	www.mari-language.com:	ENGLISH \| МАРЛА \| ПО-РУССКИ
Main page » Corpus Tool » Элнет » 2-3-10

Corpus Tool Demo - Элнет - 2-3-10

Cyrillic | UPA | IPA

Previous Chapter | Next Chapter

[Instructions]

Арзамас станцийыште каяш ямдылалтше эшелон шога.
Ик вагон деч вес вагон дек, мешакым нумалын, пондашан еҥ-влак, ӱдырамаш-влак куржталыштыт.
Ик вагон ончылно, тупешыже котомкам пӧштыртен, лудо шинелян еҥ шога, рушла мутым шке семынже савыркален, вагонысо-влакым сӧрвала:
— Пуститя, товарищи-благородия.
Нам недалеко...
До Казань...
Кӱшычын, почмо омса гыч, тудын ваштареш йылгыжше штык-влак вуйыштым луктын ончат.
Котомкан еҥ, вуйжым нӧлтен, вучен шога.
Изиш лиймеке, адак сӧрвалаш тӱҥале:
— Недалеко мы...
До Казань только...
— Да ты кто?
— ик шара шинчан йошкарармеец йодо.
— Мы марий...
Черемис, — йодмылан куаныш саде еҥ.
— Мы фронт бывал, мы у немца плен бывал, четыре года домой не кодил.
Котомка дене пызырналтше тупшым виктарен шогалын, пурла кидшым пудыргышо картуз нер воктек намиен, пеш раш каласен колтыш:
— Сто двадцать шестого стрелкового полка, пятой роты, третьего взвода, второго отделения рядовой Макар Чужганов!
Вагонысо йошкарармеец-влак воштыл колтышт:
— Наш, стало быть, фронтовой!..
— Из татар, что ли?
Отстал он, ребята, по-царскому рапортует!
— ик йошкарармеец каласыш.
— Пустить, чего там!
Слышишь, из плена мужик.
Шара шинчан йошкарармеец кидшым нӧлтале, вагонысо-влак чыланат шыпланышт.
— Документ есть?
— пеҥгыдын йодо шара шинчан еҥ.
— Давай!
А ржать тут, товарищи, между прочим, нечего.
Тут воинский поезд...
Незнакомых людей приказано не пускать.
Шӱкшӧ шинелян еҥ, Сакар, котомкаж гыч нылыте тодылмо кагазым луктын, шара шинчанлан шуялтыш.
Кагаз мучко ала-мыняр печать оптымо.
Шара шинчан командир, тӱрвыжым тарватылын, ятыр гана пачаш-пачаш лудо, вара, Сакарлан кидшым шуялтен, каласыш:
— Лезь, товарищ!
Сакарым вагоныш шупшын кӱзыктышт.
Йырже йошкарармеец-влак шогат: воштылыт, мутланат, Сакарлан тамакым пуат.
Сакар йырже ончыштеш, аптраненрак, но куанен шыргыжеш.
— Вот спасиба-то, ваш благородия, вот спасиба-то!
— Благородия, брат, вывелись!
— воштылалын, командир каласыш.
— Здесь не царская армия, а красная.
Здесь не благородия, а товарищи!
— Восьмой эшелон, по местам!
— шергылте йӱк.
Калык рӱжгымым пӱчкын, нугыдын, станций омса воктен чаҥ йоҥгалте, гудок мӱгыралтыш.
— Отправляемся!
— кычкырале командир.
— А ты оставайся с нами, товарищ...
— ала-мом шарналтыш командир, вара Сакар век вуйжым савырыш.
— Тебе куда?
Говоришь, за Казань?
— Казань, Казань...
Чаревококшайский уезд, — вуйжым рӱзен, Сакар умылтарыш.
— Не попадешь!
— пӱчкӧ командир.
— В Казани чехословаки.
— Чекословак?
— ӧрӧ Сакар.
— Какой Чекословак?
— Белая гвардия.
Царя хотят: генералы, купцы, попы, — Сакарлан умылтара командир.
— Чарь...
Генерал...
Купца...
поп...
— Сакар вуйжо дене ойлымыла ойла.
— Вышибать их едем.
Сойти бы тебе, товарищ, — командир Сакарым ончале.
— После лучше доедешь, а?
Сакар саҥгажым куптыртыш.
Сакарын ушышкыжо Петроград пашазын, Волковын, мутшо адак пурыш:
— Чарь...
генерал...
купца...
Им война надо?
Зачем Е Казань война?
— Генералы, купцы, попы хотят свергнуть Советскую власть, власть рабочих и бедных крестьян.
Генералам и купцам помогают кулаки, ну, богатые мужики.
— Бедный крестьян!
— ыҥылыш Сакар.
— Генерал бийот бедный крестьян?
— Так!
— мане командир.
— Ну, что, может, останешься?
Сакар адак саҥгажым куптыртыш.
Изиш лиймеке, Сакарын шинчашкыже шыде тул пиже.
Сакар командирлан каласыш:
— Генерал бийот бедный крестьян!
Нет!
Не остану!
Винтовко даешь, стрелять будим.
Ты вышибать, мы вышибать!
Эшелон тарваныш.
Вагон лӱҥгалташ тӱҥале.
Станций кас велышкыла йоген кодо.
Сакар котомкажым, кудашын, олымбал йымак пыштыш.
Йошкарармеец-влак шыгырнышт, Сакарлан верым пуышт.
Двинск ола гыч Арзамасыш шумешке Сакар лачак ик тылзе толын.
Германий гыч Двинск олашке тудо тыге верештын: Брест мир деч вара пленный-влакым вашталтымаш лийын.
Тиде вашталтымашке Сакарат верештын.
Двинск олашке шумеш тудым немыч-влак конден коденыт... * * *
Сакар кӱшыл пачаш тореш олымбалне пырдыж воктен кия.
Воктенже кийше йошкарармеецын шокшо оҥжо Сакарын каҥга тупшым ырыкта.
Сакарын тий кочмо дене пучыштышо капшылан ала-мыняр ий годсек тыге ласкан чучын огыл ыле.
Шуко ий годсек Сакарын чоныштыжат тыгай тыныс лийын огыл.
Шуко ий годсек Сакар тудын дене тыге сайын мутланымым колын огыл.
Тудым, шкешт гайланак шотлен, вагоныш пуртышт, тудым «товарищ» маньыч.
Товарищ!..
Йолташ!..
Тиде веле мо!
Сакарым пукшышт, тамакым шупшыктышт...
Киндым, селедкым, тамакым шке пайышт гыч Сакарлан чаманыде пуышт.
Шкеныштынат шукак огыл ыле, туге гынат, Сакарлан ышт чамане.
Но кинде дечат, тамак дечат шергын чучмыжо — «йолташ» манмышт.
Йолташ, товарищ!
«Черемисская морда» огыл!..
Йошкарармеец-влак тугай сай улыт — Сакар денат чылт йолташлак мутланат, йодыштыт, шке ойлат.
Сакар ала-кузе, аптраныдеак, нунын дене мутланаш тӱҥале.
Сакар шкат ӧрӧ, кузе тиде тыге: ожно тудо рушла ойлымым ок ыҥыле ыле, руш-влакат тудын ойлымым огыт умыло ыле.
Кызыт чыла раш — икте-весым чыла ыҥылат...
Сакар нунылан шке илышыжым чыла ойлыш.
Роҥго чодыраш ошма мешак дене вуй гыч кырен аҥыртарен, Чужган Макар олмеш салтаклан пуымашке ойлен шумекше, йошкарармеец-влак чытен ышт керт, кычкыраш тӱҥальыч:
— Вот сволочи!..
Вот окаянные!..
Расстрелять надо их, мерзавцев!
Коклашке командир пурыш:
— Ты это верно говоришь?
Не врешь?
Сакар товатлыш: тиде тыгак лийын.
— Да, товарищи, много жутких дел творилось в царской России, и всегда страдал рабочий или бедный крестьянин.
Но теперь мы уничтожим всех кровопийцев!
Товарищ Ленин нам указал правильный путь...
Шара шинчан командир шуко ойлыш: Ленин нергенат, революций нергенат, у илыш нергенат...
— Ленин!
— мане Сакар, ӱмырыштыжӧ первый гана чонышкыжо ӱшан пурыш: Сакарын ончылныжо у, сай илыш коеш...
Только тудо сай илышышке корным винтовка дене почаш верештеш!..
Шихран станцийыште Сакармытын эшелонышт ик сутка шогыш.
Шихран фронт илыш дене ила: куш ончалат, эртак сарзе калык — йошкарармеец, йошкарармеец, йошкарармеец...
Станцийыште тыглай еҥже кушто икте веле коеш.
Ик вагон воктен эртен кайшыжла, Сакар марла ойлымым кольо.
Ойлышо-влак могырыш савырнен ончале, кок самырык красноармеецым ужо.
Сакар нунын деке ошкыльо.
— Кусо улыда, шольо-влак?
— йодо Сакар.
Йошкарармеец-влак ӧрынрак ончальыч, вара иктыже каласыш:
— Мый Аркамбал улам, йолташемже — Морко вел.
— Мыят Морко вел улам, — мане Сакар, вара шке вел марий деч йодо: — Могай ял улат?
— Мый Лопнур улам, — мане йошкарармеец.
— Тый шкеже кусо улат?
— Мый шкемым каласем, но тулеч ончыч палынем: тый кӧн эргыже улат?
— Мый Васлий Микитан эргыже — Иван улам.
Тый мемнан ялыште кӧм палет?
— Ожно тендан ялыште икте кодде чыла палем ыле.
— Тый вара, изай, кӧ улат?
— Мый...
Кудашнур...
Сакар улам...
Кок йошкарармеец икганаште кычкырал колтышт:
— Сакар!..
Вет тый шукертак коленат!
— Туге, шольо-влак, мыйым пуштыныт...
Но мый колен омыл.
Кок йошкарармеец алят пылышыштлан огыт ӱшане, Сакарым ӧрын ончат.
— Сакар изай, кернак тый улат?
— «Аркамбал улам» маншыже йодо.
— Кернак, тӱсет тудын гайлак чучеш...
Ужашыже мый изиэм годым ужынам да, пеш раш ом шарне.
— Тый Аркамбалне кӧн эргыже улат?
— Микипыр Яшайын.
— Япуш, тый улат мо?
— куаныш Сакар.
— Ачат-ават кузе илат?
Чачи?..
Тиде мут Япушым ӱшандарыш: тудын ончылныжо кернакак Сакар шога.
Ваш-ваш палышт, чон пытен мутланаш тӱҥальыч.
Сакарын ойлымыжлан Япуш ден Иван чылтак ӧрыч...
Теве Чужган кашак Сакарым кузе пуштыныт улмаш!
Япуш Сакарлан Чачи нерген ойлыш.
Чужган Макарын кузе колымыжымат Япуш ойлыш.
Тиде мутым колмекыже, Сакар, вуйжым кумык сакен, ятыр шонен шинчыш.
Ик вечын Григорий Петровичын Макарлан тыге ӱчӧ шуктымыжо Сакарлан келшыш.
Григорий Петровичын олмыштыжо лиеш ыле гын, Сакар шкат тыгак ышта ыле.
Вес вечын, йӧратыме ӱдырет весылан кая гын, чонлан пеш куштылгак ок лий.
Ожно гын Чачин тыге ыштымыжлан Сакар чот шыдешка ыле.
Ынде, шуко орлык ужын коштмекыже, Сакар шонаш тунемын.
Вет, кернак, Чачим Чужган кашак деч Григорий Петрович деч моло тунам нигӧат утарен ок керт ыле.
Чачим утарашлан Григорий Петрович шкенжымат чаманен огыл...
Тыге шоналтымекше, Сакарын саҥгасе куптыргышо корныж-влак тӧрланышт, Сакар шыман гына йодо:
— Кызыт Чачи ден Григорий Петрович сай илат?
— Аркамбалне илымышт годым пеш сай илат ыле.
Кызытше ом шинче: нуно Озаҥешак кодыныт але вес вере каеныт...
Мый июнь тылзыште марий ротышко шке кумыл дене пурышым.
Озаҥвӱд олыкеш марий рота пытымек, ме Иван дене коктын Ягыднаште ик шӱкшӧ пӧртышкӧ куржын пурен улына.
Тушто лачак пашазе-большевик ила улмаш.
Тудо мемнам кум сутка шылтен ашныш, вара, Юл гоч вончыктарен, йошкарге-влак деке конден кодыш...
Сакар, Япушым колышт налмекше, Иван деч йодо:
— Чужган кугызаже але ила мо?
— Э, але тудо ила, пеш тале.
Тиде жапыште станций мучко кугу йӱк шергылте:
— Восьмой эшелон, по местам!
Сакар кынел шогале, Япуш ден Иванлан кидым пуыш:
— Вес гана ужмешке чеверын!
— Чеверын, Сакар изай.
Вашке ужына, эрла меат позицийыш каена.
Станций ончылно чаҥ кум гана перыш, паровоз мӱгыралтыш, поезд тарваныш… * * *
Чехословак-влакын Озаҥыш пурымекышт, Григорий Петрович ден Чачилан Озаҥ гыч лекташ верештын.
Озаҥышке Григорий Петрович университетыш пураш ямдылалташ миен, адак Марий комиссариатыште паша ышташ полшаш шонен.
Чачимат иктаж-вере тунемаш пуртынеже улмаш.
Чехословак толмо Григорий Петровичын чыла планжым пужен...
Григорий Петрович ден Чачи, шӱй кондышо ик марийым вашлийынытат, тудын дене кутырен келшен, шӱй коробкаш пурен шинчын гына Озаҥ гыч лектын кертыч.
Озаҥвӱд вончымо годым кӱвар оролышо салтак Григорий Петровичым теве-теве волтен ыш кодо.
Тудын «студент билетшым» пеш инаныде ончыш, но билетыште кок вуян орел шулдыржым пеш раш шаралтен шинча.
Орел салтакым сеҥыш.
Пеш шӧрын ончыш гынат, салтак корным пуыш.
Чачижым марий «тидыже — ӱдырем, ола ужаш конденам» мане...
Йортышышто Григорий Петровичын ожно годсек ик палыме суасше уло.
Григорий Петрович Озаҥ гыч толшыжла чай йӱаш Абдрахманже дек пурыш.
Чай йӱмӧ годым тудлан Абдрахман тыге ойлыш:
— Тый, Коргори, Аркамбаке ит кошт.
Аркамбалне, мына, Панкрат Иваныч ден эргыже Совитым, мына, йӧршын бытырган ыштеныт.
Йуг ур ден Каврим, мына, рестан семын Казан алага наҥгаен...
Григорий Петрович ден Чачи, Аркамбак пурыдеак, вигак Ваштаръялыш кайышт.
Туштат нунылан шукак илаш ыш тӱкнӧ.
Григорий Петровичын толмым шижын, Лопнур Чужган кашак пычкемыш калыкым «Совет ынде пытен» манын лӱдыктен, Григорий Петровичым пушташ тараташ тӱҥалыныт.
Сандене ачаже Григорий Петрович ден Чачим Маршан чодыра коклаш, Лапка-Солаш кокаж дек шыпак намиен коден.
Кокаже ожнысек Григорий Петровичым пеш йӧрата улмаш.
Кызытат Григорий Петрович ден Чачим пеш куанен вашлие.
Григорий Петровичын молан толмыжым палымеке, тыге каласыш:
— Мемнан ял — пеш улакыште.
Тышке нигӧат ок тол.
А пеш шыгыр лиеш гын, чодыраште кугыза тугай верым шинча — тушко каяш корным моло иктат ок му...
Лапка-Солаште Григорий Петрович кум кече веле илыш.
Лапка-Сола — тыгак улак вер, тӱрлӧ-тӱрлӧ кайык мурымо деч молым тушто нимогай йӱк-йӱанымат от кол.
Тыгай тымык Григорий Петровичлан утларак шучкын чучеш.
Шоныш-шоныш да, Григорий Петрович Аркамбаке каяш шонен пыштыш.
Тыгай жапыште тыгай улакыште кияш Григорий Петровичлан намысын чучо.
Аркамбачын Озаҥышкат мӱндыр огыл, тушко тӱрлӧ уверат вашке миен шуэш.
Лапка-Солаш кодаш Чачиат ыш кӧнӧ. * * *
Григорий Петрович ден Чачи Аркамбаке йӱдым миен пурышт.
Яшай дене мутланыма гыч Григорий Петрович ыҥылен нале: йорло-влакым тарваташ лиеш.
Озаҥ гыч шылын толшо салтак-влакын тоен пыштыме винтовкыштат ятыр уло.
Патронат лийшаш.
Григорий Петрович незер еҥ ден салтакыш коштшо-влакым, ӱшанаш лийшашым, кастене Яшайлан мончашкыже погаш шӱдыш...
Кечывал годым Чарла гыч почтальон тыгай уверым конден: Юл гыч Чарлашке йошкарге-влак толыт, Чарласе ден Княжна калык пеш ямдылалтыт да — сеҥен кертыт?
Уке, очыни: йошкарге-влакын пушкыштат уло, манеш.
Тыгай уверым колмекше, Григорий Петрович пашалан аптраныде ямдылалташ тӱҥале.
Йорло салтак-влак Григорий Петрович дене келшышт.
Кум кече гыч Аркамбалне калык адак сӱргалтараш тӱҥале...
Панкрат Иванычлан ындыже Аркамбалым йӧршынак кудалтен куржашыже вереште...
Ошо-влак Юл кӱвареш миным шынденыт.
Юл кӱварым мина деч эрыктыде, Свияжск станцийыште шогышо йошкар бронепоезд Юлым вончен ок керт.
Мина эрыкташ мияш йӧсӧ: Юл кӱварым пулемет орола.
Сакар Юл серыште ик чоҥгаште кия.
Вуй ӱмбалныже чарныде пуля шӱшка.
Йырваш снаряд пудештылеш.
Шола велне «ур-р-ра-а-а»!
шоктыш.
Цепь кынеле.
Йошкарармеец-влак кӱвар век куржыт.
Кӱвар воктечын пулемет куржшо-влак ӱмбаке вулным шавалтен колтыш.
Куржшо-влак туржын кышкымыла йӧрлын пытышт.
Цепь шуэме.
«Ура» шулыш...
Сусыргышо-влак, кечкыжын, магырен, мӧҥгеш нушкыт.
Сакарын вачышкыже лопка, неле кид возо.
Сакар вуйжым савырал ончале; воктекше шара шинчан командир нушкын толынат, Юл кӱварым ончыкта:
— Гляди.
Максимка-то, можно сказать, почти в открытую...
Займись!
Сакарын вуй ӱмбалныже пӱчкылтшӧ юж шӱшкалтыш.
Командирын кидше Сакар ваче гыч шкак камвозо.
Командир, пеш чот нойышо семын койын, вуйжым мландыш пыштыш.
Пурла шинча ӱмбачше йытыра тыртыш рож гыч чевер вӱр чыпча.
Сакар лавыргыше кидшым командир тупыш эркын пыштыш, шыман гына ниялтыш, вара, куштырам почкалтымыла, вуйжым рӱзалтыш, винтовка ӱмбакше пӱгырныш.
Пычал аҥ Юл кӱвар воктенсе ужар оҥаш эҥертыш, шӱлалтен-шӱлалтен колтыш.
Затвор муралтыш, пычал аҥ адак шӱлалтыш.
Сакар шыргыжале.
— Уло, — мане Сакар, колен кийше командирым ончалын, ешарыш: — Есть!
Сакар адак винтовкыжым виктыш.
Винтовка адак кокыралтыш.
Сакар адак шыргыжале.
Тунам Сакарын шинчаштыже име гай кошарге, вурс гай пеҥгыде шонымаш койо...
Пурла велне «ур-ра-а!» шоктыш, Юл сер мучко шергылт кайыш.
Сакар ончале — йошкарармеец-влак вигак Юл кӱварыш куржыт, пӱгырненат огытыл.
Кӱвар воктенысе пулемет тӱҥшӧ гай шып шинча.
Ик шагат гыч йошкар бронепоезд, Юл гоч вончен, Озаҥ могырышкыла кайыш.
Эрлашыжым эрдене Йошкар Армий Озаҥыш пурыш.
Йошкарармеец-влак коклаште, винтовкым пеҥгыдын кучен, Сакар ошкылеш.
1937 ий, апрельын 8-ше

[Search]

2-3-10-1

Арзамас станцийыште каяш ямдылалтше эшелон шога.

Арзамас
Арза	-м	-а	-с
арза	-ем	-а	-с
wicker.basket	-TRANS	-3SG	-STR
no	-deriv.v	-pers	-enc

станцийыште
станций	-ыште
станций	-штЕ
station	-INE
no	-case

каяш
ка[й]	-[а]ш
кае	-аш
go	-INF
vb2	-inf

ямдылалтше
ямдылалт	-ше
ямдылалт	-шЕ
prepare	-PTCP.ACT
vb1	-ad

ямдылалтше
ямдылалт	-ше
ямдылалт	-жЕ
prepare	-IMP.3SG
vb1	-mood.pers

ямдылалтше
ямдыл	-алт	-ше
ямдыле	-алт	-шЕ
prepare	-REF	-PTCP.ACT
vb2	-deriv.v	-ad

ямдылалтше
ямдылалт	-Ø	-ше
ямдылалт	-Ø	-жЕ
prepare	-CNG	-3SG
vb1	-conn	-poss

ямдылалтше
ямдылалт	-Ø	-ше
ямдылалт	-Ø	-жЕ
prepare	-CVB	-3SG
vb1	-adv	-poss

ямдылалтше
ямдыл	-алт	-ше
ямдыле	-алт	-жЕ
prepare	-REF	-IMP.3SG
vb2	-deriv.v	-mood.pers

ямдылалтше
ямдыл	-алт	-Ø	-ше
ямдыле	-алт	-Ø	-жЕ
prepare	-REF	-CNG	-3SG
vb2	-deriv.v	-conn	-poss

ямдылалтше
ямдыл	-алт	-Ø	-ше
ямдыле	-алт	-Ø	-жЕ
prepare	-REF	-CVB	-3SG
vb2	-deriv.v	-adv	-poss

эшелон
эшелон
эшелон
special.train
no

шога.
шога
шога
plough
no

шога.
шог	-а
шого	-а
stand	-3SG
vb2	-pers

2-3-10-2

Ик вагон деч вес вагон дек, мешакым нумалын, пондашан еҥ-влак, ӱдырамаш-влак куржталыштыт.

Ик
Ик
ик
one
ad/nm/pa/pr

вагон
вагон
вагон
railroad.car
no

деч
деч
деч
from
po

вес
вес
вес
different
ad/pr

вагон
вагон
вагон
railroad.car
no

дек,
дек
дек
to
po

мешакым
мешак	-ым
мешак	-м
bag	-ACC
no	-case

нумалын,
нумал	-ын	-Ø
нумал	-н	-Ø
carry	-PST2	-3SG
vb1	-tense	-pers

нумалын,
нумал	-ын
нумал	-н
carry	-CVB
vb1	-adv

пондашан
пондашан
пондашан
bearded
ad/no

пондашан
пондаш	-ан
пондаш	-ан
beard	-with
no	-deriv.ad

еҥ-влак,
еҥ	-влак
еҥ	-влак
person	-PL
ad/no	-num

ӱдырамаш-влак
ӱдырамаш	-влак
ӱдырамаш	-влак
woman	-PL
no	-num

куржталыштыт.
куржталышт	-ыт
куржталышт	-ыт
run	-3PL
vb1	-pers

2-3-10-3

Ик вагон ончылно, тупешыже котомкам пӧштыртен, лудо шинелян еҥ шога, рушла мутым шке семынже савыркален, вагонысо-влакым сӧрвала:

Ик
Ик
ик
one
ad/nm/pa/pr

вагон
вагон
вагон
railroad.car
no

ончылно,
ончылно
ончылно
in.front
av/po

тупешыже
туп	-еш	-ыже
туп	-еш	-жЕ
back	-LAT	-3SG
no	-case	-poss

котомкам
котомка	-м
котомка	-м
knapsack	-ACC
no	-case

котомкам
котомка	-м
котомка	-ем
knapsack	-1SG
no	-poss

котомкам
котомка	-м	-Ø
котомка	-ем	-Ø
knapsack	-TRANS	-IMP.2SG
no	-deriv.v	-mood.pers

котомкам
котомка	-м	-Ø
котомка	-ем	-Ø
knapsack	-TRANS	-CNG
no	-deriv.v	-conn

котомкам
котомка	-м	-Ø
котомка	-ем	-Ø
knapsack	-TRANS	-CVB
no	-deriv.v	-adv

пӧштыртен,
пӧштырт	-ен	-Ø
пӧштыртӧ	-ен	-Ø
put.on.one's.back	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

пӧштыртен,
пӧштырт	-ен
пӧштыртӧ	-ен
put.on.one's.back	-CVB
vb2	-adv

лудо
лудо
лудо
duck
no

лудо
лудо
лудо
gray
ad

лудо
луд	-о
луд	-Е
read	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

шинелян
шинелян
шинелян
with.a.greatcoat
ad

шинелян
шинел[ь]	-[а]н
шинель	-ан
greatcoat	-with
no	-deriv.ad

еҥ
еҥ
еҥ
person
ad/no

шога,
шога
шога
plough
no

шога,
шог	-а
шого	-а
stand	-3SG
vb2	-pers

рушла
рушла
рушла
Russian
ad/av

рушла
руш	-ла
руш	-ла
Russian	-COMP
no	-case

рушла
руш	-ла
руш	-ла
Russian	-PL
no	-num

рушла
руш	-ла
руш	-ла
Russian	-STR
no	-enc

рушла
ру	-ш	-ла
ру	-ш	-ла
leaven	-ILL	-STR
no	-case	-enc

мутым
мут	-ым
мут	-м
word	-ACC
no	-case

шке
шке
шке
REFL
pr

семынже
семын	-же
семын	-жЕ
like	-3SG
po	-poss

семынже
сем	-ын	-же
сем	-н	-жЕ
melody	-GEN	-3SG
no	-case	-poss

семынже
сем	-ын	-же
сем	-н	-жЕ
sense	-GEN	-3SG
no	-case	-poss

савыркален,
савыркал	-ен	-Ø
савыркале	-ен	-Ø
turn	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

савыркален,
савыркал	-ен
савыркале	-ен
turn	-CVB
vb2	-adv

вагонысо-влакым
вагон	-ысо	-влак	-ым
вагон	-сЕ	-влак	-м
railroad.car	-ADJ	-PL	-ACC
no	-deriv.ad	-num	-case

сӧрвала:
сӧрвал	-а
сӧрвале	-а
ask.for.something	-3SG
vb2	-pers

2-3-10-4

— Пуститя, товарищи-благородия.

Пуститя,

Пуститя

Pustit'a

товарищи-благородия.

***

2-3-10-5

Нам недалеко...

Нам

Nam

недалеко...

***

2-3-10-6

До Казань...

До
До
до
C
no

Казань...

Казань

Kazan'

2-3-10-7

Кӱшычын, почмо омса гыч, тудын ваштареш йылгыжше штык-влак вуйыштым луктын ончат.

Кӱшычын,
Кӱшычын
кӱшычын
from.above
av

почмо
почмо
почмо
open
ad

почмо
поч	-мо
поч	-мЕ
open	-PTCP.PASS
vb1	-ad

омса
омса
омса
door
no

гыч,
гыч
гыч
from
po

тудын
тудын
тудын
his/her
pr

тудын
тудо	-н
тудо	-н
3SG	-GEN
pr	-case

ваштареш
ваштареш
ваштареш
toward
ad/av/po

ваштареш
ваштар	-еш
ваштар	-еш
maple	-LAT
no	-case

йылгыжше
йылгыжше
йылгыжше
shiny
ad/no

йылгыжше
йылгыж	-ше
йылгыж	-шЕ
shine	-PTCP.ACT
vb1	-ad

йылгыжше
йылгыж	-ше
йылгыж	-жЕ
shine	-IMP.3SG
vb1	-mood.pers

йылгыжше
йылгы	-ж	-ше
йылге	-жЕ	-жЕ
sparkling	-3SG	-3SG
ad	-poss	-poss

йылгыжше
йылгыж	-Ø	-ше
йылгыж	-Ø	-жЕ
shine	-CNG	-3SG
vb1	-conn	-poss

йылгыжше
йылгыж	-Ø	-ше
йылгыж	-Ø	-жЕ
shine	-CVB	-3SG
vb1	-adv	-poss

штык-влак
штык	-влак
штык	-влак
bayonet	-PL
no	-num

вуйыштым
вуй	-ышт	-ым
вуй	-шт	-м
head	-3PL	-ACC
no	-poss	-case

луктын
лукт	-ын	-Ø
лукт	-н	-Ø
lead.out	-PST2	-3SG
vb1	-tense	-pers

луктын
лукт	-ын
лукт	-н
lead.out	-CVB
vb1	-adv

ончат.
онч	-ат
ончо	-ат
look	-3PL
vb2	-pers

ончат.
онч	-а	-т
ончо	-а	-ат
look	-3SG	-and
vb2	-pers	-enc

ончат.
онч	-Ø	-ат
ончо	-Ø	-ат
look	-CNG	-and
vb2	-conn	-enc

2-3-10-8

Котомкан еҥ, вуйжым нӧлтен, вучен шога.

Котомкан
Котомка	-н
котомка	-ан
knapsack	-with
no	-deriv.ad

Котомкан
Котомка	-н
котомка	-н
knapsack	-GEN
no	-case

еҥ,
еҥ
еҥ
person
ad/no

вуйжым
вуй	-жы	-м
вуй	-жЕ	-м
head	-3SG	-ACC
no	-poss	-case

нӧлтен,
нӧлт	-ен	-Ø
нӧлтӧ	-ен	-Ø
lift	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

нӧлтен,
нӧлт	-ен
нӧлтӧ	-ен
lift	-CVB
vb2	-adv

вучен
вуч	-ен	-Ø
вучо	-ен	-Ø
wait	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

вучен
вуч	-ен
вучо	-ен
wait	-CVB
vb2	-adv

шога.
шога
шога
plough
no

шога.
шог	-а
шого	-а
stand	-3SG
vb2	-pers

2-3-10-9

Изиш лиймеке, адак сӧрвалаш тӱҥале:

Изиш
Изиш
изиш
a.bit
av

Изиш
Изи	-ш
изи	-ш
small	-ILL
ad/no	-case

лиймеке,
лиймеке
лиймеке
after
av

лиймеке,
лий	-меке
лий	-меке
be	-CVB.PRI
vb1	-adv

адак
адак
адак
again
av

сӧрвалаш
сӧрвал	-аш
сӧрвале	-аш
ask.for.something	-INF
vb2	-inf

тӱҥале:
тӱҥал	-'е
тӱҥал	-Е
start	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

2-3-10-10

— Недалеко мы...

Недалеко

Nedaleko

мы...

***

2-3-10-11

До Казань только...

До
До
до
C
no

Казань

Kazan'

только...
только
только
but
co/pa

2-3-10-12

— Да ты кто?

Да
Да
да
and
co

Да
Да
да
yes
pa

ты
ты
ты
this
pr

ты
ты
ты
[X]
pa

кто?

***

2-3-10-13

— ик шара шинчан йошкарармеец йодо.

ик
ик
ик
one
ad/nm/pa/pr

шара
шара
шара
bright
ad

шара
шара
шара
extensive
ad

шара
шара
шара
[X]
ad

шара
шара
шара
glanders
no

шара
шар	-а
шаре	-а
spread.out	-3SG
vb2	-pers

шинчан
шинчан
шинчан
eyed
ad

шинчан
шинча	-н
шинча	-ан
eye	-with
no	-deriv.ad

шинчан
шинча	-н
шинча	-н
eye	-GEN
no	-case

йошкарармеец
йошкарармеец
йошкарармеец
Red.Army.soldier
no

йодо.
йод	-о
йод	-Е
ask	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

2-3-10-14

— Мы марий...

Мы

марий...
марий
марий
Mari
no

2-3-10-15

Черемис, — йодмылан куаныш саде еҥ.

Черемис, —
Черемис
черемис
Cheremis
no

йодмылан
йодмы	-лан
йодмо	-лан
interrogative	-DAT
ad	-case

йодмылан
йодмы	-ла	-н
йодмо	-ла	-н
interrogative	-PL	-GEN
ad	-num	-case

йодмылан
йод	-мы	-лан
йод	-мЕ	-лан
ask	-PTCP.PASS	-DAT
vb1	-ad	-case

йодмылан
йод	-мы	-ла	-н
йод	-мЕ	-ла	-н
ask	-PTCP.PASS	-PL	-GEN
vb1	-ad	-num	-case

куаныш
куан	-ыш
куан	-ш
joy	-ILL
no	-case

куаныш
куаны	-ш	-Ø
куане	-ш	-Ø
rejoice	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

саде
саде
саде
that
pr

еҥ.
еҥ
еҥ
person
ad/no

2-3-10-16

— Мы фронт бывал, мы у немца плен бывал, четыре года домой не кодил.

Мы

фронт
фронт
фронт
front
no

бывал,

***

мы

***

у
у
у
new
ad/no

у
у
у
oh
in

у
у	-Ø
уо	-Ø
take.care.of	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

у
у	-Ø
уо	-Ø
stroke	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

у
у	-Ø
уо	-Ø
take.care.of	-CNG
vb2	-conn

у
у	-Ø
уо	-Ø
stroke	-CNG
vb2	-conn

немца

***

плен
плен
плен
captivity
no

бывал,

***

четыре

***

года

***

домой

***

не
не
не
[X]
pa

кодил.

