
av
йытыра,
йытыра
йытыра
beautiful
ad
кугуат
кугу-ат
кугу-ат
big-and
ad/no-enc
огыл,
ог-Ø-ыл-Ø
ог-Ø-ул-Ø
NEG-3SG-be-CNG
vb-pers-vb-conn
лачак
лачак
лачак
[X]
av
лачак
лач-ак
лач-ак
just-STR
av/no/pa-enc
лачак
лач-ак
лач-ак
swim.bladder-STR
no-enc
лачак
лач-ак
лаче-ак
basket-STR
no-enc
лачак
лач-ак
лаче-ак
roller-STR
no-enc
икшывылык.
икшывылык
икшывылык
for.children
ad
икшывылык.
икшывы-лык
икшыве-лык
child-for
no-deriv.ad



1-1-8-126


«Эх, мыйын тыгай пычалем лиеш ыле гын...» — шона Сакар.

«Эх,
Эх
эх
eh!
in
мыйын
мыйын
мыйын
my
pr
мыйын
мый-ын
мый-н
1SG-GEN
pr-case
тыгай
тыгай
тыгай
such
ad/av/no/pr
пычалем
пычал-ем
пычал-ем
gun-1SG
no-poss
пычалем
пычал-ем-Ø
пычал-ем-Ø
gun-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
пычалем
пычал-ем-Ø
пычал-ем-Ø
gun-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
пычалем
пычал-ем-Ø
пычал-ем-Ø
gun-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
лиеш
лиеш
лиеш
soon
pa
лиеш
ли[й]-еш
лий-еш
be-3SG
vb1-pers
ыле
ыл-'е
ул-Е
be-PST1.3SG
vb1-tense.pers
гын...» —
гын
гын
if
co/pa
шона
шон-а
шоно-а
think-3SG
vb2-pers
Сакар.
Сакар
Сакар
Sakar
na



1-1-8-127


Шинчаже йӱлен-йӱлен кайышат, Сакар чытен ыш керт, Левентей кугыза деч йодо:

Шинчаже
Шинча-же
шинча-жЕ
eye-3SG
no-poss
Шинчаже
Шинч-а-же
шинче-а-жЕ
sit-3SG-3SG
vb2-pers-poss
Шинчаже
Шинч-а-же
шинче-а-жЕ
know-3SG-3SG
vb2-pers-poss
йӱлен-йӱлен
йӱле-н-йӱле-н
йӱле-нйӱле-н
fire-GENfire-GEN
no-caseno-case
йӱлен-йӱлен
йӱле-н-йӱл-ен-Ø
йӱле-нйӱлӧ-ен-Ø
fire-GENburn-PST2-3SG
no-casevb2-tense-pers
йӱлен-йӱлен
йӱле-н-йӱл-ен
йӱле-нйӱлӧ-ен
fire-GENburn-CVB
no-casevb2-adv
йӱлен-йӱлен
йӱл-ен-Ø-йӱле-н
йӱлӧ-ен-Øйӱле-н
burn-PST2-3SGfire-GEN
vb2-tense-persno-case
йӱлен-йӱлен
йӱл-ен-Ø-йӱл-ен-Ø
йӱлӧ-ен-Øйӱлӧ-ен-Ø
burn-PST2-3SGburn-PST2-3SG
vb2-tense-persvb2-tense-pers
йӱлен-йӱлен
йӱл-ен-Ø-йӱл-ен
йӱлӧ-ен-Øйӱлӧ-ен
burn-PST2-3SGburn-CVB
vb2-tense-persvb2-adv
йӱлен-йӱлен
йӱл-ен-йӱле-н
йӱлӧ-енйӱле-н
burn-CVBfire-GEN
vb2-advno-case
йӱлен-йӱлен
йӱл-ен-йӱл-ен-Ø
йӱлӧ-енйӱлӧ-ен-Ø
burn-CVBburn-PST2-3SG
vb2-advvb2-tense-pers
йӱлен-йӱлен
йӱл-ен-йӱл-ен
йӱлӧ-енйӱлӧ-ен
burn-CVBburn-CVB
vb2-advvb2-adv
кайышат,
кайыш-ат
кайыше-ат
scrolling-and
ad-enc
кайышат,
кай-ыш-ат
кай-ш-ат
aftergrass-ILL-and
no-case-enc
кайышат,
кайы-ш-Ø-ат
кае-ш-Ø-ат
go-PST1-3SG-and
vb2-tense-pers-enc
кайышат,
кайы-ш-ат
кае-шЕ-ат
go-PTCP.ACT-and
vb2-ad-enc
Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
чытен
чытен
чытен
patiently
av
чытен
чыт-ен-Ø
чыте-ен-Ø
tolerate-PST2-3SG
vb2-tense-pers
чытен
чыт-ен
чыте-ен
tolerate-CVB
vb2-adv
ыш
ы-ш-Ø
ы-ш-Ø
NEG-PST-3SG
vb-tense-pers
керт,
керт-Ø
керт-Ø
be.able.to-IMP.2SG
vb1-mood.pers
керт,
керт-Ø
керт-Ø
swaddle-IMP.2SG
vb1-mood.pers
керт,
керт-Ø
керт-Ø
be.able.to-CNG
vb1-conn
керт,
керт-Ø
керт-Ø
swaddle-CNG
vb1-conn
керт,
керт-Ø
керт-Ø
be.able.to-CVB
vb1-adv
керт,
керт-Ø
керт-Ø
swaddle-CVB
vb1-adv
Левентей
Левентей
Левентей
Leventey
na
кугыза
кугыза
кугыза
old.man
no
деч
деч
деч
from
po
йодо:
йод-о
йод-Е
ask-PST1.3SG
vb1-tense.pers



1-1-8-128


— Кугызай, таче кеч ик гана лӱяш пычалетым пу.

Кугызай,
Кугызай
кугызай
old.man
no
таче
таче
таче
today
ad/av
кеч
кеч
кеч
even.if
co/pa
ик
ик
ик
one
ad/nm/pa/pr
гана
гана
гана
times
no/po
лӱяш
лӱ[й]-[а]ш
лӱйӧ-аш
shoot-INF
vb2-inf
пычалетым
пычал-ет-ым
пычал-ет-м
gun-2SG-ACC
no-poss-case
пу.
пу
пу
wood
no
пу.
пу-Ø
пуо-Ø
give-IMP.2SG
vb2-mood.pers
пу.
пу-Ø
пуо-Ø
blow-IMP.2SG
vb2-mood.pers
пу.
пу-Ø
пуо-Ø
give-CNG
vb2-conn
пу.
пу-Ø
пуо-Ø
blow-CNG
vb2-conn



1-1-8-129


— Лӱймет пеш шуэш мо?

Лӱймет
Лӱймет
Лӱймет
Lüymet
na
пеш
пеш
пеш
very
av
шуэш
шуэ-ш
шуэ-ш
thin-ILL
ad-case
шуэш
шуэ-ш
шуэ-ш
anthill-ILL
no-case
шуэш
шуэ-ш
шуэ-еш
thin-LAT
ad-case
шуэш
шуэ-ш
шуэ-еш
anthill-LAT
no-case
шуэш
шу-эш
шу-еш
bran-LAT
no-case
шуэш
шу-эш
шу-еш
bristle-LAT
no-case
шуэш
шу-эш
шу-еш
eye-LAT
no-case
шуэш
шу-эш
шу-еш
spring.water-LAT
no-case
шуэш
шу-эш
шу-еш
reach-3SG
vb1-pers
шуэш
шу-эш
шу-еш
ferment-3SG
vb1-pers
шуэш
шу-эш
шу-еш
whittle-3SG
vb1-pers
мо?
мо
мо
what
ad/av/pa/pr



1-1-8-130


— шыргыжале Левентей кугыза.

шыргыжале
шыргыжал-'е
шыргыжал-Е
smile-PST1.3SG
vb1-tense.pers
Левентей
Левентей
Левентей
Leventey
na
кугыза.
кугыза
кугыза
old.man
no



1-1-8-131


— Пеш чот шуэш.

Пеш
Пеш
пеш
very
av
чот
чот
чот
very
av
чот
чот
чот
number
no
шуэш.
шуэ-ш
шуэ-ш
thin-ILL
ad-case
шуэш.
шуэ-ш
шуэ-ш
anthill-ILL
no-case
шуэш.
шуэ-ш
шуэ-еш
thin-LAT
ad-case
шуэш.
шуэ-ш
шуэ-еш
anthill-LAT
no-case
шуэш.
шу-эш
шу-еш
bran-LAT
no-case
шуэш.
шу-эш
шу-еш
bristle-LAT
no-case
шуэш.
шу-эш
шу-еш
eye-LAT
no-case
шуэш.
шу-эш
шу-еш
spring.water-LAT
no-case
шуэш.
шу-эш
шу-еш
reach-3SG
vb1-pers
шуэш.
шу-эш
шу-еш
ferment-3SG
vb1-pers
шуэш.
шу-эш
шу-еш
whittle-3SG
vb1-pers



1-1-8-132


Только мыланем пычалым иктат ок пу.

Только
Только
только
but
co/pa
мыланем
мы-лан-ем
мый-лан-ем
1SG-DAT-1SG
pr-case-poss
пычалым
пычал-ым
пычал-м
gun-ACC
no-case
иктат
иктат
иктат
anybody
nm/pr
иктат
икт-ат
икте-ат
one-and
nm/pr-enc
ок
ок-Ø
ок-Ø
NEG-3SG
vb-pers
пу.
пу
пу
wood
no
пу.
пу-Ø
пуо-Ø
give-IMP.2SG
vb2-mood.pers
пу.
пу-Ø
пуо-Ø
blow-IMP.2SG
vb2-mood.pers
пу.
пу-Ø
пуо-Ø
give-CNG
vb2-conn
пу.
пу-Ø
пуо-Ø
blow-CNG
vb2-conn



1-1-8-133


— Мый дечем ит ойырло, — мане Левентей кугыза.

Мый
мый
мый
1SG
pr
дечем
деч-ем
деч-ем
from-1SG
po-poss
ит
ит
ит
NEG.IMP.2SG
vb.mood.pers
ойырло, —
ойырло-Ø
ойырло-Ø
go.apart-IMP.2SG
vb2-mood.pers
ойырло, —
ойырло-Ø
ойырло-Ø
go.apart-CNG
vb2-conn
мане
ман-'е
ман-Е
say-PST1.3SG
vb1-tense.pers
Левентей
Левентей
Левентей
Leventey
na
кугыза.
кугыза
кугыза
old.man
no



1-1-8-134


Сакар чытыдымын чот куаныш.

Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
чытыдымын
чытыдымын
чытыдымын
intolerably
av
чытыдымын
чытыдымы-н
чытыдыме-н
intolerable-GEN
ad-case
чытыдымын
чыты-дымы-н
чыте-дымЕ-н
tolerate-PTCP.NEG-GEN
vb2-ad-case
чот
чот
чот
very
av
чот
чот
чот
number
no
куаныш.
куан-ыш
куан-ш
joy-ILL
no-case
куаныш.
куаны-ш-Ø
куане-ш-Ø
rejoice-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-135


«Левентей кугыза тӱняште эн сай еҥ», — шоналтыш.

«Левентей
Левентей
Левентей
Leventey
na
кугыза
кугыза
кугыза
old.man
no
тӱняште
тӱня-ште
тӱня-штЕ
world-INE
no-case
эн
эн
эн
SUP
pa
сай
сай
сай
good
ad/av
еҥ», —
еҥ
еҥ
person
ad/no
шоналтыш.
шоналты-ш-Ø
шоналте-ш-Ø
think-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-136


Левентей кугыза, чодырашке миймеке, тыгыде кож коклашке пурен шинче, воктенже Сакарым шындыш, Сакарлан кузе лӱйшашым ончыктыш: «Теве тыге викте, тыге ончо.

Левентей
Левентей
Левентей
Leventey
na
кугыза,
кугыза
кугыза
old.man
no
чодырашке
чодыра-шке
чодыра-шкЕ
forest-ILL
no-case
чодырашке
чодыра-шке
чодыра-шкЕ
coarse-ILL
ad-case
миймеке,
***
***
***
***
тыгыде
тыгыде
тыгыде
fine
ad/no
кож
кож
кож
spruce
no
коклашке
коклашке
коклашке
into
av/po
коклашке
кокла-шке
кокла-шкЕ
distance-ILL
ad/no-case
коклашке
кок-ла-шке
кок-ла-шкЕ
cook-PL-ILL
no-num-case
коклашке
кок-ла-шке
кок-ла-шкЕ
two-PL-ILL
nm-num-case
пурен
пур-ен-Ø
пуро-ен-Ø
go.in-PST2-3SG
vb2-tense-pers
пурен
пур-ен
пуро-ен
go.in-CVB
vb2-adv
шинче,
шинче-Ø
шинче-Ø
sit-IMP.2SG
vb2-mood.pers
шинче,
шинче-Ø
шинче-Ø
know-IMP.2SG
vb2-mood.pers
шинче,
шинч-е
шинч-Е
sit.down-PST1.3SG
vb1-tense.pers
шинче,
шинче-Ø
шинче-Ø
sit-CNG
vb2-conn
шинче,
шинче-Ø
шинче-Ø
know-CNG
vb2-conn
воктенже
воктен-же
воктен-жЕ
beside-3SG
av/po-poss
воктенже
вокт-ен-Ø-же
вокто-ен-Ø-жЕ
strip.bark-PST2-3SG-3SG
vb2-tense-pers-poss
воктенже
вокт-ен-же
вокто-ен-жЕ
strip.bark-CVB-3SG
vb2-adv-poss
Сакарым
Сакарым
Сакарым
Sakarym
na
шындыш,
шындыш
шындыш
sheaves.in.drying.barn
no
шындыш,
шынды-ш-Ø
шынде-ш-Ø
put-PST1-3SG
vb2-tense-pers
Сакарлан
Сакарлан
Сакарлан
Sakarlan
na
кузе
кузе
кузе
how
av/co/no/pa
лӱйшашым
***
***
***
***
ончыктыш:
ончыктыш
ончыктыш
indicator
no
ончыктыш:
ончыкты-ш-Ø
ончыкто-ш-Ø
show-PST1-3SG
vb2-tense-pers
ончыктыш:
ончы-кты-ш-Ø
ончо-ктЕ-ш-Ø
look-CAUS-PST1-3SG
vb2-deriv.v-tense-pers
«Теве
Теве
теве
here
av/co/pa
«Теве
Теве
теве
[X]
pa
тыге
тыге
тыге
so
av/pa/pr
викте,
викте-Ø
викте-Ø
aim.at-IMP.2SG
vb2-mood.pers
викте,
викте-Ø
викте-Ø
aim.at-CNG
vb2-conn
тыге
тыге
тыге
so
av/pa/pr
ончо.
ончо-Ø
ончо-Ø
look-IMP.2SG
vb2-mood.pers
ончо.
ончо-Ø
ончо-Ø
look-CNG
vb2-conn



1-1-8-137


Коваштыже локтылалтме деч вуйым ончен лӱйӧ», — мане.

Коваштыже
Ковашты-же
коваште-жЕ
skin-3SG
no-poss
Коваштыже
Кова-шты-же
кова-штЕ-жЕ
grandmother-INE-3SG
no-case-poss
локтылалтме
локтылалт-ме
локтылалт-мЕ
spoil-PTCP.PASS
vb1-ad
локтылалтме
локтыл-алт-ме
локтыл-алт-мЕ
spoil-REF-PTCP.PASS
vb1-deriv.v-ad
деч
деч
деч
from
po
вуйым
вуй-ым
вуй-м
head-ACC
no-case
ончен
онч-ен-Ø
ончо-ен-Ø
look-PST2-3SG
vb2-tense-pers
ончен
онч-ен
ончо-ен
look-CVB
vb2-adv
лӱйӧ», —
лӱйӧ-Ø
лӱйӧ-Ø
shoot-IMP.2SG
vb2-mood.pers
лӱйӧ», —
лӱйӧ-Ø
лӱйӧ-Ø
shoot-CNG
vb2-conn
мане.
ман-'е
ман-Е
say-PST1.3SG
vb1-tense.pers



1-1-8-138


Сакар пычалым кучен шинче.

Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
пычалым
пычал-ым
пычал-м
gun-ACC
no-case
кучен
куч-ен-Ø
кучо-ен-Ø
hold-PST2-3SG
vb2-tense-pers
кучен
куч-ен
кучо-ен
hold-CVB
vb2-adv
шинче.
шинче-Ø
шинче-Ø
sit-IMP.2SG
vb2-mood.pers
шинче.
шинче-Ø
шинче-Ø
know-IMP.2SG
vb2-mood.pers
шинче.
шинч-е
шинч-Е
sit.down-PST1.3SG
vb1-tense.pers
шинче.
шинче-Ø
шинче-Ø
sit-CNG
vb2-conn
шинче.
шинче-Ø
шинче-Ø
know-CNG
vb2-conn



1-1-8-139


Умбалне «агач!..

Умбалне
Умбалне
умбалне
at.a.distance
av
«агач!..
агач
агач
hare
no



1-1-8-140


агач!..» шокта.

агач!..»
агач
агач
hare
no
шокта.
шокт-а
шокто-а
be.heard-3SG
vb2-pers



1-1-8-141


Ик вере «шӱл-лт!» шергылт кайыш.

Ик
Ик
ик
one
ad/nm/pa/pr
вере
вере
вере
in.a.place
po
«шӱл-лт!»
***
***
***
***
шергылт
шергылт-Ø
шергылт-Ø
come.undone-IMP.2SG
vb1-mood.pers
шергылт
шергылт-Ø
шергылт-Ø
come.undone-CNG
vb1-conn
шергылт
шергылт-Ø
шергылт-Ø
come.undone-CVB
vb1-adv
кайыш.
кай-ыш
кай-ш
aftergrass-ILL
no-case
кайыш.
кайы-ш-Ø
кае-ш-Ø
go-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-142


Сакарын шӱмжӧ мераҥынлак пырткаш тӱҥале.

Сакарын
Сакарын
Сакарын
Sakaryn
na
шӱмжӧ
шӱм-жӧ
шӱм-жЕ
heart-3SG
no-poss
шӱмжӧ
шӱм-жӧ
шӱм-жЕ
feeling-3SG
no-poss
шӱмжӧ
шӱм-жӧ
шӱм-жЕ
bark-3SG
no-poss
мераҥынлак
мераҥ-ын-ла-к
мераҥ-н-ла-ак
hare-GEN-COMP-STR
no-case-case-enc
мераҥынлак
мераҥ-ын-ла-к
мераҥ-н-ла-ак
hare-GEN-PL-STR
no-case-num-enc
пырткаш
пыртк-аш
пыртке-аш
beat-INF
vb2-inf
тӱҥале.
тӱҥал-'е
тӱҥал-Е
start-PST1.3SG
vb1-tense.pers



1-1-8-143


Вес вере «шӱл-лт!» пудеште.

Вес
Вес
вес
different
ad/pr
вере
вере
вере
in.a.place
po
«шӱл-лт!»
***
***
***
***
пудеште.
пудешт-е
пудешт-Е
burst-PST1.3SG
vb1-tense.pers



1-1-8-144


Сакарын вуй пӧрдеш веле, мераҥ кудал толмым ваҥа.