***

2-3-10-17

Котомка дене пызырналтше тупшым виктарен шогалын, пурла кидшым пудыргышо картуз нер воктек намиен, пеш раш каласен колтыш:

Котомка
Котомка
котомка
knapsack
no

дене
дене
дене
with
po

пызырналтше
пызырналтше
пызырналтше
oppressed
ad

пызырналтше
пызырналт	-ше
пызырналт	-шЕ
be.pressed	-PTCP.ACT
vb1	-ad

пызырналтше
пызырналт	-ше
пызырналт	-жЕ
be.pressed	-IMP.3SG
vb1	-mood.pers

пызырналтше
пызырн	-алт	-ше
пызырне	-алт	-шЕ
be.pressed	-REF	-PTCP.ACT
vb2	-deriv.v	-ad

пызырналтше
пызырналт	-Ø	-ше
пызырналт	-Ø	-жЕ
be.pressed	-CNG	-3SG
vb1	-conn	-poss

пызырналтше
пызырналт	-Ø	-ше
пызырналт	-Ø	-жЕ
be.pressed	-CVB	-3SG
vb1	-adv	-poss

пызырналтше
пызырн	-алт	-ше
пызырне	-алт	-жЕ
be.pressed	-REF	-IMP.3SG
vb2	-deriv.v	-mood.pers

пызырналтше
пызырн	-алт	-Ø	-ше
пызырне	-алт	-Ø	-жЕ
be.pressed	-REF	-CNG	-3SG
vb2	-deriv.v	-conn	-poss

пызырналтше
пызырн	-алт	-Ø	-ше
пызырне	-алт	-Ø	-жЕ
be.pressed	-REF	-CVB	-3SG
vb2	-deriv.v	-adv	-poss

тупшым
туп	-шы	-м
туп	-жЕ	-м
back	-3SG	-ACC
no	-poss	-case

виктарен
виктар	-ен	-Ø
виктаре	-ен	-Ø
stretch.out	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

виктарен
виктар	-ен
виктаре	-ен
stretch.out	-CVB
vb2	-adv

шогалын,
шогал	-ын	-Ø
шогал	-н	-Ø
stand.up	-PST2	-3SG
vb1	-tense	-pers

шогалын,
шогал	-ын
шогал	-н
stand.up	-CVB
vb1	-adv

пурла
пурла
пурла
right
ad/no

пурла
пур	-Ø	-ла
пур	-Ø	-ла
chew	-CNG	-STR
vb1	-conn	-enc

пурла
пур	-Ø	-ла
пур	-Ø	-ла
chew	-CVB	-STR
vb1	-adv	-enc

кидшым
кид	-шы	-м
кид	-жЕ	-м
hand	-3SG	-ACC
no	-poss	-case

пудыргышо
пудыргышо
пудыргышо
broken
ad

пудыргышо
пудыргы	-шо
пудырго	-шЕ
break	-PTCP.ACT
vb2	-ad

картуз
картуз
картуз
peaked.cap
no

нер
нер
нер
nose
no

воктек
воктек
воктек
closer
av/po

намиен,
нами[й]	-ен	-Ø
намие	-ен	-Ø
bring	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

намиен,
нами[й]	-ен
намие	-ен
bring	-CVB
vb2	-adv

пеш
пеш
пеш
very
av

раш
раш
раш
clear
ad/av

каласен
калас	-ен	-Ø
каласе	-ен	-Ø
say	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

каласен
калас	-ен
каласе	-ен
say	-CVB
vb2	-adv

колтыш:
колтыш
колтыш
conductivity
no

колтыш:
колты	-ш	-Ø
колто	-ш	-Ø
send	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-18

— Сто двадцать шестого стрелкового полка, пятой роты, третьего взвода, второго отделения рядовой Макар Чужганов!

Сто

Sto

двадцать

***

шестого

***

стрелкового

***

полка,

***

пятой

***

роты,

***

третьего

***

взвода,

***

второго

***

отделения

***

рядовой
рядовой
рядовой
ordinary
ad/no

Макар

Makar

Чужганов!

Чужганов

Chuzhganov

2-3-10-19

Вагонысо йошкарармеец-влак воштыл колтышт:

Вагонысо
Вагон	-ысо
вагон	-сЕ
railroad.car	-ADJ
no	-deriv.ad

йошкарармеец-влак
йошкарармеец	-влак
йошкарармеец	-влак
Red.Army.soldier	-PL
no	-num

воштыл
воштыл	-Ø
воштыл	-Ø
laugh	-IMP.2SG
vb1	-mood.pers

воштыл
воштыл	-Ø
воштыл	-Ø
laugh	-CNG
vb1	-conn

воштыл
воштыл	-Ø
воштыл	-Ø
laugh	-CVB
vb1	-adv

колтышт:
колты	-шт
колто	-шт
send	-IMP.3PL
vb2	-mood.pers

колтышт:
колты	-ш	-т
колто	-ш	-т
send	-PST1	-3PL
vb2	-tense	-pers

2-3-10-20

— Наш, стало быть, фронтовой!..

Наш,

Наш

Nash

стало

***

быть,

***

фронтовой!..
фронтовой
фронтовой
front
ad

2-3-10-21

— Из татар, что ли?

Из

татар,
татар
татар
Tatar
no

что

***

ли?
ли
ли
whether.....or
pa

2-3-10-22

Отстал он, ребята, по-царскому рапортует!

Отстал

Otstal

он,
он
он
leader
no

ребята,

***

по-царскому

***

рапортует!

***

2-3-10-23

— ик йошкарармеец каласыш.

ик
ик
ик
one
ad/nm/pa/pr

йошкарармеец
йошкарармеец
йошкарармеец
Red.Army.soldier
no

каласыш.
каласы	-ш	-Ø
каласе	-ш	-Ø
say	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-24

— Пустить, чего там!

Пустить,

Пустить

Pustit'

чего

***

там!
там
там
taste
no

2-3-10-25

Слышишь, из плена мужик.

Слышишь,

Слышишь

Slyshish'

из

***

плена

***

мужик.
мужик
мужик
muzhik
no

2-3-10-26

Шара шинчан йошкарармеец кидшым нӧлтале, вагонысо-влак чыланат шыпланышт.

Шара
Шара
шара
bright
ad

Шара
Шара
шара
extensive
ad

Шара
Шара
шара
[X]
ad

Шара
Шара
шара
glanders
no

Шара
Шар	-а
шаре	-а
spread.out	-3SG
vb2	-pers

шинчан
шинчан
шинчан
eyed
ad

шинчан
шинча	-н
шинча	-ан
eye	-with
no	-deriv.ad

шинчан
шинча	-н
шинча	-н
eye	-GEN
no	-case

йошкарармеец
йошкарармеец
йошкарармеец
Red.Army.soldier
no

кидшым
кид	-шы	-м
кид	-жЕ	-м
hand	-3SG	-ACC
no	-poss	-case

нӧлтале,
нӧлтал	-'е
нӧлтал	-Е
raise	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

вагонысо-влак
вагон	-ысо	-влак
вагон	-сЕ	-влак
railroad.car	-ADJ	-PL
no	-deriv.ad	-num

чыланат
чылан	-ат
чылан	-ат
all	-and
av/pr	-enc

чыланат
чыла	-на	-т
чыла	-на	-ат
everything	-1PL	-and
ad/pa/pr	-poss	-enc

чыланат
чыла	-н	-ат
чыла	-ан	-ат
everything	-with	-and
ad/pa/pr	-deriv.ad	-enc

чыланат
чыл	-ан	-ат
чыл	-ан	-ат
dim	-with	-and
ad/av	-deriv.ad	-enc

чыланат
чыла	-н	-ат
чыла	-н	-ат
everything	-GEN	-and
ad/pa/pr	-case	-enc

шыпланышт.
шыпланы	-шт
шыплане	-шт
fall.silent	-IMP.3PL
vb2	-mood.pers

шыпланышт.
шыпланы	-ш	-т
шыплане	-ш	-т
fall.silent	-PST1	-3PL
vb2	-tense	-pers

шыпланышт.
шып	-лан	-ышт
шып	-лан	-шт
quiet	-DAT	-3PL
ad/av/no	-case	-poss

2-3-10-27

— Документ есть?

Документ
Документ
документ
document
no

есть?

***

2-3-10-28

— пеҥгыдын йодо шара шинчан еҥ.

пеҥгыдын
пеҥгыдын
пеҥгыдын
hard
av

пеҥгыдын
пеҥгыды	-н
пеҥгыде	-н
hard	-GEN
ad	-case

йодо
йод	-о
йод	-Е
ask	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

шара
шара
шара
bright
ad

шара
шара
шара
extensive
ad

шара
шара
шара
[X]
ad

шара
шара
шара
glanders
no

шара
шар	-а
шаре	-а
spread.out	-3SG
vb2	-pers

шинчан
шинчан
шинчан
eyed
ad

шинчан
шинча	-н
шинча	-ан
eye	-with
no	-deriv.ad

шинчан
шинча	-н
шинча	-н
eye	-GEN
no	-case

еҥ.
еҥ
еҥ
person
ad/no

2-3-10-29

— Давай!

Давай!
Давай
давай
let's
pa

2-3-10-30

А ржать тут, товарищи, между прочим, нечего.

А
А
а
and
co

А
А
а
so
pa

А
А
а
oh
in

ржать

***

тут,
тут
тут
taste
no

товарищи,

***

между

***

прочим,

***

нечего.

***

2-3-10-31

Тут воинский поезд...

Тут
Тут
тут
taste
no

воинский
воинский
воинский
military
ad

поезд...
поезд
поезд
train
no

2-3-10-32

Незнакомых людей приказано не пускать.

Незнакомых

Neznakomykh

людей

***

приказано

***

не
не
не
[X]
pa

пускать.

***

2-3-10-33

Шӱкшӧ шинелян еҥ, Сакар, котомкаж гыч нылыте тодылмо кагазым луктын, шара шинчанлан шуялтыш.

Шӱкшӧ
Шӱкшӧ
шӱкшӧ
worn.out
ad

Шӱкшӧ
Шӱк	-шӧ
шӱк	-жЕ
litter	-3SG
no	-poss

шинелян
шинелян
шинелян
with.a.greatcoat
ad

шинелян
шинел[ь]	-[а]н
шинель	-ан
greatcoat	-with
no	-deriv.ad

еҥ,
еҥ
еҥ
person
ad/no

Сакар,

Сакар

Sakar

котомкаж
котомка	-ж
котомка	-жЕ
knapsack	-3SG
no	-poss

гыч
гыч
гыч
from
po

нылыте
нылыте
нылыте
in.four
av

тодылмо
тодылмо
тодылмо
broken
ad

тодылмо
тодыл	-мо
тодыл	-мЕ
break	-PTCP.PASS
vb1	-ad

кагазым
кагаз	-ым
кагаз	-м
paper	-ACC
no	-case

луктын,
лукт	-ын	-Ø
лукт	-н	-Ø
lead.out	-PST2	-3SG
vb1	-tense	-pers

луктын,
лукт	-ын
лукт	-н
lead.out	-CVB
vb1	-adv

шара
шара
шара
bright
ad

шара
шара
шара
extensive
ad

шара
шара
шара
[X]
ad

шара
шара
шара
glanders
no

шара
шар	-а
шаре	-а
spread.out	-3SG
vb2	-pers

шинчанлан
шинчан	-лан
шинчан	-лан
eyed	-DAT
ad	-case

шинчанлан
шинчан	-ла	-н
шинчан	-ла	-н
eyed	-PL	-GEN
ad	-num	-case

шинчанлан
шинча	-н	-лан
шинча	-ан	-лан
eye	-with	-DAT
no	-deriv.ad	-case

шинчанлан
шинча	-н	-лан
шинча	-н	-лан
eye	-GEN	-DAT
no	-case	-case

шинчанлан
шинча	-н	-ла	-н
шинча	-ан	-ла	-н
eye	-with	-PL	-GEN
no	-deriv.ad	-num	-case

шинчанлан
шинча	-н	-ла	-н
шинча	-н	-ла	-н
eye	-GEN	-PL	-GEN
no	-case	-num	-case

шуялтыш.
шуялты	-ш	-Ø
шуялте	-ш	-Ø
stretch.out	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-34

Кагаз мучко ала-мыняр печать оптымо.

Кагаз
Кагаз
кагаз
paper
no

мучко
мучко
мучко
completely
av/po

ала-мыняр
ала-мыняр
ала-мыняр
some
av/pr

печать
печать
печать
seal
no

оптымо.
опты	-мо
опто	-мЕ
put	-PTCP.PASS
vb2	-ad

оптымо.
опты	-мо
опто	-мЕ
bark	-PTCP.PASS
vb2	-ad

2-3-10-35

Шара шинчан командир, тӱрвыжым тарватылын, ятыр гана пачаш-пачаш лудо, вара, Сакарлан кидшым шуялтен, каласыш:

Шара
Шара
шара
bright
ad

Шара
Шара
шара
extensive
ad

Шара
Шара
шара
[X]
ad

Шара
Шара
шара
glanders
no

Шара
Шар	-а
шаре	-а
spread.out	-3SG
vb2	-pers

шинчан
шинчан
шинчан
eyed
ad

шинчан
шинча	-н
шинча	-ан
eye	-with
no	-deriv.ad

шинчан
шинча	-н
шинча	-н
eye	-GEN
no	-case

командир,
командир
командир
commander
no

тӱрвыжым
тӱрвы	-жы	-м
тӱрвӧ	-жЕ	-м
lip	-3SG	-ACC
no	-poss	-case

тарватылын,
тарватыл	-ын	-Ø
тарватыл	-н	-Ø
move	-PST2	-3SG
vb1	-tense	-pers

тарватылын,
тарватыл	-ын
тарватыл	-н
move	-CVB
vb1	-adv

ятыр
ятыр
ятыр
much
av/no/pr

гана
гана
гана
times
no/po

пачаш-пачаш
пачаш-пачаш
пачаш-пачаш
again.and.again
av

лудо,
лудо
лудо
duck
no

лудо,
лудо
лудо
gray
ad

лудо,
луд	-о
луд	-Е
read	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

вара,
вара
вара
then
av/pa

вара,
вара
вара
pole
no

вара,
вар	-а
варе	-а
mix	-3SG
vb2	-pers

Сакарлан

Sakarlan

кидшым
кид	-шы	-м
кид	-жЕ	-м
hand	-3SG	-ACC
no	-poss	-case

шуялтен,
шуялт	-ен	-Ø
шуялте	-ен	-Ø
stretch.out	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

шуялтен,
шуялт	-ен
шуялте	-ен
stretch.out	-CVB
vb2	-adv

каласыш:
каласы	-ш	-Ø
каласе	-ш	-Ø
say	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-36

— Лезь, товарищ!

Лезь,

Лезь

Lez'

товарищ!

***

2-3-10-37

Сакарым вагоныш шупшын кӱзыктышт.

Сакарым

Sakarym

вагоныш
вагон	-ыш
вагон	-ш
railroad.car	-ILL
no	-case

шупшын
шупш	-ын	-Ø
шупш	-н	-Ø
pull	-PST2	-3SG
vb1	-tense	-pers

шупшын
шупш	-ын
шупш	-н
pull	-CVB
vb1	-adv

кӱзыктышт.
кӱзыкты	-шт
кӱзыктӧ	-шт
raise	-IMP.3PL
vb2	-mood.pers

кӱзыктышт.
кӱзыкты	-ш	-т
кӱзыктӧ	-ш	-т
raise	-PST1	-3PL
vb2	-tense	-pers

кӱзыктышт.
кӱзы	-кты	-шт
кӱзӧ	-ктЕ	-шт
go.up	-CAUS	-IMP.3PL
vb2	-deriv.v	-mood.pers

кӱзыктышт.
кӱзы	-кты	-ш	-т
кӱзӧ	-ктЕ	-ш	-т
go.up	-CAUS	-PST1	-3PL
vb2	-deriv.v	-tense	-pers

2-3-10-38

Йырже йошкарармеец-влак шогат: воштылыт, мутланат, Сакарлан тамакым пуат.

Йырже
Йыр	-же
йыр	-жЕ
around	-3SG
ad/av/no/po	-poss

йошкарармеец-влак
йошкарармеец	-влак
йошкарармеец	-влак
Red.Army.soldier	-PL
no	-num

шогат:
шога	-т
шога	-ет
plough	-2SG
no	-poss

шогат:
шога	-т
шога	-ат
plough	-and
no	-enc

шогат:
шог	-ат
шого	-ат
stop	-and
vb	-enc

шогат:
шог	-ат
шого	-ат
mute	-and
ad	-enc

шогат:
шог	-ат
шого	-ат
stand	-3PL
vb2	-pers

шогат:
шог	-а	-т
шого	-а	-ат
stand	-3SG	-and
vb2	-pers	-enc

шогат:
шог	-Ø	-ат
шого	-Ø	-ат
stand	-CNG	-and
vb2	-conn	-enc

воштылыт,
воштыл	-ыт
воштыл	-ыт
laugh	-3PL
vb1	-pers

мутланат,
мутлан	-ат
мутлан	-ат
for.example	-and
pa	-enc

мутланат,
мутлан	-ат
мутлане	-ат
talk	-3PL
vb2	-pers

мутланат,
мутлан	-а	-т
мутлане	-а	-ат
talk	-3SG	-and
vb2	-pers	-enc

мутланат,
мут	-лан	-ат
мут	-лан	-ат
word	-DAT	-and
no	-case	-enc

мутланат,
мутлан	-Ø	-ат
мутлане	-Ø	-ат
talk	-CNG	-and
vb2	-conn	-enc

мутланат,
мут	-ла	-на	-т
мут	-ла	-на	-ат
word	-COMP	-1PL	-and
no	-case	-poss	-enc

мутланат,
мут	-ла	-на	-т
мут	-ла	-на	-ат
word	-PL	-1PL	-and
no	-num	-poss	-enc

мутланат,
мут	-ла	-н	-ат
мут	-ла	-н	-ат
word	-PL	-GEN	-and
no	-num	-case	-enc

Сакарлан

Sakarlan

тамакым
тамак	-ым
тамак	-м
tobacco.plant	-ACC
no	-case

пуат.
пу	-ат
пу	-ат
wood	-and
no	-enc

пуат.
пу	-ат
пуо	-ат
give	-3PL
vb2	-pers

пуат.
пу	-ат
пуо	-ат
blow	-3PL
vb2	-pers

пуат.
пу	-а	-т
пуо	-а	-ат
give	-3SG	-and
vb2	-pers	-enc

пуат.
пу	-а	-т
пуо	-а	-ат
blow	-3SG	-and
vb2	-pers	-enc

пуат.
пу	-Ø	-ат
пуо	-Ø	-ат
give	-CNG	-and
vb2	-conn	-enc

пуат.
пу	-Ø	-ат
пуо	-Ø	-ат
blow	-CNG	-and
vb2	-conn	-enc

2-3-10-39

Сакар йырже ончыштеш, аптраненрак, но куанен шыргыжеш.

Сакар

Sakar

йырже
йыр	-же
йыр	-жЕ
around	-3SG
ad/av/no/po	-poss

ончыштеш,
ончышт	-еш
ончышт	-еш
look	-3SG
vb1	-pers

аптраненрак,

***

но
но
но
but
co/no/pa

но
но
но
gee.up
in

куанен
куанен
куанен
happily
av

куанен
куан	-ен	-Ø
куане	-ен	-Ø
rejoice	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

куанен
куан	-ен
куане	-ен
rejoice	-CVB
vb2	-adv

шыргыжеш.
шыргыж	-еш
шыргыж	-еш
smile	-3SG
vb1	-pers

2-3-10-40

— Вот спасиба-то, ваш благородия, вот спасиба-то!

Вот
Вот
вот
there
co/pa

Вот
Вот
вот
web
no

спасиба-то,

***

ваш
ваш
ваш
mutually
av

благородия,

***

вот
вот
вот
there
co/pa

вот
вот
вот
web
no

спасиба-то!

***

2-3-10-41

— Благородия, брат, вывелись!

Благородия,

Благородия

Blagorodiya

брат,
брат
брат
old.boy
no

брат,
бра	-т
бра	-ет
sconce	-2SG
no	-poss

брат,
бра	-т
бра	-ет
bra	-2SG
no	-poss

брат,
бра	-т
бра	-ат
sconce	-and
no	-enc

брат,
бра	-т
бра	-ат
bra	-and
no	-enc

вывелись!

***

2-3-10-42

— воштылалын, командир каласыш.

воштылалын,
воштылал	-ын	-Ø
воштылал	-н	-Ø
smile	-PST2	-3SG
vb1	-tense	-pers

воштылалын,
воштылал	-ын
воштылал	-н
smile	-CVB
vb1	-adv

командир
командир
командир
commander
no

каласыш.
каласы	-ш	-Ø
каласе	-ш	-Ø
say	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-43

— Здесь не царская армия, а красная.

Здесь

Zdes'

не
не
не
[X]
pa

царская

***

армия,

***

а
а
а
and
co

а
а
а
so
pa

а
а
а
oh
in

красная.

***

2-3-10-44

Здесь не благородия, а товарищи!

Здесь

Zdes'

не
не
не
[X]
pa

благородия,

***

а
а
а
and
co

а
а
а
so
pa

а
а
а
oh
in

товарищи!

***

2-3-10-45

— Восьмой эшелон, по местам!

Восьмой

Vos'moy

эшелон,
эшелон
эшелон
special.train
no

по

***

местам!

***

2-3-10-46

— шергылте йӱк.

шергылте
шергылте	-Ø
шергылте	-Ø
fill	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

шергылте
шергылт	-е
шергылт	-Е
come.undone	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

шергылте
шергылте	-Ø
шергылте	-Ø
fill	-CNG
vb2	-conn

йӱк.
йӱк
йӱк
voice
no

2-3-10-47

Калык рӱжгымым пӱчкын, нугыдын, станций омса воктен чаҥ йоҥгалте, гудок мӱгыралтыш.

Калык
Калык
калык
people
no

рӱжгымым
рӱжгы	-мы	-м
рӱжгӧ	-мЕ	-м
make.noise	-PTCP.PASS	-ACC
vb2	-ad	-case

пӱчкын,
пӱчк	-ын	-Ø
пӱчк	-н	-Ø
cut	-PST2	-3SG
vb1	-tense	-pers

пӱчкын,
пӱчк	-ын	-Ø
пӱчк	-н	-Ø
sharpen	-PST2	-3SG
vb1	-tense	-pers

пӱчкын,
пӱчк	-ын
пӱчк	-н
cut	-CVB
vb1	-adv

пӱчкын,
пӱчк	-ын
пӱчк	-н
sharpen	-CVB
vb1	-adv

нугыдын,
нугыдын
нугыдын
densely
av

нугыдын,
нугыды	-н
нугыдо	-н
thick	-GEN
ad/no	-case

станций
станций
станций
station
no

омса
омса
омса
door
no

воктен
воктен
воктен
beside
av/po

воктен
вокт	-ен	-Ø
вокто	-ен	-Ø
strip.bark	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

воктен
вокт	-ен
вокто	-ен
strip.bark	-CVB
vb2	-adv

чаҥ
чаҥ
чаҥ
bell
no

йоҥгалте,
йоҥгалт	-е
йоҥгалт	-Е
sound	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

йоҥгалте,
йоҥг	-алт	-е
йоҥго	-алт	-Е
sound	-REF	-PST1.3SG
vb2	-deriv.v	-tense.pers

гудок
гудок
гудок
siren
no

мӱгыралтыш.
мӱгыралты	-ш	-Ø
мӱгыралте	-ш	-Ø
roar	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-48

— Отправляемся!

Отправляемся!

Отправляемся

Otpravl'ayems'a

2-3-10-49

— кычкырале командир.

кычкырале
кычкырал	-'е
кычкырал	-Е
shout	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

командир.
командир
командир
commander
no

2-3-10-50

— А ты оставайся с нами, товарищ...

А
А
а
and
co

А
А
а
so
pa

А
А
а
oh
in

ты
ты
ты
this
pr

ты
ты
ты
[X]
pa

оставайся

***

нами,

***

товарищ...

***

2-3-10-51

— ала-мом шарналтыш командир, вара Сакар век вуйжым савырыш.

ала-мом
ала-мо	-м
ала-мо	-м
something	-ACC
pa/pr	-case

шарналтыш
шарналтыш
шарналтыш
reminder
no

шарналтыш
шарналты	-ш	-Ø
шарналте	-ш	-Ø
remember	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

командир,
командир
командир
commander
no

вара
вара
вара
then
av/pa

вара
вара
вара
pole
no

вара
вар	-а
варе	-а
mix	-3SG
vb2	-pers

Сакар

Sakar

век
век
век
at.all
av

век
век
век
to
po

вуйжым
вуй	-жы	-м
вуй	-жЕ	-м
head	-3SG	-ACC
no	-poss	-case

савырыш.
савыр	-ыш
савыр	-ш
good.behavior	-ILL
no	-case

савырыш.
савыры	-ш	-Ø
савыре	-ш	-Ø
make	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-52

— Тебе куда?

Тебе
Тебе
тебе
[X]
pa

куда?

***

2-3-10-53

Говоришь, за Казань?

Говоришь,

Говоришь

Govorish'

за

***

Казань?

Казань

Kazan'

2-3-10-54

— Казань, Казань...

Казань,

Казань

Kazan'

Казань...

Казань

Kazan'

2-3-10-55

Чаревококшайский уезд, — вуйжым рӱзен, Сакар умылтарыш.

Чаревококшайский

Charevokokshayskiy

уезд, —
уезд
уезд
uyezd
no

вуйжым
вуй	-жы	-м
вуй	-жЕ	-м
head	-3SG	-ACC
no	-poss	-case

рӱзен,
рӱзе	-н
рӱзе	-н
[X]	-GEN
no	-case

рӱзен,
рӱз	-ен	-Ø
рӱзӧ	-ен	-Ø
shake	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

рӱзен,
рӱз	-ен
рӱзӧ	-ен
shake	-CVB
vb2	-adv

Сакар

Sakar

умылтарыш.
умылтарыш
умылтарыш
explanation
no

умылтарыш.
умылтары	-ш	-Ø
умылтаре	-ш	-Ø
explain	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-56

— Не попадешь!

Не
Не
не
[X]
pa

попадешь!

***

2-3-10-57

— пӱчкӧ командир.

пӱчкӧ
пӱчк	-ӧ
пӱчк	-Е
cut	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

пӱчкӧ
пӱчк	-ӧ
пӱчк	-Е
sharpen	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

командир.
командир
командир
commander
no

2-3-10-58

— В Казани чехословаки.

Казани

Kazani

чехословаки.

***

2-3-10-59

— Чекословак?

Чекословак?

Чекословак

Chekoslovak

2-3-10-60

— ӧрӧ Сакар.

ӧрӧ
ӧрӧ
ӧрӧ
groove
no

ӧрӧ
ӧр	-ӧ
ӧр	-Е
be.surprised	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

Сакар.

Сакар

Sakar

2-3-10-61

— Какой Чекословак?

Какой

Kakoy

Чекословак?

Чекословак

Chekoslovak

2-3-10-62

— Белая гвардия.

Белая

Belaya

гвардия.

***

2-3-10-63

Царя хотят: генералы, купцы, попы, — Сакарлан умылтара командир.

Царя

Car'a

хотят:

***

генералы,

***

купцы,

***

попы, —

***

Сакарлан

Sakarlan

умылтара
умылтар	-а
умылтаре	-а
explain	-3SG
vb2	-pers

командир.
командир
командир
commander
no

2-3-10-64

— Чарь...

Чарь...

Чарь

Char'

2-3-10-65

Генерал...

Генерал...
Генерал
генерал
general
no

2-3-10-66

Купца...

Купца

Kupca

2-3-10-67

поп...

поп...
поп
поп
priest
no

2-3-10-68

— Сакар вуйжо дене ойлымыла ойла.

Сакар

Sakar

вуйжо
вуй	-жо
вуй	-жЕ
head	-3SG
no	-poss

дене
дене
дене
with
po

ойлымыла
ойлымы	-ла
ойлымо	-ла
speech	-COMP
ad	-case

ойлымыла
ойлымы	-ла
ойлымо	-ла
speech	-PL
ad	-num

ойлымыла
ойлымы	-ла
ойлымо	-ла
speech	-STR
ad	-enc

ойлымыла
ойлы	-мыла
ойло	-мыла
talk	-INF.FUT
vb2	-inf

ойлымыла
ойлы	-мы	-ла
ойло	-мЕ	-ла
talk	-PTCP.PASS	-COMP
vb2	-ad	-case

ойлымыла
ойлы	-мы	-ла
ойло	-мЕ	-ла
talk	-PTCP.PASS	-PL
vb2	-ad	-num

ойлымыла
ойлы	-мы	-ла
ойло	-мЕ	-ла
talk	-PTCP.PASS	-STR
vb2	-ad	-enc

ойла.
ой	-ла
ой	-ла
opinion	-COMP
no	-case

ойла.
ой	-ла
ой	-ла
opinion	-PL
no	-num

ойла.
ой	-ла
ой	-ла
opinion	-STR
no	-enc

ойла.
ой	-ла
ой	-ла
oh	-STR
in	-enc

ойла.
ойл	-а
ойло	-а
talk	-3SG
vb2	-pers

ойла.
ой	-Ø	-ла
ойо	-Ø	-ла
fast	-CNG	-STR
vb2	-conn	-enc

ойла.
ой	-Ø	-ла
ойо	-Ø	-ла
fear	-CNG	-STR
vb2	-conn	-enc

2-3-10-69

— Вышибать их едем.

Вышибать

Vyshibat'

их

***

едем.

***

2-3-10-70

Сойти бы тебе, товарищ, — командир Сакарым ончале.

Сойти

Soyti

бы

***

тебе,
тебе
тебе
[X]
pa

товарищ, —

***

командир
командир
командир
commander
no

Сакарым

Sakarym

ончале.
ончал	-'е
ончал	-Е
look	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

2-3-10-71

— После лучше доедешь, а?

После

Posle

лучше

***

доедешь,

***

а?
а
а
and
co

а?
а
а
so
pa

а?
а
а
oh
in

2-3-10-72

Сакар саҥгажым куптыртыш.

Сакар

Sakar

саҥгажым
саҥга	-жы	-м
саҥга	-жЕ	-м
forehead	-3SG	-ACC
no	-poss	-case

куптыртыш.
куптыртыш
куптыртыш
wrinkle
no

куптыртыш.
куптырты	-ш	-Ø
куптырто	-ш	-Ø
wrinkle	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-73

Сакарын ушышкыжо Петроград пашазын, Волковын, мутшо адак пурыш:

Сакарын

Sakaryn

ушышкыжо
уш	-ышкы	-жо
уш	-шкЕ	-жЕ
mind	-ILL	-3SG
no	-case	-poss

Петроград

Petrograd

пашазын,
пашазы	-н
пашазе	-н
worker	-GEN
ad/no	-case

Волковын,

Волковын

Volkovyn

мутшо
мут	-шо
мут	-жЕ
word	-3SG
no	-poss

адак
адак
адак
again
av

пурыш:
пурыш
пурыш
nase
no

пурыш:
пуры	-ш	-Ø
пуро	-ш	-Ø
go.in	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-74

— Чарь...

Чарь...

Чарь

Char'

2-3-10-75

генерал...

генерал...
генерал
генерал
general
no

2-3-10-76

купца...

***

2-3-10-77

Им война надо?

Им

война
война
война
war
no

война
вой	-на
вой	-на
awn	-1PL
no	-poss

надо?

***

2-3-10-78

Зачем Е Казань война?

Зачем

Zachem

Казань

Kazan'

война?
война
война
war
no

война?
вой	-на
вой	-на
awn	-1PL
no	-poss

2-3-10-79

— Генералы, купцы, попы хотят свергнуть Советскую власть, власть рабочих и бедных крестьян.

Генералы,

Генералы

Generaly

купцы,

***

попы

***

хотят

***

свергнуть

***

Советскую

Sovetskuyu

власть,
власть
власть
authority
no

власть
власть
власть
authority
no

рабочих

***

и
и
и
and
co

и
и
и
[X]
pa

бедных

***

крестьян.

***

2-3-10-80

Генералам и купцам помогают кулаки, ну, богатые мужики.

Генералам

Generalam

и
и
и
and
co

и
и
и
[X]
pa

купцам

***

помогают

***

кулаки,

***

ну,
ну
ну
well
in/pa

богатые

***

мужики.

***

2-3-10-81

— Бедный крестьян!

Бедный

Bednyy

крестьян!

***

2-3-10-82

— ыҥылыш Сакар.

ыҥылыш

***

Сакар.

Сакар

Sakar

2-3-10-83

— Генерал бийот бедный крестьян?

Генерал
Генерал
генерал
general
no

бийот

***

бедный

***

крестьян?

***

2-3-10-84

— Так!

Так!
Так
так
like.that
av/co/pa

2-3-10-85

— мане командир.

мане
ман	-'е
ман	-Е
say	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

командир.
командир
командир
commander
no

2-3-10-86

— Ну, что, может, останешься?

Ну,
Ну
ну
well
in/pa

что,

***

может,

***

останешься?

***

2-3-10-87

Сакар адак саҥгажым куптыртыш.

Сакар

Sakar

адак
адак
адак
again
av

саҥгажым
саҥга	-жы	-м
саҥга	-жЕ	-м
forehead	-3SG	-ACC
no	-poss	-case

куптыртыш.
куптыртыш
куптыртыш
wrinkle
no

куптыртыш.
куптырты	-ш	-Ø
куптырто	-ш	-Ø
wrinkle	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-88

Изиш лиймеке, Сакарын шинчашкыже шыде тул пиже.

Изиш
Изиш
изиш
a.bit
av

Изиш
Изи	-ш
изи	-ш
small	-ILL
ad/no	-case

лиймеке,
лиймеке
лиймеке
after
av

лиймеке,
лий	-меке
лий	-меке
be	-CVB.PRI
vb1	-adv

Сакарын

Sakaryn

шинчашкыже
шинча	-шкы	-же
шинча	-шкЕ	-жЕ
eye	-ILL	-3SG
no	-case	-poss

шыде
шыде
шыде
anger
ad/no

тул
тул
тул
fire
ad/no

пиже.
пиж	-е
пиж	-Е
stick	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

2-3-10-89

Сакар командирлан каласыш:

Сакар

Sakar

командирлан
командир	-лан
командир	-лан
commander	-DAT
no	-case

командирлан
командир	-ла	-н
командир	-ла	-н
commander	-PL	-GEN
no	-num	-case

каласыш:
каласы	-ш	-Ø
каласе	-ш	-Ø
say	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-90

— Генерал бийот бедный крестьян!

Генерал
Генерал
генерал
general
no

бийот

***

бедный

***

крестьян!

***

2-3-10-91

Нет!

Нет

Net

2-3-10-92

Не остану!

Не
Не
не
[X]
pa

остану!

***

2-3-10-93

Винтовко даешь, стрелять будим.

Винтовко
Винтовко
винтовко
rifle
no

даешь,

***

стрелять

***

будим.

***

2-3-10-94

Ты вышибать, мы вышибать!