Сакарын
Сакарын
Сакарын
Sakaryn
na
вуй
вуй
вуй
head
no
пӧрдеш
пӧрд-еш
пӧрд-еш
turn-3SG
vb1-pers
веле,
веле
веле
only
pa
веле,
веле-Ø
веле-Ø
spill-IMP.2SG
vb2-mood.pers
веле,
вел-'е
вел-Е
spill-PST1.3SG
vb1-tense.pers
веле,
веле-Ø
веле-Ø
spill-CNG
vb2-conn
мераҥ
мераҥ
мераҥ
hare
no
мераҥ
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
мераҥ
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
мераҥ
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
мераҥ
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
мераҥ
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
мераҥ
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
кудал
кудал-Ø
кудал-Ø
run-IMP.2SG
vb1-mood.pers
кудал
кудал-Ø
кудал-Ø
run-CNG
vb1-conn
кудал
кудал-Ø
кудал-Ø
run-CVB
vb1-adv
толмым
толмы-м
толмо-м
arrival-ACC
ad-case
толмым
тол-мы-м
тол-мЕ-м
come-PTCP.PASS-ACC
vb1-ad-case
ваҥа.
ваҥ-а
ваҥе-а
guard-3SG
vb2-pers



1-1-8-145


— Уна, уна, — шыпак гына Левентей кугыза пелештыш, парняж дене изи арка век ончыктыш.

Уна,
Уна
уна
guest
no
Уна,
Уна
уна
there
pa
Уна,
У-на
у-на
new-1PL
ad/no-poss
уна, —
уна
уна
guest
no
уна, —
уна
уна
there
pa
уна, —
у-на
у-на
new-1PL
ad/no-poss
шыпак
шыпак
шыпак
quietly
av
шыпак
шып-ак
шып-ак
quiet-STR
ad/av/no-enc
гына
гына
гына
only
pa
Левентей
Левентей
Левентей
Leventey
na
кугыза
кугыза
кугыза
old.man
no
пелештыш,
пелешты-ш-Ø
пелеште-ш-Ø
say-PST1-3SG
vb2-tense-pers
парняж
парня-ж
парня-жЕ
finger-3SG
no-poss
дене
дене
дене
with
po
изи
изи
изи
small
ad/no
арка
арка
арка
hill
no
арка
арка
арка
owing.to
po
век
век
век
at.all
av
век
век
век
to
po
ончыктыш.
ончыктыш
ончыктыш
indicator
no
ончыктыш.
ончыкты-ш-Ø
ончыкто-ш-Ø
show-PST1-3SG
vb2-tense-pers
ончыктыш.
ончы-кты-ш-Ø
ончо-ктЕ-ш-Ø
look-CAUS-PST1-3SG
vb2-deriv.v-tense-pers



1-1-8-146


Мераҥ пыльдырым-пыльдырым кудал толеш.

Мераҥ
Мераҥ
мераҥ
hare
no
Мераҥ
Мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
Мераҥ
Мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
Мераҥ
Мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
Мераҥ
Мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
Мераҥ
Мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
Мераҥ
Мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
пыльдырым-пыльдырым
пыльдырым-пыльдырым
пыльдырым-пыльдырым
[X]
de
кудал
кудал-Ø
кудал-Ø
run-IMP.2SG
vb1-mood.pers
кудал
кудал-Ø
кудал-Ø
run-CNG
vb1-conn
кудал
кудал-Ø
кудал-Ø
run-CVB
vb1-adv
толеш.
тол[ь]-еш
толь-еш
tarred.roofing.paper-LAT
no-case
толеш.
тол-еш
тол-еш
come-3SG
vb1-pers



1-1-8-147


Сакармыт дек аҥа тореш толын ыш шу — тыманмеш чурк шинче.

Сакармыт
Сакармыт
Сакармыт
Sakarmyt
na
дек
дек
дек
to
po
аҥа
аҥа
аҥа
strip.of.land
no
тореш
тореш
тореш
crosspiece
ad/av/no/po
тореш
тор-еш
тор-еш
trash-LAT
ad/no-case
тореш
тор-еш
тор-еш
bay-LAT
ad-case
тореш
тор-еш
тор-еш
forest-LAT
no-case
тореш
тор-еш
тор-еш
demand-LAT
no-case
толын
тол-ын-Ø
тол-н-Ø
come-PST2-3SG
vb1-tense-pers
толын
тол-ын
тол-н
come-CVB
vb1-adv
ыш
ы-ш-Ø
ы-ш-Ø
NEG-PST-3SG
vb-tense-pers
шу —
шу
шу
bran
no
шу —
шу
шу
bristle
no
шу —
шу
шу
eye
no
шу —
шу
шу
spring.water
no
шу —
шу-Ø
шу-Ø
reach-IMP.2SG
vb1-mood.pers
шу —
шу-Ø
шу-Ø
ferment-IMP.2SG
vb1-mood.pers
шу —
шу-Ø
шу-Ø
whittle-IMP.2SG
vb1-mood.pers
шу —
шу-Ø
шуо-Ø
throw-IMP.2SG
vb2-mood.pers
шу —
шу-Ø
шу-Ø
reach-CNG
vb1-conn
шу —
шу-Ø
шу-Ø
ferment-CNG
vb1-conn
шу —
шу-Ø
шу-Ø
whittle-CNG
vb1-conn
шу —
шу-Ø
шуо-Ø
throw-CNG
vb2-conn
шу —
шу-Ø
шу-Ø
reach-CVB
vb1-adv
шу —
шу-Ø
шу-Ø
ferment-CVB
vb1-adv
шу —
шу-Ø
шу-Ø
whittle-CVB
vb1-adv
тыманмеш
тыманмеш
тыманмеш
at.once
av
тыманмеш
тыманм-еш
тыманме-еш
[X]-LAT
ad-case
чурк
чурк
чурк
[X]
de
шинче.
шинче-Ø
шинче-Ø
sit-IMP.2SG
vb2-mood.pers
шинче.
шинче-Ø
шинче-Ø
know-IMP.2SG
vb2-mood.pers
шинче.
шинч-е
шинч-Е
sit.down-PST1.3SG
vb1-tense.pers
шинче.
шинче-Ø
шинче-Ø
sit-CNG
vb2-conn
шинче.
шинче-Ø
шинче-Ø
know-CNG
vb2-conn



1-1-8-148


Тиде кӱчык жап Сакарлан ситыш.

Тиде
Тиде
тиде
this
pr
Тиде
Тиде-Ø
тиде-Ø
drop.into.boiling.water-IMP.2SG
vb2-mood.pers
Тиде
Тиде-Ø
тиде-Ø
drop.into.boiling.water-CNG
vb2-conn
кӱчык
кӱчык
кӱчык
short
ad/no
жап
жап
жап
time
no
Сакарлан
Сакарлан
Сакарлан
Sakarlan
na
ситыш.
ситыш
ситыш
needs
no
ситыш.
ситы-ш-Ø
сите-ш-Ø
suffice-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-149


Левентей кугыза туныктымо семын, пычалжым виктен, шелын колтыш.

Левентей
Левентей
Левентей
Leventey
na
кугыза
кугыза
кугыза
old.man
no
туныктымо
туныктымо
туныктымо
educated
ad
туныктымо
туныкты-мо
туныкто-мЕ
teach-PTCP.PASS
vb2-ad
семын,
семын
семын
like
po
семын,
сем-ын
сем-н
melody-GEN
no-case
семын,
сем-ын
сем-н
sense-GEN
no-case
пычалжым
пычал-жы-м
пычал-жЕ-м
gun-3SG-ACC
no-poss-case
виктен,
викт-ен-Ø
викте-ен-Ø
aim.at-PST2-3SG
vb2-tense-pers
виктен,
викт-ен
викте-ен
aim.at-CVB
vb2-adv
шелын
шел-ын
шел-н
fat-GEN
no-case
шелын
шел-ын-Ø
шел-н-Ø
break-PST2-3SG
vb1-tense-pers
шелын
шел-ын
шел-н
break-CVB
vb1-adv
колтыш.
колтыш
колтыш
conductivity
no
колтыш.
колты-ш-Ø
колто-ш-Ø
send-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-150


Мераҥ «юргылдик» тӧршталтыш да тушакак йымен возо.

Мераҥ
Мераҥ
мераҥ
hare
no
Мераҥ
Мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
Мераҥ
Мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
Мераҥ
Мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
Мераҥ
Мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
Мераҥ
Мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
Мераҥ
Мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
«юргылдик»
***
***
***
***
тӧршталтыш
тӧршталты-ш-Ø
тӧршталте-ш-Ø
jump-PST1-3SG
vb2-tense-pers
да
да
да
and
co
да
да
да
yes
pa
тушакак
тушакак
тушакак
immediately
av/pr
тушакак
тушак-ак
тушак-ак
there-STR
av/pr-enc
йымен
йым-ен-Ø
йыме-ен-Ø
be.blinded-PST2-3SG
vb2-tense-pers
йымен
йым-ен
йыме-ен
be.blinded-CVB
vb2-adv
возо.
возо-Ø
возо-Ø
write-IMP.2SG
vb2-mood.pers
возо.
воз-о
воз-Е
lie.down-PST1.3SG
vb1-tense.pers
возо.
возо-Ø
возо-Ø
write-CNG
vb2-conn



1-1-8-151


Сакар пычалжымат шуэн колтыш, мераҥ дек куржо, вара тудым Левентей кугыза дек нумал тольо.

Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
пычалжымат
пычал-жы-м-ат
пычал-жЕ-м-ат
gun-3SG-ACC-and
no-poss-case-enc
шуэн
шуэн
шуэн
sparsely
av
шуэн
шуэ-н
шуэ-н
thin-GEN
ad-case
шуэн
шуэ-н
шуэ-н
anthill-GEN
no-case
шуэн
шу}-эн-Ø
шуо-ен-Ø
throw-PST2-3SG
vb2-tense-pers
шуэн
шу}-эн
шуо-ен
throw-CVB
vb2-adv
колтыш,
колтыш
колтыш
conductivity
no
колтыш,
колты-ш-Ø
колто-ш-Ø
send-PST1-3SG
vb2-tense-pers
мераҥ
мераҥ
мераҥ
hare
no
мераҥ
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
мераҥ
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
мераҥ
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
мераҥ
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
мераҥ
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
мераҥ
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
дек
дек
дек
to
po
куржо,
курж-о
курж-Е
run-PST1.3SG
vb1-tense.pers
вара
вара
вара
then
av/pa
вара
вара
вара
pole
no
вара
вар-а
варе-а
mix-3SG
vb2-pers
тудым
тудым
тудым
him/her
pr
тудым
тудо-м
тудо-м
3SG-ACC
pr-case
Левентей
Левентей
Левентей
Leventey
na
кугыза
кугыза
кугыза
old.man
no
дек
дек
дек
to
po
нумал
нумал-Ø
нумал-Ø
carry-IMP.2SG
vb1-mood.pers
нумал
нумал-Ø
нумал-Ø
carry-CNG
vb1-conn
нумал
нумал-Ø
нумал-Ø
carry-CVB
vb1-adv
тольо.
тол-ьо
тол-Е
come-PST1.3SG
vb1-tense.pers



1-1-8-152


— Йӧра, первый лӱймылан пеш сай, — мане Левентей кугыза.

Йӧра,
Йӧра
йӧра
good
pa
Йӧра,
Йӧр-а
йӧрӧ-а
roll-3SG
vb2-pers
Йӧра,
Йӧр-а
йӧрӧ-а
mix-3SG
vb2-pers
Йӧра,
Йӧр-а
йӧрӧ-а
go.out-3SG
vb2-pers
Йӧра,
Йӧр-а
йӧрӧ-а
be.satisfying-3SG
vb2-pers
первый
первый
первый
first
ad/av/nm
лӱймылан
***
***
***
***
пеш
пеш
пеш
very
av
сай, —
сай
сай
good
ad/av
мане
ман-'е
ман-Е
say-PST1.3SG
vb1-tense.pers
Левентей
Левентей
Левентей
Leventey
na
кугыза.
кугыза
кугыза
old.man
no



1-1-8-153


Сакар ӧрӧ, Левентей кугыза мокташыже мокта, да йӱкыштыжӧ ала-мо тугай ойлен моштыдымо ылчык уло: «Тый, Сакар, пычал кучылташ але изи улат» манмыла чучеш.

Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
ӧрӧ,
ӧрӧ
ӧрӧ
groove
no
ӧрӧ,
ӧр-ӧ
ӧр-Е
be.surprised-PST1.3SG
vb1-tense.pers
Левентей
Левентей
Левентей
Leventey
na
кугыза
кугыза
кугыза
old.man
no
мокташыже
мокт-аш-ыже
мокто-аш-жЕ
praise-INF-3SG
vb2-inf-poss
мокта,
мокт-а
мокто-а
praise-3SG
vb2-pers
да
да
да
and
co
да
да
да
yes
pa
йӱкыштыжӧ
йӱк-ышты-жӧ
йӱк-штЕ-жЕ
voice-INE-3SG
no-case-poss
ала-мо
ала-мо
ала-мо
something
pa/pr
тугай
тугай
тугай
such
ad/av/pr
ойлен
ойл-ен-Ø
ойло-ен-Ø
talk-PST2-3SG
vb2-tense-pers
ойлен
ойл-ен
ойло-ен
talk-CVB
vb2-adv
моштыдымо
моштыдымо
моштыдымо
unskillful
ad/no
моштыдымо
мошты-дымо
мошто-дымЕ
be.able.to-PTCP.NEG
vb2-ad
моштыдымо
мошты-дымо
мошто-дымЕ
become.tired-PTCP.NEG
vb2-ad
ылчык
ылчык
ылчык
awn
no
ылчык
ылчык
ылчык
tint
no
уло:
уло
уло
is
ad/no/vb
«Тый,
тый
тый
2SG
pr
Сакар,
Сакар
Сакар
Sakar
na
пычал
пычал
пычал
gun
no
кучылташ
кучылт-аш
кучылт-аш
hold-INF
vb1-inf
але
ал'е
ал'е
or
av/co/pa
але
але-Ø
але-Ø
soften.bast-IMP.2SG
vb2-mood.pers
але
але-Ø
але-Ø
soften.bast-CNG
vb2-conn
изи
изи
изи
small
ad/no
улат»
ула-т
ула-ет
cart-2SG
no-poss
улат»
ула-т
ула-ат
cart-and
no-enc
улат»
ул-ат
уло-ат
is-and
ad/no/vb-enc
улат»
ул-ат
ул-ат
be-2SG
vb1-pers
улат»
у-ла-т
у-ла-ет
new-COMP-2SG
ad/no-case-poss
улат»
у-ла-т
у-ла-ет
new-PL-2SG
ad/no-num-poss
улат»
у-ла-т
у-ла-ат
new-COMP-and
ad/no-case-enc
улат»
у-ла-т
у-ла-ат
new-PL-and
ad/no-num-enc
улат»
ул-Ø-ат
ул-Ø-ат
be-CNG-and
vb1-conn-enc
улат»
ул-Ø-ат
ул-Ø-ат
be-CVB-and
vb1-adv-enc
манмыла
ман-мыла
ман-мыла
say-INF.FUT
vb1-inf
манмыла
ман-мы-ла
ман-мЕ-ла
say-PTCP.PASS-COMP
vb1-ad-case
манмыла
ман-мы-ла
ман-мЕ-ла
say-PTCP.PASS-PL
vb1-ad-num
манмыла
ман-мы-ла
ман-мЕ-ла
say-PTCP.PASS-STR
vb1-ad-enc
чучеш.
чуч-еш
чуч-еш
seem-3SG
vb1-pers



1-1-8-154


— Мо, кугызай, ыжым келыштаре мо?

Мо,
Мо
мо
what
ad/av/pa/pr
кугызай,
кугызай
кугызай
old.man
no
ыжым
***
***
***
***
келыштаре
келыштаре-Ø
келыштаре-Ø
coordinate-IMP.2SG
vb2-mood.pers
келыштаре
келыштаре-Ø
келыштаре-Ø
coordinate-CNG
vb2-conn
мо?
мо
мо
what
ad/av/pa/pr



1-1-8-155


— ӧрын йодо Сакар.

ӧрын
ӧрын
ӧрын
timidly
av
ӧрын
ӧр-ын
ӧр-н
slope-GEN
no-case
ӧрын
ӧры-н
ӧрӧ-н
groove-GEN
no-case
ӧрын
ӧр-ын-Ø
ӧр-н-Ø
be.surprised-PST2-3SG
vb1-tense-pers
ӧрын
ӧр-ын
ӧр-н
be.surprised-CVB
vb1-adv
йодо
йод-о
йод-Е
ask-PST1.3SG
vb1-tense.pers
Сакар.
Сакар
Сакар
Sakar
na



1-1-8-156


— Уна, ончо, кушак логалтенат...

Уна,
Уна
уна
guest
no
Уна,
Уна
уна
there
pa
Уна,
У-на
у-на
new-1PL
ad/no-poss
ончо,
ончо-Ø
ончо-Ø
look-IMP.2SG
vb2-mood.pers
ончо,
ончо-Ø
ончо-Ø
look-CNG
vb2-conn
кушак
кушак
кушак
sash
no
кушак
кушак
кушак
where
av/co/pr
кушак
куш-ак
куш-ак
where-STR
av/co/pr-enc
кушак
куш-Ø-ак
кушк-Ø-ак
grow-CNG-STR
vb1-conn-enc
кушак
куш-Ø-ак
кушк-Ø-ак
grow-CVB-STR
vb1-adv-enc
логалтенат...
логалт-ен-ат
логалте-ен-ат
hit-PST2-2SG
vb2-tense-pers
логалтенат...
логалт-ена-т
логалте-ена-ат
hit-1PL-and
vb2-pers-enc
логалтенат...
логалт-ен-Ø-ат
логалте-ен-Ø-ат
hit-PST2-3SG-and
vb2-tense-pers-enc
логалтенат...
логалт-ен-ат
логалте-ен-ат
hit-CVB-and
vb2-adv-enc



1-1-8-157


Коваштыжым локтылынат...

Коваштыжым
Ковашты-жы-м
коваште-жЕ-м
skin-3SG-ACC
no-poss-case
локтылынат...
локтыл-ын-ат
локтыл-н-ат
spoil-PST2-2SG
vb1-tense-pers
локтылынат...
локтыл-ына-т
локтыл-на-ат
spoil-1PL-and
vb1-pers-enc
локтылынат...
локтыл-ын-Ø-ат
локтыл-н-Ø-ат
spoil-PST2-3SG-and
vb1-tense-pers-enc
локтылынат...
локтыл-ын-ат
локтыл-н-ат
spoil-CVB-and
vb1-adv-enc



1-1-8-158


Сакар мераҥым нӧлтал ончале — пычалысе уло ядра мераҥын ӧрдыжлу коклашкыже пурен каен.

Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
мераҥым
мераҥ-ым
мераҥ-м
hare-ACC
no-case
мераҥым
мера-ҥ-ым
мера-аҥ-ым
measure-TRANS-PST1.1SG
no-deriv.v-tense.pers
мераҥым
мер-аҥ-ым
мер-аҥ-ым
community-TRANS-PST1.1SG
no-deriv.v-tense.pers
нӧлтал
нӧлтал-Ø
нӧлтал-Ø
raise-IMP.2SG
vb1-mood.pers
нӧлтал
нӧлтал-Ø
нӧлтал-Ø
raise-CNG
vb1-conn
нӧлтал
нӧлтал-Ø
нӧлтал-Ø
raise-CVB
vb1-adv
ончале —
ончал-'е
ончал-Е
look-PST1.3SG
vb1-tense.pers
пычалысе
пычал-ысе
пычал-сЕ
gun-ADJ
no-deriv.ad
уло
уло
уло
is
ad/no/vb
ядра
ядра
ядра
small.shot
no
мераҥын
мераҥ-ын
мераҥ-н
hare-GEN
no-case
мераҥын
мера-ҥ-ын-Ø
мера-аҥ-н-Ø
measure-TRANS-PST2-3SG
no-deriv.v-tense-pers
мераҥын
мер-аҥ-ын-Ø
мер-аҥ-н-Ø
community-TRANS-PST2-3SG
no-deriv.v-tense-pers
мераҥын
мера-ҥ-ын
мера-аҥ-н
measure-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
мераҥын
мер-аҥ-ын
мер-аҥ-н
community-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
ӧрдыжлу
ӧрдыжлу
ӧрдыжлу
rib
no
коклашкыже
коклашкы-же
коклашке-жЕ
into-3SG
av/po-poss
коклашкыже
кокла-шкы-же
кокла-шкЕ-жЕ
distance-ILL-3SG
ad/no-case-poss
коклашкыже
кок-ла-шкы-же
кок-ла-шкЕ-жЕ
cook-PL-ILL-3SG
no-num-case-poss
коклашкыже
кок-ла-шкы-же
кок-ла-шкЕ-жЕ
two-PL-ILL-3SG
nm-num-case-poss
пурен
пур-ен-Ø
пуро-ен-Ø
go.in-PST2-3SG
vb2-tense-pers
пурен
пур-ен
пуро-ен
go.in-CVB
vb2-adv
каен.
ка[й]-ен-Ø
кае-ен-Ø
go-PST2-3SG
vb2-tense-pers
каен.
ка[й]-ен
кае-ен
go-CVB
vb2-adv



1-1-8-159


«Вуйышко ончо» маньым вет, — пычалым шӱшшыжла шыман гына пелештыш Левентей кугыза.