Ты
Ты
ты
this
pr

Ты
Ты
ты
[X]
pa

вышибать,

***

мы

***

вышибать!

***

2-3-10-95

Эшелон тарваныш.

Эшелон
Эшелон
эшелон
special.train
no

тарваныш.
тарваны	-ш	-Ø
тарване	-ш	-Ø
move	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-96

Вагон лӱҥгалташ тӱҥале.

Вагон
Вагон
вагон
railroad.car
no

лӱҥгалташ
лӱҥгалт	-аш
лӱҥгалт	-аш
rock	-INF
vb1	-inf

лӱҥгалташ
лӱҥгалт	-аш
лӱҥгалте	-аш
swing	-INF
vb2	-inf

лӱҥгалташ
лӱҥг	-алт	-аш
лӱҥгӧ	-алт	-аш
rock	-REF	-INF
vb2	-deriv.v	-inf

тӱҥале.
тӱҥал	-'е
тӱҥал	-Е
start	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

2-3-10-97

Станций кас велышкыла йоген кодо.

Станций
Станций
станций
station
no

кас
кас
кас
evening
av/no

велышкыла
велышкы	-ла
велышке	-ла
the.side	-STR
po	-enc

велышкыла
вел	-ышкы	-ла
вел	-шкЕ	-ла
side	-ILL	-STR
no	-case	-enc

йоген
йог	-ен	-Ø
його	-ен	-Ø
flow	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

йоген
йог	-ен
його	-ен
flow	-CVB
vb2	-adv

кодо.
кодо	-Ø
кодо	-Ø
leave	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

кодо.
код	-о
код	-Е
stay	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

кодо.
кодо	-Ø
кодо	-Ø
leave	-CNG
vb2	-conn

2-3-10-98

Сакар котомкажым, кудашын, олымбал йымак пыштыш.

Сакар

Sakar

котомкажым,
котомка	-жы	-м
котомка	-жЕ	-м
knapsack	-3SG	-ACC
no	-poss	-case

кудашын,
кудаш	-ын	-Ø
кудаш	-н	-Ø
take.off	-PST2	-3SG
vb1	-tense	-pers

кудашын,
кудаш	-ын
кудаш	-н
take.off	-CVB
vb1	-adv

олымбал
олымбал
олымбал
bench
no

йымак
йымак
йымак
down
av/po

йымак
йым	-а	-к
йыме	-а	-ак
be.blinded	-3SG	-STR
vb2	-pers	-enc

йымак
йым	-Ø	-ак
йыме	-Ø	-ак
be.blinded	-CNG	-STR
vb2	-conn	-enc

пыштыш.
пышты	-ш	-Ø
пыште	-ш	-Ø
put	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-99

Йошкарармеец-влак шыгырнышт, Сакарлан верым пуышт.

Йошкарармеец-влак
Йошкарармеец	-влак
йошкарармеец	-влак
Red.Army.soldier	-PL
no	-num

шыгырнышт,
шыгырны	-шт
шыгырне	-шт
crowd	-IMP.3PL
vb2	-mood.pers

шыгырнышт,
шыгырны	-ш	-т
шыгырне	-ш	-т
crowd	-PST1	-3PL
vb2	-tense	-pers

Сакарлан

Sakarlan

верым
вер	-ым
вер	-м
place	-ACC
no	-case

пуышт.
пу	-ышт
пу	-шт
wood	-3PL
no	-poss

пуышт.
пуы	-шт
пуо	-шт
give	-IMP.3PL
vb2	-mood.pers

пуышт.
пуы	-шт
пуо	-шт
blow	-IMP.3PL
vb2	-mood.pers

пуышт.
пуы	-ш	-т
пуо	-ш	-т
give	-PST1	-3PL
vb2	-tense	-pers

пуышт.
пуы	-ш	-т
пуо	-ш	-т
blow	-PST1	-3PL
vb2	-tense	-pers

2-3-10-100

Двинск ола гыч Арзамасыш шумешке Сакар лачак ик тылзе толын.

Двинск

Dvinsk

ола
ола
ола
city
no

ола
ола
ола
motley
ad

ола
о	-ла
о	-ла
oh	-STR
in	-enc

гыч
гыч
гыч
from
po

Арзамасыш

Arzamasysh

шумешке
шумешке
шумешке
to
po

шумешке
шу	-мешке
шу	-мешке
reach	-CVB.FUT
vb1	-adv

шумешке
шу	-мешке
шу	-мешке
ferment	-CVB.FUT
vb1	-adv

шумешке
шу	-мешке
шу	-мешке
whittle	-CVB.FUT
vb1	-adv

Сакар

Sakar

лачак
лачак
лачак
[X]
av

лачак
лач	-ак
лач	-ак
just	-STR
av/no/pa	-enc

лачак
лач	-ак
лач	-ак
swim.bladder	-STR
no	-enc

лачак
лач	-ак
лаче	-ак
basket	-STR
no	-enc

лачак
лач	-ак
лаче	-ак
roller	-STR
no	-enc

ик
ик
ик
one
ad/nm/pa/pr

тылзе
тылзе
тылзе
moon
no

толын.
тол	-ын	-Ø
тол	-н	-Ø
come	-PST2	-3SG
vb1	-tense	-pers

толын.
тол	-ын
тол	-н
come	-CVB
vb1	-adv

2-3-10-101

Германий гыч Двинск олашке тудо тыге верештын: Брест мир деч вара пленный-влакым вашталтымаш лийын.

Германий
Германий
Германий
Germany
pn

гыч
гыч
гыч
from
po

Двинск

Dvinsk

олашке
ола	-шке
ола	-шкЕ
city	-ILL
no	-case

олашке
ола	-шке
ола	-шкЕ
motley	-ILL
ad	-case

тудо
тудо
тудо
3SG
pr

тыге
тыге
тыге
so
av/pa/pr

верештын:
верешт	-ын	-Ø
верешт	-н	-Ø
get.into	-PST2	-3SG
vb1	-tense	-pers

верештын:
верешт	-ын
верешт	-н
get.into	-CVB
vb1	-adv

Брест

Brest

мир
мир
мир
peace
no

деч
деч
деч
from
po

вара
вара
вара
then
av/pa

вара
вара
вара
pole
no

вара
вар	-а
варе	-а
mix	-3SG
vb2	-pers

пленный-влакым
пленный	-влак	-ым
пленный	-влак	-м
captive	-PL	-ACC
ad/no	-num	-case

вашталтымаш
вашталтымаш
вашталтымаш
exchange
no

вашталтымаш
вашталты	-маш
вашталте	-маш
change	-NMLZ
vb2	-deriv.n

лийын.
лийын
лийын
as.a
po

лийын.
лий	-ын	-Ø
лий	-н	-Ø
be	-PST2	-3SG
vb1	-tense	-pers

лийын.
лий	-ын
лий	-н
be	-CVB
vb1	-adv

2-3-10-102

Тиде вашталтымашке Сакарат верештын.

Тиде
Тиде
тиде
this
pr

Тиде
Тиде	-Ø
тиде	-Ø
drop.into.boiling.water	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

Тиде
Тиде	-Ø
тиде	-Ø
drop.into.boiling.water	-CNG
vb2	-conn

вашталтымашке
вашталтымаш	-ке
вашталтымаш	-шкЕ
exchange	-ILL
no	-case

вашталтымашке
вашталты	-маш	-ке
вашталте	-маш	-шкЕ
change	-NMLZ	-ILL
vb2	-deriv.n	-case

Сакарат

Sakarat

верештын.
верешт	-ын	-Ø
верешт	-н	-Ø
get.into	-PST2	-3SG
vb1	-tense	-pers

верештын.
верешт	-ын
верешт	-н
get.into	-CVB
vb1	-adv

2-3-10-103

Двинск олашке шумеш тудым немыч-влак конден коденыт... * * *

Двинск

Dvinsk

олашке
ола	-шке
ола	-шкЕ
city	-ILL
no	-case

олашке
ола	-шке
ола	-шкЕ
motley	-ILL
ad	-case

шумеш
шумеш
шумеш
to
po

шумеш
шум	-еш
шум	-еш
tire	-3SG
vb1	-pers

шумеш
шу	-меш
шу	-меш
reach	-CVB.FUT
vb1	-adv

шумеш
шу	-меш
шу	-меш
ferment	-CVB.FUT
vb1	-adv

шумеш
шу	-меш
шу	-меш
whittle	-CVB.FUT
vb1	-adv

шумеш
шу	-м	-еш
шу	-мЕ	-еш
reach	-PTCP.PASS	-LAT
vb1	-ad	-case

шумеш
шу	-м	-еш
шу	-мЕ	-еш
ferment	-PTCP.PASS	-LAT
vb1	-ad	-case

шумеш
шу	-м	-еш
шу	-мЕ	-еш
whittle	-PTCP.PASS	-LAT
vb1	-ad	-case

тудым
тудым
тудым
him/her
pr

тудым
тудо	-м
тудо	-м
3SG	-ACC
pr	-case

немыч-влак
н'емыч	-влак
н'емыч	-влак
German	-PL
no	-num

конден
конд	-ен	-Ø
кондо	-ен	-Ø
bring	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

конден
конд	-ен
кондо	-ен
bring	-CVB
vb2	-adv

коденыт... * * *
код	-ен	-ыт
кодо	-ен	-ыт
leave	-PST2	-3PL
vb2	-tense	-pers

2-3-10-104

Сакар кӱшыл пачаш тореш олымбалне пырдыж воктен кия.

Сакар

Sakar

кӱшыл
кӱшыл
кӱшыл
upper
ad

пачаш
пачаш
пачаш
floor
no/po

пачаш
пачаш
пачаш
[X]
ad

пачаш
пача	-ш
пача	-ш
lamb	-ILL
no	-case

пачаш
пача	-ш
пача	-еш
lamb	-LAT
no	-case

тореш
тореш
тореш
crosspiece
ad/av/no/po

тореш
тор	-еш
тор	-еш
trash	-LAT
ad/no	-case

тореш
тор	-еш
тор	-еш
bay	-LAT
ad	-case

тореш
тор	-еш
тор	-еш
forest	-LAT
no	-case

тореш
тор	-еш
тор	-еш
demand	-LAT
no	-case

олымбалне
олымбалне
олымбалне
on.the.bench
av

пырдыж
пырдыж
пырдыж
wall
no

воктен
воктен
воктен
beside
av/po

воктен
вокт	-ен	-Ø
вокто	-ен	-Ø
strip.bark	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

воктен
вокт	-ен
вокто	-ен
strip.bark	-CVB
vb2	-adv

кия.
ки[й]	-[а]
кие	-а
lie	-3SG
vb2	-pers

2-3-10-105

Воктенже кийше йошкарармеецын шокшо оҥжо Сакарын каҥга тупшым ырыкта.

Воктенже
Воктен	-же
воктен	-жЕ
beside	-3SG
av/po	-poss

Воктенже
Вокт	-ен	-Ø	-же
вокто	-ен	-Ø	-жЕ
strip.bark	-PST2	-3SG	-3SG
vb2	-tense	-pers	-poss

Воктенже
Вокт	-ен	-же
вокто	-ен	-жЕ
strip.bark	-CVB	-3SG
vb2	-adv	-poss

кийше

***

йошкарармеецын
йошкарармеец	-ын
йошкарармеец	-н
Red.Army.soldier	-GEN
no	-case

шокшо
шокшо
шокшо
heat
ad/no

шокшо
шок	-шо
шокт	-шЕ
sift	-PTCP.ACT
vb1	-ad

шокшо
шок	-шо
шок	-жЕ
shock	-3SG
no	-poss

шокшо
шок	-шо
шокт	-жЕ
sift	-IMP.3SG
vb1	-mood.pers

шокшо
шок	-Ø	-шо
шокт	-Ø	-жЕ
sift	-CNG	-3SG
vb1	-conn	-poss

шокшо
шок	-Ø	-шо
шокт	-Ø	-жЕ
sift	-CVB	-3SG
vb1	-adv	-poss

оҥжо
оҥ	-жо
оҥ	-жЕ
chest	-3SG
no	-poss

Сакарын

Sakaryn

каҥга
каҥга
каҥга
skinny
ad

тупшым
туп	-шы	-м
туп	-жЕ	-м
back	-3SG	-ACC
no	-poss	-case

ырыкта.
ырыкт	-а
ырыкте	-а
warm	-3SG
vb2	-pers

ырыкта.
ыры	-кт	-а
ыре	-ктЕ	-а
warm.up	-CAUS	-3SG
vb2	-deriv.v	-pers

2-3-10-106

Сакарын тий кочмо дене пучыштышо капшылан ала-мыняр ий годсек тыге ласкан чучын огыл ыле.

Сакарын

Sakaryn

тий
тий
тий
louse
no

тий
тий	-Ø
тий	-Ø
go.into	-IMP.2SG
vb1	-mood.pers

тий
тий	-Ø
тий	-Ø
go.into	-CNG
vb1	-conn

тий
тий	-Ø
тий	-Ø
go.into	-CVB
vb1	-adv

кочмо
кочмо
кочмо
food
ad

кочмо
коч	-мо
кочк	-мЕ
eat	-PTCP.PASS
vb1	-ad

дене
дене
дене
with
po

пучыштышо
пучышты	-шо
пучышто	-шЕ
ache	-PTCP.ACT
vb2	-ad

капшылан
кап	-шы	-лан
кап	-жЕ	-лан
body	-3SG	-DAT
no	-poss	-case

капшылан
кап	-шы	-ла	-н
кап	-жЕ	-ла	-н
body	-3SG	-PL	-GEN
no	-poss	-num	-case

ала-мыняр
ала-мыняр
ала-мыняр
some
av/pr

ий
ий
ий
year
no

ий
ий
ий
ice
no

ий
ий
ий
chisel
no

ий
ий	-Ø
ий	-Ø
swim	-IMP.2SG
vb1	-mood.pers

ий
ий	-Ø
ий	-Ø
swim	-CNG
vb1	-conn

ий
ий	-Ø
ий	-Ø
swim	-CVB
vb1	-adv

годсек
годсек
годсек
since
po

тыге
тыге
тыге
so
av/pa/pr

ласкан
ласкан
ласкан
tenderly
av

ласкан
ласка	-н
ласка	-ан
affectionate	-with
ad/no	-deriv.ad

ласкан
ласка	-н
ласка	-н
affectionate	-GEN
ad/no	-case

чучын
чучын
чучын
perceptibly
av

чучын
чуч	-ын	-Ø
чуч	-н	-Ø
seem	-PST2	-3SG
vb1	-tense	-pers

чучын
чуч	-ын
чуч	-н
seem	-CVB
vb1	-adv

огыл
ог	-Ø	-ыл	-Ø
ог	-Ø	-ул	-Ø
NEG	-3SG	-be	-CNG
vb	-pers	-vb	-conn

ыле.
ыл	-'е
ул	-Е
be	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

2-3-10-107

Шуко ий годсек Сакарын чоныштыжат тыгай тыныс лийын огыл.

Шуко
Шуко
шуко
a.lot
ad/av/no

ий
ий
ий
year
no

ий
ий
ий
ice
no

ий
ий
ий
chisel
no

ий
ий	-Ø
ий	-Ø
swim	-IMP.2SG
vb1	-mood.pers

ий
ий	-Ø
ий	-Ø
swim	-CNG
vb1	-conn

ий
ий	-Ø
ий	-Ø
swim	-CVB
vb1	-adv

годсек
годсек
годсек
since
po

Сакарын

Sakaryn

чоныштыжат
чон	-ышты	-ж	-ат
чон	-штЕ	-жЕ	-ат
soul	-INE	-3SG	-and
no	-case	-poss	-enc

тыгай
тыгай
тыгай
such
ad/av/no/pr

тыныс
тыныс
тыныс
peace
ad/av/no

тыныс
тын	-ыс
тын	-с
faith	-STR
no	-enc

тыныс
тын	-ыс
тын	-с
breath	-STR
no	-enc

лийын
лийын
лийын
as.a
po

лийын
лий	-ын	-Ø
лий	-н	-Ø
be	-PST2	-3SG
vb1	-tense	-pers

лийын
лий	-ын
лий	-н
be	-CVB
vb1	-adv

огыл.
ог	-Ø	-ыл	-Ø
ог	-Ø	-ул	-Ø
NEG	-3SG	-be	-CNG
vb	-pers	-vb	-conn

2-3-10-108

Шуко ий годсек Сакар тудын дене тыге сайын мутланымым колын огыл.

Шуко
Шуко
шуко
a.lot
ad/av/no

ий
ий
ий
year
no

ий
ий
ий
ice
no

ий
ий
ий
chisel
no

ий
ий	-Ø
ий	-Ø
swim	-IMP.2SG
vb1	-mood.pers

ий
ий	-Ø
ий	-Ø
swim	-CNG
vb1	-conn

ий
ий	-Ø
ий	-Ø
swim	-CVB
vb1	-adv

годсек
годсек
годсек
since
po

Сакар

Sakar

тудын
тудын
тудын
his/her
pr

тудын
тудо	-н
тудо	-н
3SG	-GEN
pr	-case

дене
дене
дене
with
po

тыге
тыге
тыге
so
av/pa/pr

сайын
сайын
сайын
well
av

сайын
сайын
сайын
each
po

сайын
сай	-ын
сай	-н
good	-GEN
ad/av	-case

мутланымым
мутланымы	-м
мутланыме	-м
informal	-ACC
ad	-case

мутланымым
мутланы	-мы	-м
мутлане	-мЕ	-м
talk	-PTCP.PASS	-ACC
vb2	-ad	-case

колын
кол	-ын
кол	-н
fish	-GEN
no	-case

колын
кол	-ын
кол	-н
Pisces	-GEN
no	-case

колын
колы	-н
коло	-н
twenty	-GEN
nm	-case

колын
кол	-ын	-Ø
кол	-н	-Ø
hear	-PST2	-3SG
vb1	-tense	-pers

колын
кол	-ын
кол	-н
hear	-CVB
vb1	-adv

огыл.
ог	-Ø	-ыл	-Ø
ог	-Ø	-ул	-Ø
NEG	-3SG	-be	-CNG
vb	-pers	-vb	-conn

2-3-10-109

Тудым, шкешт гайланак шотлен, вагоныш пуртышт, тудым «товарищ» маньыч.

Тудым,
Тудым
тудым
him/her
pr

Тудым,
тудо	-м
тудо	-м
3SG	-ACC
pr	-case

шкешт
шкешт
шкешт
they.themselves
pr

шкешт
шке	-шт
шке	-шт
REFL	-3PL
pr	-poss

гайланак
гай	-лан	-ак
гай	-лан	-ак
like	-DAT	-STR
ad/av/pa/po	-case	-enc

гайланак
гай	-ла	-на	-к
гай	-ла	-на	-ак
like	-COMP	-1PL	-STR
ad/av/pa/po	-case	-poss	-enc

гайланак
гай	-ла	-на	-к
гай	-ла	-на	-ак
like	-PL	-1PL	-STR
ad/av/pa/po	-num	-poss	-enc

гайланак
гай	-ла	-н	-ак
гай	-ла	-н	-ак
like	-PL	-GEN	-STR
ad/av/pa/po	-num	-case	-enc

шотлен,
шотл	-ен	-Ø
шотло	-ен	-Ø
count	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

шотлен,
шотл	-ен
шотло	-ен
count	-CVB
vb2	-adv

вагоныш
вагон	-ыш
вагон	-ш
railroad.car	-ILL
no	-case

пуртышт,
пурты	-шт
пурто	-шт
bring.in	-IMP.3PL
vb2	-mood.pers

пуртышт,
пурты	-ш	-т
пурто	-ш	-т
bring.in	-PST1	-3PL
vb2	-tense	-pers

тудым
тудым
тудым
him/her
pr

тудым
тудо	-м
тудо	-м
3SG	-ACC
pr	-case

«товарищ»

***

маньыч.
ман	-ьыч
ман	-ыч
say	-PST1.2SG
vb1	-tense.pers

маньыч.
ман	-ьыч
ман	-ыч
say	-PST1.3PL
vb1	-tense.pers

2-3-10-110

Товарищ!..

Товарищ

Tovarishch

2-3-10-111

Йолташ!..

Йолташ!..
Йолташ
йолташ
friend
no

2-3-10-112

Тиде веле мо!

Тиде
Тиде
тиде
this
pr

Тиде
Тиде	-Ø
тиде	-Ø
drop.into.boiling.water	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

Тиде
Тиде	-Ø
тиде	-Ø
drop.into.boiling.water	-CNG
vb2	-conn

веле
веле
веле
only
pa

веле
веле	-Ø
веле	-Ø
spill	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

веле
вел	-'е
вел	-Е
spill	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

веле
веле	-Ø
веле	-Ø
spill	-CNG
vb2	-conn

мо!
мо
мо
what
ad/av/pa/pr

2-3-10-113

Сакарым пукшышт, тамакым шупшыктышт...

Сакарым

Sakarym

пукшышт,
пукш	-ышт
пукш	-шт
allowance	-3PL
no	-poss

пукшышт,
пукшы	-шт
пукшо	-шт
feed	-IMP.3PL
vb2	-mood.pers

пукшышт,
пукшы	-ш	-т
пукшо	-ш	-т
feed	-PST1	-3PL
vb2	-tense	-pers

тамакым
тамак	-ым
тамак	-м
tobacco.plant	-ACC
no	-case

шупшыктышт...
шупшыкты	-шт
шупшыкто	-шт
transport	-IMP.3PL
vb2	-mood.pers

шупшыктышт...
шупшыкты	-ш	-т
шупшыкто	-ш	-т
transport	-PST1	-3PL
vb2	-tense	-pers

шупшыктышт...
шупш	-ыкты	-шт
шупш	-ктЕ	-шт
pull	-CAUS	-IMP.3PL
vb1	-deriv.v	-mood.pers

шупшыктышт...
шупш	-ыкты	-ш	-т
шупш	-ктЕ	-ш	-т
pull	-CAUS	-PST1	-3PL
vb1	-deriv.v	-tense	-pers

2-3-10-114

Киндым, селедкым, тамакым шке пайышт гыч Сакарлан чаманыде пуышт.

Киндым,
Кинды	-м
кинде	-м
bread	-ACC
no	-case

селедкым,

***

тамакым
тамак	-ым
тамак	-м
tobacco.plant	-ACC
no	-case

шке
шке
шке
REFL
pr

пайышт
пай	-ышт
пай	-шт
share	-3PL
no	-poss

пайышт
пай	-ышт
пай	-шт
fried.meat	-3PL
no	-poss

гыч
гыч
гыч
from
po

Сакарлан

Sakarlan

чаманыде
чаманыде
чаманыде
ruthlessly
av

чаманыде
чаманы	-де
чамане	-де
pity	-CVB.NEG
vb2	-adv

пуышт.
пу	-ышт
пу	-шт
wood	-3PL
no	-poss

пуышт.
пуы	-шт
пуо	-шт
give	-IMP.3PL
vb2	-mood.pers

пуышт.
пуы	-шт
пуо	-шт
blow	-IMP.3PL
vb2	-mood.pers

пуышт.
пуы	-ш	-т
пуо	-ш	-т
give	-PST1	-3PL
vb2	-tense	-pers

пуышт.
пуы	-ш	-т
пуо	-ш	-т
blow	-PST1	-3PL
vb2	-tense	-pers

2-3-10-115

Шкеныштынат шукак огыл ыле, туге гынат, Сакарлан ышт чамане.

Шкеныштынат
шкен	-ышт	-ын	-ат
шке	-ышт	-ын	-ат
REFL	-3PL	-GEN	-and
pr	-poss	-case	-enc

Шкеныштынат
Шкен	-ышты	-на	-т
шкен	-штЕ	-на	-ат
private	-INE	-1PL	-and
ad	-case	-poss	-enc

Шкеныштынат
Шкен	-ышт	-ын	-ат
шкен	-шт	-н	-ат
private	-3PL	-GEN	-and
ad	-poss	-case	-enc

Шкеныштынат
шке	-н	-ышты	-на	-т
шке	-н	-штЕ	-на	-ат
REFL	-GEN	-INE	-1PL	-and
pr	-case	-case	-poss	-enc

Шкеныштынат
Шке	-н	-ышт	-ын	-ат
шке	-н	-шт	-н	-ат
oneself	-GEN	-3PL	-GEN	-and
ad/av/pr	-case	-poss	-case	-enc

шукак
шук	-ак
шуко	-ак
a.lot	-STR
ad/av/no	-enc

огыл
ог	-Ø	-ыл	-Ø
ог	-Ø	-ул	-Ø
NEG	-3SG	-be	-CNG
vb	-pers	-vb	-conn

ыле,
ыл	-'е
ул	-Е
be	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

туге
туге
туге
so
av/pa

туге
ту	-ге
ту	-ге
that	-COM
pr	-case

туге
ту	-ге
ту	-ге
gland	-COM
no	-case

туге
ту	-ге
ту	-ге
banner	-COM
no	-case

гынат,
гынат
гынат
even.though
co/pa

гынат,
гына	-т
гына	-ат
only	-and
pa	-enc

гынат,
гын	-ат
гын	-ат
if	-and
co/pa	-enc

Сакарлан

Sakarlan

ышт
ы	-ш	-т
ы	-ш	-т
NEG	-PST	-3PL
vb	-tense	-pers

чамане.
чамане	-Ø
чамане	-Ø
pity	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

чамане.
чамане	-Ø
чамане	-Ø
pity	-CNG
vb2	-conn

2-3-10-116

Но кинде дечат, тамак дечат шергын чучмыжо — «йолташ» манмышт.

Но
Но
но
but
co/no/pa

Но
Но
но
gee.up
in

кинде
кинде
кинде
bread
no

дечат,
деч	-ат
деч	-ат
from	-and
po	-enc

тамак
тамак
тамак
tobacco.plant
no

тамак
там	-ак
там	-ак
taste	-STR
no	-enc

дечат
деч	-ат
деч	-ат
from	-and
po	-enc

шергын
шергын
шергын
expensively
av

шергын
шергы	-н
шерге	-н
expensive	-GEN
ad	-case

чучмыжо —
чуч	-мы	-жо
чуч	-мЕ	-жЕ
seem	-PTCP.PASS	-3SG
vb1	-ad	-poss

«йолташ»
йолташ
йолташ
friend
no

манмышт.
ман	-мы	-шт
ман	-мЕ	-шт
say	-PTCP.PASS	-3PL
vb1	-ad	-poss

2-3-10-117

Йолташ, товарищ!

Йолташ,
Йолташ
йолташ
friend
no

товарищ!

***

2-3-10-118

«Черемисская морда» огыл!..

«Черемисская

Черемисская

Cheremisskaya

морда»
мор	-да
мор	-да
plague	-2PL
no	-poss

огыл!..
ог	-Ø	-ыл	-Ø
ог	-Ø	-ул	-Ø
NEG	-3SG	-be	-CNG
vb	-pers	-vb	-conn

2-3-10-119

Йошкарармеец-влак тугай сай улыт — Сакар денат чылт йолташлак мутланат, йодыштыт, шке ойлат.

Йошкарармеец-влак
Йошкарармеец	-влак
йошкарармеец	-влак
Red.Army.soldier	-PL
no	-num

тугай
тугай
тугай
such
ad/av/pr

сай
сай
сай
good
ad/av

улыт —
ул	-ыт
ул	-ыт
be	-3PL
vb1	-pers

Сакар

Sakar

денат
ден	-ат
ден	-ат
and	-and
co	-enc

денат
ден	-ат
дене	-ат
with	-and
po	-enc

чылт
чылт
чылт
completely
av/pa

йолташлак
йолташла	-к
йолташла	-ак
in.a.friendly.manner	-STR
av	-enc

йолташлак
йолташл	-ак
йолташле	-ак
friendly	-STR
ad	-enc

йолташлак
йолташ	-ла	-к
йолташ	-ла	-ак
friend	-COMP	-STR
no	-case	-enc

йолташлак
йолташ	-ла	-к
йолташ	-ла	-ак
friend	-PL	-STR
no	-num	-enc

мутланат,
мутлан	-ат
мутлан	-ат
for.example	-and
pa	-enc

мутланат,
мутлан	-ат
мутлане	-ат
talk	-3PL
vb2	-pers

мутланат,
мутлан	-а	-т
мутлане	-а	-ат
talk	-3SG	-and
vb2	-pers	-enc

мутланат,
мут	-лан	-ат
мут	-лан	-ат
word	-DAT	-and
no	-case	-enc

мутланат,
мутлан	-Ø	-ат
мутлане	-Ø	-ат
talk	-CNG	-and
vb2	-conn	-enc

мутланат,
мут	-ла	-на	-т
мут	-ла	-на	-ат
word	-COMP	-1PL	-and
no	-case	-poss	-enc

мутланат,
мут	-ла	-на	-т
мут	-ла	-на	-ат
word	-PL	-1PL	-and
no	-num	-poss	-enc

мутланат,
мут	-ла	-н	-ат
мут	-ла	-н	-ат
word	-PL	-GEN	-and
no	-num	-case	-enc

йодыштыт,
йодышт	-ыт
йодышт	-ыт
ask	-3PL
vb1	-pers

шке
шке
шке
REFL
pr

ойлат.
ойл	-ат
ойло	-ат
talk	-3PL
vb2	-pers

ойлат.
ой	-ла	-т
ой	-ла	-ет
opinion	-COMP	-2SG
no	-case	-poss

ойлат.
ой	-ла	-т
ой	-ла	-ет
opinion	-PL	-2SG
no	-num	-poss

ойлат.
ой	-ла	-т
ой	-ла	-ат
opinion	-COMP	-and
no	-case	-enc

ойлат.
ой	-ла	-т
ой	-ла	-ат
opinion	-PL	-and
no	-num	-enc

ойлат.
ойл	-а	-т
ойло	-а	-ат
talk	-3SG	-and
vb2	-pers	-enc

ойлат.
ойл	-Ø	-ат
ойло	-Ø	-ат
talk	-CNG	-and
vb2	-conn	-enc

2-3-10-120

Сакар ала-кузе, аптраныдеак, нунын дене мутланаш тӱҥале.

Сакар

Sakar

ала-кузе,
ала-кузе
ала-кузе
somehow
av/pr

аптраныдеак,

***

нунын
нунын
нунын
their
pr

нунын
нуно	-н
нуно	-н
3PL	-GEN
pr	-case

дене
дене
дене
with
po

мутланаш
мутлан	-аш
мутлане	-аш
talk	-INF
vb2	-inf

тӱҥале.
тӱҥал	-'е
тӱҥал	-Е
start	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

2-3-10-121

Сакар шкат ӧрӧ, кузе тиде тыге: ожно тудо рушла ойлымым ок ыҥыле ыле, руш-влакат тудын ойлымым огыт умыло ыле.

Сакар

Sakar

шкат

***

ӧрӧ,
ӧрӧ
ӧрӧ
groove
no

ӧрӧ,
ӧр	-ӧ
ӧр	-Е
be.surprised	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

кузе
кузе
кузе
how
av/co/no/pa

тиде
тиде
тиде
this
pr

тиде
тиде	-Ø
тиде	-Ø
drop.into.boiling.water	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

тиде
тиде	-Ø
тиде	-Ø
drop.into.boiling.water	-CNG
vb2	-conn

тыге:
тыге
тыге
so
av/pa/pr

ожно
ожно
ожно
once
av/po

тудо
тудо
тудо
3SG
pr

рушла
рушла
рушла
Russian
ad/av

рушла
руш	-ла
руш	-ла
Russian	-COMP
no	-case

рушла
руш	-ла
руш	-ла
Russian	-PL
no	-num

рушла
руш	-ла
руш	-ла
Russian	-STR
no	-enc

рушла
ру	-ш	-ла
ру	-ш	-ла
leaven	-ILL	-STR
no	-case	-enc

ойлымым
ойлымы	-м
ойлымо	-м
speech	-ACC
ad	-case

ойлымым
ойлы	-мы	-м
ойло	-мЕ	-м
talk	-PTCP.PASS	-ACC
vb2	-ad	-case

ок
ок	-Ø
ок	-Ø
NEG	-3SG
vb	-pers

ыҥыле

***

ыле,
ыл	-'е
ул	-Е
be	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

руш-влакат
руш	-влак	-ат
руш	-влак	-ат
Russian	-PL	-and
no	-num	-enc

тудын
тудын
тудын
his/her
pr

тудын
тудо	-н
тудо	-н
3SG	-GEN
pr	-case

ойлымым
ойлымы	-м
ойлымо	-м
speech	-ACC
ad	-case

ойлымым
ойлы	-мы	-м
ойло	-мЕ	-м
talk	-PTCP.PASS	-ACC
vb2	-ad	-case

огыт
ог	-ыт
ог	-ыт
NEG	-3PL
vb	-pers

огыт
ог	-ыт
ог	-ыт
NEG	-2SG
vb	-pers

умыло
умыло	-Ø
умыло	-Ø
understand	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

умыло
умыло	-Ø
умыло	-Ø
understand	-CNG
vb2	-conn

ыле.
ыл	-'е
ул	-Е
be	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

2-3-10-122

Кызыт чыла раш — икте-весым чыла ыҥылат...

Кызыт
Кызыт
кызыт
now
av

чыла
чыла
чыла
everything
ad/pa/pr

раш —
раш
раш
clear
ad/av

икте-весым
икте-весы	-м
икте-весе	-м
each.other	-ACC
pr	-case

чыла
чыла
чыла
everything
ad/pa/pr

ыҥылат...

***

2-3-10-123

Сакар нунылан шке илышыжым чыла ойлыш.

Сакар

Sakar

нунылан
нунылан
нунылан
them
av

нунылан
нуно	-лан
нуно	-лан
3PL	-DAT
pr	-case

нунылан
нуны	-ла	-н
нуно	-ла	-н
they	-PL	-GEN
pr	-num	-case

шке
шке
шке
REFL
pr

илышыжым
илыш	-ыжы	-м
илыш	-жЕ	-м
life	-3SG	-ACC
no	-poss	-case

илышыжым
илышы	-жы	-м
илыше	-жЕ	-м
living	-3SG	-ACC
ad/no	-poss	-case

илышыжым
илы	-шы	-жы	-м
иле	-шЕ	-жЕ	-м
live	-PTCP.ACT	-3SG	-ACC
vb2	-ad	-poss	-case

чыла
чыла
чыла
everything
ad/pa/pr

ойлыш.
ойлы	-ш	-Ø
ойло	-ш	-Ø
talk	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-124

Роҥго чодыраш ошма мешак дене вуй гыч кырен аҥыртарен, Чужган Макар олмеш салтаклан пуымашке ойлен шумекше, йошкарармеец-влак чытен ышт керт, кычкыраш тӱҥальыч:

Роҥго
Роҥго	-Ø
роҥго	-Ø
knock	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

Роҥго
Роҥго	-Ø
роҥго	-Ø
starve	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

Роҥго
Роҥго	-Ø
роҥго	-Ø
knock	-CNG
vb2	-conn

Роҥго
Роҥго	-Ø
роҥго	-Ø
starve	-CNG
vb2	-conn

чодыраш
чодыра	-ш
чодыра	-ш
forest	-ILL
no	-case

чодыраш
чодыра	-ш
чодыра	-ш
coarse	-ILL
ad	-case

чодыраш
чодыра	-ш
чодыра	-еш
forest	-LAT
no	-case

чодыраш
чодыра	-ш
чодыра	-еш
coarse	-LAT
ad	-case

ошма
ошма
ошма
sand
no

мешак
мешак
мешак
bag
no

мешак
ме	-ш	-ак
ме	-ш	-ак
1PL	-ILL	-STR
pr	-case	-enc

мешак
ме	-ш	-ак
ме	-еш	-ак
we	-LAT	-STR
pr	-case	-enc

дене
дене
дене
with
po

вуй
вуй
вуй
head
no

гыч
гыч
гыч
from
po

кырен
кыр	-ен	-Ø
кыре	-ен	-Ø
beat	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

кырен
кыр	-ен
кыре	-ен
beat	-CVB
vb2	-adv

аҥыртарен,
аҥыртар	-ен	-Ø
аҥыртаре	-ен	-Ø
give.off.carbon.monoxide	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

аҥыртарен,
аҥыртар	-ен
аҥыртаре	-ен
give.off.carbon.monoxide	-CVB
vb2	-adv

Чужган
Чужган
чужган
firmly
av

Чужган
Чужга	-н
чужга	-ан
coarse	-with
ad	-deriv.ad

Чужган
Чужга	-н
чужга	-н
coarse	-GEN
ad	-case

Макар

Makar

олмеш
олмеш
олмеш
instead
po

олмеш
олм	-еш
олмо	-еш
place	-LAT
no	-case

салтаклан
салтак	-лан
салтак	-лан
soldier	-DAT
no	-case

салтаклан
салтак	-ла	-н
салтак	-ла	-н
soldier	-PL	-GEN
no	-num	-case

пуымашке
пуымаш	-ке
пуымаш	-шкЕ
supplying	-ILL
no	-case

пуымашке
пуымаш	-ке
пуымаш	-шкЕ
blowing	-ILL
no	-case

пуымашке
пуы	-маш	-ке
пуо	-маш	-шкЕ
give	-NMLZ	-ILL
vb2	-deriv.n	-case

пуымашке
пуы	-маш	-ке
пуо	-маш	-шкЕ
blow	-NMLZ	-ILL
vb2	-deriv.n	-case

ойлен
ойл	-ен	-Ø
ойло	-ен	-Ø
talk	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

ойлен
ойл	-ен
ойло	-ен
talk	-CVB
vb2	-adv

шумекше,
шумек	-ше
шумек	-жЕ
whetstone	-3SG
no	-poss

шумекше,
шу	-мек	-ше
шу	-мек	-жЕ
reach	-CVB.PRI	-3SG
vb1	-adv	-poss

шумекше,
шу	-мек	-ше
шу	-мек	-жЕ
ferment	-CVB.PRI	-3SG
vb1	-adv	-poss

шумекше,
шу	-мек	-ше
шу	-мек	-жЕ
whittle	-CVB.PRI	-3SG
vb1	-adv	-poss

йошкарармеец-влак
йошкарармеец	-влак
йошкарармеец	-влак
Red.Army.soldier	-PL
no	-num

чытен
чытен
чытен
patiently
av

чытен
чыт	-ен	-Ø
чыте	-ен	-Ø
tolerate	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

чытен
чыт	-ен
чыте	-ен
tolerate	-CVB
vb2	-adv

ышт
ы	-ш	-т
ы	-ш	-т
NEG	-PST	-3PL
vb	-tense	-pers

керт,
керт	-Ø
керт	-Ø
be.able.to	-IMP.2SG
vb1	-mood.pers

керт,
керт	-Ø
керт	-Ø
swaddle	-IMP.2SG
vb1	-mood.pers

керт,
керт	-Ø
керт	-Ø
be.able.to	-CNG
vb1	-conn

керт,
керт	-Ø
керт	-Ø
swaddle	-CNG
vb1	-conn

керт,
керт	-Ø
керт	-Ø
be.able.to	-CVB
vb1	-adv

керт,
керт	-Ø
керт	-Ø
swaddle	-CVB
vb1	-adv

кычкыраш
кычкыр	-аш
кычкыре	-аш
shout	-INF
vb2	-inf

тӱҥальыч:
тӱҥал	-ьыч
тӱҥал	-ыч
start	-PST1.2SG
vb1	-tense.pers

тӱҥальыч:
тӱҥал	-ьыч
тӱҥал	-ыч
start	-PST1.3PL
vb1	-tense.pers

2-3-10-125

— Вот сволочи!..

Вот
Вот
вот
there
co/pa

Вот
Вот
вот
web
no

сволочи!..

***

2-3-10-126

Вот окаянные!..

Вот
Вот
вот
there
co/pa

Вот
Вот
вот
web
no

окаянные!..

***

2-3-10-127

Расстрелять надо их, мерзавцев!

Расстрелять

Rasstrel'at'

надо

***

их,

***

мерзавцев!

***

2-3-10-128

Коклашке командир пурыш:

Коклашке
Коклашке
коклашке
into
av/po

Коклашке
Кокла	-шке
кокла	-шкЕ
distance	-ILL
ad/no	-case

Коклашке
Кок	-ла	-шке
кок	-ла	-шкЕ
cook	-PL	-ILL
no	-num	-case

Коклашке
Кок	-ла	-шке
кок	-ла	-шкЕ
two	-PL	-ILL
nm	-num	-case

командир
командир
командир
commander
no

пурыш:
пурыш
пурыш
nase
no

пурыш:
пуры	-ш	-Ø
пуро	-ш	-Ø
go.in	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-129

— Ты это верно говоришь?

Ты
Ты
ты
this
pr

Ты
Ты
ты
[X]
pa

это

***

верно

***

говоришь?

***

2-3-10-130

Не врешь?

Не
Не
не
[X]
pa

врешь?

***

2-3-10-131

Сакар товатлыш: тиде тыгак лийын.

Сакар

Sakar

товатлыш:
товатлы	-ш	-Ø
товатле	-ш	-Ø
swear	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

тиде
тиде
тиде
this
pr

тиде
тиде	-Ø
тиде	-Ø
drop.into.boiling.water	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

тиде
тиде	-Ø
тиде	-Ø
drop.into.boiling.water	-CNG
vb2	-conn

тыгак
тыгак
тыгак
like.this
ad/av/co/pa/pr

лийын.
лийын
лийын
as.a
po

лийын.
лий	-ын	-Ø
лий	-н	-Ø
be	-PST2	-3SG
vb1	-tense	-pers

лийын.
лий	-ын
лий	-н
be	-CVB
vb1	-adv

2-3-10-132

— Да, товарищи, много жутких дел творилось в царской России, и всегда страдал рабочий или бедный крестьянин.

Да,
Да
да
and
co

Да,
Да
да
yes
pa

товарищи,

***

много

***

жутких

***

дел

***

творилось

***

царской

***

России,

России

Rossii

и
и
и
and
co

и
и
и
[X]
pa

всегда

***

страдал

***

рабочий
рабочий
рабочий
worker
no

или

***

бедный

***

крестьянин.

***

2-3-10-133

Но теперь мы уничтожим всех кровопийцев!

Но
Но
но
but
co/no/pa

Но
Но
но
gee.up
in

теперь

***

мы

***

уничтожим

***

всех

***

кровопийцев!

***

2-3-10-134

Товарищ Ленин нам указал правильный путь...

Товарищ

Tovarishch

Ленин

Lenin

нам

***

указал

***

правильный

***

путь...

***

2-3-10-135

Шара шинчан командир шуко ойлыш: Ленин нергенат, революций нергенат, у илыш нергенат...

Шара
Шара
шара
bright
ad

Шара
Шара
шара
extensive
ad

Шара
Шара
шара
[X]
ad

Шара
Шара
шара
glanders
no

Шара
Шар	-а
шаре	-а
spread.out	-3SG
vb2	-pers

шинчан
шинчан
шинчан
eyed
ad

шинчан
шинча	-н
шинча	-ан
eye	-with
no	-deriv.ad

шинчан
шинча	-н
шинча	-н
eye	-GEN
no	-case

командир
командир
командир
commander
no

шуко
шуко
шуко
a.lot
ad/av/no

ойлыш:
ойлы	-ш	-Ø
ойло	-ш	-Ø
talk	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

Ленин

Lenin

нергенат,
нерген	-ат
нерген	-ат
about	-and
po	-enc

нергенат,
нерге	-на	-т
нерге	-на	-ат
cold	-1PL	-and
no	-poss	-enc

нергенат,
нерге	-на	-т
нерге	-на	-ат
badger	-1PL	-and
no	-poss	-enc

нергенат,
нерге	-на	-т
нерге	-на	-ат
order	-1PL	-and
no	-poss	-enc

нергенат,
нерге	-н	-ат
нерге	-н	-ат
cold	-GEN	-and
no	-case	-enc

нергенат,
нерге	-н	-ат
нерге	-н	-ат
badger	-GEN	-and
no	-case	-enc

нергенат,
нерге	-н	-ат
нерге	-н	-ат
order	-GEN	-and
no	-case	-enc

революций
революций
революций
revolution
no

нергенат,
нерген	-ат
нерген	-ат
about	-and
po	-enc

нергенат,
нерге	-на	-т
нерге	-на	-ат
cold	-1PL	-and
no	-poss	-enc

нергенат,
нерге	-на	-т
нерге	-на	-ат
badger	-1PL	-and
no	-poss	-enc

нергенат,
нерге	-на	-т
нерге	-на	-ат
order	-1PL	-and
no	-poss	-enc

нергенат,
нерге	-н	-ат
нерге	-н	-ат
cold	-GEN	-and
no	-case	-enc

нергенат,
нерге	-н	-ат
нерге	-н	-ат
badger	-GEN	-and
no	-case	-enc

нергенат,
нерге	-н	-ат
нерге	-н	-ат
order	-GEN	-and
no	-case	-enc

у
у
у
new
ad/no

у
у
у
oh
in

у
у	-Ø
уо	-Ø
take.care.of	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

у
у	-Ø
уо	-Ø
stroke	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

у
у	-Ø
уо	-Ø
take.care.of	-CNG
vb2	-conn

у
у	-Ø
уо	-Ø
stroke	-CNG
vb2	-conn

илыш
илыш
илыш
life
no

илыш
илы	-ш	-Ø
иле	-ш	-Ø
live	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

нергенат...
нерген	-ат
нерген	-ат
about	-and
po	-enc

нергенат...
нерге	-на	-т
нерге	-на	-ат
cold	-1PL	-and
no	-poss	-enc

нергенат...
нерге	-на	-т
нерге	-на	-ат
badger	-1PL	-and
no	-poss	-enc

нергенат...
нерге	-на	-т
нерге	-на	-ат
order	-1PL	-and
no	-poss	-enc

нергенат...
нерге	-н	-ат
нерге	-н	-ат
cold	-GEN	-and
no	-case	-enc

нергенат...
нерге	-н	-ат
нерге	-н	-ат
badger	-GEN	-and
no	-case	-enc

нергенат...
нерге	-н	-ат
нерге	-н	-ат
order	-GEN	-and
no	-case	-enc

2-3-10-136

— Ленин!

Ленин!

Ленин

Lenin

2-3-10-137

— мане Сакар, ӱмырыштыжӧ первый гана чонышкыжо ӱшан пурыш: Сакарын ончылныжо у, сай илыш коеш...

мане
ман	-'е
ман	-Е
say	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

Сакар,

Сакар

Sakar

ӱмырыштыжӧ
ӱмырышты	-жӧ
ӱмырыштӧ	-жЕ
in.one's.life	-3SG
av	-poss

ӱмырыштыжӧ
ӱмыр	-ышты	-жӧ
ӱмыр	-штЕ	-жЕ
life	-INE	-3SG
no	-case	-poss

первый
первый
первый
first
ad/av/nm

гана
гана
гана
times
no/po

чонышкыжо
чон	-ышкы	-жо
чон	-шкЕ	-жЕ
soul	-ILL	-3SG
no	-case	-poss

ӱшан
ӱшан
ӱшан
trust
ad/no

ӱшан
ӱш	-ан
ӱш	-ан
club	-with
no	-deriv.ad

пурыш:
пурыш
пурыш
nase
no

пурыш:
пуры	-ш	-Ø
пуро	-ш	-Ø
go.in	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

Сакарын

Sakaryn

ончылныжо
ончылны	-жо
ончылно	-жЕ
in.front	-3SG
av/po	-poss

у,
у
у
new
ad/no

у,
у
у
oh
in

у,
у	-Ø
уо	-Ø
take.care.of	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

у,
у	-Ø
уо	-Ø
stroke	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

у,
у	-Ø
уо	-Ø
take.care.of	-CNG
vb2	-conn

у,
у	-Ø
уо	-Ø
stroke	-CNG
vb2	-conn

сай
сай
сай
good
ad/av

илыш
илыш
илыш
life
no

илыш
илы	-ш	-Ø
иле	-ш	-Ø
live	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

коеш...
коеш
коеш
it.seems
pa

коеш...
ко[й]	-еш
кой	-еш
be.visible	-3SG
vb1	-pers

2-3-10-138

Только тудо сай илышышке корным винтовка дене почаш верештеш!..

Только
Только
только
but
co/pa

тудо
тудо
тудо
3SG
pr

сай
сай
сай
good
ad/av

илышышке
илыш	-ышке
илыш	-шкЕ
life	-ILL
no	-case

илышышке
илышы	-шке
илыше	-шкЕ
living	-ILL
ad/no	-case

илышышке
илы	-шы	-шке
иле	-шЕ	-шкЕ
live	-PTCP.ACT	-ILL
vb2	-ad	-case

корным
корны	-м
корно	-м
road	-ACC
no	-case

винтовка

***

дене
дене
дене
with
po

почаш
поч	-аш
поч	-аш
open	-INF
vb1	-inf

верештеш!..
верешт	-еш
верешт	-еш
get.into	-3SG
vb1	-pers

2-3-10-139

Шихран станцийыште Сакармытын эшелонышт ик сутка шогыш.

Шихран

Shikhran

станцийыште
станций	-ыште
станций	-штЕ
station	-INE
no	-case

Сакармытын

Sakarmytyn

эшелонышт
эшелон	-ышт
эшелон	-шт
special.train	-3PL
no	-poss

ик
ик
ик
one
ad/nm/pa/pr

сутка
сутка
сутка
twenty-four-hour.period
no

шогыш.
шогы	-ш
шого	-ш
mute	-ILL
ad	-case

шогыш.
шогы	-ш	-Ø
шого	-ш	-Ø
stand	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-140

Шихран фронт илыш дене ила: куш ончалат, эртак сарзе калык — йошкарармеец, йошкарармеец, йошкарармеец...

Шихран

Shikhran

фронт
фронт
фронт
front
no

илыш
илыш
илыш
life
no

илыш
илы	-ш	-Ø
иле	-ш	-Ø
live	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

дене
дене
дене
with
po

ила:
и	-ла
и	-ла
and	-STR
co	-enc

ила:
и	-ла
и	-ла
[X]	-STR
pa	-enc

ила:
ил	-а
иле	-а
live	-3SG
vb2	-pers

куш
куш
куш
where
av/co/pr

куш
куш	-Ø
кушк	-Ø
grow	-IMP.2SG
vb1	-mood.pers

куш
куш	-Ø
кушк	-Ø
grow	-CNG
vb1	-conn

куш
куш	-Ø
кушк	-Ø
grow	-CVB
vb1	-adv

ончалат,
ончал	-ат
ончал	-ат
look	-2SG
vb1	-pers

ончалат,
ончал	-Ø	-ат
ончал	-Ø	-ат
look	-CNG	-and
vb1	-conn	-enc

ончалат,
ончал	-Ø	-ат
ончал	-Ø	-ат
look	-CVB	-and
vb1	-adv	-enc

эртак
эртак
эртак
always
av

эртак
эрт	-а	-к
эрте	-а	-ак
pass	-3SG	-STR
vb2	-pers	-enc

эртак
эрт	-Ø	-ак
эрте	-Ø	-ак
pass	-CNG	-STR
vb2	-conn	-enc

сарзе
сарзе
сарзе
warrior
no

калык —
калык
калык
people
no

йошкарармеец,
йошкарармеец
йошкарармеец
Red.Army.soldier
no

йошкарармеец,
йошкарармеец
йошкарармеец
Red.Army.soldier
no

йошкарармеец...
йошкарармеец
йошкарармеец
Red.Army.soldier
no

2-3-10-141

Станцийыште тыглай еҥже кушто икте веле коеш.

Станцийыште
Станций	-ыште
станций	-штЕ
station	-INE
no	-case

тыглай
тыглай
тыглай
ordinary
ad/av/pr

еҥже
еҥ	-же
еҥ	-жЕ
person	-3SG
ad/no	-poss

кушто
кушто
кушто
where
av/co/pr

кушто
куш	-то
куш	-штЕ
where	-INE
av/co/pr	-case

кушто
кушто	-Ø
кушто	-Ø
grow	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

кушто
кушто	-Ø
кушто	-Ø
dance	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

кушто
кушто	-Ø
кушто	-Ø
grow	-CNG
vb2	-conn

кушто
кушто	-Ø
кушто	-Ø
dance	-CNG
vb2	-conn

икте
икте
икте
one
nm/pr

веле
веле
веле
only
pa

веле
веле	-Ø
веле	-Ø
spill	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

веле
вел	-'е
вел	-Е
spill	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

веле
веле	-Ø
веле	-Ø
spill	-CNG
vb2	-conn

коеш.
коеш
коеш
it.seems
pa

коеш.
ко[й]	-еш
кой	-еш
be.visible	-3SG
vb1	-pers

2-3-10-142

Ик вагон воктен эртен кайшыжла, Сакар марла ойлымым кольо.

Ик
Ик
ик
one
ad/nm/pa/pr

вагон
вагон
вагон
railroad.car
no

воктен
воктен
воктен
beside
av/po

воктен
вокт	-ен	-Ø
вокто	-ен	-Ø
strip.bark	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

воктен
вокт	-ен
вокто	-ен
strip.bark	-CVB
vb2	-adv

эртен
эртен
эртен
very
av

эртен
эрт	-ен	-Ø
эрте	-ен	-Ø
pass	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

эртен
эрт	-ен
эрте	-ен
pass	-CVB
vb2	-adv

кайшыжла,

***

Сакар

Sakar

марла
марла
марла
Mari
ad/av

ойлымым
ойлымы	-м
ойлымо	-м
speech	-ACC
ad	-case

ойлымым
ойлы	-мы	-м
ойло	-мЕ	-м
talk	-PTCP.PASS	-ACC
vb2	-ad	-case

кольо.
кол	-ьо
кол	-Е
hear	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

2-3-10-143

Ойлышо-влак могырыш савырнен ончале, кок самырык красноармеецым ужо.

Ойлышо-влак
Ойлышо	-влак
ойлышо	-влак
storyteller	-PL
no	-num

Ойлышо-влак
Ойлы	-шо	-влак
ойло	-шЕ	-влак
talk	-PTCP.ACT	-PL
vb2	-ad	-num

могырыш
могырыш
могырыш
in.the.direction.of
po

могырыш
могыр	-ыш
могыр	-ш
body	-ILL
no	-case

савырнен
савырн	-ен	-Ø
савырне	-ен	-Ø
turn	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

савырнен
савырн	-ен
савырне	-ен
turn	-CVB
vb2	-adv

ончале,
ончал	-'е
ончал	-Е
look	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

кок
кок
кок
cook
no

кок
кок
кок
two
nm

самырык
самырык
самырык
young
ad/no

красноармеецым

***

ужо.
у	-жо
у	-жЕ
new	-3SG
ad/no	-poss

ужо.
у	-жо
у	-жЕ
oh	-3SG
in	-poss

ужо.
уж	-о
уж	-Е
see	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

ужо.
у	-Ø	-жо
уо	-Ø	-жЕ
take.care.of	-CNG	-3SG
vb2	-conn	-poss

ужо.
у	-Ø	-жо
уо	-Ø	-жЕ
stroke	-CNG	-3SG
vb2	-conn	-poss

2-3-10-144

Сакар нунын деке ошкыльо.

Сакар

Sakar

нунын
нунын
нунын
their
pr

нунын
нуно	-н
нуно	-н
3PL	-GEN
pr	-case

деке
деке
деке
to
po

ошкыльо.
ошкыл	-ьо
ошкыл	-Е
step	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

2-3-10-145

— Кусо улыда, шольо-влак?

Кусо
Кусо
кусо
from.where
ad/pr

улыда,
улы	-да
уло	-да
is	-2PL
ad/no/vb	-poss

улыда,
ул	-ыда
ул	-да
be	-2PL
vb1	-pers

шольо-влак?
шольо	-влак
шольо	-влак
little.brother	-PL
no	-num

2-3-10-146

— йодо Сакар.

йодо
йод	-о
йод	-Е
ask	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

Сакар.

Сакар

Sakar

2-3-10-147

Йошкарармеец-влак ӧрынрак ончальыч, вара иктыже каласыш:

Йошкарармеец-влак
Йошкарармеец	-влак
йошкарармеец	-влак
Red.Army.soldier	-PL
no	-num

ӧрынрак
ӧрын	-рак
ӧрын	-рак
timidly	-COMP
av	-deg

ӧрынрак
ӧр	-ын	-рак
ӧр	-н	-рак
slope	-GEN	-COMP
no	-case	-deg

ӧрынрак
ӧры	-н	-рак
ӧрӧ	-н	-рак
groove	-GEN	-COMP
no	-case	-deg

ӧрынрак
ӧр	-ын	-Ø	-рак
ӧр	-н	-Ø	-рак
be.surprised	-PST2	-3SG	-COMP
vb1	-tense	-pers	-deg

ӧрынрак
ӧр	-ын	-рак
ӧр	-н	-рак
be.surprised	-CVB	-COMP
vb1	-adv	-deg

ончальыч,
ончал	-ьыч
ончал	-ыч
look	-PST1.2SG
vb1	-tense.pers

ончальыч,
ончал	-ьыч
ончал	-ыч
look	-PST1.3PL
vb1	-tense.pers

вара
вара
вара
then
av/pa

вара
вара
вара
pole
no

вара
вар	-а
варе	-а
mix	-3SG
vb2	-pers

иктыже
иктыже
иктыже
one.of.them
pr

иктыже
икты	-же
икте	-жЕ
one	-3SG
nm/pr	-poss

каласыш:
каласы	-ш	-Ø
каласе	-ш	-Ø
say	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-148

— Мый Аркамбал улам, йолташемже — Морко вел.

Мый
мый
мый
1SG
pr

Аркамбал
Аркамбал
аркамбал
hill
no

улам,
ула	-м
ула	-м
cart	-ACC
no	-case

улам,
ула	-м
ула	-ем
cart	-1SG
no	-poss

улам,
ул	-ам
ул	-ам
be	-1SG
vb1	-pers

улам,
у	-ла	-м
у	-ла	-м
new	-PL	-ACC
ad/no	-num	-case

улам,
у	-ла	-м
у	-ла	-ем
new	-COMP	-1SG
ad/no	-case	-poss

улам,
у	-ла	-м
у	-ла	-ем
new	-PL	-1SG
ad/no	-num	-poss

улам,
ула	-м	-Ø
ула	-ем	-Ø
cart	-TRANS	-IMP.2SG
no	-deriv.v	-mood.pers

улам,
ула	-м	-Ø
ула	-ем	-Ø
cart	-TRANS	-CNG
no	-deriv.v	-conn

улам,
ула	-м	-Ø
ула	-ем	-Ø
cart	-TRANS	-CVB
no	-deriv.v	-adv

йолташемже —
йолташ	-ем	-же
йолташ	-ем	-жЕ
friend	-1SG	-3SG
no	-poss	-poss

йолташемже —
йолташ	-ем	-же
йолташ	-ем	-жЕ
friend	-TRANS	-IMP.3SG
no	-deriv.v	-mood.pers

йолташемже —
йолташ	-ем	-Ø	-же
йолташ	-ем	-Ø	-жЕ
friend	-TRANS	-CNG	-3SG
no	-deriv.v	-conn	-poss

йолташемже —
йолташ	-ем	-Ø	-же
йолташ	-ем	-Ø	-жЕ
friend	-TRANS	-CVB	-3SG
no	-deriv.v	-adv	-poss

Морко
Морко
Морко
Morki
pn

вел.
вел
вел
side
no

вел.
вел	-Ø
вел	-Ø
spill	-IMP.2SG
vb1	-mood.pers

вел.
вел	-Ø
вел	-Ø
spill	-CNG
vb1	-conn

вел.
вел	-Ø
вел	-Ø
spill	-CVB
vb1	-adv

2-3-10-149

— Мыят Морко вел улам, — мане Сакар, вара шке вел марий деч йодо: — Могай ял улат?

Мыят
мый	-[а]т
мый	-ат
1SG	-and
pr	-enc

Морко
Морко
Морко
Morki
pn

вел
вел
вел
side
no

вел
вел	-Ø
вел	-Ø
spill	-IMP.2SG
vb1	-mood.pers

вел
вел	-Ø
вел	-Ø
spill	-CNG
vb1	-conn

вел
вел	-Ø
вел	-Ø
spill	-CVB
vb1	-adv

улам, —
ула	-м
ула	-м
cart	-ACC
no	-case

улам, —
ула	-м
ула	-ем
cart	-1SG
no	-poss

улам, —
ул	-ам
ул	-ам
be	-1SG
vb1	-pers

улам, —
у	-ла	-м
у	-ла	-м
new	-PL	-ACC
ad/no	-num	-case

улам, —
у	-ла	-м
у	-ла	-ем
new	-COMP	-1SG
ad/no	-case	-poss

улам, —
у	-ла	-м
у	-ла	-ем
new	-PL	-1SG
ad/no	-num	-poss

улам, —
ула	-м	-Ø
ула	-ем	-Ø
cart	-TRANS	-IMP.2SG
no	-deriv.v	-mood.pers

улам, —
ула	-м	-Ø
ула	-ем	-Ø
cart	-TRANS	-CNG
no	-deriv.v	-conn

улам, —
ула	-м	-Ø
ула	-ем	-Ø
cart	-TRANS	-CVB
no	-deriv.v	-adv

мане
ман	-'е
ман	-Е
say	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

Сакар,

Сакар

Sakar

вара
вара
вара
then
av/pa

вара
вара
вара
pole
no

вара
вар	-а
варе	-а
mix	-3SG
vb2	-pers

шке
шке
шке
REFL
pr

вел
вел
вел
side
no

вел
вел	-Ø
вел	-Ø
spill	-IMP.2SG
vb1	-mood.pers

вел
вел	-Ø
вел	-Ø
spill	-CNG
vb1	-conn

вел
вел	-Ø
вел	-Ø
spill	-CVB
vb1	-adv

марий
марий
марий
Mari
no

деч
деч
деч
from
po

йодо: —
йод	-о
йод	-Е
ask	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

Могай
Могай
могай
what.sort.of
ad/pa/pr

ял
ял
ял
village
no

улат?
ула	-т
ула	-ет
cart	-2SG
no	-poss

улат?
ула	-т
ула	-ат
cart	-and
no	-enc

улат?
ул	-ат
уло	-ат
is	-and
ad/no/vb	-enc

улат?
ул	-ат
ул	-ат
be	-2SG
vb1	-pers

улат?
у	-ла	-т
у	-ла	-ет
new	-COMP	-2SG
ad/no	-case	-poss

улат?
у	-ла	-т
у	-ла	-ет
new	-PL	-2SG
ad/no	-num	-poss

улат?
у	-ла	-т
у	-ла	-ат
new	-COMP	-and
ad/no	-case	-enc

улат?
у	-ла	-т
у	-ла	-ат
new	-PL	-and
ad/no	-num	-enc

улат?
ул	-Ø	-ат
ул	-Ø	-ат
be	-CNG	-and
vb1	-conn	-enc

улат?
ул	-Ø	-ат
ул	-Ø	-ат
be	-CVB	-and
vb1	-adv	-enc

2-3-10-150

— Мый Лопнур улам, — мане йошкарармеец.

Мый
мый
мый
1SG
pr

Лопнур

Lopnur

улам, —
ула	-м
ула	-м
cart	-ACC
no	-case

улам, —
ула	-м
ула	-ем
cart	-1SG
no	-poss

улам, —
ул	-ам
ул	-ам
be	-1SG
vb1	-pers

улам, —
у	-ла	-м
у	-ла	-м
new	-PL	-ACC
ad/no	-num	-case

улам, —
у	-ла	-м
у	-ла	-ем
new	-COMP	-1SG
ad/no	-case	-poss

улам, —
у	-ла	-м
у	-ла	-ем
new	-PL	-1SG
ad/no	-num	-poss

улам, —
ула	-м	-Ø
ула	-ем	-Ø
cart	-TRANS	-IMP.2SG
no	-deriv.v	-mood.pers

улам, —
ула	-м	-Ø
ула	-ем	-Ø
cart	-TRANS	-CNG
no	-deriv.v	-conn

улам, —
ула	-м	-Ø
ула	-ем	-Ø
cart	-TRANS	-CVB
no	-deriv.v	-adv

мане
ман	-'е
ман	-Е
say	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

йошкарармеец.
йошкарармеец
йошкарармеец
Red.Army.soldier
no

2-3-10-151

— Тый шкеже кусо улат?

Тый
тый
тый
2SG
pr

шкеже
шке	-же
шке	-жЕ
REFL	-3SG
pr	-poss

кусо
кусо
кусо
from.where
ad/pr

улат?
ула	-т
ула	-ет
cart	-2SG
no	-poss

улат?
ула	-т
ула	-ат
cart	-and
no	-enc

улат?
ул	-ат
уло	-ат
is	-and
ad/no/vb	-enc

улат?
ул	-ат
ул	-ат
be	-2SG
vb1	-pers

улат?
у	-ла	-т
у	-ла	-ет
new	-COMP	-2SG
ad/no	-case	-poss

улат?
у	-ла	-т
у	-ла	-ет
new	-PL	-2SG
ad/no	-num	-poss

улат?
у	-ла	-т
у	-ла	-ат
new	-COMP	-and
ad/no	-case	-enc

улат?
у	-ла	-т
у	-ла	-ат
new	-PL	-and
ad/no	-num	-enc

улат?
ул	-Ø	-ат
ул	-Ø	-ат
be	-CNG	-and
vb1	-conn	-enc

улат?
ул	-Ø	-ат
ул	-Ø	-ат
be	-CVB	-and
vb1	-adv	-enc

2-3-10-152

— Мый шкемым каласем, но тулеч ончыч палынем: тый кӧн эргыже улат?

Мый
мый
мый
1SG
pr

шкемым
шкемым
шкемым
myself
pr

шкемым
шкем	-ым
шкем	-м
oneself	-ACC
pr	-case

шкемым
шке	-м	-ым
шке	-ем	-м
REFL	-1SG	-ACC
pr	-poss	-case

шкемым
шке	-м	-ым
шке	-ем	-ым
oneself	-TRANS	-PST1.1SG
ad/av/pr	-deriv.v	-tense.pers

каласем,
калас	-ем
каласе	-ем
say	-1SG
vb2	-pers

но
но
но
but
co/no/pa

но
но
но
gee.up
in

тулеч
тулеч
тулеч
from.that
av

ончыч
ончыч
ончыч
from.in.front.of
av/po

палынем:
палы	-не	-м
пале	-не	-м
know	-DES	-1SG
vb2	-mood	-pers

палынем:
палы	-н	-ем
пале	-н	-ем
marking	-GEN	-1SG
ad/no	-case	-poss

тый
тый
тый
2SG
pr

кӧн
кӧн
кӧн
whose
pr

кӧн
кӧ	-н
кӧ	-н
who	-GEN
pr	-case

эргыже
эргы	-же
эрге	-жЕ
son	-3SG
no	-poss

эргыже
эргы	-же
эрге	-жЕ
warp	-IMP.3SG
vb2	-mood.pers

эргыже
эргы	-же
эрге	-жЕ
reap	-IMP.3SG
vb2	-mood.pers

эргыже
эргы	-Ø	-же
эрге	-Ø	-жЕ
warp	-CNG	-3SG
vb2	-conn	-poss

эргыже
эргы	-Ø	-же
эрге	-Ø	-жЕ
reap	-CNG	-3SG
vb2	-conn	-poss

улат?
ула	-т
ула	-ет
cart	-2SG
no	-poss

улат?
ула	-т
ула	-ат
cart	-and
no	-enc

улат?
ул	-ат
уло	-ат
is	-and
ad/no/vb	-enc

улат?
ул	-ат
ул	-ат
be	-2SG
vb1	-pers

улат?
у	-ла	-т
у	-ла	-ет
new	-COMP	-2SG
ad/no	-case	-poss

улат?
у	-ла	-т
у	-ла	-ет
new	-PL	-2SG
ad/no	-num	-poss

улат?
у	-ла	-т
у	-ла	-ат
new	-COMP	-and
ad/no	-case	-enc

улат?
у	-ла	-т
у	-ла	-ат
new	-PL	-and
ad/no	-num	-enc

улат?
ул	-Ø	-ат
ул	-Ø	-ат
be	-CNG	-and
vb1	-conn	-enc

улат?
ул	-Ø	-ат
ул	-Ø	-ат
be	-CVB	-and
vb1	-adv	-enc

2-3-10-153

— Мый Васлий Микитан эргыже — Иван улам.