«Вуйышко
Вуй-ышко
вуй-шкЕ
head-ILL
no-case
ончо»
ончо-Ø
ончо-Ø
look-IMP.2SG
vb2-mood.pers
ончо»
ончо-Ø
ончо-Ø
look-CNG
vb2-conn
маньым
ман-ьым
ман-ым
say-PST1.1SG
vb1-tense.pers
вет, —
вет
вет
so
co/pa
пычалым
пычал-ым
пычал-м
gun-ACC
no-case
шӱшшыжла
шӱш-шыжла
шӱшк-шыжла
shove-CVB.SIM.3SG
vb1-adv.pers
шӱшшыжла
шӱш-шы-ж-ла
шӱшк-шЕ-жЕ-ла
shove-PTCP.ACT-3SG-COMP
vb1-ad-poss-case
шӱшшыжла
шӱш-шы-ж-ла
шӱшк-шЕ-жЕ-ла
shove-PTCP.ACT-3SG-PL
vb1-ad-poss-num
шӱшшыжла
шӱш-шы-ж-ла
шӱшк-шЕ-жЕ-ла
shove-PTCP.ACT-3SG-STR
vb1-ad-poss-enc
шыман
шыман
шыман
gently
av
шыман
шыма-н
шыма-ан
gentle-with
ad-deriv.ad
шыман
шым-ан
шым-ан
seven-with
nm-deriv.ad
шыман
шыма-н
шыма-н
gentle-GEN
ad-case
гына
гына
гына
only
pa
пелештыш
пелешты-ш-Ø
пелеште-ш-Ø
say-PST1-3SG
vb2-tense-pers
Левентей
Левентей
Левентей
Leventey
na
кугыза.
кугыза
кугыза
old.man
no



1-1-8-160


— Кызытше йӧра, кызыт мераҥ коваште шергакан огыл, а шыжым урым тыге лӱйылташ тӱҥалат гын, шканет кугу наклатым ыштет.

Кызытше
Кызыт-ше
кызыт-жЕ
now-3SG
av-poss
йӧра,
йӧра
йӧра
good
pa
йӧра,
йӧр-а
йӧрӧ-а
roll-3SG
vb2-pers
йӧра,
йӧр-а
йӧрӧ-а
mix-3SG
vb2-pers
йӧра,
йӧр-а
йӧрӧ-а
go.out-3SG
vb2-pers
йӧра,
йӧр-а
йӧрӧ-а
be.satisfying-3SG
vb2-pers
кызыт
кызыт
кызыт
now
av
мераҥ
мераҥ
мераҥ
hare
no
мераҥ
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
мераҥ
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
мераҥ
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
мераҥ
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
мераҥ
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
мераҥ
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
коваште
коваште
коваште
skin
no
коваште
кова-ште
кова-штЕ
grandmother-INE
no-case
шергакан
шергакан
шергакан
expensive
ad
огыл,
ог-Ø-ыл-Ø
ог-Ø-ул-Ø
NEG-3SG-be-CNG
vb-pers-vb-conn
а
а
а
and
co
а
а
а
so
pa
а
а
а
oh
in
шыжым
шыжым
шыжым
in.autumn
av
шыжым
шыжы-м
шыже-м
autumn-ACC
no-case
урым
ур-ым
ур-м
squirrel-ACC
no-case
урым
ур-ым
ур-ым
fall-PST1.1SG
vb1-tense.pers
тыге
тыге
тыге
so
av/pa/pr
лӱйылташ
лӱйылт-аш
лӱйылт-аш
shoot-INF
vb1-inf
тӱҥалат
тӱҥал-ат
тӱҥал-ат
start-2SG
vb1-pers
тӱҥалат
тӱҥал-Ø-ат
тӱҥал-Ø-ат
start-CNG-and
vb1-conn-enc
тӱҥалат
тӱҥал-Ø-ат
тӱҥал-Ø-ат
start-CVB-and
vb1-adv-enc
гын,
гын
гын
if
co/pa
шканет
шк-ан-ет
шке-лан-ет
REFL-DAT-2SG
pr-case-poss
шканет
шкан-ет
шкан-ет
for.oneself-2SG
pr-poss
кугу
кугу
кугу
big
ad/no
наклатым
***
***
***
***
ыштет.
ышт-ет
ыште-ет
do-2SG
vb2-pers



1-1-8-161


Рожын коваштылан пел акым веле пуат.

Рожын
Рожын
рожын
full.of.holes
ad
Рожын
Рож-ын
рож-н
hole-GEN
no-case
коваштылан
ковашты-лан
коваште-лан
skin-DAT
no-case
коваштылан
ковашты-ла-н
коваште-ла-н
skin-PL-GEN
no-num-case
пел
пел
пел
half
no
пел
пел-Ø
пел-Ø
burn-IMP.2SG
vb1-mood.pers
пел
пел-Ø
пел-Ø
burn-CNG
vb1-conn
пел
пел-Ø
пел-Ø
burn-CVB
vb1-adv
акым
ак-ым
ак-м
price-ACC
no-case
веле
веле
веле
only
pa
веле
веле-Ø
веле-Ø
spill-IMP.2SG
vb2-mood.pers
веле
вел-'е
вел-Е
spill-PST1.3SG
vb1-tense.pers
веле
веле-Ø
веле-Ø
spill-CNG
vb2-conn
пуат.
пу-ат
пу-ат
wood-and
no-enc
пуат.
пу-ат
пуо-ат
give-3PL
vb2-pers
пуат.
пу-ат
пуо-ат
blow-3PL
vb2-pers
пуат.
пу-а-т
пуо-а-ат
give-3SG-and
vb2-pers-enc
пуат.
пу-а-т
пуо-а-ат
blow-3SG-and
vb2-pers-enc
пуат.
пу-Ø-ат
пуо-Ø-ат
give-CNG-and
vb2-conn-enc
пуат.
пу-Ø-ат
пуо-Ø-ат
blow-CNG-and
vb2-conn-enc



1-1-8-162


Луйым але рывыжым тыге покшеч лӱет гын, вара йӧршеш локтылат.

Луйым
Луй-ым
луй-м
marten-ACC
no-case
але
ал'е
ал'е
or
av/co/pa
але
але-Ø
але-Ø
soften.bast-IMP.2SG
vb2-mood.pers
але
але-Ø
але-Ø
soften.bast-CNG
vb2-conn
рывыжым
рывыж-ым
рывыж-м
fox-ACC
no-case
тыге
тыге
тыге
so
av/pa/pr
покшеч
покшеч
покшеч
from.the.middle
av/po
лӱет
лӱ[й]-ет
лӱйӧ-ет
shoot-2SG
vb2-pers
гын,
гын
гын
if
co/pa
вара
вара
вара
then
av/pa
вара
вара
вара
pole
no
вара
вар-а
варе-а
mix-3SG
vb2-pers
йӧршеш
йӧршеш
йӧршеш
totally
av
йӧршеш
йӧрш-еш
йӧршӧ-еш
fitting-LAT
ad-case
локтылат.
локтыл-ат
локтыл-ат
spoil-2SG
vb1-pers
локтылат.
локтыл-Ø-ат
локтыл-Ø-ат
spoil-CNG-and
vb1-conn-enc
локтылат.
локтыл-Ø-ат
локтыл-Ø-ат
spoil-CVB-and
vb1-adv-enc



1-1-8-163


Шуко пычалзе тиде шотым ок шинче, южыжо шинча гынат, лӱен ок мошто.

Шуко
Шуко
шуко
a.lot
ad/av/no
пычалзе
пычалзе
пычалзе
hunter
no
тиде
тиде
тиде
this
pr
тиде
тиде-Ø
тиде-Ø
drop.into.boiling.water-IMP.2SG
vb2-mood.pers
тиде
тиде-Ø
тиде-Ø
drop.into.boiling.water-CNG
vb2-conn
шотым
шот-ым
шот-м
use-ACC
no-case
ок
ок-Ø
ок-Ø
NEG-3SG
vb-pers
шинче,
шинче-Ø
шинче-Ø
sit-IMP.2SG
vb2-mood.pers
шинче,
шинче-Ø
шинче-Ø
know-IMP.2SG
vb2-mood.pers
шинче,
шинч-е
шинч-Е
sit.down-PST1.3SG
vb1-tense.pers
шинче,
шинче-Ø
шинче-Ø
sit-CNG
vb2-conn
шинче,
шинче-Ø
шинче-Ø
know-CNG
vb2-conn
южыжо
южыжо
южыжо
some
pr
южыжо
южы-жо
южо-жЕ
some-3SG
pr-poss
южыжо
ю-жы-жо
ю-жЕ-жЕ
magic-3SG-3SG
no-poss-poss
южыжо
ю-жы-жо
ю-жЕ-жЕ
cool-3SG-3SG
no-poss-poss
шинча
шинча
шинча
eye
no
шинча
шинч-а
шинче-а
sit-3SG
vb2-pers
шинча
шинч-а
шинче-а
know-3SG
vb2-pers
гынат,
гынат
гынат
even.though
co/pa
гынат,
гына-т
гына-ат
only-and
pa-enc
гынат,
гын-ат
гын-ат
if-and
co/pa-enc
лӱен
лӱ[й]-ен-Ø
лӱйӧ-ен-Ø
shoot-PST2-3SG
vb2-tense-pers
лӱен
лӱ[й]-ен
лӱйӧ-ен
shoot-CVB
vb2-adv
ок
ок-Ø
ок-Ø
NEG-3SG
vb-pers
мошто.
мо-што
мо-штЕ
what-INE
ad/av/pa/pr-case
мошто.
мош-то
мош-штЕ
for.how.much-INE
av/pr-case
мошто.
мошто-Ø
мошто-Ø
be.able.to-IMP.2SG
vb2-mood.pers
мошто.
мошто-Ø
мошто-Ø
become.tired-IMP.2SG
vb2-mood.pers
мошто.
мошто-Ø
мошто-Ø
be.able.to-CNG
vb2-conn
мошто.
мошто-Ø
мошто-Ø
become.tired-CNG
vb2-conn



1-1-8-164


Садлан пазарыште кӱлеш акым налын огыт керт.

Садлан
Садлан
садлан
therefore
co
Садлан
Сад-лан
сад-лан
garden-DAT
no-case
Садлан
Сад-ла-н
сад-ла-н
garden-PL-GEN
no-num-case
пазарыште
пазар-ыште
пазар-штЕ
marketplace-INE
ad/no-case
кӱлеш
кӱлеш
кӱлеш
need
ad/no
кӱлеш
кӱл-еш
кӱл-еш
be.necessary-3SG
vb1-pers
акым
ак-ым
ак-м
price-ACC
no-case
налын
нал-ын-Ø
нал-н-Ø
take-PST2-3SG
vb1-tense-pers
налын
нал-ын
нал-н
take-CVB
vb1-adv
огыт
ог-ыт
ог-ыт
NEG-3PL
vb-pers
огыт
ог-ыт
ог-ыт
NEG-2SG
vb-pers
керт.
керт-Ø
керт-Ø
be.able.to-IMP.2SG
vb1-mood.pers
керт.
керт-Ø
керт-Ø
swaddle-IMP.2SG
vb1-mood.pers
керт.
керт-Ø
керт-Ø
be.able.to-CNG
vb1-conn
керт.
керт-Ø
керт-Ø
swaddle-CNG
vb1-conn
керт.
керт-Ø
керт-Ø
be.able.to-CVB
vb1-adv
керт.
керт-Ø
керт-Ø
swaddle-CVB
vb1-adv



1-1-8-165


Сай сонарзе кеч-могай янлыкымат, коваштыжлан кӧра лӱя гын, вуйым ончен лӱя.

Сай
Сай
сай
good
ad/av
сонарзе
сонарзе
сонарзе
hunter
no
кеч-могай
кеч-могай
кеч-могай
of.whatever.sort
ad/pr
янлыкымат,
янлык-ым-ат
янлык-м-ат
animal-ACC-and
no-case-enc
коваштыжлан
ковашты-ж-лан
коваште-жЕ-лан
skin-3SG-DAT
no-poss-case
коваштыжлан
ковашты-ж-ла-н
коваште-жЕ-ла-н
skin-3SG-PL-GEN
no-poss-num-case
кӧра
кӧра
кӧра
because.of
po
лӱя
лӱ[й]-[а]
лӱйӧ-а
shoot-3SG
vb2-pers
гын,
гын
гын
if
co/pa
вуйым
вуй-ым
вуй-м
head-ACC
no-case
ончен
онч-ен-Ø
ончо-ен-Ø
look-PST2-3SG
vb2-tense-pers
ончен
онч-ен
ончо-ен
look-CVB
vb2-adv
лӱя.
лӱ[й]-[а]
лӱйӧ-а
shoot-3SG
vb2-pers



1-1-8-166


Ожно Ялкай кугыза ик ядра дене ур шинчам ончен лӱя улмаш...

Ожно
Ожно
ожно
once
av/po
Ялкай
Ялкай
Ялкай
Yalkay
na
кугыза
кугыза
кугыза
old.man
no
ик
ик
ик
one
ad/nm/pa/pr
ядра
ядра
ядра
small.shot
no
дене
дене
дене
with
po
ур
ур
ур
squirrel
no
ур
ур-Ø
ур-Ø
fall-IMP.2SG
vb1-mood.pers
ур
ур-Ø
ур-Ø
fall-CNG
vb1-conn
ур
ур-Ø
ур-Ø
fall-CVB
vb1-adv
шинчам
шинча-м
шинча-м
eye-ACC
no-case
шинчам
шинча-м
шинча-ем
eye-1SG
no-poss
шинчам
шинч-ам
шинч-ам
sit.down-1SG
vb1-pers
шинчам
шинча-м-Ø
шинча-ем-Ø
eye-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
шинчам
шинча-м-Ø
шинча-ем-Ø
eye-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
шинчам
шинча-м-Ø
шинча-ем-Ø
eye-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
ончен
онч-ен-Ø
ончо-ен-Ø
look-PST2-3SG
vb2-tense-pers
ончен
онч-ен
ончо-ен
look-CVB
vb2-adv
лӱя
лӱ[й]-[а]
лӱйӧ-а
shoot-3SG
vb2-pers
улмаш...
улмаш
улмаш
being
no/pa/vb
улмаш...
ул-маш
ул-маш
be-NMLZ
vb1-deriv.n



1-1-8-167


Уна, уна, адак толеш...

Уна,
Уна
уна
guest
no
Уна,
Уна
уна
there
pa
Уна,
У-на
у-на
new-1PL
ad/no-poss
уна,
уна
уна
guest
no
уна,
уна
уна
there
pa
уна,
у-на
у-на
new-1PL
ad/no-poss
адак
адак
адак
again
av
толеш...
тол[ь]-еш
толь-еш
tarred.roofing.paper-LAT
no-case
толеш...
тол-еш
тол-еш
come-3SG
vb1-pers



1-1-8-168


Кернак, тудо велымак вес мераҥ кудалеш.

Кернак,
Кернак
кернак
really
pa
Кернак,
Кер-на-к
кер-на-ак
pass.through-PST1.1PL-STR
vb1-tense.pers-enc
тудо
тудо
тудо
3SG
pr
велымак
велым-ак
велым-ак
from.the.side-STR
po-enc
велымак
велым-ак
велыме-ак
cast-STR
ad-enc
велымак
вел-ым-ак
вел-м-ак
side-ACC-STR
no-case-enc
велымак
велы-м-ак
веле-мЕ-ак
spill-PTCP.PASS-STR
vb2-ad-enc
вес
вес
вес
different
ad/pr
мераҥ
мераҥ
мераҥ
hare
no
мераҥ
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
мераҥ
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
мераҥ
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
мераҥ
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
мераҥ
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
мераҥ
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
кудалеш.
кудал-еш
кудал-еш
run-3SG
vb1-pers



1-1-8-169


Левентей кугыза шойик шӱшкалтыш.

Левентей
Левентей
Левентей
Leventey
na
кугыза
кугыза
кугыза
old.man
no
шойик
***
***
***
***
шӱшкалтыш.
шӱшкалтыш
шӱшкалтыш
whistle
no
шӱшкалтыш.
шӱшкалты-ш-Ø
шӱшкалте-ш-Ø
whistle-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-170


Мераҥ чурк лие.

Мераҥ
Мераҥ
мераҥ
hare
no
Мераҥ
Мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
Мераҥ
Мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
Мераҥ
Мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
Мераҥ
Мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
Мераҥ
Мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
Мераҥ
Мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
чурк
чурк
чурк
[X]
de
лие.
ли[й]-е
лий-Е
be-PST1.3SG
vb1-tense.pers



1-1-8-171


Сакар адак пудештарен колтыш.

Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
адак
адак
адак
again
av
пудештарен
пудештарен
пудештарен
loudly
av
пудештарен
пудештар-ен-Ø
пудештаре-ен-Ø
blow.up-PST2-3SG
vb2-tense-pers
пудештарен
пудештар-ен
пудештаре-ен
blow.up-CVB
vb2-adv
колтыш.
колтыш
колтыш
conductivity
no
колтыш.
колты-ш-Ø
колто-ш-Ø
send-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-172


Мераҥ налын шуымыла йӧрлын кайыш.

Мераҥ
Мераҥ
мераҥ
hare
no
Мераҥ
Мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
Мераҥ
Мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
Мераҥ
Мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
Мераҥ
Мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
Мераҥ
Мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
Мераҥ
Мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
налын
нал-ын-Ø
нал-н-Ø
take-PST2-3SG
vb1-tense-pers
налын
нал-ын
нал-н
take-CVB
vb1-adv
шуымыла
шуы-мыла
шуо-мыла
throw-INF.FUT
vb2-inf
шуымыла
шуы-мы-ла
шуо-мЕ-ла
throw-PTCP.PASS-COMP
vb2-ad-case
шуымыла
шуы-мы-ла
шуо-мЕ-ла
throw-PTCP.PASS-PL
vb2-ad-num
шуымыла
шуы-мы-ла
шуо-мЕ-ла
throw-PTCP.PASS-STR
vb2-ad-enc
йӧрлын
йӧрлы-н
йӧрлӧ-н
worthy-GEN
ad-case
йӧрлын
йӧрл-ын-Ø
йӧрл-н-Ø
fall-PST2-3SG
vb1-tense-pers
йӧрлын
йӧрл-ын
йӧрл-н
fall-CVB
vb1-adv
кайыш.
кай-ыш
кай-ш
aftergrass-ILL
no-case
кайыш.
кайы-ш-Ø
кае-ш-Ø
go-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-173


Туге гынат, ыш тыплане, пӧрдал-пӧрдал, умбаке кая.