Мый
мый
мый
1SG
pr

Васлий

Vasliy

Микитан

Mikitan

эргыже —
эргы	-же
эрге	-жЕ
son	-3SG
no	-poss

эргыже —
эргы	-же
эрге	-жЕ
warp	-IMP.3SG
vb2	-mood.pers

эргыже —
эргы	-же
эрге	-жЕ
reap	-IMP.3SG
vb2	-mood.pers

эргыже —
эргы	-Ø	-же
эрге	-Ø	-жЕ
warp	-CNG	-3SG
vb2	-conn	-poss

эргыже —
эргы	-Ø	-же
эрге	-Ø	-жЕ
reap	-CNG	-3SG
vb2	-conn	-poss

Иван

Ivan

улам.
ула	-м
ула	-м
cart	-ACC
no	-case

улам.
ула	-м
ула	-ем
cart	-1SG
no	-poss

улам.
ул	-ам
ул	-ам
be	-1SG
vb1	-pers

улам.
у	-ла	-м
у	-ла	-м
new	-PL	-ACC
ad/no	-num	-case

улам.
у	-ла	-м
у	-ла	-ем
new	-COMP	-1SG
ad/no	-case	-poss

улам.
у	-ла	-м
у	-ла	-ем
new	-PL	-1SG
ad/no	-num	-poss

улам.
ула	-м	-Ø
ула	-ем	-Ø
cart	-TRANS	-IMP.2SG
no	-deriv.v	-mood.pers

улам.
ула	-м	-Ø
ула	-ем	-Ø
cart	-TRANS	-CNG
no	-deriv.v	-conn

улам.
ула	-м	-Ø
ула	-ем	-Ø
cart	-TRANS	-CVB
no	-deriv.v	-adv

2-3-10-154

Тый мемнан ялыште кӧм палет?

Тый
тый
тый
2SG
pr

мемнан
мем	-на	-н
ме	-на	-н
1PL	-1PL	-GEN
pr	-poss	-case

ялыште
ял	-ыште
ял	-штЕ
village	-INE
no	-case

кӧм
кӧм
кӧм
whom
pr

кӧм
кӧ	-м
кӧ	-м
who	-ACC
pr	-case

палет?
пал	-ет
пале	-ет
marking	-2SG
ad/no	-poss

палет?
пал	-ет
пале	-ет
know	-2SG
vb2	-pers

2-3-10-155

— Ожно тендан ялыште икте кодде чыла палем ыле.

Ожно
Ожно
ожно
once
av/po

тендан
тен	-да	-н
те	-да	-н
2PL	-2PL	-GEN
pr	-poss	-case

тендан
те	-н	-да	-н
те	-н	-да	-н
2PL	-GEN	-2PL	-GEN
pr	-case	-poss	-case

ялыште
ял	-ыште
ял	-штЕ
village	-INE
no	-case

икте
икте
икте
one
nm/pr

кодде
код	-де
код	-де
stay	-CVB.NEG
vb1	-adv

чыла
чыла
чыла
everything
ad/pa/pr

палем
пал	-ем
пале	-ем
marking	-1SG
ad/no	-poss

палем
пал	-ем
пале	-ем
know	-1SG
vb2	-pers

палем
палем	-Ø
палем	-Ø
become.noticeable	-IMP.2SG
vb1	-mood.pers

палем
палем	-Ø
палем	-Ø
become.noticeable	-CNG
vb1	-conn

палем
палем	-Ø
палем	-Ø
become.noticeable	-CVB
vb1	-adv

палем
пал	-ем	-Ø
пале	-ем	-Ø
marking	-TRANS	-IMP.2SG
ad/no	-deriv.v	-mood.pers

палем
пал	-ем	-Ø
пале	-ем	-Ø
marking	-TRANS	-CNG
ad/no	-deriv.v	-conn

палем
пал	-ем	-Ø
пале	-ем	-Ø
marking	-TRANS	-CVB
ad/no	-deriv.v	-adv

ыле.
ыл	-'е
ул	-Е
be	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

2-3-10-156

— Тый вара, изай, кӧ улат?

Тый
тый
тый
2SG
pr

вара,
вара
вара
then
av/pa

вара,
вара
вара
pole
no

вара,
вар	-а
варе	-а
mix	-3SG
vb2	-pers

изай,
изай
изай
older.brother
no

кӧ
кӧ
кӧ
who
pr

улат?
ула	-т
ула	-ет
cart	-2SG
no	-poss

улат?
ула	-т
ула	-ат
cart	-and
no	-enc

улат?
ул	-ат
уло	-ат
is	-and
ad/no/vb	-enc

улат?
ул	-ат
ул	-ат
be	-2SG
vb1	-pers

улат?
у	-ла	-т
у	-ла	-ет
new	-COMP	-2SG
ad/no	-case	-poss

улат?
у	-ла	-т
у	-ла	-ет
new	-PL	-2SG
ad/no	-num	-poss

улат?
у	-ла	-т
у	-ла	-ат
new	-COMP	-and
ad/no	-case	-enc

улат?
у	-ла	-т
у	-ла	-ат
new	-PL	-and
ad/no	-num	-enc

улат?
ул	-Ø	-ат
ул	-Ø	-ат
be	-CNG	-and
vb1	-conn	-enc

улат?
ул	-Ø	-ат
ул	-Ø	-ат
be	-CVB	-and
vb1	-adv	-enc

2-3-10-157

— Мый...

Мый...
мый
мый
1SG
pr

2-3-10-158

Кудашнур...

Кудашнур

Kudashnur

2-3-10-159

Сакар улам...

Сакар

Sakar

улам...
ула	-м
ула	-м
cart	-ACC
no	-case

улам...
ула	-м
ула	-ем
cart	-1SG
no	-poss

улам...
ул	-ам
ул	-ам
be	-1SG
vb1	-pers

улам...
у	-ла	-м
у	-ла	-м
new	-PL	-ACC
ad/no	-num	-case

улам...
у	-ла	-м
у	-ла	-ем
new	-COMP	-1SG
ad/no	-case	-poss

улам...
у	-ла	-м
у	-ла	-ем
new	-PL	-1SG
ad/no	-num	-poss

улам...
ула	-м	-Ø
ула	-ем	-Ø
cart	-TRANS	-IMP.2SG
no	-deriv.v	-mood.pers

улам...
ула	-м	-Ø
ула	-ем	-Ø
cart	-TRANS	-CNG
no	-deriv.v	-conn

улам...
ула	-м	-Ø
ула	-ем	-Ø
cart	-TRANS	-CVB
no	-deriv.v	-adv

2-3-10-160

Кок йошкарармеец икганаште кычкырал колтышт:

Кок
Кок
кок
cook
no

Кок
Кок
кок
two
nm

йошкарармеец
йошкарармеец
йошкарармеец
Red.Army.soldier
no

икганаште

***

кычкырал
кычкырал	-Ø
кычкырал	-Ø
shout	-IMP.2SG
vb1	-mood.pers

кычкырал
кычкырал	-Ø
кычкырал	-Ø
shout	-CNG
vb1	-conn

кычкырал
кычкырал	-Ø
кычкырал	-Ø
shout	-CVB
vb1	-adv

колтышт:
колты	-шт
колто	-шт
send	-IMP.3PL
vb2	-mood.pers

колтышт:
колты	-ш	-т
колто	-ш	-т
send	-PST1	-3PL
vb2	-tense	-pers

2-3-10-161

— Сакар!..

Сакар!..

Сакар

Sakar

2-3-10-162

Вет тый шукертак коленат!

Вет
Вет
вет
so
co/pa

тый
тый
тый
2SG
pr

шукертак
шукерт	-ак
шукерте	-ак
long.ago	-STR
av	-enc

коленат!
кол	-ен	-ат
коло	-ен	-ат
die	-PST2	-2SG
vb2	-tense	-pers

коленат!
кол	-ена	-т
коло	-ена	-ат
die	-1PL	-and
vb2	-pers	-enc

коленат!
кол	-ен	-Ø	-ат
коло	-ен	-Ø	-ат
die	-PST2	-3SG	-and
vb2	-tense	-pers	-enc

коленат!
кол	-ен	-ат
коло	-ен	-ат
die	-CVB	-and
vb2	-adv	-enc

2-3-10-163

— Туге, шольо-влак, мыйым пуштыныт...

Туге,
Туге
туге
so
av/pa

Туге,
Ту	-ге
ту	-ге
that	-COM
pr	-case

Туге,
Ту	-ге
ту	-ге
gland	-COM
no	-case

Туге,
Ту	-ге
ту	-ге
banner	-COM
no	-case

шольо-влак,
шольо	-влак
шольо	-влак
little.brother	-PL
no	-num

мыйым
мыйым
мыйым
me
pr

мыйым
мый	-ым
мый	-м
1SG	-ACC
pr	-case

пуштыныт...
пушт	-ын	-ыт
пушт	-н	-ыт
kill	-PST2	-3PL
vb1	-tense	-pers

2-3-10-164

Но мый колен омыл.

Но
Но
но
but
co/no/pa

Но
Но
но
gee.up
in

мый
мый
мый
1SG
pr

колен
кол	-ен	-Ø
коло	-ен	-Ø
die	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

колен
кол	-ен
коло	-ен
die	-CVB
vb2	-adv

омыл.
о	-м	-ыл	-Ø
о	-м	-ул	-Ø
NEG	-1SG	-be	-CNG
vb	-pers	-vb	-conn

2-3-10-165

Кок йошкарармеец алят пылышыштлан огыт ӱшане, Сакарым ӧрын ончат.

Кок
Кок
кок
cook
no

Кок
Кок
кок
two
nm

йошкарармеец
йошкарармеец
йошкарармеец
Red.Army.soldier
no

алят
алят
алят
still
pa

алят
ал[ь]	-[а]т
ал'е	-ат
or	-and
av/co/pa	-enc

пылышыштлан
пылыш	-ышт	-лан
пылыш	-шт	-лан
ear	-3PL	-DAT
no	-poss	-case

пылышыштлан
пылыш	-ышт	-ла	-н
пылыш	-шт	-ла	-н
ear	-3PL	-PL	-GEN
no	-poss	-num	-case

пылышыштлан
пылы	-шы	-шт	-лан
пыле	-шЕ	-шт	-лан
sink	-PTCP.ACT	-3PL	-DAT
vb2	-ad	-poss	-case

пылышыштлан
пылы	-шы	-шт	-ла	-н
пыле	-шЕ	-шт	-ла	-н
sink	-PTCP.ACT	-3PL	-PL	-GEN
vb2	-ad	-poss	-num	-case

огыт
ог	-ыт
ог	-ыт
NEG	-3PL
vb	-pers

огыт
ог	-ыт
ог	-ыт
NEG	-2SG
vb	-pers

ӱшане,
ӱшане	-Ø
ӱшане	-Ø
believe	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

ӱшане,
ӱшане	-Ø
ӱшане	-Ø
believe	-CNG
vb2	-conn

Сакарым

Sakarym

ӧрын
ӧрын
ӧрын
timidly
av

ӧрын
ӧр	-ын
ӧр	-н
slope	-GEN
no	-case

ӧрын
ӧры	-н
ӧрӧ	-н
groove	-GEN
no	-case

ӧрын
ӧр	-ын	-Ø
ӧр	-н	-Ø
be.surprised	-PST2	-3SG
vb1	-tense	-pers

ӧрын
ӧр	-ын
ӧр	-н
be.surprised	-CVB
vb1	-adv

ончат.
онч	-ат
ончо	-ат
look	-3PL
vb2	-pers

ончат.
онч	-а	-т
ончо	-а	-ат
look	-3SG	-and
vb2	-pers	-enc

ончат.
онч	-Ø	-ат
ончо	-Ø	-ат
look	-CNG	-and
vb2	-conn	-enc

2-3-10-166

— Сакар изай, кернак тый улат?

Сакар

Sakar

изай,
изай
изай
older.brother
no

кернак
кернак
кернак
really
pa

кернак
кер	-на	-к
кер	-на	-ак
pass.through	-PST1.1PL	-STR
vb1	-tense.pers	-enc

тый
тый
тый
2SG
pr

улат?
ула	-т
ула	-ет
cart	-2SG
no	-poss

улат?
ула	-т
ула	-ат
cart	-and
no	-enc

улат?
ул	-ат
уло	-ат
is	-and
ad/no/vb	-enc

улат?
ул	-ат
ул	-ат
be	-2SG
vb1	-pers

улат?
у	-ла	-т
у	-ла	-ет
new	-COMP	-2SG
ad/no	-case	-poss

улат?
у	-ла	-т
у	-ла	-ет
new	-PL	-2SG
ad/no	-num	-poss

улат?
у	-ла	-т
у	-ла	-ат
new	-COMP	-and
ad/no	-case	-enc

улат?
у	-ла	-т
у	-ла	-ат
new	-PL	-and
ad/no	-num	-enc

улат?
ул	-Ø	-ат
ул	-Ø	-ат
be	-CNG	-and
vb1	-conn	-enc

улат?
ул	-Ø	-ат
ул	-Ø	-ат
be	-CVB	-and
vb1	-adv	-enc

2-3-10-167

— «Аркамбал улам» маншыже йодо.

«Аркамбал
Аркамбал
аркамбал
hill
no

улам»
ула	-м
ула	-м
cart	-ACC
no	-case

улам»
ула	-м
ула	-ем
cart	-1SG
no	-poss

улам»
ул	-ам
ул	-ам
be	-1SG
vb1	-pers

улам»
у	-ла	-м
у	-ла	-м
new	-PL	-ACC
ad/no	-num	-case

улам»
у	-ла	-м
у	-ла	-ем
new	-COMP	-1SG
ad/no	-case	-poss

улам»
у	-ла	-м
у	-ла	-ем
new	-PL	-1SG
ad/no	-num	-poss

улам»
ула	-м	-Ø
ула	-ем	-Ø
cart	-TRANS	-IMP.2SG
no	-deriv.v	-mood.pers

улам»
ула	-м	-Ø
ула	-ем	-Ø
cart	-TRANS	-CNG
no	-deriv.v	-conn

улам»
ула	-м	-Ø
ула	-ем	-Ø
cart	-TRANS	-CVB
no	-deriv.v	-adv

маншыже
ман	-шы	-же
ман	-шЕ	-жЕ
say	-PTCP.ACT	-3SG
vb1	-ad	-poss

йодо.
йод	-о
йод	-Е
ask	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

2-3-10-168

— Кернак, тӱсет тудын гайлак чучеш...

Кернак,
Кернак
кернак
really
pa

Кернак,
Кер	-на	-к
кер	-на	-ак
pass.through	-PST1.1PL	-STR
vb1	-tense.pers	-enc

тӱсет
тӱс	-ет
тӱс	-ет
color	-2SG
no	-poss

тӱсет
тӱс	-ет
тӱсӧ	-ет
endure	-2SG
vb2	-pers

тӱсет
тӱс	-ет
тӱсӧ	-ет
suit	-2SG
vb2	-pers

тудын
тудын
тудын
his/her
pr

тудын
тудо	-н
тудо	-н
3SG	-GEN
pr	-case

гайлак
гай	-ла	-к
гай	-ла	-ак
like	-COMP	-STR
ad/av/pa/po	-case	-enc

гайлак
гай	-ла	-к
гай	-ла	-ак
like	-PL	-STR
ad/av/pa/po	-num	-enc

чучеш...
чуч	-еш
чуч	-еш
seem	-3SG
vb1	-pers

2-3-10-169

Ужашыже мый изиэм годым ужынам да, пеш раш ом шарне.

Ужашыже
Ужаш	-ыже
ужаш	-жЕ
part	-3SG
no	-poss

Ужашыже
Уж	-аш	-ыже
уж	-аш	-жЕ
see	-INF	-3SG
vb1	-inf	-poss

мый
мый
мый
1SG
pr

изиэм
изиэм
изиэм
my.child
no

изиэм
изи	-эм
изи	-ем
small	-1SG
ad/no	-poss

изиэм
изи	-эм	-Ø
изи	-ем	-Ø
small	-TRANS	-IMP.2SG
ad/no	-deriv.v	-mood.pers

изиэм
изи	-эм	-Ø
изи	-ем	-Ø
small	-TRANS	-CNG
ad/no	-deriv.v	-conn

изиэм
изи	-эм	-Ø
изи	-ем	-Ø
small	-TRANS	-CVB
ad/no	-deriv.v	-adv

годым
годым
годым
during
po

ужынам
уж	-ын	-ам
уж	-н	-ам
see	-PST2	-1SG
vb1	-tense	-pers

да,
да
да
and
co

да,
да
да
yes
pa

пеш
пеш
пеш
very
av

раш
раш
раш
clear
ad/av

ом
о	-м
о	-м
NEG	-1SG
vb	-pers

ом
ом
ом
ohm
no

шарне.
шарне	-Ø
шарне	-Ø
remember	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

шарне.
шарне	-Ø
шарне	-Ø
remember	-CNG
vb2	-conn

2-3-10-170

— Тый Аркамбалне кӧн эргыже улат?

Тый
тый
тый
2SG
pr

Аркамбалне
Аркамбалне
аркамбалне
on.the.hill
av

кӧн
кӧн
кӧн
whose
pr

кӧн
кӧ	-н
кӧ	-н
who	-GEN
pr	-case

эргыже
эргы	-же
эрге	-жЕ
son	-3SG
no	-poss

эргыже
эргы	-же
эрге	-жЕ
warp	-IMP.3SG
vb2	-mood.pers

эргыже
эргы	-же
эрге	-жЕ
reap	-IMP.3SG
vb2	-mood.pers

эргыже
эргы	-Ø	-же
эрге	-Ø	-жЕ
warp	-CNG	-3SG
vb2	-conn	-poss

эргыже
эргы	-Ø	-же
эрге	-Ø	-жЕ
reap	-CNG	-3SG
vb2	-conn	-poss

улат?
ула	-т
ула	-ет
cart	-2SG
no	-poss

улат?
ула	-т
ула	-ат
cart	-and
no	-enc

улат?
ул	-ат
уло	-ат
is	-and
ad/no/vb	-enc

улат?
ул	-ат
ул	-ат
be	-2SG
vb1	-pers

улат?
у	-ла	-т
у	-ла	-ет
new	-COMP	-2SG
ad/no	-case	-poss

улат?
у	-ла	-т
у	-ла	-ет
new	-PL	-2SG
ad/no	-num	-poss

улат?
у	-ла	-т
у	-ла	-ат
new	-COMP	-and
ad/no	-case	-enc

улат?
у	-ла	-т
у	-ла	-ат
new	-PL	-and
ad/no	-num	-enc

улат?
ул	-Ø	-ат
ул	-Ø	-ат
be	-CNG	-and
vb1	-conn	-enc

улат?
ул	-Ø	-ат
ул	-Ø	-ат
be	-CVB	-and
vb1	-adv	-enc

2-3-10-171

— Микипыр Яшайын.

Микипыр

Mikipyr

Яшайын.

Яшайын

Yashayyn

2-3-10-172

— Япуш, тый улат мо?

Япуш,

Япуш

Yapush

тый
тый
тый
2SG
pr

улат
ула	-т
ула	-ет
cart	-2SG
no	-poss

улат
ула	-т
ула	-ат
cart	-and
no	-enc

улат
ул	-ат
уло	-ат
is	-and
ad/no/vb	-enc

улат
ул	-ат
ул	-ат
be	-2SG
vb1	-pers

улат
у	-ла	-т
у	-ла	-ет
new	-COMP	-2SG
ad/no	-case	-poss

улат
у	-ла	-т
у	-ла	-ет
new	-PL	-2SG
ad/no	-num	-poss

улат
у	-ла	-т
у	-ла	-ат
new	-COMP	-and
ad/no	-case	-enc

улат
у	-ла	-т
у	-ла	-ат
new	-PL	-and
ad/no	-num	-enc

улат
ул	-Ø	-ат
ул	-Ø	-ат
be	-CNG	-and
vb1	-conn	-enc

улат
ул	-Ø	-ат
ул	-Ø	-ат
be	-CVB	-and
vb1	-adv	-enc

мо?
мо
мо
what
ad/av/pa/pr

2-3-10-173

— куаныш Сакар.

куаныш
куан	-ыш
куан	-ш
joy	-ILL
no	-case

куаныш
куаны	-ш	-Ø
куане	-ш	-Ø
rejoice	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

Сакар.

Сакар

Sakar

2-3-10-174

— Ачат-ават кузе илат?

Ачат-ават
Ача	-т-	ава	-т
ача	-ет	ава	-ет
father	-2SG	mother	-2SG
no	-poss	no	-poss

Ачат-ават
Ача	-т-	ава	-т
ача	-ет	ава	-ат
father	-2SG	mother	-and
no	-poss	no	-enc

Ачат-ават
Ача	-т-	ав	-ат
ача	-ет	аве	-ат
father	-2SG	cut	-3PL
no	-poss	vb2	-pers

Ачат-ават
Ача	-т-	ав	-а	-т
ача	-ет	аве	-а	-ат
father	-2SG	cut	-3SG	-and
no	-poss	vb2	-pers	-enc

Ачат-ават
Ача	-т-	ав	-Ø	-ат
ача	-ет	аве	-Ø	-ат
father	-2SG	cut	-CNG	-and
no	-poss	vb2	-conn	-enc

Ачат-ават
Ача	-т-	ава	-т
ача	-ат	ава	-ет
father	-and	mother	-2SG
no	-enc	no	-poss

Ачат-ават
Ача	-т-	ава	-т
ача	-ат	ава	-ат
father	-and	mother	-and
no	-enc	no	-enc

Ачат-ават
Ача	-т-	ав	-ат
ача	-ат	аве	-ат
father	-and	cut	-3PL
no	-enc	vb2	-pers

Ачат-ават
Ача	-т-	ав	-а	-т
ача	-ат	аве	-а	-ат
father	-and	cut	-3SG	-and
no	-enc	vb2	-pers	-enc

Ачат-ават
Ача	-т-	ав	-Ø	-ат
ача	-ат	аве	-Ø	-ат
father	-and	cut	-CNG	-and
no	-enc	vb2	-conn	-enc

кузе
кузе
кузе
how
av/co/no/pa

илат?
ил	-ат
иле	-ат
live	-3PL
vb2	-pers

илат?
ил	-а	-т
иле	-а	-ат
live	-3SG	-and
vb2	-pers	-enc

илат?
ил	-Ø	-ат
иле	-Ø	-ат
live	-CNG	-and
vb2	-conn	-enc

2-3-10-175

Чачи?..

Чачи

Chachi

2-3-10-176

Тиде мут Япушым ӱшандарыш: тудын ончылныжо кернакак Сакар шога.

Тиде
Тиде
тиде
this
pr

Тиде
Тиде	-Ø
тиде	-Ø
drop.into.boiling.water	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

Тиде
Тиде	-Ø
тиде	-Ø
drop.into.boiling.water	-CNG
vb2	-conn

мут
мут
мут
word
no

Япушым

Yapushym

ӱшандарыш:
ӱшандары	-ш	-Ø
ӱшандаре	-ш	-Ø
assure	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

тудын
тудын
тудын
his/her
pr

тудын
тудо	-н
тудо	-н
3SG	-GEN
pr	-case

ончылныжо
ончылны	-жо
ончылно	-жЕ
in.front	-3SG
av/po	-poss

кернакак
кернакак
кернакак
really
pa

кернакак
кернак	-ак
кернак	-ак
really	-STR
pa	-enc

Сакар

Sakar

шога.
шога
шога
plough
no

шога.
шог	-а
шого	-а
stand	-3SG
vb2	-pers

2-3-10-177

Ваш-ваш палышт, чон пытен мутланаш тӱҥальыч.

Ваш-ваш
Ваш-ваш
ваш-ваш
mutually
av

палышт,
палы	-шт
пале	-шт
marking	-3PL
ad/no	-poss

палышт,
палы	-шт
пале	-шт
know	-IMP.3PL
vb2	-mood.pers

палышт,
палы	-ш	-т
пале	-ш	-т
know	-PST1	-3PL
vb2	-tense	-pers

чон
чон
чон
soul
no

пытен
пыт	-ен	-Ø
пыте	-ен	-Ø
end	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

пытен
пыт	-ен
пыте	-ен
end	-CVB
vb2	-adv

мутланаш
мутлан	-аш
мутлане	-аш
talk	-INF
vb2	-inf

тӱҥальыч.
тӱҥал	-ьыч
тӱҥал	-ыч
start	-PST1.2SG
vb1	-tense.pers

тӱҥальыч.
тӱҥал	-ьыч
тӱҥал	-ыч
start	-PST1.3PL
vb1	-tense.pers

2-3-10-178

Сакарын ойлымыжлан Япуш ден Иван чылтак ӧрыч...

Сакарын

Sakaryn

ойлымыжлан
ойлымы	-ж	-лан
ойлымо	-жЕ	-лан
speech	-3SG	-DAT
ad	-poss	-case

ойлымыжлан
ойлымы	-ж	-ла	-н
ойлымо	-жЕ	-ла	-н
speech	-3SG	-PL	-GEN
ad	-poss	-num	-case

ойлымыжлан
ойлы	-мы	-ж	-лан
ойло	-мЕ	-жЕ	-лан
talk	-PTCP.PASS	-3SG	-DAT
vb2	-ad	-poss	-case

ойлымыжлан
ойлы	-мы	-ж	-ла	-н
ойло	-мЕ	-жЕ	-ла	-н
talk	-PTCP.PASS	-3SG	-PL	-GEN
vb2	-ad	-poss	-num	-case

Япуш

Yapush

ден
ден
ден
and
co

Иван

Ivan

чылтак
чылт	-ак
чылт	-ак
completely	-STR
av/pa	-enc

ӧрыч...
ӧр	-ыч
ӧр	-ыч
be.surprised	-PST1.2SG
vb1	-tense.pers

ӧрыч...
ӧр	-ыч
ӧр	-ыч
be.surprised	-PST1.3PL
vb1	-tense.pers

2-3-10-179

Теве Чужган кашак Сакарым кузе пуштыныт улмаш!

Теве
Теве
теве
here
av/co/pa

Теве
Теве
теве
[X]
pa

Чужган
Чужган
чужган
firmly
av

Чужган
Чужга	-н
чужга	-ан
coarse	-with
ad	-deriv.ad

Чужган
Чужга	-н
чужга	-н
coarse	-GEN
ad	-case

кашак
кашак
кашак
heap
no

кашак
кашак
кашак
times
no/po

кашак
каш	-ак
каш	-ак
strip.of.ploughed.land	-STR
no	-enc

Сакарым

Sakarym

кузе
кузе
кузе
how
av/co/no/pa

пуштыныт
пушт	-ын	-ыт
пушт	-н	-ыт
kill	-PST2	-3PL
vb1	-tense	-pers

улмаш!
улмаш
улмаш
being
no/pa/vb

улмаш!
ул	-маш
ул	-маш
be	-NMLZ
vb1	-deriv.n

2-3-10-180

Япуш Сакарлан Чачи нерген ойлыш.

Япуш

Yapush

Сакарлан

Sakarlan

Чачи

Chachi

нерген
нерген
нерген
about
po

нерген
нерге	-н
нерге	-н
cold	-GEN
no	-case

нерген
нерге	-н
нерге	-н
badger	-GEN
no	-case

нерген
нерге	-н
нерге	-н
order	-GEN
no	-case

ойлыш.
ойлы	-ш	-Ø
ойло	-ш	-Ø
talk	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-181

Чужган Макарын кузе колымыжымат Япуш ойлыш.

Чужган
Чужган
чужган
firmly
av

Чужган
Чужга	-н
чужга	-ан
coarse	-with
ad	-deriv.ad

Чужган
Чужга	-н
чужга	-н
coarse	-GEN
ad	-case

Макарын

Makaryn

кузе
кузе
кузе
how
av/co/no/pa

колымыжымат
колы	-мы	-жы	-м	-ат
коло	-мЕ	-жЕ	-м	-ат
die	-PTCP.PASS	-3SG	-ACC	-and
vb2	-ad	-poss	-case	-enc

Япуш

Yapush

ойлыш.
ойлы	-ш	-Ø
ойло	-ш	-Ø
talk	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-182

Тиде мутым колмекыже, Сакар, вуйжым кумык сакен, ятыр шонен шинчыш.

Тиде
Тиде
тиде
this
pr

Тиде
Тиде	-Ø
тиде	-Ø
drop.into.boiling.water	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

Тиде
Тиде	-Ø
тиде	-Ø
drop.into.boiling.water	-CNG
vb2	-conn

мутым
мут	-ым
мут	-м
word	-ACC
no	-case

колмекыже,
кол	-мекы	-же
кол	-меке	-жЕ
hear	-CVB.PRI	-3SG
vb1	-adv	-poss

Сакар,

Сакар

Sakar

вуйжым
вуй	-жы	-м
вуй	-жЕ	-м
head	-3SG	-ACC
no	-poss	-case

кумык
кумык
кумык
face-down
ad/av

кумык
кумык
кумык
Kumyk
no

сакен,
сак	-ен	-Ø
саке	-ен	-Ø
hang.up	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

сакен,
сак	-ен
саке	-ен
hang.up	-CVB
vb2	-adv

ятыр
ятыр
ятыр
much
av/no/pr

шонен
шонен
шонен
deliberately
av

шонен
шон	-ен	-Ø
шоно	-ен	-Ø
think	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

шонен
шон	-ен
шоно	-ен
think	-CVB
vb2	-adv

шинчыш.
шинчы	-ш	-Ø
шинче	-ш	-Ø
sit	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

шинчыш.
шинчы	-ш	-Ø
шинче	-ш	-Ø
know	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-183

Ик вечын Григорий Петровичын Макарлан тыге ӱчӧ шуктымыжо Сакарлан келшыш.

Ик
Ик
ик
one
ad/nm/pa/pr

вечын
вечын
вечын
from.the.direction.of
po

вечын
вечы	-н
вече	-н
veche	-GEN
no	-case

Григорий

Grigoriy

Петровичын

Petrovichyn

Макарлан

Makarlan

тыге
тыге
тыге
so
av/pa/pr

ӱчӧ
ӱчӧ
ӱчӧ
vengeance
ad/no

шуктымыжо
шуктымы	-жо
шуктымо	-жЕ
perfective	-3SG
ad	-poss

шуктымыжо
шукты	-мы	-жо
шукто	-мЕ	-жЕ
succeed.in	-PTCP.PASS	-3SG
vb2	-ad	-poss

шуктымыжо
шу	-кты	-мы	-жо
шу	-ктЕ	-мЕ	-жЕ
reach	-CAUS	-PTCP.PASS	-3SG
vb1	-deriv.v	-ad	-poss

шуктымыжо
шу	-кты	-мы	-жо
шу	-ктЕ	-мЕ	-жЕ
ferment	-CAUS	-PTCP.PASS	-3SG
vb1	-deriv.v	-ad	-poss

шуктымыжо
шу	-кты	-мы	-жо
шу	-ктЕ	-мЕ	-жЕ
whittle	-CAUS	-PTCP.PASS	-3SG
vb1	-deriv.v	-ad	-poss

Сакарлан

Sakarlan

келшыш.
келшы	-ш	-Ø
келше	-ш	-Ø
appeal.to	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

келшыш.
кел	-шы	-ш
кел	-шЕ	-ш
step	-PTCP.ACT	-ILL
vb1	-ad	-case

2-3-10-184

Григорий Петровичын олмыштыжо лиеш ыле гын, Сакар шкат тыгак ышта ыле.

Григорий

Grigoriy

Петровичын

Petrovichyn

олмыштыжо
олмы	-шты	-жо
олмо	-штЕ	-жЕ
place	-INE	-3SG
no	-case	-poss

лиеш
лиеш
лиеш
soon
pa

лиеш
ли[й]	-еш
лий	-еш
be	-3SG
vb1	-pers

ыле
ыл	-'е
ул	-Е
be	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

гын,
гын
гын
if
co/pa

Сакар

Sakar

шкат

***

тыгак
тыгак
тыгак
like.this
ad/av/co/pa/pr

ышта
ышт	-а
ыште	-а
do	-3SG
vb2	-pers

ыле.
ыл	-'е
ул	-Е
be	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

2-3-10-185

Вес вечын, йӧратыме ӱдырет весылан кая гын, чонлан пеш куштылгак ок лий.

Вес
Вес
вес
different
ad/pr

вечын,
вечын
вечын
from.the.direction.of
po

вечын,
вечы	-н
вече	-н
veche	-GEN
no	-case

йӧратыме
йӧратыме
йӧратыме
dear
ad

йӧратыме
йӧраты	-ме
йӧрате	-мЕ
love	-PTCP.PASS
vb2	-ad

ӱдырет
ӱдыр	-ет
ӱдыр	-ет
daughter	-2SG
no	-poss

ӱдырет
ӱдыр	-ет
ӱдыр	-ет
Virgo	-2SG
no	-poss

весылан
весы	-лан
весе	-лан
different	-DAT
ad/no/pr	-case

весылан
весы	-ла	-н
весе	-ла	-н
different	-PL	-GEN
ad/no/pr	-num	-case

кая
ка[й]	-[а]
кае	-а
go	-3SG
vb2	-pers

гын,
гын
гын
if
co/pa

чонлан
чонл	-ан
чонло	-ан
sincere	-with
ad	-deriv.ad

чонлан
чон	-лан
чон	-лан
soul	-DAT
no	-case

чонлан
чон	-ла	-н
чон	-ла	-н
soul	-PL	-GEN
no	-num	-case

пеш
пеш
пеш
very
av

куштылгак
куштылг	-ак
куштылго	-ак
light	-STR
ad/no	-enc

ок
ок	-Ø
ок	-Ø
NEG	-3SG
vb	-pers

лий.
лий	-Ø
лий	-Ø
be	-IMP.2SG
vb1	-mood.pers

лий.
лий	-Ø
лий	-Ø
be	-CNG
vb1	-conn

лий.
лий	-Ø
лий	-Ø
be	-CVB
vb1	-adv

2-3-10-186

Ожно гын Чачин тыге ыштымыжлан Сакар чот шыдешка ыле.

Ожно
Ожно
ожно
once
av/po

гын
гын
гын
if
co/pa

Чачин

Chachin

тыге
тыге
тыге
so
av/pa/pr

ыштымыжлан
ыштымы	-ж	-лан
ыштыме	-жЕ	-лан
done	-3SG	-DAT
ad	-poss	-case

ыштымыжлан
ыштымы	-ж	-ла	-н
ыштыме	-жЕ	-ла	-н
done	-3SG	-PL	-GEN
ad	-poss	-num	-case

ыштымыжлан
ышты	-мы	-ж	-лан
ыште	-мЕ	-жЕ	-лан
do	-PTCP.PASS	-3SG	-DAT
vb2	-ad	-poss	-case

ыштымыжлан
ышты	-мы	-ж	-ла	-н
ыште	-мЕ	-жЕ	-ла	-н
do	-PTCP.PASS	-3SG	-PL	-GEN
vb2	-ad	-poss	-num	-case

Сакар

Sakar

чот
чот
чот
very
av

чот
чот
чот
number
no

шыдешка
шыдешк	-а
шыдешке	-а
be.angry	-3SG
vb2	-pers

ыле.
ыл	-'е
ул	-Е
be	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

2-3-10-187

Ынде, шуко орлык ужын коштмекыже, Сакар шонаш тунемын.

Ынде,
Ынде
ынде
now
av/pa

шуко
шуко
шуко
a.lot
ad/av/no

орлык
орлык
орлык
torment
no

орлык
ор	-лык
ор	-лык
fortress	-for
ad/no	-deriv.ad

ужын
уж	-ын	-Ø
уж	-н	-Ø
see	-PST2	-3SG
vb1	-tense	-pers

ужын
уж	-ын
уж	-н
see	-CVB
vb1	-adv

ужын
у	-жы	-н
у	-жЕ	-н
new	-3SG	-GEN
ad/no	-poss	-case

коштмекыже,
кошт	-мекы	-же
кошт	-меке	-жЕ
go	-CVB.PRI	-3SG
vb1	-adv	-poss

Сакар

Sakar

шонаш
шон	-аш
шоно	-аш
think	-INF
vb2	-inf

тунемын.
тунем	-ын	-Ø
тунем	-н	-Ø
learn	-PST2	-3SG
vb1	-tense	-pers

тунемын.
тунем	-ын
тунем	-н
learn	-CVB
vb1	-adv

тунемын.
ту	-н	-ем	-ын
ту	-н	-ем	-н
that	-GEN	-1SG	-GEN
pr	-case	-poss	-case

тунемын.
ту	-н	-ем	-ын
ту	-н	-ем	-н
gland	-GEN	-1SG	-GEN
no	-case	-poss	-case

тунемын.
ту	-н	-ем	-ын
ту	-н	-ем	-н
banner	-GEN	-1SG	-GEN
no	-case	-poss	-case

2-3-10-188

Вет, кернак, Чачим Чужган кашак деч Григорий Петрович деч моло тунам нигӧат утарен ок керт ыле.

Вет,
Вет
вет
so
co/pa

кернак,
кернак
кернак
really
pa

кернак,
кер	-на	-к
кер	-на	-ак
pass.through	-PST1.1PL	-STR
vb1	-tense.pers	-enc

Чачим

Chachim

Чужган
Чужган
чужган
firmly
av

Чужган
Чужга	-н
чужга	-ан
coarse	-with
ad	-deriv.ad

Чужган
Чужга	-н
чужга	-н
coarse	-GEN
ad	-case

кашак
кашак
кашак
heap
no

кашак
кашак
кашак
times
no/po

кашак
каш	-ак
каш	-ак
strip.of.ploughed.land	-STR
no	-enc

деч
деч
деч
from
po

Григорий

Grigoriy

Петрович

Petrovich

деч
деч
деч
from
po

моло
моло
моло
other
no/pr

тунам
тунам
тунам
then
av

тунам
туна	-м
туна	-м
heifer	-ACC
no	-case

тунам
туна	-м
туна	-ем
heifer	-1SG
no	-poss

тунам
ту	-на	-м
ту	-на	-м
that	-1PL	-ACC
pr	-poss	-case

тунам
ту	-на	-м
ту	-на	-м
gland	-1PL	-ACC
no	-poss	-case

тунам
ту	-на	-м
ту	-на	-м
banner	-1PL	-ACC
no	-poss	-case

тунам
туна	-м	-Ø
туна	-ем	-Ø
heifer	-TRANS	-IMP.2SG
no	-deriv.v	-mood.pers

тунам
туна	-м	-Ø
туна	-ем	-Ø
heifer	-TRANS	-CNG
no	-deriv.v	-conn

тунам
туна	-м	-Ø
туна	-ем	-Ø
heifer	-TRANS	-CVB
no	-deriv.v	-adv

нигӧат
н'игӧат
н'игӧат
nobody.at.all
pr

нигӧат
н'игӧ	-ат
н'игӧ	-ат
nobody	-and
pr	-enc

утарен
утар	-ен	-Ø
утаре	-ен	-Ø
save	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

утарен
утар	-ен
утаре	-ен
save	-CVB
vb2	-adv

ок
ок	-Ø
ок	-Ø
NEG	-3SG
vb	-pers

керт
керт	-Ø
керт	-Ø
be.able.to	-IMP.2SG
vb1	-mood.pers

керт
керт	-Ø
керт	-Ø
swaddle	-IMP.2SG
vb1	-mood.pers

керт
керт	-Ø
керт	-Ø
be.able.to	-CNG
vb1	-conn

керт
керт	-Ø
керт	-Ø
swaddle	-CNG
vb1	-conn

керт
керт	-Ø
керт	-Ø
be.able.to	-CVB
vb1	-adv

керт
керт	-Ø
керт	-Ø
swaddle	-CVB
vb1	-adv

ыле.
ыл	-'е
ул	-Е
be	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

2-3-10-189

Чачим утарашлан Григорий Петрович шкенжымат чаманен огыл...

Чачим

Chachim

утарашлан
утар	-аш	-лан
утаре	-аш	-лан
save	-INF	-DAT
vb2	-inf	-case

Григорий

Grigoriy

Петрович

Petrovich

шкенжымат
шкен	-жы	-м	-ат
шке	-жЕ	-м	-ат
REFL	-3SG	-ACC	-and
pr	-poss	-case	-enc

шкенжымат
шкен	-жы	-м	-ат
шкен	-жЕ	-м	-ат
private	-3SG	-ACC	-and
ad	-poss	-case	-enc

шкенжымат
шке	-н	-жы	-м	-ат
шке	-н	-жЕ	-м	-ат
REFL	-GEN	-3SG	-ACC	-and
pr	-case	-poss	-case	-enc

чаманен
чаманен
чаманен
sympathetically
av

чаманен
чаман	-ен	-Ø
чамане	-ен	-Ø
pity	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

чаманен
чаман	-ен
чамане	-ен
pity	-CVB
vb2	-adv

огыл...
ог	-Ø	-ыл	-Ø
ог	-Ø	-ул	-Ø
NEG	-3SG	-be	-CNG
vb	-pers	-vb	-conn

2-3-10-190

Тыге шоналтымекше, Сакарын саҥгасе куптыргышо корныж-влак тӧрланышт, Сакар шыман гына йодо:

Тыге
Тыге
тыге
so
av/pa/pr

шоналтымекше,
шоналты	-мек	-ше
шоналте	-мек	-жЕ
think	-CVB.PRI	-3SG
vb2	-adv	-poss

Сакарын

Sakaryn

саҥгасе
саҥгасе
саҥгасе
on.one's.forehead
ad

саҥгасе
саҥга	-се
саҥга	-сЕ
forehead	-ADJ
no	-deriv.ad

куптыргышо
куптыргышо
куптыргышо
wrinkled
ad

куптыргышо
куптыргы	-шо
куптырго	-шЕ
wrinkle	-PTCP.ACT
vb2	-ad

корныж-влак
корны	-ж	-влак
корно	-жЕ	-влак
road	-3SG	-PL
no	-poss	-num

тӧрланышт,
тӧрланы	-шт
тӧрлане	-шт
heal	-IMP.3PL
vb2	-mood.pers

тӧрланышт,
тӧрланы	-ш	-т
тӧрлане	-ш	-т
heal	-PST1	-3PL
vb2	-tense	-pers

тӧрланышт,
тӧр	-лан	-ышт
тӧр	-лан	-шт
flat	-DAT	-3PL
ad/av/no	-case	-poss

Сакар

Sakar

шыман
шыман
шыман
gently
av

шыман
шыма	-н
шыма	-ан
gentle	-with
ad	-deriv.ad

шыман
шым	-ан
шым	-ан
seven	-with
nm	-deriv.ad

шыман
шыма	-н
шыма	-н
gentle	-GEN
ad	-case

гына
гына
гына
only
pa

йодо:
йод	-о
йод	-Е
ask	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

2-3-10-191

— Кызыт Чачи ден Григорий Петрович сай илат?

Кызыт
Кызыт
кызыт
now
av

Чачи

Chachi

ден
ден
ден
and
co

Григорий

Grigoriy

Петрович

Petrovich

сай
сай
сай
good
ad/av

илат?
ил	-ат
иле	-ат
live	-3PL
vb2	-pers

илат?
ил	-а	-т
иле	-а	-ат
live	-3SG	-and
vb2	-pers	-enc

илат?
ил	-Ø	-ат
иле	-Ø	-ат
live	-CNG	-and
vb2	-conn	-enc

2-3-10-192

— Аркамбалне илымышт годым пеш сай илат ыле.

Аркамбалне
Аркамбалне
аркамбалне
on.the.hill
av

илымышт
илымы	-шт
илыме	-шт
living	-3PL
ad	-poss

илымышт
илы	-мы	-шт
иле	-мЕ	-шт
live	-PTCP.PASS	-3PL
vb2	-ad	-poss

годым
годым
годым
during
po

пеш
пеш
пеш
very
av

сай
сай
сай
good
ad/av

илат
ил	-ат
иле	-ат
live	-3PL
vb2	-pers

илат
ил	-а	-т
иле	-а	-ат
live	-3SG	-and
vb2	-pers	-enc

илат
ил	-Ø	-ат
иле	-Ø	-ат
live	-CNG	-and
vb2	-conn	-enc

ыле.
ыл	-'е
ул	-Е
be	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

2-3-10-193

Кызытше ом шинче: нуно Озаҥешак кодыныт але вес вере каеныт...

Кызытше
Кызыт	-ше
кызыт	-жЕ
now	-3SG
av	-poss

ом
о	-м
о	-м
NEG	-1SG
vb	-pers

ом
ом
ом
ohm
no

шинче:
шинче	-Ø
шинче	-Ø
sit	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

шинче:
шинче	-Ø
шинче	-Ø
know	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

шинче:
шинч	-е
шинч	-Е
sit.down	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

шинче:
шинче	-Ø
шинче	-Ø
sit	-CNG
vb2	-conn

шинче:
шинче	-Ø
шинче	-Ø
know	-CNG
vb2	-conn

нуно
нуно
нуно
3PL
pr

Озаҥешак
Озаҥ	-еш	-ак
Озаҥ	-еш	-ак
Kazan	-LAT	-STR
pn	-case	-enc

Озаҥешак
Озаҥ	-еш	-ак
озаҥ	-еш	-ак
get.an.owner	-3SG	-STR
vb1	-pers	-enc

Озаҥешак
Оза	-ҥ	-еш	-ак
оза	-аҥ	-еш	-ак
owner	-TRANS	-3SG	-STR
no	-deriv.v	-pers	-enc

кодыныт
код	-ын	-ыт
код	-н	-ыт
stay	-PST2	-3PL
vb1	-tense	-pers

але
ал'е
ал'е
or
av/co/pa

але
але	-Ø
але	-Ø
soften.bast	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

але
але	-Ø
але	-Ø
soften.bast	-CNG
vb2	-conn

вес
вес
вес
different
ad/pr

вере
вере
вере
in.a.place
po

каеныт...
ка[й]	-ен	-ыт
кае	-ен	-ыт
go	-PST2	-3PL
vb2	-tense	-pers

2-3-10-194

Мый июнь тылзыште марий ротышко шке кумыл дене пурышым.

Мый
мый
мый
1SG
pr

июнь
июнь
июнь
June
no

тылзыште
тылзы	-ште
тылзе	-штЕ
moon	-INE
no	-case

марий
марий
марий
Mari
no

ротышко
роты	-шко
рото	-шкЕ
company	-ILL
no	-case

шке
шке
шке
REFL
pr

кумыл
кумыл
кумыл
mood
no

дене
дене
дене
with
po

пурышым.
пурыш	-ым
пурыш	-м
nase	-ACC
no	-case

пурышым.
пурышы	-м
пурышо	-м
entering	-ACC
ad	-case

пурышым.
пуры	-ш	-ым
пуро	-ш	-ым
go.in	-PST1	-1SG
vb2	-tense	-pers

пурышым.
пуры	-шы	-м
пуро	-шЕ	-м
go.in	-PTCP.ACT	-ACC
vb2	-ad	-case

2-3-10-195

Озаҥвӱд олыкеш марий рота пытымек, ме Иван дене коктын Ягыднаште ик шӱкшӧ пӧртышкӧ куржын пурен улына.

Озаҥвӱд

Ozaŋvüd

олыкеш
олык	-еш
олык	-еш
meadow	-LAT
no	-case

марий
марий
марий
Mari
no

рота

***

пытымек,
пыты	-мек
пыте	-мек
end	-CVB.PRI
vb2	-adv

ме
ме
ме
1PL
pr

Иван

Ivan

дене
дене
дене
with
po

коктын
коктын
коктын
as.a.pair
av

Ягыднаште

Yagydnashte

ик
ик
ик
one
ad/nm/pa/pr

шӱкшӧ
шӱкшӧ
шӱкшӧ
worn.out
ad

шӱкшӧ
шӱк	-шӧ
шӱк	-жЕ
litter	-3SG
no	-poss

пӧртышкӧ
пӧрт	-ышкӧ
пӧрт	-шкЕ
house	-ILL
no	-case

пӧртышкӧ
пӧртыш	-кӧ
пӧртыш	-шкЕ
coenurosis	-ILL
no	-case

куржын
курж	-ын	-Ø
курж	-н	-Ø
run	-PST2	-3SG
vb1	-tense	-pers

куржын
курж	-ын
курж	-н
run	-CVB
vb1	-adv

пурен
пур	-ен	-Ø
пуро	-ен	-Ø
go.in	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

пурен
пур	-ен
пуро	-ен
go.in	-CVB
vb2	-adv

улына.
улы	-на
уло	-на
is	-1PL
ad/no/vb	-poss

улына.
ул	-ына
ул	-на
be	-1PL
vb1	-pers

2-3-10-196

Тушто лачак пашазе-большевик ила улмаш.

Тушто
Тушто
тушто
there
av/pa/pr

Тушто
Тушто
тушто
riddle
no

Тушто
Ту	-што
ту	-штЕ
that	-INE
pr	-case

Тушто
Ту	-што
ту	-штЕ
gland	-INE
no	-case

Тушто
Ту	-што
ту	-штЕ
banner	-INE
no	-case

Тушто
Туш	-то
туш	-штЕ
seed	-INE
no	-case

Тушто
Туш	-то
туш	-штЕ
flourish	-INE
no	-case

Тушто
Туш	-то
туш	-штЕ
there	-INE
av/pr	-case

Тушто
Тушто	-Ø
тушто	-Ø
ask	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

Тушто
Тушто	-Ø
тушто	-Ø
ask	-CNG
vb2	-conn

лачак
лачак
лачак
[X]
av

лачак
лач	-ак
лач	-ак
just	-STR
av/no/pa	-enc

лачак
лач	-ак
лач	-ак
swim.bladder	-STR
no	-enc

лачак
лач	-ак
лаче	-ак
basket	-STR
no	-enc

лачак
лач	-ак
лаче	-ак
roller	-STR
no	-enc

пашазе-большевик
пашазе-	большевик
пашазе	большевик
worker	Bolshevik
ad/no	no

ила
и	-ла
и	-ла
and	-STR
co	-enc

ила
и	-ла
и	-ла
[X]	-STR
pa	-enc

ила
ил	-а
иле	-а
live	-3SG
vb2	-pers

улмаш.
улмаш
улмаш
being
no/pa/vb

улмаш.
ул	-маш
ул	-маш
be	-NMLZ
vb1	-deriv.n

2-3-10-197

Тудо мемнам кум сутка шылтен ашныш, вара, Юл гоч вончыктарен, йошкарге-влак деке конден кодыш...

Тудо
тудо
тудо
3SG
pr

мемнам
мем	-на	-м
ме	-на	-м
1PL	-1PL	-ACC
pr	-poss	-case

кум
кум
кум
godfather.of.one's.child
no

кум
кум
кум
three
nm

сутка
сутка
сутка
twenty-four-hour.period
no

шылтен
шылт	-ен	-Ø
шылте	-ен	-Ø
hide	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

шылтен
шылт	-ен
шылте	-ен
hide	-CVB
vb2	-adv

ашныш,
ашны	-ш	-Ø
ашне	-ш	-Ø
keep	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

вара,
вара
вара
then
av/pa

вара,
вара
вара
pole
no

вара,
вар	-а
варе	-а
mix	-3SG
vb2	-pers

Юл
Юл
Юл
Volga
pn

гоч
гоч
гоч
over
po

вончыктарен,
вончыктар	-ен	-Ø
вончыктаре	-ен	-Ø
convey	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

вончыктарен,
вончыктар	-ен
вончыктаре	-ен
convey	-CVB
vb2	-adv

йошкарге-влак
йошкарге	-влак
йошкарге	-влак
red	-PL
ad/no	-num

деке
деке
деке
to
po

конден
конд	-ен	-Ø
кондо	-ен	-Ø
bring	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

конден
конд	-ен
кондо	-ен
bring	-CVB
vb2	-adv

кодыш...
код	-ыш
код	-ш
code	-ILL
no	-case

кодыш...
коды	-ш	-Ø
кодо	-ш	-Ø
leave	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-198

Сакар, Япушым колышт налмекше, Иван деч йодо:

Сакар,

Сакар

Sakar

Япушым

Yapushym

колышт
кол	-ышт
кол	-шт
fish	-3PL
no	-poss

колышт
кол	-ышт
кол	-шт
Pisces	-3PL
no	-poss

колышт
колы	-шт
коло	-шт
twenty	-3PL
nm	-poss

колышт
колышт	-Ø
колышт	-Ø
listen	-IMP.2SG
vb1	-mood.pers

колышт
кол	-ышт
кол	-шт
hear	-IMP.3PL
vb1	-mood.pers

колышт
колы	-шт
коло	-шт
die	-IMP.3PL
vb2	-mood.pers

колышт
колы	-ш	-т
коло	-ш	-т
die	-PST1	-3PL
vb2	-tense	-pers

колышт
колышт	-Ø
колышт	-Ø
listen	-CNG
vb1	-conn

колышт
колышт	-Ø
колышт	-Ø
listen	-CVB
vb1	-adv

налмекше,
нал	-мек	-ше
нал	-мек	-жЕ
take	-CVB.PRI	-3SG
vb1	-adv	-poss

Иван

Ivan

деч
деч
деч
from
po

йодо:
йод	-о
йод	-Е
ask	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

2-3-10-199

— Чужган кугызаже але ила мо?

Чужган
Чужган
чужган
firmly
av

Чужган
Чужга	-н
чужга	-ан
coarse	-with
ad	-deriv.ad

Чужган
Чужга	-н
чужга	-н
coarse	-GEN
ad	-case

кугызаже
кугыза	-же
кугыза	-жЕ
old.man	-3SG
no	-poss

але
ал'е
ал'е
or
av/co/pa

але
але	-Ø
але	-Ø
soften.bast	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

але
але	-Ø
але	-Ø
soften.bast	-CNG
vb2	-conn

ила
и	-ла
и	-ла
and	-STR
co	-enc

ила
и	-ла
и	-ла
[X]	-STR
pa	-enc

ила
ил	-а
иле	-а
live	-3SG
vb2	-pers

мо?
мо
мо
what
ad/av/pa/pr

2-3-10-200

— Э, але тудо ила, пеш тале.

Э,
Э
э
oh
in/pa

але
ал'е
ал'е
or
av/co/pa

але
але	-Ø
але	-Ø
soften.bast	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

але
але	-Ø
але	-Ø
soften.bast	-CNG
vb2	-conn

тудо
тудо
тудо
3SG
pr

ила,
и	-ла
и	-ла
and	-STR
co	-enc

ила,
и	-ла
и	-ла
[X]	-STR
pa	-enc

ила,
ил	-а
иле	-а
live	-3SG
vb2	-pers

пеш
пеш
пеш
very
av

тале.
тале
тале
bold
ad

тале.
тал'е
тал'е
glade
no

2-3-10-201

Тиде жапыште станций мучко кугу йӱк шергылте:

Тиде
Тиде
тиде
this
pr

Тиде
Тиде	-Ø
тиде	-Ø
drop.into.boiling.water	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

Тиде
Тиде	-Ø
тиде	-Ø
drop.into.boiling.water	-CNG
vb2	-conn

жапыште
жапыште
жапыште
in.time
av/po

жапыште
жап	-ыште
жап	-штЕ
time	-INE
no	-case

станций
станций
станций
station
no

мучко
мучко
мучко
completely
av/po

кугу
кугу
кугу
big
ad/no

йӱк
йӱк
йӱк
voice
no

шергылте:
шергылте	-Ø
шергылте	-Ø
fill	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

шергылте:
шергылт	-е
шергылт	-Е
come.undone	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

шергылте:
шергылте	-Ø
шергылте	-Ø
fill	-CNG
vb2	-conn

2-3-10-202

— Восьмой эшелон, по местам!

Восьмой

Vos'moy

эшелон,
эшелон
эшелон
special.train
no

по

***

местам!

***

2-3-10-203

Сакар кынел шогале, Япуш ден Иванлан кидым пуыш:

Сакар

Sakar

кынел
кын'ел	-Ø
кын'ел	-Ø
get.up	-IMP.2SG
vb1	-mood.pers

кынел
кын'ел	-Ø
кын'ел	-Ø
get.up	-CNG
vb1	-conn

кынел
кын'ел	-Ø
кын'ел	-Ø
get.up	-CVB
vb1	-adv

шогале,
шогале	-Ø
шогале	-Ø
plough	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

шогале,
шогал	-'е
шогал	-Е
stand.up	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

шогале,
шогале	-Ø
шогале	-Ø
plough	-CNG
vb2	-conn

Япуш

Yapush

ден
ден
ден
and
co

Иванлан

Ivanlan

кидым
кид	-ым
кид	-м
hand	-ACC
no	-case

пуыш:
пу	-ыш
пу	-ш
wood	-ILL
no	-case

пуыш:
пуы	-ш	-Ø
пуо	-ш	-Ø
give	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

пуыш:
пуы	-ш	-Ø
пуо	-ш	-Ø
blow	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-204

— Вес гана ужмешке чеверын!

Вес
Вес
вес
different
ad/pr

гана
гана
гана
times
no/po

ужмешке
ужмешке
ужмешке
goodbye
in

ужмешке
уж	-мешке
уж	-мешке
see	-CVB.FUT
vb1	-adv

чеверын!
чеверын
чеверын
beautifully
av/in

чеверын!
чевер	-ын
чевер	-н
beautiful	-GEN
ad/av/no	-case

2-3-10-205

— Чеверын, Сакар изай.

Чеверын,
Чеверын
чеверын
beautifully
av/in

Чеверын,
Чевер	-ын
чевер	-н
beautiful	-GEN
ad/av/no	-case

Сакар

Sakar

изай.
изай
изай
older.brother
no

2-3-10-206

Вашке ужына, эрла меат позицийыш каена.

Вашке
Вашке
вашке
soon
ad/av/no

Вашке
Вашке	-Ø
вашке	-Ø
hurry	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

Вашке
Вашке	-Ø
вашке	-Ø
hurry	-CNG
vb2	-conn

ужына,
уж	-ына
уж	-на
see	-1PL
vb1	-pers

эрла
эрла
эрла
tomorrow
ad/av/no

эрла
эр	-ла
эр	-ла
morning	-COMP
ad/av/no	-case

эрла
эр	-ла
эр	-ла
morning	-PL
ad/av/no	-num

эрла
эр	-ла
эр	-ла
morning	-STR
ad/av/no	-enc

меат
ме	-ат
ме	-ат
1PL	-and
pr	-enc

позицийыш
позиций	-ыш
позиций	-ш
position	-ILL
no	-case

каена.
ка[й]	-ена
кае	-ена
go	-1PL
vb2	-pers

2-3-10-207

Станций ончылно чаҥ кум гана перыш, паровоз мӱгыралтыш, поезд тарваныш… * * *

Станций
Станций
станций
station
no

ончылно
ончылно
ончылно
in.front
av/po

чаҥ
чаҥ
чаҥ
bell
no

кум
кум
кум
godfather.of.one's.child
no

кум
кум
кум
three
nm

гана
гана
гана
times
no/po

перыш,
перы	-ш
пере	-ш
power	-ILL
no	-case

перыш,
перы	-ш	-Ø
пере	-ш	-Ø
hit	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

паровоз
паровоз
паровоз
steam.engine
no

мӱгыралтыш,
мӱгыралты	-ш	-Ø
мӱгыралте	-ш	-Ø
roar	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

поезд
поезд
поезд
train
no

тарваныш… * * *

***

2-3-10-208

Чехословак-влакын Озаҥыш пурымекышт, Григорий Петрович ден Чачилан Озаҥ гыч лекташ верештын.

Чехословак-влакын

Chekhoslovak-vlakyn

Озаҥыш
Озаҥ	-ыш
Озаҥ	-ш
Kazan	-ILL
pn	-case

пурымекышт,
пуры	-мекы	-шт
пуро	-меке	-шт
go.in	-CVB.PRI	-3PL
vb2	-adv	-poss

Григорий

Grigoriy

Петрович

Petrovich

ден
ден
ден
and
co

Чачилан

Chachilan

Озаҥ
Озаҥ
Озаҥ
Kazan
pn

Озаҥ
Озаҥ	-Ø
озаҥ	-Ø
get.an.owner	-IMP.2SG
vb1	-mood.pers

Озаҥ
Озаҥ	-Ø
озаҥ	-Ø
get.an.owner	-CNG
vb1	-conn

Озаҥ
Озаҥ	-Ø
озаҥ	-Ø
get.an.owner	-CVB
vb1	-adv

Озаҥ
Оза	-ҥ	-Ø
оза	-аҥ	-Ø
owner	-TRANS	-IMP.2SG
no	-deriv.v	-mood.pers

Озаҥ
Оза	-ҥ	-Ø
оза	-аҥ	-Ø
owner	-TRANS	-CNG
no	-deriv.v	-conn

Озаҥ
Оза	-ҥ	-Ø
оза	-аҥ	-Ø
owner	-TRANS	-CVB
no	-deriv.v	-adv

гыч
гыч
гыч
from
po

лекташ
лект	-аш
лект	-аш
go	-INF
vb1	-inf

верештын.
верешт	-ын	-Ø
верешт	-н	-Ø
get.into	-PST2	-3SG
vb1	-tense	-pers

верештын.
верешт	-ын
верешт	-н
get.into	-CVB
vb1	-adv

2-3-10-209

Озаҥышке Григорий Петрович университетыш пураш ямдылалташ миен, адак Марий комиссариатыште паша ышташ полшаш шонен.

Озаҥышке
Озаҥ	-ышке
Озаҥ	-шкЕ
Kazan	-ILL
pn	-case

Григорий

Grigoriy

Петрович

Petrovich

университетыш
университет	-ыш
университет	-ш
university	-ILL
no	-case

пураш
пура	-ш
пура	-ш
home-made.kvass	-ILL
no	-case

пураш
пура	-ш
пура	-ш
framework	-ILL
no	-case

пураш
пура	-ш
пура	-еш
home-made.kvass	-LAT
no	-case

пураш
пура	-ш
пура	-еш
framework	-LAT
no	-case

пураш
пур	-аш
пур	-аш
chew	-INF
vb1	-inf

пураш
пур	-аш
пуро	-аш
go.in	-INF
vb2	-inf

ямдылалташ
ямдылалт	-аш
ямдылалт	-аш
prepare	-INF
vb1	-inf

ямдылалташ
ямдыл	-алт	-аш
ямдыле	-алт	-аш
prepare	-REF	-INF
vb2	-deriv.v	-inf

миен,
ми[й]	-ен	-Ø
мие	-ен	-Ø
come	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

миен,
ми[й]	-ен
мие	-ен
come	-CVB
vb2	-adv

адак
адак
адак
again
av

Марий
Марий
марий
Mari
no

комиссариатыште
комиссариат	-ыште
комиссариат	-штЕ
commissariat	-INE
no	-case

паша
паша
паша
work
no

ышташ
ышт	-аш
ыште	-аш
do	-INF
vb2	-inf

полшаш
полш	-аш
полшо	-аш
help	-INF
vb2	-inf

шонен.
шонен
шонен
deliberately
av

шонен.
шон	-ен	-Ø
шоно	-ен	-Ø
think	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

шонен.
шон	-ен
шоно	-ен
think	-CVB
vb2	-adv

2-3-10-210

Чачимат иктаж-вере тунемаш пуртынеже улмаш.

Чачимат

Chachimat

иктаж-вере
иктаж-вере
иктаж-вере
somewhere
av/pr

тунемаш
тунем	-аш
тунем	-аш
learn	-INF
vb1	-inf

пуртынеже
пурты	-не	-же
пурто	-не	-же
bring.in	-DES	-3SG
vb2	-mood	-pers

улмаш.
улмаш
улмаш
being
no/pa/vb

улмаш.
ул	-маш
ул	-маш
be	-NMLZ
vb1	-deriv.n

2-3-10-211

Чехословак толмо Григорий Петровичын чыла планжым пужен...

Чехословак

Chekhoslovak

толмо
толмо
толмо
arrival
ad

толмо
тол	-мо
тол	-мЕ
come	-PTCP.PASS
vb1	-ad

Григорий

Grigoriy

Петровичын

Petrovichyn

чыла
чыла
чыла
everything
ad/pa/pr

планжым
план	-жы	-м
план	-жЕ	-м
plan	-3SG	-ACC
no	-poss	-case

пужен...
пужен
пужен
again
av

пужен...
пуж	-ен	-Ø
пужо	-ен	-Ø
ruin	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

пужен...
пуж	-ен
пужо	-ен
ruin	-CVB
vb2	-adv

2-3-10-212

Григорий Петрович ден Чачи, шӱй кондышо ик марийым вашлийынытат, тудын дене кутырен келшен, шӱй коробкаш пурен шинчын гына Озаҥ гыч лектын кертыч.

Григорий

Grigoriy

Петрович

Petrovich

ден
ден
ден
and
co

Чачи,

Чачи

Chachi

шӱй
шӱй
шӱй
neck
no

шӱй
шӱй
шӱй
piece.of.coal
no

шӱй
шӱй
шӱй
pus
no

шӱй
шӱй	-Ø
шӱй	-Ø
rot	-IMP.2SG
vb1	-mood.pers

шӱй
шӱй	-Ø
шӱйӧ	-Ø
become.firmer	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

шӱй
шӱй	-Ø
шӱй	-Ø
rot	-CNG
vb1	-conn

шӱй
шӱй	-Ø
шӱйӧ	-Ø
become.firmer	-CNG
vb2	-conn

шӱй
шӱй	-Ø
шӱй	-Ø
rot	-CVB
vb1	-adv

кондышо
кондышо
кондышо
deliveryman
ad

кондышо
конды	-шо
кондо	-шЕ
bring	-PTCP.ACT
vb2	-ad

ик
ик
ик
one
ad/nm/pa/pr

марийым
марий	-ым
марий	-м
Mari	-ACC
no	-case

вашлийынытат,
вашлий	-ын	-ыт	-ат
вашлий	-н	-ыт	-ат
meet	-PST2	-3PL	-and
vb1	-tense	-pers	-enc

тудын
тудын
тудын
his/her
pr

тудын
тудо	-н
тудо	-н
3SG	-GEN
pr	-case

дене
дене
дене
with
po

кутырен
кутыр	-ен	-Ø
кутыро	-ен	-Ø
talk	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

кутырен
кутыр	-ен
кутыро	-ен
talk	-CVB
vb2	-adv

келшен,
келшен
келшен
agreeably
av

келшен,
келш	-ен	-Ø
келше	-ен	-Ø
appeal.to	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

келшен,
келш	-ен
келше	-ен
appeal.to	-CVB
vb2	-adv

шӱй
шӱй
шӱй
neck
no

шӱй
шӱй
шӱй
piece.of.coal
no

шӱй
шӱй
шӱй
pus
no

шӱй
шӱй	-Ø
шӱй	-Ø
rot	-IMP.2SG
vb1	-mood.pers

шӱй
шӱй	-Ø
шӱйӧ	-Ø
become.firmer	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

шӱй
шӱй	-Ø
шӱй	-Ø
rot	-CNG
vb1	-conn

шӱй
шӱй	-Ø
шӱйӧ	-Ø
become.firmer	-CNG
vb2	-conn

шӱй
шӱй	-Ø
шӱй	-Ø
rot	-CVB
vb1	-adv

коробкаш
коробка	-ш
коробка	-ш
small.box	-ILL
no	-case

коробкаш
коробка	-ш
коробка	-еш
small.box	-LAT
no	-case

пурен
пур	-ен	-Ø
пуро	-ен	-Ø
go.in	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

пурен
пур	-ен
пуро	-ен
go.in	-CVB
vb2	-adv

шинчын
шинч	-ын	-Ø
шинч	-н	-Ø
sit.down	-PST2	-3SG
vb1	-tense	-pers

шинчын
шинч	-ын
шинч	-н
sit.down	-CVB
vb1	-adv

гына
гына
гына
only
pa

Озаҥ
Озаҥ
Озаҥ
Kazan
pn

Озаҥ
Озаҥ	-Ø
озаҥ	-Ø
get.an.owner	-IMP.2SG
vb1	-mood.pers

Озаҥ
Озаҥ	-Ø
озаҥ	-Ø
get.an.owner	-CNG
vb1	-conn

Озаҥ
Озаҥ	-Ø
озаҥ	-Ø
get.an.owner	-CVB
vb1	-adv

Озаҥ
Оза	-ҥ	-Ø
оза	-аҥ	-Ø
owner	-TRANS	-IMP.2SG
no	-deriv.v	-mood.pers

Озаҥ
Оза	-ҥ	-Ø
оза	-аҥ	-Ø
owner	-TRANS	-CNG
no	-deriv.v	-conn

Озаҥ
Оза	-ҥ	-Ø
оза	-аҥ	-Ø
owner	-TRANS	-CVB
no	-deriv.v	-adv

гыч
гыч
гыч
from
po

лектын
лект	-ын	-Ø
лект	-н	-Ø
go	-PST2	-3SG
vb1	-tense	-pers

лектын
лект	-ын
лект	-н
go	-CVB
vb1	-adv

кертыч.
керт	-ыч
керт	-ыч
be.able.to	-PST1.2SG
vb1	-tense.pers

кертыч.
керт	-ыч
керт	-ыч
swaddle	-PST1.2SG
vb1	-tense.pers

кертыч.
керт	-ыч
керт	-ыч
be.able.to	-PST1.3PL
vb1	-tense.pers

кертыч.
керт	-ыч
керт	-ыч
swaddle	-PST1.3PL
vb1	-tense.pers

2-3-10-213

Озаҥвӱд вончымо годым кӱвар оролышо салтак Григорий Петровичым теве-теве волтен ыш кодо.