Туге
Туге
туге
so
av/pa
Туге
Ту-ге
ту-ге
that-COM
pr-case
Туге
Ту-ге
ту-ге
gland-COM
no-case
Туге
Ту-ге
ту-ге
banner-COM
no-case
гынат,
гынат
гынат
even.though
co/pa
гынат,
гына-т
гына-ат
only-and
pa-enc
гынат,
гын-ат
гын-ат
if-and
co/pa-enc
ыш
ы-ш-Ø
ы-ш-Ø
NEG-PST-3SG
vb-tense-pers
тыплане,
тыплане-Ø
тыплане-Ø
grow.silent-IMP.2SG
vb2-mood.pers
тыплане,
тыплане-Ø
тыплане-Ø
grow.silent-CNG
vb2-conn
пӧрдал-пӧрдал,
пӧрдал-Ø-пӧрдал-Ø
пӧрдал-Øпӧрдал-Ø
roll-IMP.2SGroll-IMP.2SG
vb1-mood.persvb1-mood.pers
пӧрдал-пӧрдал,
пӧрдал-Ø-пӧрдал-Ø
пӧрдал-Øпӧрдал-Ø
roll-IMP.2SGroll-CNG
vb1-mood.persvb1-conn
пӧрдал-пӧрдал,
пӧрдал-Ø-пӧрдал-Ø
пӧрдал-Øпӧрдал-Ø
roll-IMP.2SGroll-CVB
vb1-mood.persvb1-adv
пӧрдал-пӧрдал,
пӧрдал-Ø-пӧрдал-Ø
пӧрдал-Øпӧрдал-Ø
roll-CNGroll-IMP.2SG
vb1-connvb1-mood.pers
пӧрдал-пӧрдал,
пӧрдал-Ø-пӧрдал-Ø
пӧрдал-Øпӧрдал-Ø
roll-CNGroll-CNG
vb1-connvb1-conn
пӧрдал-пӧрдал,
пӧрдал-Ø-пӧрдал-Ø
пӧрдал-Øпӧрдал-Ø
roll-CNGroll-CVB
vb1-connvb1-adv
пӧрдал-пӧрдал,
пӧрдал-Ø-пӧрдал-Ø
пӧрдал-Øпӧрдал-Ø
roll-CVBroll-IMP.2SG
vb1-advvb1-mood.pers
пӧрдал-пӧрдал,
пӧрдал-Ø-пӧрдал-Ø
пӧрдал-Øпӧрдал-Ø
roll-CVBroll-CNG
vb1-advvb1-conn
пӧрдал-пӧрдал,
пӧрдал-Ø-пӧрдал-Ø
пӧрдал-Øпӧрдал-Ø
roll-CVBroll-CVB
vb1-advvb1-adv
умбаке
умбаке
умбаке
far
av
кая.
ка[й]-[а]
кае-а
go-3SG
vb2-pers



1-1-8-174


Левентей кугыза ден Сакар мераҥ почеш куржыч.

Левентей
Левентей
Левентей
Leventey
na
кугыза
кугыза
кугыза
old.man
no
ден
ден
ден
and
co
Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
мераҥ
мераҥ
мераҥ
hare
no
мераҥ
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
мераҥ
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
мераҥ
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
мераҥ
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
мераҥ
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
мераҥ
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
почеш
почеш
почеш
recent
ad/av/po
почеш
поч-еш
поч-еш
tail-LAT
no-case
почеш
поч-еш
поч-еш
open-3SG
vb1-pers
куржыч.
курж-ыч
курж-ыч
run-PST1.2SG
vb1-tense.pers
куржыч.
курж-ыч
курж-ыч
run-PST1.3PL
vb1-tense.pers



1-1-8-175


Мераҥ утлен ыш керт.

Мераҥ
Мераҥ
мераҥ
hare
no
Мераҥ
Мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
Мераҥ
Мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
Мераҥ
Мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
Мераҥ
Мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
Мераҥ
Мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
Мераҥ
Мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
утлен
утл-ен-Ø
утло-ен-Ø
escape-PST2-3SG
vb2-tense-pers
утлен
утл-ен
утло-ен
escape-CVB
vb2-adv
ыш
ы-ш-Ø
ы-ш-Ø
NEG-PST-3SG
vb-tense-pers
керт.
керт-Ø
керт-Ø
be.able.to-IMP.2SG
vb1-mood.pers
керт.
керт-Ø
керт-Ø
swaddle-IMP.2SG
vb1-mood.pers
керт.
керт-Ø
керт-Ø
be.able.to-CNG
vb1-conn
керт.
керт-Ø
керт-Ø
swaddle-CNG
vb1-conn
керт.
керт-Ø
керт-Ø
be.able.to-CVB
vb1-adv
керт.
керт-Ø
керт-Ø
swaddle-CVB
vb1-adv



1-1-8-176


Сакар, поктен шуын, тошкале.

Сакар,
Сакар
Сакар
Sakar
na
поктен
покт-ен-Ø
покто-ен-Ø
drive-PST2-3SG
vb2-tense-pers
поктен
покт-ен
покто-ен
drive-CVB
vb2-adv
шуын,
шуын
шуын
no.matter
pa
шуын,
шу-ын
шу-н
bran-GEN
no-case
шуын,
шу-ын
шу-н
bristle-GEN
no-case
шуын,
шу-ын
шу-н
eye-GEN
no-case
шуын,
шу-ын
шу-н
spring.water-GEN
no-case
шуын,
шу-ын-Ø
шу-н-Ø
reach-PST2-3SG
vb1-tense-pers
шуын,
шу-ын-Ø
шу-н-Ø
ferment-PST2-3SG
vb1-tense-pers
шуын,
шу-ын-Ø
шу-н-Ø
whittle-PST2-3SG
vb1-tense-pers
шуын,
шу-ын
шу-н
reach-CVB
vb1-adv
шуын,
шу-ын
шу-н
ferment-CVB
vb1-adv
шуын,
шу-ын
шу-н
whittle-CVB
vb1-adv
тошкале.
тошкал-'е
тошкал-Е
step-PST1.3SG
vb1-tense.pers



1-1-8-177


Левентей кугыза вуйжым рӱзалтыш:

Левентей
Левентей
Левентей
Leventey
na
кугыза
кугыза
кугыза
old.man
no
вуйжым
вуй-жы-м
вуй-жЕ-м
head-3SG-ACC
no-poss-case
рӱзалтыш:
рӱзалты-ш-Ø
рӱзалте-ш-Ø
shake-PST1-3SG
vb2-tense-pers
рӱзалтыш:
рӱзалты-ш-Ø
рӱзалте-ш-Ø
rinse-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-178


— Ындыже шеҥгел йолжым веле пудыртенат...

Ындыже
Ынды-же
ынде-жЕ
now-3SG
av/pa-poss
шеҥгел
шеҥгел
шеҥгел
back
ad/no
йолжым
йол-жы-м
йол-жЕ-м
foot-3SG-ACC
no-poss-case
веле
веле
веле
only
pa
веле
веле-Ø
веле-Ø
spill-IMP.2SG
vb2-mood.pers
веле
вел-'е
вел-Е
spill-PST1.3SG
vb1-tense.pers
веле
веле-Ø
веле-Ø
spill-CNG
vb2-conn
пудыртенат...
пудырт-ен-ат
пудырто-ен-ат
break-PST2-2SG
vb2-tense-pers
пудыртенат...
пудырт-ена-т
пудырто-ена-ат
break-1PL-and
vb2-pers-enc
пудыртенат...
пудырт-ен-Ø-ат
пудырто-ен-Ø-ат
break-PST2-3SG-and
vb2-tense-pers-enc
пудыртенат...
пудырт-ен-ат
пудырто-ен-ат
break-CVB-and
vb2-adv-enc



1-1-8-179


Мераҥ шеҥгел йолжым йоҥгештарен кудалеш.

Мераҥ
Мераҥ
мераҥ
hare
no
Мераҥ
Мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
Мераҥ
Мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
Мераҥ
Мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
Мераҥ
Мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
Мераҥ
Мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
Мераҥ
Мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
шеҥгел
шеҥгел
шеҥгел
back
ad/no
йолжым
йол-жы-м
йол-жЕ-м
foot-3SG-ACC
no-poss-case
йоҥгештарен
йоҥгештар-ен-Ø
йоҥгештаре-ен-Ø
empty-PST2-3SG
vb2-tense-pers
йоҥгештарен
йоҥгештар-ен
йоҥгештаре-ен
empty-CVB
vb2-adv
кудалеш.
кудал-еш
кудал-еш
run-3SG
vb1-pers



1-1-8-180


Ончыл йолжо эҥерташ веле.

Ончыл
Ончыл
ончыл
front
ad/no
йолжо
йол-жо
йол-жЕ
foot-3SG
no-poss
эҥерташ
эҥерт-аш
эҥерте-аш
lean.on-INF
vb2-inf
веле.
веле
веле
only
pa
веле.
веле-Ø
веле-Ø
spill-IMP.2SG
vb2-mood.pers
веле.
вел-'е
вел-Е
spill-PST1.3SG
vb1-tense.pers
веле.
веле-Ø
веле-Ø
spill-CNG
vb2-conn



1-1-8-181


Садлан мераҥ кудал ыш керт.

Садлан
Садлан
садлан
therefore
co
Садлан
Сад-лан
сад-лан
garden-DAT
no-case
Садлан
Сад-ла-н
сад-ла-н
garden-PL-GEN
no-num-case
мераҥ
мераҥ
мераҥ
hare
no
мераҥ
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
мераҥ
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
мераҥ
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
мераҥ
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
мераҥ
мера-ҥ-Ø
мера-аҥ-Ø
measure-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
мераҥ
мер-аҥ-Ø
мер-аҥ-Ø
community-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
кудал
кудал-Ø
кудал-Ø
run-IMP.2SG
vb1-mood.pers
кудал
кудал-Ø
кудал-Ø
run-CNG
vb1-conn
кудал
кудал-Ø
кудал-Ø
run-CVB
vb1-adv
ыш
ы-ш-Ø
ы-ш-Ø
NEG-PST-3SG
vb-tense-pers
керт.
керт-Ø
керт-Ø
be.able.to-IMP.2SG
vb1-mood.pers
керт.
керт-Ø
керт-Ø
swaddle-IMP.2SG
vb1-mood.pers
керт.
керт-Ø
керт-Ø
be.able.to-CNG
vb1-conn
керт.
керт-Ø
керт-Ø
swaddle-CNG
vb1-conn
керт.
керт-Ø
керт-Ø
be.able.to-CVB
vb1-adv
керт.
керт-Ø
керт-Ø
swaddle-CVB
vb1-adv



1-1-8-182


Мераҥым шеҥгел йолжо пукша.

Мераҥым
Мераҥ-ым
мераҥ-м
hare-ACC
no-case
Мераҥым
Мера-ҥ-ым
мера-аҥ-ым
measure-TRANS-PST1.1SG
no-deriv.v-tense.pers
Мераҥым
Мер-аҥ-ым
мер-аҥ-ым
community-TRANS-PST1.1SG
no-deriv.v-tense.pers
шеҥгел
шеҥгел
шеҥгел
back
ad/no
йолжо
йол-жо
йол-жЕ
foot-3SG
no-poss
пукша.
пукш-а
пукшо-а
feed-3SG
vb2-pers



1-1-8-183


Сакарын шӱмжылан йӧсын чучо.

Сакарын
Сакарын
Сакарын
Sakaryn
na
шӱмжылан
шӱм-жы-лан
шӱм-жЕ-лан
heart-3SG-DAT
no-poss-case
шӱмжылан
шӱм-жы-лан
шӱм-жЕ-лан
feeling-3SG-DAT
no-poss-case
шӱмжылан
шӱм-жы-лан
шӱм-жЕ-лан
bark-3SG-DAT
no-poss-case
шӱмжылан
шӱм-жы-ла-н
шӱм-жЕ-ла-н
heart-3SG-PL-GEN
no-poss-num-case
шӱмжылан
шӱм-жы-ла-н
шӱм-жЕ-ла-н
feeling-3SG-PL-GEN
no-poss-num-case
шӱмжылан
шӱм-жы-ла-н
шӱм-жЕ-ла-н
bark-3SG-PL-GEN
no-poss-num-case
йӧсын
йӧсын
йӧсын
difficultly
av
йӧсын
йӧсы-н
йӧсӧ-н
difficult-GEN
ad/no-case
чучо.
чуч-о
чуч-Е
seem-PST1.3SG
vb1-tense.pers



1-1-8-184


Кокымшо ганалан лӱймаштат вуеш логалтен огыл.

Кокымшо
Кокымшо
кокымшо
second
nm
ганалан
ганалан
ганалан
time
av
ганалан
гана-лан
гана-лан
times-DAT
no/po-case
ганалан
гана-ла-н
гана-ла-н
times-PL-GEN
no/po-num-case
лӱймаштат
***
***
***
***
вуеш
вуеш
вуеш
into.one's.head
av/po
вуеш
ву[й]-еш
вуй-еш
head-LAT
no-case
логалтен
логалт-ен-Ø
логалте-ен-Ø
hit-PST2-3SG
vb2-tense-pers
логалтен
логалт-ен
логалте-ен
hit-CVB
vb2-adv
огыл.
ог-Ø-ыл-Ø
ог-Ø-ул-Ø
NEG-3SG-be-CNG
vb-pers-vb-conn



1-1-8-185


Тидым шижме гай лийын, Левентей кугыза пелештыш:

Тидым
Тиды-м
тиде-м
this-ACC
pr-case
шижме
шижме
шижме
sense
ad
шижме
шиж-ме
шиж-мЕ
feel-PTCP.PASS
vb1-ad
гай
гай
гай
like
ad/av/pa/po
лийын,
лийын
лийын
as.a
po
лийын,
лий-ын-Ø
лий-н-Ø
be-PST2-3SG
vb1-tense-pers
лийын,
лий-ын
лий-н
be-CVB
vb1-adv
Левентей
Левентей
Левентей
Leventey
na
кугыза
кугыза
кугыза
old.man
no
пелештыш:
пелешты-ш-Ø
пелеште-ш-Ø
say-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-186


— Нимат огыл, эркын-эркын тунемат...

Нимат
Нимат
нимат
nothing
pr
огыл,
ог-Ø-ыл-Ø
ог-Ø-ул-Ø
NEG-3SG-be-CNG
vb-pers-vb-conn
эркын-эркын
эркын-эркын
эркын-эркын
gradually
av
тунемат...
тунем-ат
тунем-ат
learn-2SG
vb1-pers
тунемат...
тунем-Ø-ат
тунем-Ø-ат
learn-CNG-and
vb1-conn-enc
тунемат...
тунем-Ø-ат
тунем-Ø-ат
learn-CVB-and
vb1-adv-enc
тунемат...
тунем--ат
тунем-Е-ат
learn-PST1.3SG-and
vb1-tense.pers-enc
тунемат...
ту-н-ем-ат
ту-н-ем-ат
that-GEN-1SG-and
pr-case-poss-enc
тунемат...
ту-н-ем-ат
ту-н-ем-ат
gland-GEN-1SG-and
no-case-poss-enc
тунемат...
ту-н-ем-ат
ту-н-ем-ат
banner-GEN-1SG-and
no-case-poss-enc



1-1-8-187


Тылеч вара Левентей кугыза чодыраш кая гын, Сакар керек-кузе гынат пижын мия.

Тылеч
Тылеч
тылеч
from.this
av/pr
вара
вара
вара
then
av/pa
вара
вара
вара
pole
no
вара
вар-а
варе-а
mix-3SG
vb2-pers
Левентей
Левентей
Левентей
Leventey
na
кугыза
кугыза
кугыза
old.man
no
чодыраш
чодыра-ш
чодыра-ш
forest-ILL
no-case
чодыраш
чодыра-ш
чодыра-ш
coarse-ILL
ad-case
чодыраш
чодыра-ш
чодыра-еш
forest-LAT
no-case
чодыраш
чодыра-ш
чодыра-еш
coarse-LAT
ad-case
кая
ка[й]-[а]
кае-а
go-3SG
vb2-pers
гын,
гын
гын
if
co/pa
Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
керек-кузе
керек-кузе
керек-кузе
however
av/pr
гынат
гынат
гынат
even.though
co/pa
гынат
гына-т
гына-ат
only-and
pa-enc
гынат
гын-ат
гын-ат
if-and
co/pa-enc
пижын
пиж-ын
пиж-н
mitten-GEN
no-case
пижын
пиж-ын-Ø
пиж-н-Ø
stick-PST2-3SG
vb1-tense-pers
пижын
пиж-ын
пиж-н
stick-CVB
vb1-adv
мия.
ми[й]-[а]
мие-а
come-3SG
vb2-pers



1-1-8-188


Левентей кугыза шкежат Сакар деч посна коштмым чарныш.

Левентей
Левентей
Левентей
Leventey
na
кугыза
кугыза
кугыза
old.man
no
шкежат
шке-ж-ат
шке-жЕ-ат
REFL-3SG-and
pr-poss-enc
Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
деч
деч
деч
from
po
посна
посна
посна
isolated
ad/av
коштмым
коштмы-м
коштмо-м
movement-ACC
ad-case
коштмым
кошт-мы-м
кошт-мЕ-м
go-PTCP.PASS-ACC
vb1-ad-case
чарныш.
чарныш
чарныш
stop
no
чарныш.
чарны-ш-Ø
чарне-ш-Ø
stop-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-189


«Сакар пиалан, Сакар дене кает гын, яра от тол», — манеш.

«Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
пиалан,
пиалан
пиалан
happy
ad
пиалан,
пиал-ан
пиал-ан
happiness-with
no-deriv.ad
Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
дене
дене
дене
with
po
кает
ка[й]-ет
кай-ет
aftergrass-2SG
no-poss
кает
ка[й]-ет
кае-ет
go-2SG
vb2-pers
гын,
гын
гын
if
co/pa
яра
яра
яра
empty
ad/av/no
яра
яр-а
яре-а
catch.someone-3SG
vb2-pers
яра
яр-а
яре-а
take.up-3SG
vb2-pers
от
о-т
о-т
NEG-2SG
vb-pers
тол», —
тол-Ø
тол-Ø
come-IMP.2SG
vb1-mood.pers
тол», —
тол-Ø
тол-Ø
come-CNG
vb1-conn
тол», —
тол-Ø
тол-Ø
come-CVB
vb1-adv
манеш.
манеш
манеш
it.is.said
av
манеш.
ман-еш
ман-еш
say-3SG
vb1-pers



1-1-8-190


Пычал дене ик шыже коштмеке, Сакар кудалше мераҥланак вуйышко логалташ тӱҥале.

Пычал
Пычал
пычал
gun
no
дене
дене
дене
with
po
ик
ик
ик
one
ad/nm/pa/pr
шыже
шыже
шыже
autumn
no
шыже
шыже-Ø
шыже-Ø
drizzle-IMP.2SG
vb2-mood.pers
шыже
шыже-Ø
шыже-Ø
drizzle-CNG
vb2-conn
коштмеке,
кошт-меке
кошт-меке
go-CVB.PRI
vb1-adv
Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
кудалше
кудалше
кудалше
running
ad
кудалше
кудал-ше
кудал-шЕ
run-PTCP.ACT
vb1-ad
мераҥланак
мераҥ-лан-ак
мераҥ-лан-ак
hare-DAT-STR
no-case-enc
мераҥланак
мераҥ-ла-на-к
мераҥ-ла-на-ак
hare-COMP-1PL-STR
no-case-poss-enc
мераҥланак
мераҥ-ла-на-к
мераҥ-ла-на-ак
hare-PL-1PL-STR
no-num-poss-enc
мераҥланак
мераҥ-ла-н-ак
мераҥ-ла-н-ак
hare-PL-GEN-STR
no-num-case-enc
вуйышко
вуй-ышко
вуй-шкЕ
head-ILL
no-case
логалташ
логалт-аш
логалте-аш
hit-INF
vb2-inf
тӱҥале.
тӱҥал-'е
тӱҥал-Е
start-PST1.3SG
vb1-tense.pers



1-1-8-191


Тидыжым шке шотшо дене, Левентей кугызан туныктымыж деч посна, келыштарыш.