Озаҥвӱд

Ozaŋvüd

вончымо
вончы	-мо
вончо	-мЕ
cross	-PTCP.PASS
vb2	-ad

годым
годым
годым
during
po

кӱвар
кӱвар
кӱвар
floor
no

оролышо
оролышо
оролышо
guard
no

оролышо
оролы	-шо
ороло	-шЕ
guard	-PTCP.ACT
vb2	-ad

салтак
салтак
салтак
soldier
no

Григорий

Grigoriy

Петровичым

Petrovichym

теве-теве
теве-теве
теве-теве
almost
av

волтен
волт	-ен	-Ø
волто	-ен	-Ø
lower	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

волтен
волт	-ен
волто	-ен
lower	-CVB
vb2	-adv

ыш
ы	-ш	-Ø
ы	-ш	-Ø
NEG	-PST	-3SG
vb	-tense	-pers

кодо.
кодо	-Ø
кодо	-Ø
leave	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

кодо.
код	-о
код	-Е
stay	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

кодо.
кодо	-Ø
кодо	-Ø
leave	-CNG
vb2	-conn

2-3-10-214

Тудын «студент билетшым» пеш инаныде ончыш, но билетыште кок вуян орел шулдыржым пеш раш шаралтен шинча.

Тудын
Тудын
тудын
his/her
pr

Тудын
тудо	-н
тудо	-н
3SG	-GEN
pr	-case

«студент
студент
студент
student
no

билетшым»
билет	-шы	-м
билет	-жЕ	-м
ticket	-3SG	-ACC
no	-poss	-case

пеш
пеш
пеш
very
av

инаныде
инаны	-де
инане	-де
believe	-CVB.NEG
vb2	-adv

ончыш,
ончы	-ш	-Ø
ончо	-ш	-Ø
look	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

но
но
но
but
co/no/pa

но
но
но
gee.up
in

билетыште
билет	-ыште
билет	-штЕ
ticket	-INE
no	-case

кок
кок
кок
cook
no

кок
кок
кок
two
nm

вуян
вуян
вуян
headed
ad

вуян
ву[й]	-[а]н
вуй	-ан
head	-with
no	-deriv.ad

орел
орел
орел
eagle
no

шулдыржым
шулдыр	-жы	-м
шулдыр	-жЕ	-м
wing	-3SG	-ACC
no	-poss	-case

пеш
пеш
пеш
very
av

раш
раш
раш
clear
ad/av

шаралтен
шаралт	-ен	-Ø
шаралте	-ен	-Ø
spread.out	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

шаралтен
шаралт	-ен
шаралте	-ен
spread.out	-CVB
vb2	-adv

шинча.
шинча
шинча
eye
no

шинча.
шинч	-а
шинче	-а
sit	-3SG
vb2	-pers

шинча.
шинч	-а
шинче	-а
know	-3SG
vb2	-pers

2-3-10-215

Орел салтакым сеҥыш.

Орел
Орел
орел
eagle
no

салтакым
салтак	-ым
салтак	-м
soldier	-ACC
no	-case

сеҥыш.
сеҥыш
сеҥыш
victory
no

сеҥыш.
сеҥы	-ш	-Ø
сеҥе	-ш	-Ø
defeat	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-216

Пеш шӧрын ончыш гынат, салтак корным пуыш.

Пеш
Пеш
пеш
very
av

шӧрын
шӧрын
шӧрын
slantwise
ad/av/no

шӧрын
шӧр	-ын
шӧр	-н
milk	-GEN
no	-case

шӧрын
шӧр	-ын
шӧр	-н
edge	-GEN
no	-case

ончыш
ончы	-ш	-Ø
ончо	-ш	-Ø
look	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

гынат,
гынат
гынат
even.though
co/pa

гынат,
гына	-т
гына	-ат
only	-and
pa	-enc

гынат,
гын	-ат
гын	-ат
if	-and
co/pa	-enc

салтак
салтак
салтак
soldier
no

корным
корны	-м
корно	-м
road	-ACC
no	-case

пуыш.
пу	-ыш
пу	-ш
wood	-ILL
no	-case

пуыш.
пуы	-ш	-Ø
пуо	-ш	-Ø
give	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

пуыш.
пуы	-ш	-Ø
пуо	-ш	-Ø
blow	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-217

Чачижым марий «тидыже — ӱдырем, ола ужаш конденам» мане...

Чачижым

Chachizhym

марий
марий
марий
Mari
no

«тидыже —
тиды	-же
тиде	-жЕ
this	-3SG
pr	-poss

«тидыже —
тиды	-же
тиде	-жЕ
drop.into.boiling.water	-IMP.3SG
vb2	-mood.pers

«тидыже —
тиды	-Ø	-же
тиде	-Ø	-жЕ
drop.into.boiling.water	-CNG	-3SG
vb2	-conn	-poss

ӱдырем,
ӱдырем
ӱдырем
[X]
no

ӱдырем,
ӱдыр	-ем
ӱдыр	-ем
daughter	-1SG
no	-poss

ӱдырем,
ӱдыр	-ем
ӱдыр	-ем
Virgo	-1SG
no	-poss

ӱдырем,
ӱдыр	-ем	-Ø
ӱдыр	-ем	-Ø
daughter	-TRANS	-IMP.2SG
no	-deriv.v	-mood.pers

ӱдырем,
ӱдыр	-ем	-Ø
ӱдыр	-ем	-Ø
Virgo	-TRANS	-IMP.2SG
no	-deriv.v	-mood.pers

ӱдырем,
ӱдыр	-ем	-Ø
ӱдыр	-ем	-Ø
daughter	-TRANS	-CNG
no	-deriv.v	-conn

ӱдырем,
ӱдыр	-ем	-Ø
ӱдыр	-ем	-Ø
Virgo	-TRANS	-CNG
no	-deriv.v	-conn

ӱдырем,
ӱдыр	-ем	-Ø
ӱдыр	-ем	-Ø
daughter	-TRANS	-CVB
no	-deriv.v	-adv

ӱдырем,
ӱдыр	-ем	-Ø
ӱдыр	-ем	-Ø
Virgo	-TRANS	-CVB
no	-deriv.v	-adv

ола
ола
ола
city
no

ола
ола
ола
motley
ad

ола
о	-ла
о	-ла
oh	-STR
in	-enc

ужаш
ужаш
ужаш
part
no

ужаш
уж	-аш
уж	-аш
see	-INF
vb1	-inf

конденам»
конд	-ен	-ам
кондо	-ен	-ам
bring	-PST2	-1SG
vb2	-tense	-pers

мане...
ман	-'е
ман	-Е
say	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

2-3-10-218

Йортышышто Григорий Петровичын ожно годсек ик палыме суасше уло.

Йортышышто
Йорты	-шы	-што
йорто	-шЕ	-штЕ
trot	-PTCP.ACT	-INE
vb2	-ad	-case

Григорий

Grigoriy

Петровичын

Petrovichyn

ожно
ожно
ожно
once
av/po

годсек
годсек
годсек
since
po

ик
ик
ик
one
ad/nm/pa/pr

палыме
палыме
палыме
known
ad

палыме
палы	-ме
пале	-мЕ
know	-PTCP.PASS
vb2	-ad

суасше
суас	-ше
суас	-жЕ
Tatar	-3SG
no	-poss

уло.
уло
уло
is
ad/no/vb

2-3-10-219

Григорий Петрович Озаҥ гыч толшыжла чай йӱаш Абдрахманже дек пурыш.

Григорий

Grigoriy

Петрович

Petrovich

Озаҥ
Озаҥ
Озаҥ
Kazan
pn

Озаҥ
Озаҥ	-Ø
озаҥ	-Ø
get.an.owner	-IMP.2SG
vb1	-mood.pers

Озаҥ
Озаҥ	-Ø
озаҥ	-Ø
get.an.owner	-CNG
vb1	-conn

Озаҥ
Озаҥ	-Ø
озаҥ	-Ø
get.an.owner	-CVB
vb1	-adv

Озаҥ
Оза	-ҥ	-Ø
оза	-аҥ	-Ø
owner	-TRANS	-IMP.2SG
no	-deriv.v	-mood.pers

Озаҥ
Оза	-ҥ	-Ø
оза	-аҥ	-Ø
owner	-TRANS	-CNG
no	-deriv.v	-conn

Озаҥ
Оза	-ҥ	-Ø
оза	-аҥ	-Ø
owner	-TRANS	-CVB
no	-deriv.v	-adv

гыч
гыч
гыч
from
po

толшыжла
тол	-шыжла
тол	-шыжла
come	-CVB.SIM.3SG
vb1	-adv.pers

толшыжла
толшы	-ж	-ла
толшо	-жЕ	-ла
coming	-3SG	-COMP
ad/no	-poss	-case

толшыжла
толшы	-ж	-ла
толшо	-жЕ	-ла
coming	-3SG	-PL
ad/no	-poss	-num

толшыжла
толшы	-ж	-ла
толшо	-жЕ	-ла
coming	-3SG	-STR
ad/no	-poss	-enc

толшыжла
тол	-шы	-ж	-ла
тол	-шЕ	-жЕ	-ла
come	-PTCP.ACT	-3SG	-COMP
vb1	-ad	-poss	-case

толшыжла
тол	-шы	-ж	-ла
тол	-шЕ	-жЕ	-ла
come	-PTCP.ACT	-3SG	-PL
vb1	-ad	-poss	-num

толшыжла
тол	-шы	-ж	-ла
тол	-шЕ	-жЕ	-ла
come	-PTCP.ACT	-3SG	-STR
vb1	-ad	-poss	-enc

чай
чай
чай
tea
no

чай
чай
чай
probably
pa

йӱаш
йӱ	-аш
йӱ	-аш
drink	-INF
vb1	-inf

Абдрахманже

Abdrakhmanzhe

дек
дек
дек
to
po

пурыш.
пурыш
пурыш
nase
no

пурыш.
пуры	-ш	-Ø
пуро	-ш	-Ø
go.in	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-220

Чай йӱмӧ годым тудлан Абдрахман тыге ойлыш:

Чай
Чай
чай
tea
no

Чай
Чай
чай
probably
pa

йӱмӧ
йӱмӧ
йӱмӧ
drinking
ad

йӱмӧ
йӱ	-мӧ
йӱ	-мЕ
drink	-PTCP.PASS
vb1	-ad

годым
годым
годым
during
po

тудлан
туд	-лан
тудо	-лан
3SG	-DAT
pr	-case

Абдрахман

Abdrakhman

тыге
тыге
тыге
so
av/pa/pr

ойлыш:
ойлы	-ш	-Ø
ойло	-ш	-Ø
talk	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-221

— Тый, Коргори, Аркамбаке ит кошт.

Тый,
тый
тый
2SG
pr

Коргори,

Коргори

Korgori

Аркамбаке
Аркамбаке
аркамбаке
up.the.hill
av

ит
ит
ит
NEG.IMP.2SG
vb.mood.pers

кошт.
кошт
кошт
[X]
de

кошт.
кошт	-Ø
кошт	-Ø
go	-IMP.2SG
vb1	-mood.pers

кошт.
кошт	-Ø
кошт	-Ø
go	-CNG
vb1	-conn

кошт.
кошт	-Ø
кошт	-Ø
go	-CVB
vb1	-adv

2-3-10-222

Аркамбалне, мына, Панкрат Иваныч ден эргыже Совитым, мына, йӧршын бытырган ыштеныт.

Аркамбалне,
Аркамбалне
аркамбалне
on.the.hill
av

мына,

***

Панкрат

Pankrat

Иваныч

Ivanych

ден
ден
ден
and
co

эргыже
эргы	-же
эрге	-жЕ
son	-3SG
no	-poss

эргыже
эргы	-же
эрге	-жЕ
warp	-IMP.3SG
vb2	-mood.pers

эргыже
эргы	-же
эрге	-жЕ
reap	-IMP.3SG
vb2	-mood.pers

эргыже
эргы	-Ø	-же
эрге	-Ø	-жЕ
warp	-CNG	-3SG
vb2	-conn	-poss

эргыже
эргы	-Ø	-же
эрге	-Ø	-жЕ
reap	-CNG	-3SG
vb2	-conn	-poss

Совитым,

Совитым

Sovitym

мына,

***

йӧршын
йӧршын
йӧршын
totally
av

йӧршын
йӧршы	-н
йӧршӧ	-н
fitting	-GEN
ad	-case

бытырган

***

ыштеныт.
ышт	-ен	-ыт
ыште	-ен	-ыт
do	-PST2	-3PL
vb2	-tense	-pers

2-3-10-223

Йуг ур ден Каврим, мына, рестан семын Казан алага наҥгаен...

Йуг

Yug

ур
ур
ур
squirrel
no

ур
ур	-Ø
ур	-Ø
fall	-IMP.2SG
vb1	-mood.pers

ур
ур	-Ø
ур	-Ø
fall	-CNG
vb1	-conn

ур
ур	-Ø
ур	-Ø
fall	-CVB
vb1	-adv

ден
ден
ден
and
co

Каврим,

Каврим

Kavrim

мына,

***

рестан
рестан
рестан
prisoner
no

семын
семын
семын
like
po

семын
сем	-ын
сем	-н
melody	-GEN
no	-case

семын
сем	-ын
сем	-н
sense	-GEN
no	-case

Казан
Каза	-н
каза	-ан
goat	-with
no	-deriv.ad

Казан
Каза	-н
каза	-н
goat	-GEN
no	-case

алага

***

наҥгаен...
наҥга[й]	-ен	-Ø
наҥгае	-ен	-Ø
take	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

наҥгаен...
наҥга[й]	-ен
наҥгае	-ен
take	-CVB
vb2	-adv

2-3-10-224

Григорий Петрович ден Чачи, Аркамбак пурыдеак, вигак Ваштаръялыш кайышт.

Григорий

Grigoriy

Петрович

Petrovich

ден
ден
ден
and
co

Чачи,

Чачи

Chachi

Аркамбак
Аркамбак
аркамбак
up.the.hill
av

пурыдеак,
пуры	-де	-ак
пуро	-де	-ак
go.in	-CVB.NEG	-STR
vb2	-adv	-enc

вигак
вигак
вигак
immediately
av

Ваштаръялыш

Vashtaryalysh

кайышт.
кай	-ышт
кай	-шт
aftergrass	-3PL
no	-poss

кайышт.
кайы	-шт
кайе	-шт
go	-IMP.3PL
vb2	-mood.pers

кайышт.
кайы	-ш	-т
кае	-ш	-т
go	-PST1	-3PL
vb2	-tense	-pers

2-3-10-225

Туштат нунылан шукак илаш ыш тӱкнӧ.

Туштат
Тушт	-ат
тушто	-ат
there	-and
av/pa/pr	-enc

Туштат
Тушт	-ат
тушто	-ат
riddle	-and
no	-enc

Туштат
Тушт	-ат
тушто	-ат
ask	-3PL
vb2	-pers

Туштат
Тушт	-а	-т
тушто	-а	-ат
ask	-3SG	-and
vb2	-pers	-enc

Туштат
Ту	-шт	-ат
ту	-шт	-ат
that	-3PL	-and
pr	-poss	-enc

Туштат
Ту	-шт	-ат
ту	-шт	-ат
gland	-3PL	-and
no	-poss	-enc

Туштат
Ту	-шт	-ат
ту	-шт	-ат
banner	-3PL	-and
no	-poss	-enc

Туштат
Ту	-шт	-ат
ту	-штЕ	-ат
that	-INE	-and
pr	-case	-enc

Туштат
Ту	-шт	-ат
ту	-штЕ	-ат
gland	-INE	-and
no	-case	-enc

Туштат
Ту	-шт	-ат
ту	-штЕ	-ат
banner	-INE	-and
no	-case	-enc

Туштат
Туш	-т	-ат
туш	-штЕ	-ат
seed	-INE	-and
no	-case	-enc

Туштат
Туш	-т	-ат
туш	-штЕ	-ат
flourish	-INE	-and
no	-case	-enc

Туштат
Туш	-т	-ат
туш	-штЕ	-ат
there	-INE	-and
av/pr	-case	-enc

Туштат
Тушт	-Ø	-ат
тушто	-Ø	-ат
ask	-CNG	-and
vb2	-conn	-enc

нунылан
нунылан
нунылан
them
av

нунылан
нуно	-лан
нуно	-лан
3PL	-DAT
pr	-case

нунылан
нуны	-ла	-н
нуно	-ла	-н
they	-PL	-GEN
pr	-num	-case

шукак
шук	-ак
шуко	-ак
a.lot	-STR
ad/av/no	-enc

илаш
ил	-аш
иле	-аш
live	-INF
vb2	-inf

ыш
ы	-ш	-Ø
ы	-ш	-Ø
NEG	-PST	-3SG
vb	-tense	-pers

тӱкнӧ.
тӱкнӧ	-Ø
тӱкнӧ	-Ø
touch	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

тӱкнӧ.
тӱкнӧ	-Ø
тӱкнӧ	-Ø
touch	-CNG
vb2	-conn

2-3-10-226

Григорий Петровичын толмым шижын, Лопнур Чужган кашак пычкемыш калыкым «Совет ынде пытен» манын лӱдыктен, Григорий Петровичым пушташ тараташ тӱҥалыныт.

Григорий

Grigoriy

Петровичын

Petrovichyn

толмым
толмы	-м
толмо	-м
arrival	-ACC
ad	-case

толмым
тол	-мы	-м
тол	-мЕ	-м
come	-PTCP.PASS	-ACC
vb1	-ad	-case

шижын,
шиж	-ын	-Ø
шиж	-н	-Ø
feel	-PST2	-3SG
vb1	-tense	-pers

шижын,
шиж	-ын
шиж	-н
feel	-CVB
vb1	-adv

Лопнур

Lopnur

Чужган
Чужган
чужган
firmly
av

Чужган
Чужга	-н
чужга	-ан
coarse	-with
ad	-deriv.ad

Чужган
Чужга	-н
чужга	-н
coarse	-GEN
ad	-case

кашак
кашак
кашак
heap
no

кашак
кашак
кашак
times
no/po

кашак
каш	-ак
каш	-ак
strip.of.ploughed.land	-STR
no	-enc

пычкемыш
пычкемыш
пычкемыш
darkness
ad/no

калыкым
калык	-ым
калык	-м
people	-ACC
no	-case

«Совет
Совет
совет
council
no

«Совет
Сов	-ет
сово	-ет
palm	-2SG
no	-poss

«Совет
Сов	-ет
сово	-ет
slap	-2SG
vb2	-pers

ынде
ынде
ынде
now
av/pa

пытен»
пыт	-ен	-Ø
пыте	-ен	-Ø
end	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

пытен»
пыт	-ен
пыте	-ен
end	-CVB
vb2	-adv

манын
манын
манын
that
co

манын
ман	-ын	-Ø
ман	-н	-Ø
say	-PST2	-3SG
vb1	-tense	-pers

манын
ман	-ын
ман	-н
say	-CVB
vb1	-adv

лӱдыктен,
лӱдыктен
лӱдыктен
threateningly
av

лӱдыктен,
лӱдыкт	-ен	-Ø
лӱдыктӧ	-ен	-Ø
frighten	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

лӱдыктен,
лӱдыкт	-ен
лӱдыктӧ	-ен
frighten	-CVB
vb2	-adv

лӱдыктен,
лӱд	-ыкт	-ен	-Ø
лӱд	-ктЕ	-ен	-Ø
be.afraid.of	-CAUS	-PST2	-3SG
vb1	-deriv.v	-tense	-pers

лӱдыктен,
лӱд	-ыкт	-ен
лӱд	-ктЕ	-ен
be.afraid.of	-CAUS	-CVB
vb1	-deriv.v	-adv

Григорий

Grigoriy

Петровичым

Petrovichym

пушташ
пушт	-аш
пушт	-аш
kill	-INF
vb1	-inf

тараташ
тарат	-аш
тарате	-аш
incline.to	-INF
vb2	-inf

тӱҥалыныт.
тӱҥал	-ын	-ыт
тӱҥал	-н	-ыт
start	-PST2	-3PL
vb1	-tense	-pers

2-3-10-227

Сандене ачаже Григорий Петрович ден Чачим Маршан чодыра коклаш, Лапка-Солаш кокаж дек шыпак намиен коден.

Сандене
Сандене
сандене
therefore
co

ачаже
ачаже
ачаже
my.dear
no

ачаже
ача	-же
ача	-жЕ
father	-3SG
no	-poss

Григорий

Grigoriy

Петрович

Petrovich

ден
ден
ден
and
co

Чачим

Chachim

Маршан
Марш	-ан
марш	-ан
marching	-with
in/no	-deriv.ad

чодыра
чодыра
чодыра
forest
no

чодыра
чодыра
чодыра
coarse
ad

коклаш,
коклаш
коклаш
into
av/po

коклаш,
кокла	-ш
кокла	-ш
distance	-ILL
ad/no	-case

коклаш,
кокла	-ш
кокла	-еш
distance	-LAT
ad/no	-case

коклаш,
кок	-ла	-ш
кок	-ла	-ш
cook	-PL	-ILL
no	-num	-case

коклаш,
кок	-ла	-ш
кок	-ла	-ш
two	-PL	-ILL
nm	-num	-case

коклаш,
кок	-ла	-ш
кок	-ла	-еш
cook	-PL	-LAT
no	-num	-case

коклаш,
кок	-ла	-ш
кок	-ла	-еш
two	-PL	-LAT
nm	-num	-case

Лапка-Солаш
Лапка-	Сола	-ш
лапка	сола	-ш
short	whip	-ILL
ad/no	no	-case

Лапка-Солаш
Лапка-	Сола	-ш
лапка	сола	-ш
short	village	-ILL
ad/no	no	-case

Лапка-Солаш
Лапка-	Сола	-ш
лапка	сола	-еш
short	whip	-LAT
ad/no	no	-case

Лапка-Солаш
Лапка-	Сола	-ш
лапка	сола	-еш
short	village	-LAT
ad/no	no	-case

Лапка-Солаш
Лапка-	Сол	-аш
лапка	соло	-аш
short	mow	-INF
ad/no	vb2	-inf

Лапка-Солаш
Лапка-	Сола	-ш
лапка	сола	-ш
braid	whip	-ILL
no	no	-case

Лапка-Солаш
Лапка-	Сола	-ш
лапка	сола	-ш
braid	village	-ILL
no	no	-case

Лапка-Солаш
Лапка-	Сола	-ш
лапка	сола	-еш
braid	whip	-LAT
no	no	-case

Лапка-Солаш
Лапка-	Сола	-ш
лапка	сола	-еш
braid	village	-LAT
no	no	-case

Лапка-Солаш
Лапка-	Сол	-аш
лапка	соло	-аш
braid	mow	-INF
no	vb2	-inf

Лапка-Солаш
Лапка-	Сола	-ш
лапка	сола	-ш
[X]	whip	-ILL
no	no	-case

Лапка-Солаш
Лапка-	Сола	-ш
лапка	сола	-ш
[X]	village	-ILL
no	no	-case

Лапка-Солаш
Лапка-	Сола	-ш
лапка	сола	-еш
[X]	whip	-LAT
no	no	-case

Лапка-Солаш
Лапка-	Сола	-ш
лапка	сола	-еш
[X]	village	-LAT
no	no	-case

Лапка-Солаш
Лапка-	Сол	-аш
лапка	соло	-аш
[X]	mow	-INF
no	vb2	-inf

кокаж
кока	-ж
кока	-жЕ
aunt	-3SG
no	-poss

дек
дек
дек
to
po

шыпак
шыпак
шыпак
quietly
av

шыпак
шып	-ак
шып	-ак
quiet	-STR
ad/av/no	-enc

намиен
нами[й]	-ен	-Ø
намие	-ен	-Ø
bring	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

намиен
нами[й]	-ен
намие	-ен
bring	-CVB
vb2	-adv

коден.
код	-ен	-Ø
кодо	-ен	-Ø
leave	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

коден.
код	-ен
кодо	-ен
leave	-CVB
vb2	-adv

2-3-10-228

Кокаже ожнысек Григорий Петровичым пеш йӧрата улмаш.

Кокаже
Кока	-же
кока	-жЕ
aunt	-3SG
no	-poss

ожнысек
ожнысек
ожнысек
from.time.immemorial
av

Григорий

Grigoriy

Петровичым

Petrovichym

пеш
пеш
пеш
very
av

йӧрата
йӧрат	-а
йӧрате	-а
love	-3SG
vb2	-pers

улмаш.
улмаш
улмаш
being
no/pa/vb

улмаш.
ул	-маш
ул	-маш
be	-NMLZ
vb1	-deriv.n

2-3-10-229

Кызытат Григорий Петрович ден Чачим пеш куанен вашлие.

Кызытат
Кызыт	-ат
кызыт	-ат
now	-and
av	-enc

Григорий

Grigoriy

Петрович

Petrovich

ден
ден
ден
and
co

Чачим

Chachim

пеш
пеш
пеш
very
av

куанен
куанен
куанен
happily
av

куанен
куан	-ен	-Ø
куане	-ен	-Ø
rejoice	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

куанен
куан	-ен
куане	-ен
rejoice	-CVB
vb2	-adv

вашлие.
вашли[й]	-е
вашлий	-Е
meet	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

2-3-10-230

Григорий Петровичын молан толмыжым палымеке, тыге каласыш:

Григорий

Grigoriy

Петровичын

Petrovichyn

молан
молан
молан
for.what
av/pr

молан
мол	-ан
моло	-ан
other	-with
no/pr	-deriv.ad

молан
мо	-лан
мо	-лан
what	-DAT
ad/av/pa/pr	-case

молан
мо	-ла	-н
мо	-ла	-н
what	-PL	-GEN
ad/av/pa/pr	-num	-case

толмыжым
толмы	-жы	-м
толмо	-жЕ	-м
arrival	-3SG	-ACC
ad	-poss	-case

толмыжым
тол	-мы	-жы	-м
тол	-мЕ	-жЕ	-м
come	-PTCP.PASS	-3SG	-ACC
vb1	-ad	-poss	-case

палымеке,
палы	-меке
пале	-меке
know	-CVB.PRI
vb2	-adv

тыге
тыге
тыге
so
av/pa/pr

каласыш:
каласы	-ш	-Ø
каласе	-ш	-Ø
say	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-231

— Мемнан ял — пеш улакыште.

Мемнан
мем	-на	-н
ме	-на	-н
1PL	-1PL	-GEN
pr	-poss	-case

ял —
ял
ял
village
no

пеш
пеш
пеш
very
av

улакыште.
улакыште
улакыште
in.isolation
av

улакыште.
улак	-ыште
улак	-штЕ
secluded	-INE
ad	-case

2-3-10-232

Тышке нигӧат ок тол.

Тышке
Тышке
тышке
here
av/pr

Тышке
Тыш	-ке
тыш	-шкЕ
here	-ILL
av/pr	-case

нигӧат
н'игӧат
н'игӧат
nobody.at.all
pr

нигӧат
н'игӧ	-ат
н'игӧ	-ат
nobody	-and
pr	-enc

ок
ок	-Ø
ок	-Ø
NEG	-3SG
vb	-pers

тол.
тол	-Ø
тол	-Ø
come	-IMP.2SG
vb1	-mood.pers

тол.
тол	-Ø
тол	-Ø
come	-CNG
vb1	-conn

тол.
тол	-Ø
тол	-Ø
come	-CVB
vb1	-adv

2-3-10-233

А пеш шыгыр лиеш гын, чодыраште кугыза тугай верым шинча — тушко каяш корным моло иктат ок му...

А
А
а
and
co

А
А
а
so
pa

А
А
а
oh
in

пеш
пеш
пеш
very
av

шыгыр
шыгыр
шыгыр
crowded
ad/no

лиеш
лиеш
лиеш
soon
pa

лиеш
ли[й]	-еш
лий	-еш
be	-3SG
vb1	-pers

гын,
гын
гын
if
co/pa

чодыраште
чодыра	-ште
чодыра	-штЕ
forest	-INE
no	-case

чодыраште
чодыра	-ште
чодыра	-штЕ
coarse	-INE
ad	-case

кугыза
кугыза
кугыза
old.man
no

тугай
тугай
тугай
such
ad/av/pr

верым
вер	-ым
вер	-м
place	-ACC
no	-case

шинча —
шинча
шинча
eye
no

шинча —
шинч	-а
шинче	-а
sit	-3SG
vb2	-pers

шинча —
шинч	-а
шинче	-а
know	-3SG
vb2	-pers

тушко
тушко
тушко
[X]
av/pr

тушко
ту	-шко
ту	-шкЕ
that	-ILL
pr	-case

тушко
ту	-шко
ту	-шкЕ
gland	-ILL
no	-case

тушко
ту	-шко
ту	-шкЕ
banner	-ILL
no	-case

тушко
туш	-ко
туш	-шкЕ
seed	-ILL
no	-case

тушко
туш	-ко
туш	-шкЕ
flourish	-ILL
no	-case

тушко
туш	-ко
туш	-шкЕ
there	-ILL
av/pr	-case

тушко
тушко	-Ø
тушко	-Ø
model	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

тушко
тушко	-Ø
тушко	-Ø
model	-CNG
vb2	-conn

каяш
ка[й]	-[а]ш
кае	-аш
go	-INF
vb2	-inf

корным
корны	-м
корно	-м
road	-ACC
no	-case

моло
моло
моло
other
no/pr

иктат
иктат
иктат
anybody
nm/pr

иктат
икт	-ат
икте	-ат
one	-and
nm/pr	-enc

ок
ок	-Ø
ок	-Ø
NEG	-3SG
vb	-pers

му...
му	-Ø
му	-Ø
find	-IMP.2SG
vb1	-mood.pers

му...
му	-Ø
му	-Ø
find	-CNG
vb1	-conn

му...
му	-Ø
му	-Ø
find	-CVB
vb1	-adv

2-3-10-234

Лапка-Солаште Григорий Петрович кум кече веле илыш.

Лапка-Солаште
Лапка-	Сола	-ште
лапка	сола	-штЕ
short	whip	-INE
ad/no	no	-case

Лапка-Солаште
Лапка-	Сола	-ште
лапка	сола	-штЕ
short	village	-INE
ad/no	no	-case

Лапка-Солаште
Лапка-	Сола	-ште
лапка	сола	-штЕ
braid	whip	-INE
no	no	-case

Лапка-Солаште
Лапка-	Сола	-ште
лапка	сола	-штЕ
braid	village	-INE
no	no	-case

Лапка-Солаште
Лапка-	Сола	-ште
лапка	сола	-штЕ
[X]	whip	-INE
no	no	-case

Лапка-Солаште
Лапка-	Сола	-ште
лапка	сола	-штЕ
[X]	village	-INE
no	no	-case

Григорий

Grigoriy

Петрович

Petrovich

кум
кум
кум
godfather.of.one's.child
no

кум
кум
кум
three
nm

кече
кече
кече
sun
no

кече
кече	-Ø
кече	-Ø
hang	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

кече
кече	-Ø
кече	-Ø
hang	-CNG
vb2	-conn

веле
веле
веле
only
pa

веле
веле	-Ø
веле	-Ø
spill	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

веле
вел	-'е
вел	-Е
spill	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

веле
веле	-Ø
веле	-Ø
spill	-CNG
vb2	-conn

илыш.
илыш
илыш
life
no

илыш.
илы	-ш	-Ø
иле	-ш	-Ø
live	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-235

Лапка-Сола — тыгак улак вер, тӱрлӧ-тӱрлӧ кайык мурымо деч молым тушто нимогай йӱк-йӱанымат от кол.

Лапка-Сола
Лапка-	Сола
лапка	сола
short	whip
ad/no	no

Лапка-Сола
Лапка-	Сола
лапка	сола
short	village
ad/no	no

Лапка-Сола
Лапка-	Сол	-а
лапка	соло	-а
short	mow	-3SG
ad/no	vb2	-pers

Лапка-Сола
Лапка-	Сола
лапка	сола
braid	whip
no	no

Лапка-Сола
Лапка-	Сола
лапка	сола
braid	village
no	no

Лапка-Сола
Лапка-	Сол	-а
лапка	соло	-а
braid	mow	-3SG
no	vb2	-pers

Лапка-Сола
Лапка-	Сола
лапка	сола
[X]	whip
no	no

Лапка-Сола
Лапка-	Сола
лапка	сола
[X]	village
no	no

Лапка-Сола
Лапка-	Сол	-а
лапка	соло	-а
[X]	mow	-3SG
no	vb2	-pers

тыгак
тыгак
тыгак
like.this
ad/av/co/pa/pr

улак
улак
улак
secluded
ad

улак
ула	-к
ула	-ак
cart	-STR
no	-enc

улак
ул	-ак
уло	-ак
is	-STR
ad/no/vb	-enc

улак
у	-ла	-к
у	-ла	-ак
new	-COMP	-STR
ad/no	-case	-enc

улак
у	-ла	-к
у	-ла	-ак
new	-PL	-STR
ad/no	-num	-enc

улак
ул	-Ø	-ак
ул	-Ø	-ак
be	-CNG	-STR
vb1	-conn	-enc

улак
ул	-Ø	-ак
ул	-Ø	-ак
be	-CVB	-STR
vb1	-adv	-enc

вер,
вер
вер
place
no

тӱрлӧ-тӱрлӧ
тӱрлӧ-тӱрлӧ
тӱрлӧ-тӱрлӧ
various
ad

кайык
кайык
кайык
bird
no

мурымо
муры	-мо
муро	-мЕ
sing	-PTCP.PASS
vb2	-ad

деч
деч
деч
from
po

молым
молы	-м
моло	-м
other	-ACC
no/pr	-case

тушто
тушто
тушто
there
av/pa/pr

тушто
тушто
тушто
riddle
no

тушто
ту	-што
ту	-штЕ
that	-INE
pr	-case

тушто
ту	-што
ту	-штЕ
gland	-INE
no	-case

тушто
ту	-што
ту	-штЕ
banner	-INE
no	-case

тушто
туш	-то
туш	-штЕ
seed	-INE
no	-case

тушто
туш	-то
туш	-штЕ
flourish	-INE
no	-case

тушто
туш	-то
туш	-штЕ
there	-INE
av/pr	-case

тушто
тушто	-Ø
тушто	-Ø
ask	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

тушто
тушто	-Ø
тушто	-Ø
ask	-CNG
vb2	-conn

нимогай
н'имогай
н'имогай
no
ad/pr

йӱк-йӱанымат
йӱк-йӱан	-ым	-ат
йӱк-йӱан	-м	-ат
noise	-ACC	-and
no	-case	-enc

от
о	-т
о	-т
NEG	-2SG
vb	-pers

кол.
кол
кол
fish
no

кол.
кол
кол
Pisces
no

кол.
кол	-Ø
кол	-Ø
hear	-IMP.2SG
vb1	-mood.pers

кол.
кол	-Ø
кол	-Ø
hear	-CNG
vb1	-conn

кол.
кол	-Ø
кол	-Ø
hear	-CVB
vb1	-adv

2-3-10-236

Тыгай тымык Григорий Петровичлан утларак шучкын чучеш.