Тидыжым
Тиды-жы-м
тиде-жЕ-м
this-3SG-ACC
pr-poss-case
шке
шке
шке
REFL
pr
шотшо
шот-шо
шот-жЕ
use-3SG
no-poss
дене,
дене
дене
with
po
Левентей
Левентей
Левентей
Leventey
na
кугызан
кугыза-н
кугыза-ан
old.man-with
no-deriv.ad
кугызан
кугыза-н
кугыза-н
old.man-GEN
no-case
туныктымыж
туныктымы-ж
туныктымо-жЕ
educated-3SG
ad-poss
туныктымыж
туныкты-мы-ж
туныкто-мЕ-жЕ
teach-PTCP.PASS-3SG
vb2-ad-poss
деч
деч
деч
from
po
посна,
посна
посна
isolated
ad/av
келыштарыш.
келыштарыш
келыштарыш
preference
no
келыштарыш.
келыштары-ш-Ø
келыштаре-ш-Ø
coordinate-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-192


Телымже, луйым пуштмекышт, Левентей кугыза, кум теҥгеат пелеш шотлен, Сакарлан шке пычалжым пуыш.

Телымже,
Телым-же
телым-жЕ
in.winter-3SG
av-poss
Телымже,
Телы-м-же
теле-м-жЕ
winter-ACC-3SG
no-case-poss
луйым
луй-ым
луй-м
marten-ACC
no-case
пуштмекышт,
пушт-мекы-шт
пушт-меке-шт
kill-CVB.PRI-3PL
vb1-adv-poss
Левентей
Левентей
Левентей
Leventey
na
кугыза,
кугыза
кугыза
old.man
no
кум
кум
кум
godfather.of.one's.child
no
кум
кум
кум
three
nm
теҥгеат
теҥге-ат
теҥге-ат
ruble-and
no-enc
пелеш
пеле-ш
пеле-ш
in.half-ILL
ad/av/no-case
пелеш
пел-еш
пел-еш
half-LAT
no-case
пелеш
пел-еш
пеле-еш
half-LAT
ad/av/no-case
пелеш
пеле-ш
пеле-еш
in.half-LAT
ad/av/no-case
пелеш
пел-еш
пел-еш
burn-3SG
vb1-pers
шотлен,
шотл-ен-Ø
шотло-ен-Ø
count-PST2-3SG
vb2-tense-pers
шотлен,
шотл-ен
шотло-ен
count-CVB
vb2-adv
Сакарлан
Сакарлан
Сакарлан
Sakarlan
na
шке
шке
шке
REFL
pr
пычалжым
пычал-жы-м
пычал-жЕ-м
gun-3SG-ACC
no-poss-case
пуыш.
пу-ыш
пу-ш
wood-ILL
no-case
пуыш.
пуы-ш-Ø
пуо-ш-Ø
give-PST1-3SG
vb2-tense-pers
пуыш.
пуы-ш-Ø
пуо-ш-Ø
blow-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-193


Луй оксаж дене шканже кугурак пычалым нале.

Луй
Луй
луй
marten
no
оксаж
окса-ж
окса-жЕ
money-3SG
no-poss
дене
дене
дене
with
po
шканже
шк-ан-же
шке-лан-же
REFL-DAT-3SG
pr-case-poss
шканже
шкан-же
шкан-жЕ
for.oneself-3SG
pr-poss
кугурак
кугурак
кугурак
bigger
ad
кугурак
кугу-рак
кугу-рак
big-COMP
ad/no-deg
пычалым
пычал-ым
пычал-м
gun-ACC
no-case
нале.
нал'е
нал'е
soft.red.clay
no
нале.
нал-'е
нал-Е
take-PST1.3SG
vb1-tense.pers



1-1-8-194


Тылеч вара Сакар чын сонарзе лие. * * *

Тылеч
Тылеч
тылеч
from.this
av/pr
вара
вара
вара
then
av/pa
вара
вара
вара
pole
no
вара
вар-а
варе-а
mix-3SG
vb2-pers
Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
чын
чын
чын
truth
ad/av/no
сонарзе
сонарзе
сонарзе
hunter
no
лие. * * *
ли[й]-е
лий-Е
be-PST1.3SG
vb1-tense.pers



1-1-8-195


Луйым лӱен толмо эрлашыжым Сакар Лопнурыш Чужган Осып дек луй ден ур коваштыжым наҥгайыш.

Луйым
Луй-ым
луй-м
marten-ACC
no-case
лӱен
лӱ[й]-ен-Ø
лӱйӧ-ен-Ø
shoot-PST2-3SG
vb2-tense-pers
лӱен
лӱ[й]-ен
лӱйӧ-ен
shoot-CVB
vb2-adv
толмо
толмо
толмо
arrival
ad
толмо
тол-мо
тол-мЕ
come-PTCP.PASS
vb1-ad
эрлашыжым
эрлашыжым
эрлашыжым
on.the.next.day
av
Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
Лопнурыш
Лопнурыш
Лопнурыш
Lopnurysh
na
Чужган
Чужган
чужган
firmly
av
Чужган
Чужга-н
чужга-ан
coarse-with
ad-deriv.ad
Чужган
Чужга-н
чужга-н
coarse-GEN
ad-case
Осып
Осып
Осып
Osyp
na
дек
дек
дек
to
po
луй
луй
луй
marten
no
ден
ден
ден
and
co
ур
ур
ур
squirrel
no
ур
ур-Ø
ур-Ø
fall-IMP.2SG
vb1-mood.pers
ур
ур-Ø
ур-Ø
fall-CNG
vb1-conn
ур
ур-Ø
ур-Ø
fall-CVB
vb1-adv
коваштыжым
ковашты-жы-м
коваште-жЕ-м
skin-3SG-ACC
no-poss-case
наҥгайыш.
наҥгайы-ш-Ø
наҥгае-ш-Ø
take-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-196


Сакарын миймыж годым Чужган кугыза лачак кевытыштыже ыле.

Сакарын
Сакарын
Сакарын
Sakaryn
na
миймыж
***
***
***
***
годым
годым
годым
during
po
Чужган
Чужган
чужган
firmly
av
Чужган
Чужга-н
чужга-ан
coarse-with
ad-deriv.ad
Чужган
Чужга-н
чужга-н
coarse-GEN
ad-case
кугыза
кугыза
кугыза
old.man
no
лачак
лачак
лачак
[X]
av
лачак
лач-ак
лач-ак
just-STR
av/no/pa-enc
лачак
лач-ак
лач-ак
swim.bladder-STR
no-enc
лачак
лач-ак
лаче-ак
basket-STR
no-enc
лачак
лач-ак
лаче-ак
roller-STR
no-enc
кевытыштыже
кевыт-ышты-же
кевыт-штЕ-жЕ
shop-INE-3SG
no-case-poss
ыле.
ыл-'е
ул-Е
be-PST1.3SG
vb1-tense.pers



1-1-8-197


Сакар ончычын ур коваштыжым луктын пуыш.

Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
ончычын
ончычын
ончычын
from.in.front.of
av
ур
ур
ур
squirrel
no
ур
ур-Ø
ур-Ø
fall-IMP.2SG
vb1-mood.pers
ур
ур-Ø
ур-Ø
fall-CNG
vb1-conn
ур
ур-Ø
ур-Ø
fall-CVB
vb1-adv
коваштыжым
ковашты-жы-м
коваште-жЕ-м
skin-3SG-ACC
no-poss-case
луктын
лукт-ын-Ø
лукт-н-Ø
lead.out-PST2-3SG
vb1-tense-pers
луктын
лукт-ын
лукт-н
lead.out-CVB
vb1-adv
пуыш.
пу-ыш
пу-ш
wood-ILL
no-case
пуыш.
пуы-ш-Ø
пуо-ш-Ø
give-PST1-3SG
vb2-tense-pers
пуыш.
пуы-ш-Ø
пуо-ш-Ø
blow-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-198


Чужган кугыза ур коваштым савыркален ончышат, шыман гына йодо:

Чужган
Чужган
чужган
firmly
av
Чужган
Чужга-н
чужга-ан
coarse-with
ad-deriv.ad
Чужган
Чужга-н
чужга-н
coarse-GEN
ad-case
кугыза
кугыза
кугыза
old.man
no
ур
ур
ур
squirrel
no
ур
ур-Ø
ур-Ø
fall-IMP.2SG
vb1-mood.pers
ур
ур-Ø
ур-Ø
fall-CNG
vb1-conn
ур
ур-Ø
ур-Ø
fall-CVB
vb1-adv
коваштым
ковашты-м
коваште-м
skin-ACC
no-case
коваштым
кова-шт-ым
кова-шт-м
grandmother-3PL-ACC
no-poss-case
савыркален
савыркал-ен-Ø
савыркале-ен-Ø
turn-PST2-3SG
vb2-tense-pers
савыркален
савыркал-ен
савыркале-ен
turn-CVB
vb2-adv
ончышат,
ончыш-ат
ончышо-ат
viewer-and
no-enc
ончышат,
ончы-ш-Ø-ат
ончо-ш-Ø-ат
look-PST1-3SG-and
vb2-tense-pers-enc
ончышат,
ончы-ш-ат
ончо-шЕ-ат
look-PTCP.ACT-and
vb2-ad-enc
шыман
шыман
шыман
gently
av
шыман
шыма-н
шыма-ан
gentle-with
ad-deriv.ad
шыман
шым-ан
шым-ан
seven-with
nm-deriv.ad
шыман
шыма-н
шыма-н
gentle-GEN
ad-case
гына
гына
гына
only
pa
йодо:
йод-о
йод-Е
ask-PST1.3SG
vb1-tense.pers



1-1-8-199


— Икте веле мо?

Икте
Икте
икте
one
nm/pr
веле
веле
веле
only
pa
веле
веле-Ø
веле-Ø
spill-IMP.2SG
vb2-mood.pers
веле
вел-'е
вел-Е
spill-PST1.3SG
vb1-tense.pers
веле
веле-Ø
веле-Ø
spill-CNG
vb2-conn
мо?
мо
мо
what
ad/av/pa/pr



1-1-8-200


— Таче икте веле.

Таче
Таче
таче
today
ad/av
икте
икте
икте
one
nm/pr
веле.
веле
веле
only
pa
веле.
веле-Ø
веле-Ø
spill-IMP.2SG
vb2-mood.pers
веле.
вел-'е
вел-Е
spill-PST1.3SG
vb1-tense.pers
веле.
веле-Ø
веле-Ø
spill-CNG
vb2-conn



1-1-8-201


Сакар йырже ончале, шеҥгелныже кок палыдыме еҥ шога.

Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
йырже
йыр-же
йыр-жЕ
around-3SG
ad/av/no/po-poss
ончале,
ончал-'е
ончал-Е
look-PST1.3SG
vb1-tense.pers
шеҥгелныже
шеҥгелны-же
шеҥгелне-жЕ
behind-3SG
av/po-poss
кок
кок
кок
cook
no
кок
кок
кок
two
nm
палыдыме
палыдыме
палыдыме
unknown
ad/no
палыдыме
палы-дыме
пале-дымЕ
know-PTCP.NEG
vb2-ad
палыдыме
палы-дыме
пале-дымЕ
marking-without
ad/no-deriv.ad
еҥ
еҥ
еҥ
person
ad/no
шога.
шога
шога
plough
no
шога.
шог-а
шого-а
stand-3SG
vb2-pers



1-1-8-202


— Ончыкто, тыште лӱдшаш уке, — Чужган кугыза Сакарым ӱшандарыш.

Ончыкто,
Ончыкто-Ø
ончыкто-Ø
show-IMP.2SG
vb2-mood.pers
Ончыкто,
Ончыкто-Ø
ончыкто-Ø
show-CNG
vb2-conn
Ончыкто,
Ончы-кто-Ø
ончо-ктЕ-Ø
look-CAUS-IMP.2SG
vb2-deriv.v-mood.pers
Ончыкто,
Ончы-кто-Ø
ончо-ктЕ-Ø
look-CAUS-CNG
vb2-deriv.v-conn
тыште
тыште
тыште
here
av/pr
тыште
тыш-те
тыш-штЕ
here-INE
av/pr-case
лӱдшаш
лӱд-шаш
лӱд-шаш
be.afraid.of-PTCP.FUT
vb1-ad
уке, —
уке
уке
no
ad/no/pa
Чужган
Чужган
чужган
firmly
av
Чужган
Чужга-н
чужга-ан
coarse-with
ad-deriv.ad
Чужган
Чужга-н
чужга-н
coarse-GEN
ad-case
кугыза
кугыза
кугыза
old.man
no
Сакарым
Сакарым
Сакарым
Sakarym
na
ӱшандарыш.
ӱшандары-ш-Ø
ӱшандаре-ш-Ø
assure-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-203


Сакар луй коваштыжым луктын пуыш.

Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
луй
луй
луй
marten
no
коваштыжым
ковашты-жы-м
коваште-жЕ-м
skin-3SG-ACC
no-poss-case
луктын
лукт-ын-Ø
лукт-н-Ø
lead.out-PST2-3SG
vb1-tense-pers
луктын
лукт-ын
лукт-н
lead.out-CVB
vb1-adv
пуыш.
пу-ыш
пу-ш
wood-ILL
no-case
пуыш.
пуы-ш-Ø
пуо-ш-Ø
give-PST1-3SG
vb2-tense-pers
пуыш.
пуы-ш-Ø
пуо-ш-Ø
blow-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-204


Чужган кугыза луй коваштымат, савыркален-савыркален, пеш чот ончыш, вара ур коваштымат, луй коваштымат поген пыштыш.

Чужган
Чужган
чужган
firmly
av
Чужган
Чужга-н
чужга-ан
coarse-with
ad-deriv.ad
Чужган
Чужга-н
чужга-н
coarse-GEN
ad-case
кугыза
кугыза
кугыза
old.man
no
луй
луй
луй
marten
no
коваштымат,
ковашты-м-ат
коваште-м-ат
skin-ACC-and
no-case-enc
коваштымат,
кова-шт-ым-ат
кова-шт-м-ат
grandmother-3PL-ACC-and
no-poss-case-enc
савыркален-савыркален,
савыркал-ен-Ø-савыркал-ен-Ø
савыркале-ен-Øсавыркале-ен-Ø
turn-PST2-3SGturn-PST2-3SG
vb2-tense-persvb2-tense-pers
савыркален-савыркален,
савыркал-ен-Ø-савыркал-ен
савыркале-ен-Øсавыркале-ен
turn-PST2-3SGturn-CVB
vb2-tense-persvb2-adv
савыркален-савыркален,
савыркал-ен-савыркал-ен-Ø
савыркале-енсавыркале-ен-Ø
turn-CVBturn-PST2-3SG
vb2-advvb2-tense-pers
савыркален-савыркален,
савыркал-ен-савыркал-ен
савыркале-енсавыркале-ен
turn-CVBturn-CVB
vb2-advvb2-adv
пеш
пеш
пеш
very
av
чот
чот
чот
very
av
чот
чот
чот
number
no
ончыш,
ончы-ш-Ø
ончо-ш-Ø
look-PST1-3SG
vb2-tense-pers
вара
вара
вара
then
av/pa
вара
вара
вара
pole
no
вара
вар-а
варе-а
mix-3SG
vb2-pers
ур
ур
ур
squirrel
no
ур
ур-Ø
ур-Ø
fall-IMP.2SG
vb1-mood.pers
ур
ур-Ø
ур-Ø
fall-CNG
vb1-conn
ур
ур-Ø
ур-Ø
fall-CVB
vb1-adv
коваштымат,
ковашты-м-ат
коваште-м-ат
skin-ACC-and
no-case-enc
коваштымат,
кова-шт-ым-ат
кова-шт-м-ат
grandmother-3PL-ACC-and
no-poss-case-enc
луй
луй
луй
marten
no
коваштымат
ковашты-м-ат
коваште-м-ат
skin-ACC-and
no-case-enc
коваштымат
кова-шт-ым-ат
кова-шт-м-ат
grandmother-3PL-ACC-and
no-poss-case-enc
поген
пог-ен-Ø
пого-ен-Ø
gather-PST2-3SG
vb2-tense-pers
поген
пог-ен
пого-ен
gather-CVB
vb2-adv
пыштыш.
пышты-ш-Ø
пыште-ш-Ø
put-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-205


Сакар деч йодо:

Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
деч
деч
деч
from
po
йодо:
йод-о
йод-Е
ask-PST1.3SG
vb1-tense.pers



1-1-8-206


— Тыланет мо сату кӱлеш?

Тыланет
ты-лан-ет
тый-лан-ет
2SG-DAT-2SG
pr-case-poss
Тыланет
Тылан-ет
тылан-ет
wish-2SG
no-poss
Тыланет
Тылан-ет
тылане-ет
wish-2SG
vb2-pers
Тыланет
Тыл-ан-ет
тыл-ан-ет
rear-with-2SG
no-deriv.ad-poss
мо
мо
мо
what
ad/av/pa/pr
сату
сату
сату
goods
no
кӱлеш?
кӱлеш
кӱлеш
need
ad/no
кӱлеш?
кӱл-еш
кӱл-еш
be.necessary-3SG
vb1-pers



1-1-8-207


— Осып кугызай, тошто пуышашем шотлет гын, йӧра ыле, — пелештыш Сакар.

Осып
Осып
Осып
Osyp
na
кугызай,
кугызай
кугызай
old.man
no
тошто
тошто
тошто
old
ad/no
тошто
тош-то
тош-штЕ
butt-INE
no-case
тошто
тошт-о
тошт-Е
dare-PST1.3SG
vb1-tense.pers
пуышашем
пуышаш-ем
пуышаш-ем
having.to.give-1SG
no-poss
пуышашем
пуы-шаш-ем
пуо-шаш-ем
give-PTCP.FUT-1SG
vb2-ad-poss
пуышашем
пуы-шаш-ем
пуо-шаш-ем
blow-PTCP.FUT-1SG
vb2-ad-poss
пуышашем
пуышаш-ем-Ø
пуышаш-ем-Ø
having.to.give-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
пуышашем
пуышаш-ем-Ø
пуышаш-ем-Ø
having.to.give-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
пуышашем
пуышаш-ем-Ø
пуышаш-ем-Ø
having.to.give-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
пуышашем
пуы-шаш-ем-Ø
пуо-шаш-ем-Ø
give-PTCP.FUT-TRANS-IMP.2SG
vb2-ad-deriv.v-mood.pers
пуышашем
пуы-шаш-ем-Ø
пуо-шаш-ем-Ø
blow-PTCP.FUT-TRANS-IMP.2SG
vb2-ad-deriv.v-mood.pers
пуышашем
пуы-шаш-ем-Ø
пуо-шаш-ем-Ø
give-PTCP.FUT-TRANS-CNG
vb2-ad-deriv.v-conn
пуышашем
пуы-шаш-ем-Ø
пуо-шаш-ем-Ø
blow-PTCP.FUT-TRANS-CNG
vb2-ad-deriv.v-conn
пуышашем
пуы-шаш-ем-Ø
пуо-шаш-ем-Ø
give-PTCP.FUT-TRANS-CVB
vb2-ad-deriv.v-adv
пуышашем
пуы-шаш-ем-Ø
пуо-шаш-ем-Ø
blow-PTCP.FUT-TRANS-CVB
vb2-ad-deriv.v-adv
шотлет
шотл-ет
шотло-ет
count-2SG
vb2-pers
гын,
гын
гын
if
co/pa
йӧра
йӧра
йӧра
good
pa
йӧра
йӧр-а
йӧрӧ-а
roll-3SG
vb2-pers
йӧра
йӧр-а
йӧрӧ-а
mix-3SG
vb2-pers
йӧра
йӧр-а
йӧрӧ-а
go.out-3SG
vb2-pers
йӧра
йӧр-а
йӧрӧ-а
be.satisfying-3SG
vb2-pers
ыле, —
ыл-'е
ул-Е
be-PST1.3SG
vb1-tense.pers
пелештыш
пелешты-ш-Ø
пелеште-ш-Ø
say-PST1-3SG
vb2-tense-pers
Сакар.
Сакар
Сакар
Sakar
na



1-1-8-208


— Мом тудым ойлаш, пуышашет шуко огыл.

Мом
Мом
мом
what
pr
Мом
Мо-м
мо-м
what-ACC
ad/av/pa/pr-case
тудым
тудым
тудым
him/her
pr
тудым
тудо-м
тудо-м
3SG-ACC
pr-case
ойлаш,
ойл-аш
ойло-аш
talk-INF
vb2-inf
ойлаш,
ой-ла-ш
ой-ла-ш
opinion-PL-ILL
no-num-case
ойлаш,
ой-ла-ш
ой-ла-еш
opinion-PL-LAT
no-num-case
пуышашет
пуышаш-ет
пуышаш-ет
having.to.give-2SG
no-poss
пуышашет
пуы-шаш-ет
пуо-шаш-ет
give-PTCP.FUT-2SG
vb2-ad-poss
пуышашет
пуы-шаш-ет
пуо-шаш-ет
blow-PTCP.FUT-2SG
vb2-ad-poss
шуко
шуко
шуко
a.lot
ad/av/no
огыл.
ог-Ø-ыл-Ø
ог-Ø-ул-Ø
NEG-3SG-be-CNG
vb-pers-vb-conn



1-1-8-209


Вес гана шотлена.

Вес
Вес
вес
different
ad/pr
гана
гана
гана
times
no/po
шотлена.
шотл-ена
шотло-ена
count-1PL
vb2-pers



1-1-8-210


Кызыт мо кӱлешетым нал.

Кызыт
Кызыт
кызыт
now
av
мо
мо
мо
what
ad/av/pa/pr
кӱлешетым
кӱлеш-ет-ым
кӱлеш-ет-м
need-2SG-ACC
ad/no-poss-case
нал.
нал-Ø
нал-Ø
take-IMP.2SG
vb1-mood.pers
нал.
нал-Ø
нал-Ø
take-CNG
vb1-conn
нал.
нал-Ø
нал-Ø
take-CVB
vb1-adv



1-1-8-211


Сакар Чужган кугыза дене ӱчашаш ыш тӱҥал.

Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
Чужган
Чужган
чужган
firmly
av
Чужган
Чужга-н
чужга-ан
coarse-with
ad-deriv.ad
Чужган
Чужга-н
чужга-н
coarse-GEN
ad-case
кугыза
кугыза
кугыза
old.man
no
дене
дене
дене
with
po
ӱчашаш
ӱчаш-аш
ӱчаше-аш
compete-INF
vb2-inf
ыш
ы-ш-Ø
ы-ш-Ø
NEG-PST-3SG
vb-tense-pers
тӱҥал.
тӱҥал-Ø
тӱҥал-Ø
start-IMP.2SG
vb1-mood.pers
тӱҥал.
тӱҥал-Ø
тӱҥал-Ø
start-CNG
vb1-conn
тӱҥал.
тӱҥал-Ø
тӱҥал-Ø
start-CVB
vb1-adv



1-1-8-212


Кузе ӱчашет?

Кузе
Кузе
кузе
how
av/co/no/pa
ӱчашет?
ӱчаш-ет
ӱчаш-ет
fight-2SG
ad/no-poss
ӱчашет?
ӱчаш-ет
ӱчаше-ет
compete-2SG
vb2-pers



1-1-8-213


Чужган кугыза пеш шыман мутлана.

Чужган
Чужган
чужган
firmly
av
Чужган
Чужга-н
чужга-ан
coarse-with
ad-deriv.ad
Чужган
Чужга-н
чужга-н
coarse-GEN
ad-case
кугыза
кугыза
кугыза
old.man
no
пеш
пеш
пеш
very
av
шыман
шыман
шыман
gently
av
шыман
шыма-н
шыма-ан
gentle-with
ad-deriv.ad
шыман
шым-ан
шым-ан
seven-with
nm-deriv.ad
шыман
шыма-н
шыма-н
gentle-GEN
ad-case
мутлана.
мутлан-а
мутлане-а
talk-3SG
vb2-pers
мутлана.
мут-ла-на
мут-ла-на
word-COMP-1PL
no-case-poss
мутлана.
мут-ла-на
мут-ла-на
word-PL-1PL
no-num-poss



1-1-8-214


Сакар чайым-сакырым, кремга ядрам, пел кремга пычалтарым, витле пистоным кевыт гыч нумал лекте.

Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
чайым-сакырым,
чай-ым-сакыр-ым
чай-мсакыр-м
tea-ACCsugar-ACC
no-casead/no-case
кремга
кремга
кремга
pound
no
ядрам,
ядра-м
ядра-м
small.shot-ACC
no-case
ядрам,
ядра-м
ядра-ем
small.shot-1SG
no-poss
ядрам,
ядра-м-Ø
ядра-ем-Ø
small.shot-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
ядрам,
ядра-м-Ø
ядра-ем-Ø
small.shot-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
ядрам,
ядра-м-Ø
ядра-ем-Ø
small.shot-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
пел
пел
пел
half
no
пел
пел-Ø
пел-Ø
burn-IMP.2SG
vb1-mood.pers
пел
пел-Ø
пел-Ø
burn-CNG
vb1-conn
пел
пел-Ø
пел-Ø
burn-CVB
vb1-adv
кремга
кремга
кремга
pound
no
пычалтарым,
***
***
***
***
витле
витле
витле
fifty
nm
витле
витле-Ø
витле-Ø
complain-IMP.2SG
vb2-mood.pers
витле
витле-Ø
витле-Ø
complain-CNG
vb2-conn
пистоным
пистон-ым
пистон-м
percussion.cap-ACC
no-case
кевыт
кевыт
кевыт
shop
no
гыч
гыч
гыч
from
po
нумал
нумал-Ø
нумал-Ø
carry-IMP.2SG
vb1-mood.pers
нумал
нумал-Ø
нумал-Ø
carry-CNG
vb1-conn
нумал
нумал-Ø
нумал-Ø
carry-CVB
vb1-adv
лекте.
лект-е
лект-Е
go-PST1.3SG
vb1-tense.pers



1-1-8-215


Аважлан кремга клендырымат Чужган кугыза шкак темлен пуэн колтыш. * * *

Аважлан
Ава-ж-лан
ава-жЕ-лан
mother-3SG-DAT
no-poss-case
Аважлан
Ава-ж-ла-н
ава-жЕ-ла-н
mother-3SG-PL-GEN
no-poss-num-case
кремга
кремга
кремга
pound
no
клендырымат
клендыр-ым-ат
клендыр-м-ат
pretzel-ACC-and
no-case-enc
Чужган
Чужган
чужган
firmly
av
Чужган
Чужга-н
чужга-ан
coarse-with
ad-deriv.ad
Чужган
Чужга-н
чужга-н
coarse-GEN
ad-case
кугыза
кугыза
кугыза
old.man
no
шкак
***
***
***
***
темлен
темл-ен-Ø
темле-ен-Ø
offer-PST2-3SG
vb2-tense-pers
темлен
темл-ен
темле-ен
offer-CVB
vb2-adv
пуэн
пу}-эн-Ø
пуо-ен-Ø
give-PST2-3SG
vb2-tense-pers
пуэн
пу}-эн-Ø
пуо-ен-Ø
blow-PST2-3SG
vb2-tense-pers
пуэн
пу}-эн
пуо-ен
give-CVB
vb2-adv
пуэн
пу}-эн
пуо-ен
blow-CVB
vb2-adv
колтыш. * * *
колтыш
колтыш
conductivity
no
колтыш. * * *
колты-ш-Ø
колто-ш-Ø
send-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-216


Филипп Афанасьевич, делянкыш миймекыже, пурыс пырнялан руымым, посна вискален, шотлен возыш.

Филипп
Филипп
Филипп
Filipp
na
Афанасьевич,
Афанасьевич
Афанасьевич
Afanas'yevich
na
делянкыш
делянкы-ш
делянке-ш
plot-ILL
no-case
миймекыже,
***
***
***
***
пурыс
пурыс
пурыс
pepper
no
пурыс
пур-Ø-ыс
пур-Ø-с
chew-CNG-STR
vb1-conn-enc
пурыс
пур-Ø-ыс
пур-Ø-с
chew-CVB-STR
vb1-adv-enc
пурыс
пуры-Ø-с
пуро-Ø-с
go.in-CNG-STR
vb2-conn-enc
пырнялан
пырня-лан
пырня-лан
log-DAT
no-case
пырнялан
пырня-ла-н
пырня-ла-н
log-PL-GEN
no-num-case
руымым,
руымы-м
руымо-м
chopped-ACC
ad-case
руымым,
руы-мы-м
руо-мЕ-м
chop-PTCP.PASS-ACC
vb2-ad-case
посна
посна
посна
isolated
ad/av
вискален,
вискал-ен-Ø
вискале-ен-Ø
measure-PST2-3SG
vb2-tense-pers
вискален,
вискал-ен
вискале-ен
measure-CVB
vb2-adv
шотлен
шотл-ен-Ø
шотло-ен-Ø
count-PST2-3SG
vb2-tense-pers
шотлен
шотл-ен
шотло-ен
count-CVB
vb2-adv
возыш.
возыш
возыш
writing.system
no
возыш.
воз-ыш
воз-ш
cart-ILL
no-case
возыш.
возы-ш-Ø
возо-ш-Ø
write-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-217


Пулыкшым адак посна шотлыш.

Пулыкшым
Пулык-шы-м
пулык-жЕ-м
for.firewood-3SG-ACC
ad/no-poss-case
Пулыкшым
Пу-лык-шы-м
пу-лык-жЕ-м
wood-for-3SG-ACC
no-deriv.ad-poss-case
адак
адак
адак
again
av
посна
посна
посна
isolated
ad/av
шотлыш.
шотлы-ш-Ø
шотло-ш-Ø
count-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-218


Марий-влак тудым ончылгоч подылтенытат, Филипп Афанасьевич тиде ганаже пеш шукыжак ыш кычалтыл.

Марий-влак
Марий-влак
марий-влак
Mari-PL
no-num
тудым
тудым
тудым
him/her
pr
тудым
тудо-м
тудо-м
3SG-ACC
pr-case
ончылгоч
ончылгоч
ончылгоч
beforehand
av
подылтенытат,
подылт-ен-ыт-ат
подылто-ен-ыт-ат
give.to.drink-PST2-3PL-and
vb2-tense-pers-enc
Филипп
Филипп
Филипп
Filipp
na
Афанасьевич
Афанасьевич
Афанасьевич
Afanas'yevich
na
тиде
тиде
тиде
this
pr
тиде
тиде-Ø
тиде-Ø
drop.into.boiling.water-IMP.2SG
vb2-mood.pers
тиде
тиде-Ø
тиде-Ø
drop.into.boiling.water-CNG
vb2-conn
ганаже
гана-же
гана-жЕ
times-3SG
no/po-poss
пеш
пеш
пеш
very
av
шукыжак
шукыж-ак
шукыжо-ак
many.people-STR
no-enc
шукыжак
шукы-ж-ак
шуко-жЕ-ак
a.lot-3SG-STR
ad/av/no-poss-enc
ыш
ы-ш-Ø
ы-ш-Ø
NEG-PST-3SG
vb-tense-pers
кычалтыл.
кычалтыл-Ø
кычалтыл-Ø
find.fault-IMP.2SG
vb1-mood.pers
кычалтыл.
кычалтыл-Ø
кычалтыл-Ø
find.fault-CNG
vb1-conn
кычалтыл.
кычалтыл-Ø
кычалтыл-Ø
find.fault-CVB
vb1-adv



1-1-8-219


Вот айык вуя толеш гын, тӱрлӧ кӱлдымашыжланат пижедылеш: то пырня парня вочмо наре кӱчык лиеш, то кужу лиеш, то пужарымаште выле кодын, то угыч эрыктымаште йытыран ыштыме огыл...

Вот
Вот
вот
there
co/pa
Вот
Вот
вот
web
no
айык
айык
айык
sober
ad
вуя
вуя
вуя
with.a.head
av
толеш
тол[ь]-еш
толь-еш
tarred.roofing.paper-LAT
no-case
толеш
тол-еш
тол-еш
come-3SG
vb1-pers
гын,
гын
гын
if
co/pa
тӱрлӧ
тӱрлӧ
тӱрлӧ
different
ad/no/po
тӱрлӧ
тӱрлӧ-Ø
тӱрлӧ-Ø
embroider-IMP.2SG
vb2-mood.pers
тӱрлӧ
тӱрлӧ-Ø
тӱрлӧ-Ø
embroider-CNG
vb2-conn
кӱлдымашыжланат
кӱлдымаш-ыж-лан-ат
кӱлдымаш-жЕ-лан-ат
nonsense-3SG-DAT-and
ad/no-poss-case-enc
кӱлдымашыжланат
кӱлдымаш-ыж-ла-н-ат
кӱлдымаш-жЕ-ла-н-ат
nonsense-3SG-PL-GEN-and
ad/no-poss-num-case-enc
кӱлдымашыжланат
кӱл-дымаш-ыж-лан-ат
кӱл-дымаш-жЕ-лан-ат
be.necessary-NMLZ.NEG-3SG-DAT-and
vb1-deriv.n-poss-case-enc
кӱлдымашыжланат
кӱл-дымаш-ыж-ла-н-ат
кӱл-дымаш-жЕ-ла-н-ат
be.necessary-NMLZ.NEG-3SG-PL-GEN-and
vb1-deriv.n-poss-num-case-enc
пижедылеш:
пижедыл-еш
пижедыл-еш
catch-3SG
vb1-pers
то
то
то
then
co
пырня
пырня
пырня
log
no
парня
парня
парня
finger
no
вочмо
вочмо
вочмо
about
po
вочмо
воч-мо
воз-мЕ
lie.down-PTCP.PASS
vb1-ad
наре
наре
наре
about
po
кӱчык
кӱчык
кӱчык
short
ad/no
лиеш,
лиеш
лиеш
soon
pa
лиеш,
ли[й]-еш
лий-еш
be-3SG
vb1-pers
то
то
то
then
co
кужу
кужу
кужу
long
ad
лиеш,
лиеш
лиеш
soon
pa
лиеш,
ли[й]-еш
лий-еш
be-3SG
vb1-pers
то
то
то
then
co
пужарымаште
пужарымаш-те
пужарымаш-штЕ
planing-INE
no-case
пужарымаште
пужары-маш-те
пужаре-маш-штЕ
plane-NMLZ-INE
vb2-deriv.n-case
выле
выл'е
выл'е
cambium
no
кодын,
кодын
кодын
with.delay
av
кодын,
код-ын
код-н
code-GEN
no-case
кодын,
код-ын-Ø
код-н-Ø
stay-PST2-3SG
vb1-tense-pers
кодын,
код-ын
код-н
stay-CVB
vb1-adv
то
то
то
then
co
угыч
угыч
угыч
again
av
эрыктымаште
эрыктымаш-те
эрыктымаш-штЕ
cleaning-INE
no-case
эрыктымаште
эрыкты-маш-те
эрыкте-маш-штЕ
clean-NMLZ-INE
vb2-deriv.n-case
йытыран
йытыран
йытыран
beautifully
av
йытыран
йытыран
йытыран
barreled
ad
йытыран
йытыра-н
йытыра-ан
beautiful-with
ad-deriv.ad
йытыран
йытыр-ан
йытыр-ан
trunk-with
no-deriv.ad
йытыран
йытыра-н
йытыра-н
beautiful-GEN
ad-case
ыштыме
ыштыме
ыштыме
done
ad
ыштыме
ышты-ме
ыште-мЕ
do-PTCP.PASS
vb2-ad
огыл...
ог-Ø-ыл-Ø
ог-Ø-ул-Ø
NEG-3SG-be-CNG
vb-pers-vb-conn



1-1-8-220


Пу гын, теве шуэн оптымо, я утыжым тыгыдын шелыштме...

Пу
Пу
пу
wood
no
Пу
Пу-Ø
пуо-Ø
give-IMP.2SG
vb2-mood.pers
Пу
Пу-Ø
пуо-Ø
blow-IMP.2SG
vb2-mood.pers
Пу
Пу-Ø
пуо-Ø
give-CNG
vb2-conn
Пу
Пу-Ø
пуо-Ø
blow-CNG
vb2-conn
гын,
гын
гын
if
co/pa
теве
теве
теве
here
av/co/pa
теве
теве
теве
[X]
pa
шуэн
шуэн
шуэн
sparsely
av
шуэн
шуэ-н
шуэ-н
thin-GEN
ad-case
шуэн
шуэ-н
шуэ-н
anthill-GEN
no-case
шуэн
шу}-эн-Ø
шуо-ен-Ø
throw-PST2-3SG
vb2-tense-pers
шуэн
шу}-эн
шуо-ен
throw-CVB
vb2-adv
оптымо,
опты-мо
опто-мЕ
put-PTCP.PASS
vb2-ad
оптымо,
опты-мо
опто-мЕ
bark-PTCP.PASS
vb2-ad
я
я
я
or
co
я
я
я
well
in
утыжым
утыжым
утыжым
too
av
утыжым
уты-жы-м
уто-жЕ-м
extra-3SG-ACC
ad/no-poss-case
тыгыдын
тыгыдын
тыгыдын
finely
av
тыгыдын
тыгыды-н
тыгыде-н
fine-GEN
ad/no-case
шелыштме...
шелышт-ме
шелышт-мЕ
break-PTCP.PASS
vb1-ad



1-1-8-221


Мом-гынат экшыкым муэда.

Мом-гынат
Мом-гынат
мом-гынат
something
pr
экшыкым
экшык-ым
экшык-м
shortcoming-ACC
no-case
муэда.
муэд-а
муэде-а
find-3SG
vb2-pers



1-1-8-222


Важыклан кумырым я шымырым кудалта, а вет кресаньыклан кумыржат шерге.

Важыклан
Важык-лан
важык-лан
crooked-DAT
ad/av/no-case
Важыклан
Важык-ла-н
важык-ла-н
crooked-PL-GEN
ad/av/no-num-case
кумырым
кумыр-ым
кумыр-м
kopeck-ACC
no-case
я
я
я
or
co
я
я
я
well
in
шымырым
шымыр-ым
шымыр-м
two.kopecks-ACC
no-case
кудалта,
кудалт-а
кудалте-а
throw-3SG
vb2-pers
а
а
а
and
co
а
а
а
so
pa
а
а
а
oh
in
вет
вет
вет
so
co/pa
кресаньыклан
кресаньык-лан
кресаньык-лан
peasant-DAT
no-case
кресаньыклан
кресаньык-ла-н
кресаньык-ла-н
peasant-PL-GEN
no-num-case
кумыржат
кумыр-ж-ат
кумыр-жЕ-ат
kopeck-3SG-and
no-poss-enc
шерге.
шерге
шерге
expensive
ad
шерге.
шерге
шерге
comb
no
шерге.
шер-ге
шер-ге
bead-COM
no-case
шерге.
шер-ге
шер-ге
pulse-COM
no-case
шерге.
шер-ге
шер-ге
need-COM
no-case
шерге.
шерге-Ø
шерге-Ø
look.over-IMP.2SG
vb2-mood.pers
шерге.
шерге-Ø
шерге-Ø
look.over-CNG
vb2-conn



1-1-8-223


Важыклан кумыр дене кучен кодымаштак янда завод озалан шӱдӧ теҥге дене парыш лиеш...

Важыклан
Важык-лан
важык-лан
crooked-DAT
ad/av/no-case
Важыклан
Важык-ла-н
важык-ла-н
crooked-PL-GEN
ad/av/no-num-case
кумыр
кумыр
кумыр
kopeck
no
дене
дене
дене
with
po
кучен
куч-ен-Ø
кучо-ен-Ø
hold-PST2-3SG
vb2-tense-pers
кучен
куч-ен
кучо-ен
hold-CVB
vb2-adv
кодымаштак
кодымаш-т-ак
кодымаш-штЕ-ак
leaving-INE-STR
no-case-enc
кодымаштак
коды-маш-т-ак
кодо-маш-штЕ-ак
leave-NMLZ-INE-STR
vb2-deriv.n-case-enc
янда
янда
янда
glass
no
завод
завод
завод
factory
no
озалан
оза-лан
оза-лан
owner-DAT
no-case
озалан
оза-ла-н
оза-ла-н
owner-PL-GEN
no-num-case
шӱдӧ
шӱдӧ
шӱдӧ
hundred
nm
шӱдӧ
шӱдӧ-Ø
шӱдӧ-Ø
order-IMP.2SG
vb2-mood.pers
шӱдӧ
шӱд-ӧ
шӱд-Е
clear-PST1.3SG
vb1-tense.pers
шӱдӧ
шӱдӧ-Ø
шӱдӧ-Ø
order-CNG
vb2-conn
теҥге
теҥге
теҥге
ruble
no
дене
дене
дене
with
po
парыш
парыш
парыш
revenue
no
парыш
пар-ыш
пар-ш
fallow-ILL
no-case
парыш
пар-ыш
пар-ш
steam-ILL
no-case
парыш
пар-ыш
пар-ш
pair-ILL
no-case
парыш
пар-ыш
пар-ш
gust-ILL
no-case
лиеш...
лиеш
лиеш
soon
pa
лиеш...
ли[й]-еш
лий-еш
be-3SG
vb1-pers



1-1-8-224


Изиш подылтет гын, але иктаж ӱй ден мӱй гайым намиен пуэт гын, Филипп Афанасьевич йӧршеш вес еҥ лиеш: ойла, воштылеш, тыгыде-тагыде зияным пырчат ок уж.

Изиш
Изиш
изиш
a.bit
av
Изиш
Изи-ш
изи-ш
small-ILL
ad/no-case
подылтет
подылт-ет
подылто-ет
give.to.drink-2SG
vb2-pers
гын,
гын
гын
if
co/pa
але
ал'е
ал'е
or
av/co/pa
але
але-Ø
але-Ø
soften.bast-IMP.2SG
vb2-mood.pers
але
але-Ø
але-Ø
soften.bast-CNG
vb2-conn
иктаж
иктаж
иктаж
somebody
av/pr
ӱй
ӱй
ӱй
butter
ad/no
ден
ден
ден
and
co
мӱй
мӱй
мӱй
honey
no
гайым
гай-ым
гай-м
like-ACC
ad/av/pa/po-case
намиен
нами[й]-ен-Ø
намие-ен-Ø
bring-PST2-3SG
vb2-tense-pers
намиен
нами[й]-ен
намие-ен
bring-CVB
vb2-adv
пуэт
пу-эт
пу-ет
wood-2SG
no-poss
пуэт
пу}-эт
пуо-ет
give-2SG
vb2-pers
пуэт
пу}-эт
пуо-ет
blow-2SG
vb2-pers
гын,
гын
гын
if
co/pa
Филипп
Филипп
Филипп
Filipp
na
Афанасьевич
Афанасьевич
Афанасьевич
Afanas'yevich
na
йӧршеш
йӧршеш
йӧршеш
totally
av
йӧршеш
йӧрш-еш
йӧршӧ-еш
fitting-LAT
ad-case
вес
вес
вес
different
ad/pr
еҥ
еҥ
еҥ
person
ad/no
лиеш:
лиеш
лиеш
soon
pa
лиеш:
ли[й]-еш
лий-еш
be-3SG
vb1-pers
ойла,
ой-ла
ой-ла
opinion-COMP
no-case
ойла,
ой-ла
ой-ла
opinion-PL
no-num
ойла,
ой-ла
ой-ла
opinion-STR
no-enc
ойла,
ой-ла
ой-ла
oh-STR
in-enc
ойла,
ойл-а
ойло-а
talk-3SG
vb2-pers
ойла,
ой-Ø-ла
ойо-Ø-ла
fast-CNG-STR
vb2-conn-enc
ойла,
ой-Ø-ла
ойо-Ø-ла
fear-CNG-STR
vb2-conn-enc
воштылеш,
воштыл-еш
воштыл-еш
laugh-3SG
vb1-pers
тыгыде-тагыде
тыгыде-тагыде
тыгыде-тагыде
small
ad/no
зияным
зиян-ым
зиян-м
flaw-ACC
no-case
пырчат
пырчат
пырчат
not.at.all
av
пырчат
пырч-ат
пырче-ат
grain-and
no-enc
ок
ок-Ø
ок-Ø
NEG-3SG
vb-pers
уж.
уж
уж
already
av/pa
уж.
у-ж
у-жЕ
new-3SG
ad/no-poss
уж.
у-ж
у-жЕ
oh-3SG
in-poss
уж.
уж-Ø
уж-Ø
see-IMP.2SG
vb1-mood.pers
уж.
уж-Ø
уж-Ø
see-CNG
vb1-conn
уж.
уж-Ø
уж-Ø
see-CVB
vb1-adv
уж.
у-Ø-ж
уо-Ø-жЕ
take.care.of-CNG-3SG
vb2-conn-poss
уж.
у-Ø-ж
уо-Ø-жЕ
stroke-CNG-3SG
vb2-conn-poss



1-1-8-225


Кызытат, лӱмын подылтымо деч вара, тудо Стапанмытын пашаштым пеш сайын приниматлыш.

Кызытат,
Кызыт-ат
кызыт-ат
now-and
av-enc
лӱмын
лӱмын
лӱмын
intentionally
ad/av/po
лӱмын
лӱм-ын
лӱм-н
name-GEN
no-case
лӱмын
лӱмы-н
лӱмӧ-н
sore-GEN
no-case
лӱмын
лӱмы-н
лӱмӧ-н
glue-GEN
no-case
подылтымо
подылты-мо
подылто-мЕ
give.to.drink-PTCP.PASS
vb2-ad
деч
деч
деч
from
po
вара,
вара
вара
then
av/pa
вара,
вара
вара
pole
no
вара,
вар-а
варе-а
mix-3SG
vb2-pers
тудо
тудо
тудо
3SG
pr
Стапанмытын
Стапанмытын
Стапанмытын
Stapanmytyn
na
пашаштым
паша-шт-ым
паша-шт-м
work-3PL-ACC
no-poss-case
пеш
пеш
пеш
very
av
сайын
сайын
сайын
well
av
сайын
сайын
сайын
each
po
сайын
сай-ын
сай-н
good-GEN
ad/av-case
приниматлыш.
приниматлы-ш-Ø
приниматле-ш-Ø
take.over-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-226


— Эрла мийза, окса лиеш, — Филипп Афанасьевич рогозан терыш кӱзен шичмекыже мане.

Эрла
Эрла
эрла
tomorrow
ad/av/no
Эрла
Эр-ла
эр-ла
morning-COMP
ad/av/no-case
Эрла
Эр-ла
эр-ла
morning-PL
ad/av/no-num
Эрла
Эр-ла
эр-ла
morning-STR
ad/av/no-enc
мийза,
***
***
***
***
окса
окса
окса
money
no
лиеш, —
лиеш
лиеш
soon
pa
лиеш, —
ли[й]-еш
лий-еш
be-3SG
vb1-pers
Филипп
Филипп
Филипп
Filipp
na
Афанасьевич
Афанасьевич
Афанасьевич
Afanas'yevich
na
рогозан
рогозан
рогозан
covered.with.a.bast.mat
ad
рогозан
рогоза-н
рогоза-ан
bast.mat-with
no-deriv.ad
рогозан
рогоза-н
рогоза-н
bast.mat-GEN
no-case
терыш
тер-ыш
тер-ш
sled-ILL
no-case
кӱзен
кӱз-ен-Ø
кӱзӧ-ен-Ø
go.up-PST2-3SG
vb2-tense-pers
кӱзен
кӱз-ен
кӱзӧ-ен
go.up-CVB
vb2-adv
шичмекыже
шич-мекы-же
шинч-меке-жЕ
sit.down-CVB.PRI-3SG
vb1-adv-poss
мане.
ман-'е
ман-Е
say-PST1.3SG
vb1-tense.pers



1-1-8-227


— Тау, Вилип Опанасыч, пасибе, — марий-влак упшыштым нальыч.

Тау,
Тау
тау
thanks
in/no
Вилип
Вилип
Вилип
Vilip
na
Опанасыч,
Опанасыч
Опанасыч
Opanasych
na
пасибе, —
***
***
***
***
марий-влак
марий-влак
марий-влак
Mari-PL
no-num
упшыштым
упш-ышт-ым
упш-шт-м
hat-3PL-ACC
no-poss-case
упшыштым
упшы-шт-ым
упшо-шт-м
hat-3PL-ACC
no-poss-case
нальыч.
нал-ьыч
нал-ыч
take-PST1.2SG
vb1-tense.pers
нальыч.
нал-ьыч
нал-ыч
take-PST1.3PL
vb1-tense.pers



1-1-8-228


Стапан адак кучер олмыш кӱзен шинче.

Стапан
Стапан
Стапан
Stapan
na
адак
адак
адак
again
av
кучер
кучер
кучер
coachman
no
олмыш
олмы-ш
олмо-ш
place-ILL
no-case
кӱзен
кӱз-ен-Ø
кӱзӧ-ен-Ø
go.up-PST2-3SG
vb2-tense-pers
кӱзен
кӱз-ен
кӱзӧ-ен
go.up-CVB
vb2-adv
шинче.
шинче-Ø
шинче-Ø
sit-IMP.2SG
vb2-mood.pers
шинче.
шинче-Ø
шинче-Ø
know-IMP.2SG
vb2-mood.pers
шинче.
шинч-е
шинч-Е
sit.down-PST1.3SG
vb1-tense.pers
шинче.
шинче-Ø
шинче-Ø
sit-CNG
vb2-conn
шинче.
шинче-Ø
шинче-Ø
know-CNG
vb2-conn



1-1-8-229


— Ну, чеверын!

Ну,
Ну
ну
well
in/pa
чеверын!
чеверын
чеверын
beautifully
av/in
чеверын!
чевер-ын
чевер-н
beautiful-GEN
ad/av/no-case



1-1-8-230


— Филипп Афанасьевич кидшым лупшале.

Филипп
Филипп
Филипп
Filipp
na
Афанасьевич
Афанасьевич
Афанасьевич
Afanas'yevich
na
кидшым
кид-шы-м
кид-жЕ-м
hand-3SG-ACC
no-poss-case
лупшале.
лупшал-'е
лупшал-Е
whip-PST1.3SG
vb1-tense.pers



1-1-8-231


Стапан сапым шупшыльо.

Стапан
Стапан
Стапан
Stapan
na
сапым
сап-ым
сап-м
reins-ACC
no-case
сапым
сап-ым
сап-м
[X]-ACC
no-case
шупшыльо.
шупшыл-ьо
шупшыл-Е
pull-PST1.3SG
vb1-tense.pers



1-1-8-232


Кылмен шогышо имне кенета тарваныш.

Кылмен
Кылм-ен-Ø
кылме-ен-Ø
freeze.up-PST2-3SG
vb2-tense-pers
Кылмен
Кылм-ен
кылме-ен
freeze.up-CVB
vb2-adv
шогышо
шогышо
шогышо
standing
no
шогышо
шогы-шо
шого-шЕ
stand-PTCP.ACT
vb2-ad
имне
имн'е
имн'е
horse
no
кенета
кенета
кенета
suddenly
av
тарваныш.
тарваны-ш-Ø
тарване-ш-Ø
move-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-233


Тер, тӧршталтен, мунчалтыш.

Тер,
Тер
тер
sled
no
тӧршталтен,
тӧршталт-ен-Ø
тӧршталте-ен-Ø
jump-PST2-3SG
vb2-tense-pers
тӧршталтен,
тӧршталт-ен
тӧршталте-ен
jump-CVB
vb2-adv
мунчалтыш.
мунчалтыш
мунчалтыш
ice.skating.track
no
мунчалтыш.
мунчалты-ш-Ø
мунчалте-ш-Ø
slide-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-234


Корнышто Филипп Афанасьевич Стапан дене ыш мутлане, корно мучко ала-мом шонен кайыш.

Корнышто
Корны-што
корно-штЕ
road-INE
no-case
Филипп
Филипп
Филипп
Filipp
na
Афанасьевич
Афанасьевич
Афанасьевич
Afanas'yevich
na
Стапан
Стапан
Стапан
Stapan
na
дене
дене
дене
with
po
ыш
ы-ш-Ø
ы-ш-Ø
NEG-PST-3SG
vb-tense-pers
мутлане,
мутлане-Ø
мутлане-Ø
talk-IMP.2SG
vb2-mood.pers
мутлане,
мутлане-Ø
мутлане-Ø
talk-CNG
vb2-conn
корно
корно
корно
road
no
мучко
мучко
мучко
completely
av/po
ала-мом
ала-мо-м
ала-мо-м
something-ACC
pa/pr-case
шонен
шонен
шонен
deliberately
av
шонен
шон-ен-Ø
шоно-ен-Ø
think-PST2-3SG
vb2-tense-pers
шонен
шон-ен
шоно-ен
think-CVB
vb2-adv
кайыш.
кай-ыш
кай-ш
aftergrass-ILL
no-case
кайыш.
кайы-ш-Ø
кае-ш-Ø
go-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-235


Пачерышкыже миен шумекше, Стапаным изирак пӧлемышкыже пуртыш, ик чаркам шке йӱӧ, ик чаркам Стапанлан пуыш, вара ӱстембаке кагазым луктын пыштыш, кидышкыже ручкам нале да йодо:

Пачерышкыже
Пачер-ышкы-же
пачер-шкЕ-жЕ
flat-ILL-3SG
no-case-poss
миен
ми[й]-ен-Ø
мие-ен-Ø
come-PST2-3SG
vb2-tense-pers
миен
ми[й]-ен
мие-ен
come-CVB
vb2-adv
шумекше,
шумек-ше
шумек-жЕ
whetstone-3SG
no-poss
шумекше,
шу-мек-ше
шу-мек-жЕ
reach-CVB.PRI-3SG
vb1-adv-poss
шумекше,
шу-мек-ше
шу-мек-жЕ
ferment-CVB.PRI-3SG
vb1-adv-poss
шумекше,
шу-мек-ше
шу-мек-жЕ
whittle-CVB.PRI-3SG
vb1-adv-poss
Стапаным
Стапаным
Стапаным
Stapanym
na
изирак
изирак
изирак
smaller
ad
изирак
изи-рак
изи-рак
small-COMP
ad/no-deg
пӧлемышкыже
пӧлем-ышкы-же
пӧлем-шкЕ-жЕ
room-ILL-3SG
no-case-poss
пуртыш,
пурты-ш-Ø
пурто-ш-Ø
bring.in-PST1-3SG
vb2-tense-pers
ик
ик
ик
one
ad/nm/pa/pr
чаркам
чарка-м
чарка-м
glass-ACC
no-case
чаркам
чарка-м
чарка-ем
glass-1SG
no-poss
чаркам
чарка-м-Ø
чарка-ем-Ø
glass-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
чаркам
чарка-м-Ø
чарка-ем-Ø
glass-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
чаркам
чарка-м-Ø
чарка-ем-Ø
glass-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
шке
шке
шке
REFL
pr
йӱӧ,
йӱ-ӧ
йӱ-Е
drink-PST1.3SG
vb1-tense.pers
ик
ик
ик
one
ad/nm/pa/pr
чаркам
чарка-м
чарка-м
glass-ACC
no-case
чаркам
чарка-м
чарка-ем
glass-1SG
no-poss
чаркам
чарка-м-Ø
чарка-ем-Ø
glass-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
чаркам
чарка-м-Ø
чарка-ем-Ø
glass-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
чаркам
чарка-м-Ø
чарка-ем-Ø
glass-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
Стапанлан
Стапанлан
Стапанлан
Stapanlan
na
пуыш,
пу-ыш
пу-ш
wood-ILL
no-case
пуыш,
пуы-ш-Ø
пуо-ш-Ø
give-PST1-3SG
vb2-tense-pers
пуыш,
пуы-ш-Ø
пуо-ш-Ø
blow-PST1-3SG
vb2-tense-pers
вара
вара
вара
then
av/pa
вара
вара
вара
pole
no
вара
вар-а
варе-а
mix-3SG
vb2-pers
ӱстембаке
ӱстембаке
ӱстембаке
onto.the.table
av
кагазым
кагаз-ым
кагаз-м
paper-ACC
no-case
луктын
лукт-ын-Ø
лукт-н-Ø
lead.out-PST2-3SG
vb1-tense-pers
луктын
лукт-ын
лукт-н
lead.out-CVB
vb1-adv
пыштыш,
пышты-ш-Ø
пыште-ш-Ø
put-PST1-3SG
vb2-tense-pers
кидышкыже
кид-ышкы-же
кид-шкЕ-жЕ
hand-ILL-3SG
no-case-poss
ручкам
ручка-м
ручка-м
pen-ACC
no-case
ручкам
ручка-м
ручка-ем
pen-1SG
no-poss
ручкам
ручка-м-Ø
ручка-ем-Ø
pen-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
ручкам
ручка-м-Ø
ручка-ем-Ø
pen-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
ручкам
ручка-м-Ø
ручка-ем-Ø
pen-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv
нале
нал'е
нал'е
soft.red.clay
no
нале
нал-'е
нал-Е
take-PST1.3SG
vb1-tense.pers
да
да
да
and
co
да
да
да
yes
pa
йодо:
йод-о
йод-Е
ask-PST1.3SG
vb1-tense.pers



1-1-8-236


— Саде мариетын лӱмжӧ кузе?

Саде
Саде
саде
that
pr
мариетын
мари[й]-ет-ын
марий-ет-н
Mari-2SG-GEN
no-poss-case
лӱмжӧ
лӱм-жӧ
лӱм-жЕ
name-3SG
no-poss
кузе?
кузе
кузе
how
av/co/no/pa



1-1-8-237


— Могай марийын?

Могай
Могай
могай
what.sort.of
ad/pa/pr
марийын?
марий-ын
марий-н
Mari-GEN
no-case



1-1-8-238


— ыш ыҥыле Стапан.

ыш
ы-ш-Ø
ы-ш-Ø
NEG-PST-3SG
vb-tense-pers
ыҥыле
***
***
***
***
Стапан.
Стапан
Стапан
Stapan
na



1-1-8-239


— Вот тебе раз, тинь монденат?

Вот
Вот
вот
there
co/pa
Вот
Вот
вот
web
no
тебе
тебе
тебе
[X]
pa
раз,
раз
раз
if
co
тинь
***
***
***
***
монденат?
монд-ен-ат
мондо-ен-ат
forget-PST2-2SG
vb2-tense-pers
монденат?
монд-ена-т
мондо-ена-ат
forget-1PL-and
vb2-pers-enc
монденат?
монд-ен-Ø-ат
мондо-ен-Ø-ат
forget-PST2-3SG-and
vb2-tense-pers-enc
монденат?
монд-ен-ат
мондо-ен-ат
forget-CVB-and
vb2-adv-enc



1-1-8-240


Значит, тыньым чотрак кыраш кӱлеш ыле.

Значит,
Значит
значит
so
in
тыньым
***
***
***
***
чотрак
чот-рак
чот-рак
very-COMP
av-deg
чотрак
чот-рак
чот-рак
number-COMP
no-deg
кыраш
кыр-аш
кыре-аш
beat-INF
vb2-inf
кӱлеш
кӱлеш
кӱлеш
need
ad/no
кӱлеш
кӱл-еш
кӱл-еш
be.necessary-3SG
vb1-pers
ыле.
ыл-'е
ул-Е
be-PST1.3SG
vb1-tense.pers



1-1-8-241


— А-а, Сакарым йодат улмаш...

А-а,
А-а
а-а
[X]
in
Сакарым
Сакарым
Сакарым
Sakarym
na
йодат
йод-ат
йод-ат
iodine-and
no-enc
йодат
йод-ат
йод-ат
ask-2SG
vb1-pers
йодат
йод-Ø-ат
йод-Ø-ат
ask-CNG-and
vb1-conn-enc
йодат
йод-Ø-ат
йод-Ø-ат
ask-CVB-and
vb1-adv-enc
йодат
йод--ат
йод-Е-ат
ask-PST1.3SG-and
vb1-tense.pers-enc
улмаш...
улмаш
улмаш
being
no/pa/vb
улмаш...
ул-маш
ул-маш
be-NMLZ
vb1-deriv.n



1-1-8-242


— Значит, тудын лӱмжӧ Сакар?

Значит,
Значит
значит
so
in
тудын
тудын
тудын
his/her
pr
тудын
тудо-н
тудо-н
3SG-GEN
pr-case
лӱмжӧ
лӱм-жӧ
лӱм-жЕ
name-3SG
no-poss
Сакар?
Сакар
Сакар
Sakar
na



1-1-8-243


А фамилийже кузе?

А
А
а
and
co
А
А
а
so
pa
А
А
а
oh
in
фамилийже
фамилий-же
фамилий-жЕ
family.name-3SG
no-poss
кузе?
кузе
кузе
how
av/co/no/pa



1-1-8-244


Стапанын вуйжо гыч арака пуш шукертак лектын пытен.

Стапанын
Стапанын
Стапанын
Stapanyn
na
вуйжо
вуй-жо
вуй-жЕ
head-3SG
no-poss
гыч
гыч
гыч
from
po
арака
арака
арака
vodka
no
пуш
пуш
пуш
boat
no
пуш
пуш
пуш
smell
no
пуш
пу-ш
пу-ш
wood-ILL
no-case
шукертак
шукерт-ак
шукерте-ак
long.ago-STR
av-enc
лектын
лект-ын-Ø
лект-н-Ø
go-PST2-3SG
vb1-tense-pers
лектын
лект-ын
лект-н
go-CVB
vb1-adv
пытен.
пыт-ен-Ø
пыте-ен-Ø
end-PST2-3SG
vb2-tense-pers
пытен.
пыт-ен
пыте-ен
end-CVB
vb2-adv



1-1-8-245


Арака пуш дене пырляк агытанлыкшат лектын каен.

Арака
Арака
арака
vodka
no
пуш
пуш
пуш
boat
no
пуш
пуш
пуш
smell
no
пуш
пу-ш
пу-ш
wood-ILL
no-case
дене
дене
дене
with
po
пырляк
пырля-к
пырля-ак
together-STR
ad/av-enc
агытанлыкшат
агытанлык-ш-ат
агытанлык-жЕ-ат
arrogance-3SG-and
ad/no-poss-enc
агытанлыкшат
агытан-лык-ш-ат
агытан-лык-жЕ-ат
rooster-for-3SG-and
no-deriv.ad-poss-enc
лектын
лект-ын-Ø
лект-н-Ø
go-PST2-3SG
vb1-tense-pers
лектын
лект-ын
лект-н
go-CVB
vb1-adv
каен.
ка[й]-ен-Ø
кае-ен-Ø
go-PST2-3SG
vb2-tense-pers
каен.
ка[й]-ен
кае-ен
go-CVB
vb2-adv



1-1-8-246


Стапан адак ӱҥышӧ марий лийын кодын.

Стапан
Стапан
Стапан
Stapan
na
адак
адак
адак
again
av
ӱҥышӧ
ӱҥышӧ
ӱҥышӧ
quiet
ad/no
марий
марий
марий
Mari
no
лийын
лийын
лийын
as.a
po
лийын
лий-ын-Ø
лий-н-Ø
be-PST2-3SG
vb1-tense-pers
лийын
лий-ын
лий-н
be-CVB
vb1-adv
кодын.
кодын
кодын
with.delay
av
кодын.
код-ын
код-н
code-GEN
no-case
кодын.
код-ын-Ø
код-н-Ø
stay-PST2-3SG
vb1-tense-pers
кодын.
код-ын
код-н
stay-CVB
vb1-adv



1-1-8-247


— А, Вилип Опанасыч, судшо можо, ок кӱл.

А,
А
а
and
co
А,
А
а
so
pa
А,
А
а
oh
in
Вилип
Вилип
Вилип
Vilip
na
Опанасыч,
Опанасыч
Опанасыч
Opanasych
na
судшо
суд-шо
суд-жЕ
court-3SG
no-poss
можо,
мо-жо
мо-жЕ
what-3SG
ad/av/pa/pr-poss
ок
ок-Ø
ок-Ø
NEG-3SG
vb-pers
кӱл.
кӱл-Ø
кӱл-Ø
be.necessary-IMP.2SG
vb1-mood.pers
кӱл.
кӱл-Ø
кӱл-Ø
be.necessary-CNG
vb1-conn
кӱл.
кӱл-Ø
кӱл-Ø
be.necessary-CVB
vb1-adv



1-1-8-248


Судыш коштын, паша ыштышаш веле кодеш.

Судыш
Суд-ыш
суд-ш
court-ILL
no-case
коштын,
кошт-ын-Ø
кошт-н-Ø
go-PST2-3SG
vb1-tense-pers
коштын,
кошт-ын
кошт-н
go-CVB
vb1-adv
паша
паша
паша
work
no
ыштышаш
ыштышаш
ыштышаш
be.done
ad
ыштышаш
ышты-шаш
ыште-шаш
do-PTCP.FUT
vb2-ad
веле
веле
веле
only
pa
веле
веле-Ø
веле-Ø
spill-IMP.2SG
vb2-mood.pers
веле
вел-'е
вел-Е
spill-PST1.3SG
vb1-tense.pers
веле
веле-Ø
веле-Ø
spill-CNG
vb2-conn
кодеш.
код-еш
код-еш
code-LAT
no-case
кодеш.
код-еш
код-еш
stay-3SG
vb1-pers



1-1-8-249


— А тугай разбойникым туныкташ кӱлеш.

А
А
а
and
co
А
А
а
so
pa
А
А
а
oh
in
тугай
тугай
тугай
such
ad/av/pr
разбойникым
разбойник-ым
разбойник-м
robber-ACC
no-case
туныкташ
туныкт-аш
туныкто-аш
teach-INF
vb2-inf
кӱлеш.
кӱлеш
кӱлеш
need
ad/no
кӱлеш.
кӱл-еш
кӱл-еш
be.necessary-3SG
vb1-pers



1-1-8-250


— Сакарым судитлат, а мыланемже могай пайда?

Сакарым
Сакарым
Сакарым
Sakarym
na
судитлат,
судитл-ат
судитле-ат
try-3PL
vb2-pers
судитлат,
судитл-а-т
судитле-а-ат
try-3SG-and
vb2-pers-enc
судитлат,
судитл-Ø-ат
судитле-Ø-ат
try-CNG-and
vb2-conn-enc
а
а
а
and
co
а
а
а
so
pa
а
а
а
oh
in
мыланемже
мы-лан-ем-же
мый-лан-ем-жЕ
1SG-DAT-1SG-3SG
pr-case-poss-poss
могай
могай
могай
what.sort.of
ad/pa/pr
пайда?
пайда
пайда
use
no
пайда?
пай-да
пай-да
share-2PL
no-poss
пайда?
пай-да
пай-да
fried.meat-2PL
no-poss



1-1-8-251


— А миньжым тинь монден?

А
А
а
and
co
А
А
а
so
pa
А
А
а
oh
in
миньжым
***
***
***
***
тинь
***
***
***
***
монден?
монд-ен-Ø
мондо-ен-Ø
forget-PST2-3SG
vb2-tense-pers
монден?
монд-ен
мондо-ен
forget-CVB
vb2-adv



1-1-8-252


Миньын время йомын.

Миньын
Миньын
Миньын
Min'yn
na
время
***
***
***
***
йомын.
йом-ын-Ø
йом-н-Ø
disappear-PST2-3SG
vb1-tense-pers
йомын.
йом-ын
йом-н
disappear-CVB
vb1-adv



1-1-8-253


Минь служащий еҥ улам.

Минь
Минь
Минь
Min'
na
служащий
служащий
служащий
office.worker
no
еҥ
еҥ
еҥ
person
ad/no
улам.
ула-м
ула-м
cart-ACC
no-case
улам.
ула-м
ула-ем
cart-1SG
no-poss
улам.
ул-ам
ул-ам
be-1SG
vb1-pers
улам.
у-ла-м
у-ла-м
new-PL-ACC
ad/no-num-case
улам.
у-ла-м
у-ла-ем
new-COMP-1SG
ad/no-case-poss
улам.
у-ла-м
у-ла-ем
new-PL-1SG
ad/no-num-poss
улам.
ула-м-Ø
ула-ем-Ø
cart-TRANS-IMP.2SG
no-deriv.v-mood.pers
улам.
ула-м-Ø
ула-ем-Ø
cart-TRANS-CNG
no-deriv.v-conn
улам.
ула-м-Ø
ула-ем-Ø
cart-TRANS-CVB
no-deriv.v-adv



1-1-8-254


— Тугеже тый шке судыш пу, Вилип Опанасыч.

Тугеже
Тугеже
тугеже
so
av/pa/pr
Тугеже
Туге-же
туге-жЕ
so-3SG
av/pa-poss
Тугеже
Ту-ге-же
ту-ге-жЕ
that-COM-3SG
pr-case-poss
Тугеже
Ту-ге-же
ту-ге-жЕ
gland-COM-3SG
no-case-poss
Тугеже
Ту-ге-же
ту-ге-жЕ
banner-COM-3SG
no-case-poss
тый
тый
тый
2SG
pr
шке
шке
шке
REFL
pr
судыш
суд-ыш
суд-ш
court-ILL
no-case
пу,
пу
пу
wood
no
пу,
пу-Ø
пуо-Ø
give-IMP.2SG
vb2-mood.pers
пу,
пу-Ø
пуо-Ø
blow-IMP.2SG
vb2-mood.pers
пу,
пу-Ø
пуо-Ø
give-CNG
vb2-conn
пу,
пу-Ø
пуо-Ø
blow-CNG
vb2-conn
Вилип
Вилип
Вилип
Vilip
na
Опанасыч.
Опанасыч
Опанасыч
Opanasych
na



1-1-8-255


— Тудо тиньым кырен але миньым?

Тудо
тудо
тудо
3SG
pr
тиньым
***
***
***
***
кырен
кыр-ен-Ø
кыре-ен-Ø
beat-PST2-3SG
vb2-tense-pers
кырен
кыр-ен
кыре-ен
beat-CVB
vb2-adv
але
ал'е
ал'е
or
av/co/pa
але
але-Ø
але-Ø
soften.bast-IMP.2SG
vb2-mood.pers
але
але-Ø
але-Ø
soften.bast-CNG
vb2-conn
миньым?
***
***
***
***



1-1-8-256


— шыдешкыш Филипп Афанасьевич.

шыдешкыш
шыдешкы-ш-Ø
шыдешке-ш-Ø
be.angry-PST1-3SG
vb2-tense-pers
Филипп
Филипп
Филипп
Filipp
na
Афанасьевич.
Афанасьевич
Афанасьевич
Afanas'yevich
na



1-1-8-257


Стапан лӱдӧ.

Стапан
Стапан
Стапан
Stapan
na
лӱдӧ.
лӱд-ӧ
лӱд-Е
be.afraid.of-PST1.3SG
vb1-tense.pers



1-1-8-258


Суд деч огыл, а Филипп Афанасьевич деч...

Суд
Суд
суд
court
no
деч
деч
деч
from
po
огыл,
ог-Ø-ыл-Ø
ог-Ø-ул-Ø
NEG-3SG-be-CNG
vb-pers-vb-conn
а
а
а
and
co
а
а
а
so
pa
а
а
а
oh
in
Филипп
Филипп
Филипп
Filipp
na
Афанасьевич
Афанасьевич
Афанасьевич
Afanas'yevich
na
деч...
деч
деч
from
po



1-1-8-259


Филипп Афанасьевичым сырыкташ ок йӧрӧ...

Филипп
Филипп
Филипп
Filipp
na
Афанасьевичым
Афанасьевичым
Афанасьевичым
Afanas'yevichym
na
сырыкташ
сырыкт-аш
сырыкте-аш
anger-INF
vb2-inf
сырыкташ
сыры-кт-аш
сыре-ктЕ-аш
get.angry-CAUS-INF
vb2-deriv.v-inf
ок
ок-Ø
ок-Ø
NEG-3SG
vb-pers
йӧрӧ...
йӧрӧ-Ø
йӧрӧ-Ø
roll-IMP.2SG
vb2-mood.pers
йӧрӧ...
йӧрӧ-Ø
йӧрӧ-Ø
mix-IMP.2SG
vb2-mood.pers
йӧрӧ...
йӧрӧ-Ø
йӧрӧ-Ø
go.out-IMP.2SG
vb2-mood.pers
йӧрӧ...
йӧрӧ-Ø
йӧрӧ-Ø
be.satisfying-IMP.2SG
vb2-mood.pers
йӧрӧ...
йӧрӧ-Ø
йӧрӧ-Ø
roll-CNG
vb2-conn
йӧрӧ...
йӧрӧ-Ø
йӧрӧ-Ø
mix-CNG
vb2-conn
йӧрӧ...
йӧрӧ-Ø
йӧрӧ-Ø
go.out-CNG
vb2-conn
йӧрӧ...
йӧрӧ-Ø
йӧрӧ-Ø
be.satisfying-CNG
vb2-conn



1-1-8-260


Ок йӧрӧ!

Ок
ок-Ø
ок-Ø
NEG-3SG
vb-pers
йӧрӧ!
йӧрӧ-Ø
йӧрӧ-Ø
roll-IMP.2SG
vb2-mood.pers
йӧрӧ!
йӧрӧ-Ø
йӧрӧ-Ø
mix-IMP.2SG
vb2-mood.pers
йӧрӧ!
йӧрӧ-Ø
йӧрӧ-Ø
go.out-IMP.2SG
vb2-mood.pers
йӧрӧ!
йӧрӧ-Ø
йӧрӧ-Ø
be.satisfying-IMP.2SG
vb2-mood.pers
йӧрӧ!
йӧрӧ-Ø
йӧрӧ-Ø
roll-CNG
vb2-conn
йӧрӧ!
йӧрӧ-Ø
йӧрӧ-Ø
mix-CNG
vb2-conn
йӧрӧ!
йӧрӧ-Ø
йӧрӧ-Ø
go.out-CNG
vb2-conn
йӧрӧ!
йӧрӧ-Ø
йӧрӧ-Ø
be.satisfying-CNG
vb2-conn



1-1-8-261


Стапан ойлаш тӱҥале:

Стапан
Стапан
Стапан
Stapan
na
ойлаш
ойл-аш
ойло-аш
talk-INF
vb2-inf
ойлаш
ой-ла-ш
ой-ла-ш
opinion-PL-ILL
no-num-case
ойлаш
ой-ла-ш
ой-ла-еш
opinion-PL-LAT
no-num-case
тӱҥале:
тӱҥал-'е
тӱҥал-Е
start-PST1.3SG
vb1-tense.pers



1-1-8-262


— Захар Ефремов, Кудашнур марий...

Захар
Захар
Захар
Zakhar
na
Ефремов,
Ефремов
Ефремов
Yefremov
na
Кудашнур
Кудашнур
Кудашнур
Kudashnur
na
марий...
марий
марий
Mari
no



1-1-8-263


Мо лиймыжым шкат шинчет.

Мо
Мо
мо
what
ad/av/pa/pr
лиймыжым
лиймы-жы-м
лийме-жЕ-м
happening-3SG-ACC
ad-poss-case
лиймыжым
лий-мы-жы-м
лий-мЕ-жЕ-м
be-PTCP.PASS-3SG-ACC
vb1-ad-poss-case
шкат
***
***
***
***
шинчет.
шинч-ет
шинче-ет
sit-2SG
vb2-pers
шинчет.
шинч-ет
шинче-ет
know-2SG
vb2-pers



1-1-8-264


Ужыныт: Ужанур марий-влак Придон Епишев ден Ипат Пайметов.

Ужыныт:
Уж-ын-ыт
уж-н-ыт
see-PST2-3PL
vb1-tense-pers
Ужанур
Ужанур
Ужанур
Uzhanur
na
марий-влак
марий-влак
марий-влак
Mari-PL
no-num
Придон
Придон
Придон
Pridon
na
Епишев
Епишев
Епишев
Yepishev
na
ден
ден
ден
and
co
Ипат
Ипат
Ипат
Ipat
na
Пайметов.
Пайметов
Пайметов
Paymetov
na



1-1-8-265


Пел шагат гыч Филипп Афанасьевич прошенийым возен пытарыш, земский начальник дек колташ ямдылен пыштыш.

Пел
Пел
пел
half
no
Пел
Пел-Ø
пел-Ø
burn-IMP.2SG
vb1-mood.pers
Пел
Пел-Ø
пел-Ø
burn-CNG
vb1-conn
Пел
Пел-Ø
пел-Ø
burn-CVB
vb1-adv
шагат
шагат
шагат
hour
no
шагат
шаг-ат
шаге-ат
nursery-and
no-enc
гыч
гыч
гыч
from
po
Филипп
Филипп
Филипп
Filipp
na
Афанасьевич
Афанасьевич
Афанасьевич
Afanas'yevich
na
прошенийым
прошений-ым
прошений-м
application-ACC
no-case
возен
воз-ен-Ø
возо-ен-Ø
write-PST2-3SG
vb2-tense-pers
возен
воз-ен
возо-ен
write-CVB
vb2-adv
пытарыш,
пытары-ш-Ø
пытаре-ш-Ø
finish-PST1-3SG
vb2-tense-pers
земский
земский
земский
zemstvo
ad/no
начальник
начальник
начальник
head
no
дек
дек
дек
to
po
колташ
колт-аш
колто-аш
send-INF
vb2-inf
ямдылен
ямдыл-ен-Ø
ямдыле-ен-Ø
prepare-PST2-3SG
vb2-tense-pers
ямдылен
ямдыл-ен
ямдыле-ен
prepare-CVB
vb2-adv
пыштыш.
пышты-ш-Ø
пыште-ш-Ø
put-PST1-3SG
vb2-tense-pers



1-1-8-266


Тыге Сакар ӱмбаке ик кечыштак кок кагаз возалте.

Тыге
Тыге
тыге
so
av/pa/pr
Сакар
Сакар
Сакар
Sakar
na
ӱмбаке
ӱмбаке
ӱмбаке
the.top
av/po
ик
ик
ик
one
ad/nm/pa/pr
кечыштак
кечы-шт-ак
кече-шт-ак
sun-3PL-STR
no-poss-enc
кечыштак
кечы-ш-т-ак
кече-ш-т-ак
hang-PST1-3PL-STR
vb2-tense-pers-enc
кечыштак
кечы-шт-ак
кече-штЕ-ак
sun-INE-STR
no-case-enc
кок
кок
кок
cook
no
кок
кок
кок
two
nm
кагаз
кагаз
кагаз
paper
no
возалте.
возалте-Ø
возалте-Ø
write-IMP.2SG
vb2-mood.pers
возалте.
возалт-е
возалт-Е
be.written-PST1.3SG
vb1-tense.pers
возалте.
возалт-е
возалт-Е
be.separated.from-PST1.3SG
vb1-tense.pers
возалте.
возалте-Ø
возалте-Ø
write-CNG
vb2-conn
возалте.
воз-алт-е
воз-алт-Е
lie.down-REF-PST1.3SG
vb1-deriv.v-tense.pers
возалте.
воз-алт-е
возо-алт-Е
write-REF-PST1.3SG
vb2-deriv.v-tense.pers



The Mari Web Project is primarily based at the Department of Finno-Ugric Studies at the University of Vienna. The second stage of the project is being funded by the Kone Foundation: The Mari Web Project: Phase 2. Some of our work is carried out at the Institute of Finno-Ugric and Uralic Studies at the Ludwig Maximilian University of Munich.
Last update: 10 August 2023