Тыгай
Тыгай
тыгай
such
ad/av/no/pr

тымык
тымык
тымык
quiet
ad/no

Григорий

Grigoriy

Петровичлан

Petrovichlan

утларак
утларак
утларак
more
av

утларак
утла	-рак
утла	-рак
more	-COMP
av/po	-deg

утларак
утл	-а	-рак
утло	-а	-рак
escape	-3SG	-COMP
vb2	-pers	-deg

шучкын
шучкын
шучкын
terrifyingly
av

шучкын
шучкы	-н
шучко	-н
terrifying	-GEN
ad	-case

чучеш.
чуч	-еш
чуч	-еш
seem	-3SG
vb1	-pers

2-3-10-237

Шоныш-шоныш да, Григорий Петрович Аркамбаке каяш шонен пыштыш.

Шоныш-шоныш
Шоныш-	шоныш
шоныш	шоныш
thought	thought
no	no

Шоныш-шоныш
Шоныш-	шоны	-ш	-Ø
шоныш	шоно	-ш	-Ø
thought	think	-PST1	-3SG
no	vb2	-tense	-pers

Шоныш-шоныш
Шоны	-ш	-Ø-	шоныш
шоно	-ш	-Ø	шоныш
think	-PST1	-3SG	thought
vb2	-tense	-pers	no

Шоныш-шоныш
Шоны	-ш	-Ø-	шоны	-ш	-Ø
шоно	-ш	-Ø	шоно	-ш	-Ø
think	-PST1	-3SG	think	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers	vb2	-tense	-pers

да,
да
да
and
co

да,
да
да
yes
pa

Григорий

Grigoriy

Петрович

Petrovich

Аркамбаке
Аркамбаке
аркамбаке
up.the.hill
av

каяш
ка[й]	-[а]ш
кае	-аш
go	-INF
vb2	-inf

шонен
шонен
шонен
deliberately
av

шонен
шон	-ен	-Ø
шоно	-ен	-Ø
think	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

шонен
шон	-ен
шоно	-ен
think	-CVB
vb2	-adv

пыштыш.
пышты	-ш	-Ø
пыште	-ш	-Ø
put	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-238

Тыгай жапыште тыгай улакыште кияш Григорий Петровичлан намысын чучо.

Тыгай
Тыгай
тыгай
such
ad/av/no/pr

жапыште
жапыште
жапыште
in.time
av/po

жапыште
жап	-ыште
жап	-штЕ
time	-INE
no	-case

тыгай
тыгай
тыгай
such
ad/av/no/pr

улакыште
улакыште
улакыште
in.isolation
av

улакыште
улак	-ыште
улак	-штЕ
secluded	-INE
ad	-case

кияш
ки[й]	-[а]ш
кие	-аш
lie	-INF
vb2	-inf

Григорий

Grigoriy

Петровичлан

Petrovichlan

намысын
намысын
намысын
shamefully
av

намысын
намыс	-ын
намыс	-н
shame	-GEN
no	-case

чучо.
чуч	-о
чуч	-Е
seem	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

2-3-10-239

Аркамбачын Озаҥышкат мӱндыр огыл, тушко тӱрлӧ уверат вашке миен шуэш.

Аркамбачын
Аркамбачын
аркамбачын
from.the.hill
av

Озаҥышкат
Озаҥ	-ышк	-ат
Озаҥ	-шкЕ	-ат
Kazan	-ILL	-and
pn	-case	-enc

мӱндыр
мӱндыр
мӱндыр
distant
ad/av

огыл,
ог	-Ø	-ыл	-Ø
ог	-Ø	-ул	-Ø
NEG	-3SG	-be	-CNG
vb	-pers	-vb	-conn

тушко
тушко
тушко
[X]
av/pr

тушко
ту	-шко
ту	-шкЕ
that	-ILL
pr	-case

тушко
ту	-шко
ту	-шкЕ
gland	-ILL
no	-case

тушко
ту	-шко
ту	-шкЕ
banner	-ILL
no	-case

тушко
туш	-ко
туш	-шкЕ
seed	-ILL
no	-case

тушко
туш	-ко
туш	-шкЕ
flourish	-ILL
no	-case

тушко
туш	-ко
туш	-шкЕ
there	-ILL
av/pr	-case

тушко
тушко	-Ø
тушко	-Ø
model	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

тушко
тушко	-Ø
тушко	-Ø
model	-CNG
vb2	-conn

тӱрлӧ
тӱрлӧ
тӱрлӧ
different
ad/no/po

тӱрлӧ
тӱрлӧ	-Ø
тӱрлӧ	-Ø
embroider	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

тӱрлӧ
тӱрлӧ	-Ø
тӱрлӧ	-Ø
embroider	-CNG
vb2	-conn

уверат
увер	-ат
увер	-ат
news	-and
no	-enc

вашке
вашке
вашке
soon
ad/av/no

вашке
вашке	-Ø
вашке	-Ø
hurry	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

вашке
вашке	-Ø
вашке	-Ø
hurry	-CNG
vb2	-conn

миен
ми[й]	-ен	-Ø
мие	-ен	-Ø
come	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

миен
ми[й]	-ен
мие	-ен
come	-CVB
vb2	-adv

шуэш.
шуэ	-ш
шуэ	-ш
thin	-ILL
ad	-case

шуэш.
шуэ	-ш
шуэ	-ш
anthill	-ILL
no	-case

шуэш.
шуэ	-ш
шуэ	-еш
thin	-LAT
ad	-case

шуэш.
шуэ	-ш
шуэ	-еш
anthill	-LAT
no	-case

шуэш.
шу	-эш
шу	-еш
bran	-LAT
no	-case

шуэш.
шу	-эш
шу	-еш
bristle	-LAT
no	-case

шуэш.
шу	-эш
шу	-еш
eye	-LAT
no	-case

шуэш.
шу	-эш
шу	-еш
spring.water	-LAT
no	-case

шуэш.
шу	-эш
шу	-еш
reach	-3SG
vb1	-pers

шуэш.
шу	-эш
шу	-еш
ferment	-3SG
vb1	-pers

шуэш.
шу	-эш
шу	-еш
whittle	-3SG
vb1	-pers

2-3-10-240

Лапка-Солаш кодаш Чачиат ыш кӧнӧ. * * *

Лапка-Солаш
Лапка-	Сола	-ш
лапка	сола	-ш
short	whip	-ILL
ad/no	no	-case

Лапка-Солаш
Лапка-	Сола	-ш
лапка	сола	-ш
short	village	-ILL
ad/no	no	-case

Лапка-Солаш
Лапка-	Сола	-ш
лапка	сола	-еш
short	whip	-LAT
ad/no	no	-case

Лапка-Солаш
Лапка-	Сола	-ш
лапка	сола	-еш
short	village	-LAT
ad/no	no	-case

Лапка-Солаш
Лапка-	Сол	-аш
лапка	соло	-аш
short	mow	-INF
ad/no	vb2	-inf

Лапка-Солаш
Лапка-	Сола	-ш
лапка	сола	-ш
braid	whip	-ILL
no	no	-case

Лапка-Солаш
Лапка-	Сола	-ш
лапка	сола	-ш
braid	village	-ILL
no	no	-case

Лапка-Солаш
Лапка-	Сола	-ш
лапка	сола	-еш
braid	whip	-LAT
no	no	-case

Лапка-Солаш
Лапка-	Сола	-ш
лапка	сола	-еш
braid	village	-LAT
no	no	-case

Лапка-Солаш
Лапка-	Сол	-аш
лапка	соло	-аш
braid	mow	-INF
no	vb2	-inf

Лапка-Солаш
Лапка-	Сола	-ш
лапка	сола	-ш
[X]	whip	-ILL
no	no	-case

Лапка-Солаш
Лапка-	Сола	-ш
лапка	сола	-ш
[X]	village	-ILL
no	no	-case

Лапка-Солаш
Лапка-	Сола	-ш
лапка	сола	-еш
[X]	whip	-LAT
no	no	-case

Лапка-Солаш
Лапка-	Сола	-ш
лапка	сола	-еш
[X]	village	-LAT
no	no	-case

Лапка-Солаш
Лапка-	Сол	-аш
лапка	соло	-аш
[X]	mow	-INF
no	vb2	-inf

кодаш
код	-аш
код	-аш
stay	-INF
vb1	-inf

кодаш
код	-аш
кодо	-аш
leave	-INF
vb2	-inf

Чачиат

Chachiat

ыш
ы	-ш	-Ø
ы	-ш	-Ø
NEG	-PST	-3SG
vb	-tense	-pers

кӧнӧ. * * *
кӧнӧ	-Ø
кӧнӧ	-Ø
agree	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

кӧнӧ. * * *
кӧнӧ	-Ø
кӧнӧ	-Ø
agree	-CNG
vb2	-conn

2-3-10-241

Григорий Петрович ден Чачи Аркамбаке йӱдым миен пурышт.

Григорий

Grigoriy

Петрович

Petrovich

ден
ден
ден
and
co

Чачи

Chachi

Аркамбаке
Аркамбаке
аркамбаке
up.the.hill
av

йӱдым
йӱдым
йӱдым
at.night
av

йӱдым
йӱд	-ым
йӱд	-м
night	-ACC
no	-case

миен
ми[й]	-ен	-Ø
мие	-ен	-Ø
come	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

миен
ми[й]	-ен
мие	-ен
come	-CVB
vb2	-adv

пурышт.
пурышт	-Ø
пурышт	-Ø
bite	-IMP.2SG
vb1	-mood.pers

пурышт.
пур	-ышт
пур	-шт
chew	-IMP.3PL
vb1	-mood.pers

пурышт.
пуры	-шт
пуро	-шт
go.in	-IMP.3PL
vb2	-mood.pers

пурышт.
пуры	-ш	-т
пуро	-ш	-т
go.in	-PST1	-3PL
vb2	-tense	-pers

пурышт.
пурышт	-Ø
пурышт	-Ø
bite	-CNG
vb1	-conn

пурышт.
пурышт	-Ø
пурышт	-Ø
bite	-CVB
vb1	-adv

2-3-10-242

Яшай дене мутланыма гыч Григорий Петрович ыҥылен нале: йорло-влакым тарваташ лиеш.

Яшай

Yashay

дене
дене
дене
with
po

мутланыма

***

гыч
гыч
гыч
from
po

Григорий

Grigoriy

Петрович

Petrovich

ыҥылен

***

нале:
нал'е
нал'е
soft.red.clay
no

нале:
нал	-'е
нал	-Е
take	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

йорло-влакым
йорло	-влак	-ым
йорло	-влак	-м
poor	-PL	-ACC
ad/no	-num	-case

тарваташ
тарват	-аш
тарвате	-аш
move	-INF
vb2	-inf

лиеш.
лиеш
лиеш
soon
pa

лиеш.
ли[й]	-еш
лий	-еш
be	-3SG
vb1	-pers

2-3-10-243

Озаҥ гыч шылын толшо салтак-влакын тоен пыштыме винтовкыштат ятыр уло.

Озаҥ
Озаҥ
Озаҥ
Kazan
pn

Озаҥ
Озаҥ	-Ø
озаҥ	-Ø
get.an.owner	-IMP.2SG
vb1	-mood.pers

Озаҥ
Озаҥ	-Ø
озаҥ	-Ø
get.an.owner	-CNG
vb1	-conn

Озаҥ
Озаҥ	-Ø
озаҥ	-Ø
get.an.owner	-CVB
vb1	-adv

Озаҥ
Оза	-ҥ	-Ø
оза	-аҥ	-Ø
owner	-TRANS	-IMP.2SG
no	-deriv.v	-mood.pers

Озаҥ
Оза	-ҥ	-Ø
оза	-аҥ	-Ø
owner	-TRANS	-CNG
no	-deriv.v	-conn

Озаҥ
Оза	-ҥ	-Ø
оза	-аҥ	-Ø
owner	-TRANS	-CVB
no	-deriv.v	-adv

гыч
гыч
гыч
from
po

шылын
шыл	-ын
шыл	-н
meat	-GEN
no	-case

шылын
шыл	-ын	-Ø
шыл	-н	-Ø
hide	-PST2	-3SG
vb1	-tense	-pers

шылын
шыл	-ын
шыл	-н
hide	-CVB
vb1	-adv

толшо
толшо
толшо
coming
ad/no

толшо
тол	-шо
тол	-шЕ
come	-PTCP.ACT
vb1	-ad

салтак-влакын
салтак	-влак	-ын
салтак	-влак	-н
soldier	-PL	-GEN
no	-num	-case

тоен
то[й]	-ен	-Ø
тойо	-ен	-Ø
hide	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

тоен
то[й]	-ен
тойо	-ен
hide	-CVB
vb2	-adv

пыштыме
пыштыме
пыштыме
put
ad

пыштыме
пышты	-ме
пыште	-мЕ
put	-PTCP.PASS
vb2	-ad

винтовкыштат
винтовкы	-шт	-ат
винтовко	-шт	-ат
rifle	-3PL	-and
no	-poss	-enc

винтовкыштат
винтовкы	-шт	-ат
винтовко	-штЕ	-ат
rifle	-INE	-and
no	-case	-enc

ятыр
ятыр
ятыр
much
av/no/pr

уло.
уло
уло
is
ad/no/vb

2-3-10-244

Патронат лийшаш.

Патронат
Патрон	-ат
патрон	-ат
cartridge	-and
no	-enc

лийшаш.
лийшаш
лийшаш
coming
ad

лийшаш.
лий	-шаш
лий	-шаш
be	-PTCP.FUT
vb1	-ad

2-3-10-245

Григорий Петрович незер еҥ ден салтакыш коштшо-влакым, ӱшанаш лийшашым, кастене Яшайлан мончашкыже погаш шӱдыш...

Григорий

Grigoriy

Петрович

Petrovich

незер
незер
незер
poor.person
ad/av/no

еҥ
еҥ
еҥ
person
ad/no

ден
ден
ден
and
co

салтакыш
салтак	-ыш
салтак	-ш
soldier	-ILL
no	-case

коштшо-влакым,
коштшо	-влак	-ым
коштшо	-влак	-м
passerby	-PL	-ACC
ad/no	-num	-case

коштшо-влакым,
кошт	-шо	-влак	-ым
кошт	-шЕ	-влак	-м
go	-PTCP.ACT	-PL	-ACC
vb1	-ad	-num	-case

ӱшанаш
ӱшан	-аш
ӱшане	-аш
believe	-INF
vb2	-inf

лийшашым,
лийшаш	-ым
лийшаш	-м
coming	-ACC
ad	-case

лийшашым,
лий	-шаш	-ым
лий	-шаш	-м
be	-PTCP.FUT	-ACC
vb1	-ad	-case

кастене
кастене
кастене
in.the.evening
ad

Яшайлан

Yashaylan

мончашкыже
монча	-шкы	-же
монча	-шкЕ	-жЕ
bathhouse	-ILL	-3SG
no	-case	-poss

погаш
пог	-аш
пого	-аш
gather	-INF
vb2	-inf

шӱдыш...
шӱдыш
шӱдыш
hoop
no

шӱдыш...
шӱды	-ш
шӱдӧ	-ш
hundred	-ILL
nm	-case

шӱдыш...
шӱды	-ш	-Ø
шӱдӧ	-ш	-Ø
order	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-246

Кечывал годым Чарла гыч почтальон тыгай уверым конден: Юл гыч Чарлашке йошкарге-влак толыт, Чарласе ден Княжна калык пеш ямдылалтыт да — сеҥен кертыт?

Кечывал
Кечывал
кечывал
midday
no

годым
годым
годым
during
po

Чарла
Чарла
Чарла
Tsaryovokokshaysk
pn

Чарла
Чар	-ла
чар	-ла
film	-COMP
no	-case

Чарла
Чар	-ла
чар	-ла
film	-PL
no	-num

Чарла
Чар	-ла
чар	-ла
film	-STR
no	-enc

гыч
гыч
гыч
from
po

почтальон
почтальон
почтальон
letter.carrier
no

тыгай
тыгай
тыгай
such
ad/av/no/pr

уверым
увер	-ым
увер	-м
news	-ACC
no	-case

конден:
конд	-ен	-Ø
кондо	-ен	-Ø
bring	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

конден:
конд	-ен
кондо	-ен
bring	-CVB
vb2	-adv

Юл
Юл
Юл
Volga
pn

гыч
гыч
гыч
from
po

Чарлашке
Чарла	-шке
Чарла	-шкЕ
Tsaryovokokshaysk	-ILL
pn	-case

Чарлашке
Чар	-ла	-шке
чар	-ла	-шкЕ
film	-PL	-ILL
no	-num	-case

йошкарге-влак
йошкарге	-влак
йошкарге	-влак
red	-PL
ad/no	-num

толыт,
тол	-ыт
тол	-ыт
come	-3PL
vb1	-pers

Чарласе
Чарла	-се
Чарла	-сЕ
Tsaryovokokshaysk	-ADJ
pn	-deriv.ad

Чарласе
Чар	-ла	-се
чар	-ла	-се
film	-PL	-ADJ
no	-num	-deriv.ad

ден
ден
ден
and
co

Княжна
Княжна
княжна
prince's.daughter
no

калык
калык
калык
people
no

пеш
пеш
пеш
very
av

ямдылалтыт
ямдылалт	-ыт
ямдылалт	-ыт
prepare	-3PL
vb1	-pers

ямдылалтыт
ямдыл	-алт	-ыт
ямдыле	-алт	-ыт
prepare	-REF	-3PL
vb2	-deriv.v	-pers

да —
да
да
and
co

да —
да
да
yes
pa

сеҥен
сеҥен
сеҥен
by.force
av

сеҥен
сеҥ	-ен	-Ø
сеҥе	-ен	-Ø
defeat	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

сеҥен
сеҥ	-ен
сеҥе	-ен
defeat	-CVB
vb2	-adv

кертыт?
керт	-ыт
керт	-ыт
be.able.to	-3PL
vb1	-pers

кертыт?
керт	-ыт
керт	-ыт
swaddle	-3PL
vb1	-pers

2-3-10-247

Уке, очыни: йошкарге-влакын пушкыштат уло, манеш.

Уке,
Уке
уке
no
ad/no/pa

очыни:
очын'и
очын'и
probably
pa

йошкарге-влакын
йошкарге	-влак	-ын
йошкарге	-влак	-н
red	-PL	-GEN
ad/no	-num	-case

пушкыштат
пушкы	-шт	-ат
пушко	-шт	-ат
cannon	-3PL	-and
no	-poss	-enc

пушкыштат
пушкы	-шт	-ат
пушко	-штЕ	-ат
cannon	-INE	-and
no	-case	-enc

пушкыштат
пу	-шкы	-шт	-ат
пу	-шкЕ	-шт	-ат
wood	-ILL	-3PL	-and
no	-case	-poss	-enc

пушкыштат
пуш	-кы	-шт	-ат
пуш	-шкЕ	-шт	-ат
boat	-ILL	-3PL	-and
no	-case	-poss	-enc

пушкыштат
пуш	-кы	-шт	-ат
пуш	-шкЕ	-шт	-ат
smell	-ILL	-3PL	-and
no	-case	-poss	-enc

уло,
уло
уло
is
ad/no/vb

манеш.
манеш
манеш
it.is.said
av

манеш.
ман	-еш
ман	-еш
say	-3SG
vb1	-pers

2-3-10-248

Тыгай уверым колмекше, Григорий Петрович пашалан аптраныде ямдылалташ тӱҥале.

Тыгай
Тыгай
тыгай
such
ad/av/no/pr

уверым
увер	-ым
увер	-м
news	-ACC
no	-case

колмекше,
кол	-мек	-ше
кол	-мек	-жЕ
hear	-CVB.PRI	-3SG
vb1	-adv	-poss

Григорий

Grigoriy

Петрович

Petrovich

пашалан
паша	-лан
паша	-лан
work	-DAT
no	-case

пашалан
паша	-ла	-н
паша	-ла	-н
work	-PL	-GEN
no	-num	-case

аптраныде

***

ямдылалташ
ямдылалт	-аш
ямдылалт	-аш
prepare	-INF
vb1	-inf

ямдылалташ
ямдыл	-алт	-аш
ямдыле	-алт	-аш
prepare	-REF	-INF
vb2	-deriv.v	-inf

тӱҥале.
тӱҥал	-'е
тӱҥал	-Е
start	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

2-3-10-249

Йорло салтак-влак Григорий Петрович дене келшышт.

Йорло
Йорло
йорло
poor
ad/no

салтак-влак
салтак	-влак
салтак	-влак
soldier	-PL
no	-num

Григорий

Grigoriy

Петрович

Petrovich

дене
дене
дене
with
po

келшышт.
келшы	-шт
келше	-шт
appeal.to	-IMP.3PL
vb2	-mood.pers

келшышт.
келшы	-ш	-т
келше	-ш	-т
appeal.to	-PST1	-3PL
vb2	-tense	-pers

келшышт.
кел	-шы	-шт
кел	-шЕ	-шт
step	-PTCP.ACT	-3PL
vb1	-ad	-poss

2-3-10-250

Кум кече гыч Аркамбалне калык адак сӱргалтараш тӱҥале...

Кум
Кум
кум
godfather.of.one's.child
no

Кум
Кум
кум
three
nm

кече
кече
кече
sun
no

кече
кече	-Ø
кече	-Ø
hang	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

кече
кече	-Ø
кече	-Ø
hang	-CNG
vb2	-conn

гыч
гыч
гыч
from
po

Аркамбалне
Аркамбалне
аркамбалне
on.the.hill
av

калык
калык
калык
people
no

адак
адак
адак
again
av

сӱргалтараш

***

тӱҥале...
тӱҥал	-'е
тӱҥал	-Е
start	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

2-3-10-251

Панкрат Иванычлан ындыже Аркамбалым йӧршынак кудалтен куржашыже вереште...

Панкрат

Pankrat

Иванычлан

Ivanychlan

ындыже
ынды	-же
ынде	-жЕ
now	-3SG
av/pa	-poss

Аркамбалым
Аркамбалым
аркамбалым
from.the.hill
av

Аркамбалым
Аркамбал	-ым
аркамбал	-м
hill	-ACC
no	-case

йӧршынак
йӧршын	-ак
йӧршын	-ак
totally	-STR
av	-enc

йӧршынак
йӧршы	-на	-к
йӧршӧ	-на	-ак
fitting	-1PL	-STR
ad	-poss	-enc

йӧршынак
йӧршы	-н	-ак
йӧршӧ	-н	-ак
fitting	-GEN	-STR
ad	-case	-enc

кудалтен
кудалт	-ен	-Ø
кудалте	-ен	-Ø
throw	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

кудалтен
кудалт	-ен
кудалте	-ен
throw	-CVB
vb2	-adv

куржашыже
курж	-аш	-ыже
курж	-аш	-жЕ
run	-INF	-3SG
vb1	-inf	-poss

вереште...
вереш	-те
вереш	-штЕ
instead.of	-INE
no/po	-case

вереште...
верешт	-е
верешт	-Е
get.into	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

2-3-10-252

Ошо-влак Юл кӱвареш миным шынденыт.

Ошо-влак
Ошо	-влак
ошо	-влак
white	-PL
ad	-num

Юл
Юл
Юл
Volga
pn

кӱвареш
кӱвар	-еш
кӱвар	-еш
floor	-LAT
no	-case

миным
мины	-м
мине	-м
mine	-ACC
no	-case

миным
ми	-н	-ым
ми	-н	-м
E	-GEN	-ACC
no	-case	-case

шынденыт.
шынд	-ен	-ыт
шынде	-ен	-ыт
put	-PST2	-3PL
vb2	-tense	-pers

2-3-10-253

Юл кӱварым мина деч эрыктыде, Свияжск станцийыште шогышо йошкар бронепоезд Юлым вончен ок керт.

Юл
Юл
Юл
Volga
pn

кӱварым
кӱвар	-ым
кӱвар	-м
floor	-ACC
no	-case

мина
ми	-на
ми	-на
E	-1PL
no	-poss

деч
деч
деч
from
po

эрыктыде,
эрыкты	-де
эрыкте	-де
clean	-CVB.NEG
vb2	-adv

Свияжск

Sviyazhsk

станцийыште
станций	-ыште
станций	-штЕ
station	-INE
no	-case

шогышо
шогышо
шогышо
standing
no

шогышо
шогы	-шо
шого	-шЕ
stand	-PTCP.ACT
vb2	-ad

йошкар
йошкар
йошкар
red
ad

бронепоезд
бронепоезд
бронепоезд
armored.train
no

Юлым
Юл	-ым
Юл	-м
Volga	-ACC
pn	-case

вончен
вонч	-ен	-Ø
вончо	-ен	-Ø
cross	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

вончен
вонч	-ен
вончо	-ен
cross	-CVB
vb2	-adv

ок
ок	-Ø
ок	-Ø
NEG	-3SG
vb	-pers

керт.
керт	-Ø
керт	-Ø
be.able.to	-IMP.2SG
vb1	-mood.pers

керт.
керт	-Ø
керт	-Ø
swaddle	-IMP.2SG
vb1	-mood.pers

керт.
керт	-Ø
керт	-Ø
be.able.to	-CNG
vb1	-conn

керт.
керт	-Ø
керт	-Ø
swaddle	-CNG
vb1	-conn

керт.
керт	-Ø
керт	-Ø
be.able.to	-CVB
vb1	-adv

керт.
керт	-Ø
керт	-Ø
swaddle	-CVB
vb1	-adv

2-3-10-254

Мина эрыкташ мияш йӧсӧ: Юл кӱварым пулемет орола.

Мина
Ми	-на
ми	-на
E	-1PL
no	-poss

эрыкташ
эрыкт	-аш
эрыкте	-аш
clean	-INF
vb2	-inf

мияш
ми[й]	-[а]ш
мие	-аш
come	-INF
vb2	-inf

йӧсӧ:
йӧсӧ
йӧсӧ
difficult
ad/no

йӧсӧ:
йӧсӧ	-Ø
йӧсӧ	-Ø
regret	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

йӧсӧ:
йӧсӧ	-Ø
йӧсӧ	-Ø
regret	-CNG
vb2	-conn

Юл
Юл
Юл
Volga
pn

кӱварым
кӱвар	-ым
кӱвар	-м
floor	-ACC
no	-case

пулемет
пулемет
пулемет
machine.gun
no

пулемет
пул'е	-м	-ет
пул'е	-ем	-ет
curved	-TRANS	-2SG
ad	-deriv.v	-pers

орола.
орол	-а
ороло	-а
guard	-3SG
vb2	-pers

2-3-10-255

Сакар Юл серыште ик чоҥгаште кия.

Сакар

Sakar

Юл
Юл
Юл
Volga
pn

серыште
сер	-ыште
сер	-штЕ
shore	-INE
no	-case

серыште
серыш	-те
серыш	-штЕ
letter	-INE
no	-case

серыште
серыш	-те
серыш	-штЕ
plot.of.land	-INE
no	-case

ик
ик
ик
one
ad/nm/pa/pr

чоҥгаште
чоҥга	-ште
чоҥга	-штЕ
hill	-INE
no	-case

чоҥгаште
чоҥга	-ште
чоҥга	-штЕ
meatballs	-INE
no	-case

чоҥгаште
чоҥга	-ште
чоҥга	-штЕ
wader	-INE
no	-case

чоҥгаште
чоҥга	-ште
чоҥга	-штЕ
oilcake	-INE
no	-case

кия.
ки[й]	-[а]
кие	-а
lie	-3SG
vb2	-pers

2-3-10-256

Вуй ӱмбалныже чарныде пуля шӱшка.

Вуй
Вуй
вуй
head
no

ӱмбалныже
ӱмбалны	-же
ӱмбалне	-жЕ
above	-3SG
av/po	-poss

чарныде
чарныде
чарныде
continually
av

чарныде
чарны	-де
чарне	-де
stop	-CVB.NEG
vb2	-adv

пуля
пуля
пуля
bullet
no

шӱшка.
шӱшк	-а
шӱшкӧ	-а
whistle	-3SG
vb2	-pers

2-3-10-257

Йырваш снаряд пудештылеш.

Йырваш
Йырваш
йырваш
around
av

снаряд
снаряд
снаряд
projectile
no

пудештылеш.
пудештыл	-еш
пудештыл	-еш
burst	-3SG
vb1	-pers

2-3-10-258

Шола велне «ур-р-ра-а-а»!

Шола
Шола
шола
left
ad/no

Шола
Шол	-а
шоло	-а
throw	-3SG
vb2	-pers

велне
велне
велне
on.the.side
po

«ур-р-ра-а-а»!

***

2-3-10-259

шоктыш.

шоктыш.
шоктыш
шоктыш
bran
no

шоктыш.
шокты	-ш	-Ø
шокто	-ш	-Ø
be.heard	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-260

Цепь кынеле.

Цепь
Цепь
цепь
line
no

кынеле.
кын'ел	-'е
кын'ел	-Е
get.up	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

2-3-10-261

Йошкарармеец-влак кӱвар век куржыт.

Йошкарармеец-влак
Йошкарармеец	-влак
йошкарармеец	-влак
Red.Army.soldier	-PL
no	-num

кӱвар
кӱвар
кӱвар
floor
no

век
век
век
at.all
av

век
век
век
to
po

куржыт.
курж	-ыт
курж	-ыт
run	-3PL
vb1	-pers

2-3-10-262

Кӱвар воктечын пулемет куржшо-влак ӱмбаке вулным шавалтен колтыш.

Кӱвар
Кӱвар
кӱвар
floor
no

воктечын
воктечын
воктечын
through
av/po

пулемет
пулемет
пулемет
machine.gun
no

пулемет
пул'е	-м	-ет
пул'е	-ем	-ет
curved	-TRANS	-2SG
ad	-deriv.v	-pers

куржшо-влак
куржшо	-влак
куржшо	-влак
escapee	-PL
ad/no	-num

куржшо-влак
курж	-шо	-влак
курж	-шЕ	-влак
run	-PTCP.ACT	-PL
vb1	-ad	-num

ӱмбаке
ӱмбаке
ӱмбаке
the.top
av/po

вулным
вулны	-м
вулно	-м
tin	-ACC
no	-case

шавалтен
шавалт	-ен	-Ø
шавалте	-ен	-Ø
strew	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

шавалтен
шавалт	-ен
шавалте	-ен
strew	-CVB
vb2	-adv

колтыш.
колтыш
колтыш
conductivity
no

колтыш.
колты	-ш	-Ø
колто	-ш	-Ø
send	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-263

Куржшо-влак туржын кышкымыла йӧрлын пытышт.

Куржшо-влак
Куржшо	-влак
куржшо	-влак
escapee	-PL
ad/no	-num

Куржшо-влак
Курж	-шо	-влак
курж	-шЕ	-влак
run	-PTCP.ACT	-PL
vb1	-ad	-num

туржын
турж	-ын	-Ø
турж	-н	-Ø
crumple	-PST2	-3SG
vb1	-tense	-pers

туржын
турж	-ын
турж	-н
crumple	-CVB
vb1	-adv

туржын
тур	-жы	-н
тур	-жЕ	-н
block	-3SG	-GEN
no	-poss	-case

туржын
тур	-жы	-н
тур	-жЕ	-н
round	-3SG	-GEN
no	-poss	-case

туржын
тур	-жы	-н
тур	-жЕ	-н
quiet	-3SG	-GEN
ad/no	-poss	-case

туржын
тур	-жы	-н
тур	-жЕ	-н
aurochs	-3SG	-GEN
no	-poss	-case

кышкымыла
кышкы	-мыла
кышке	-мыла
throw	-INF.FUT
vb2	-inf

кышкымыла
кышкы	-мы	-ла
кышке	-мЕ	-ла
throw	-PTCP.PASS	-COMP
vb2	-ad	-case

кышкымыла
кышкы	-мы	-ла
кышке	-мЕ	-ла
throw	-PTCP.PASS	-PL
vb2	-ad	-num

кышкымыла
кышкы	-мы	-ла
кышке	-мЕ	-ла
throw	-PTCP.PASS	-STR
vb2	-ad	-enc

йӧрлын
йӧрлы	-н
йӧрлӧ	-н
worthy	-GEN
ad	-case

йӧрлын
йӧрл	-ын	-Ø
йӧрл	-н	-Ø
fall	-PST2	-3SG
vb1	-tense	-pers

йӧрлын
йӧрл	-ын
йӧрл	-н
fall	-CVB
vb1	-adv

пытышт.
пыты	-шт
пыте	-шт
end	-IMP.3PL
vb2	-mood.pers

пытышт.
пыты	-ш	-т
пыте	-ш	-т
end	-PST1	-3PL
vb2	-tense	-pers

2-3-10-264

Цепь шуэме.

Цепь
Цепь
цепь
line
no

шуэме.
шуэм	-е
шуэм	-Е
thin.out	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

шуэме.
шуэ	-м	-е
шуэ	-ем	-Е
thin	-TRANS	-PST1.3SG
ad	-deriv.v	-tense.pers

шуэме.
шуэ	-м	-е
шуэ	-ем	-Е
anthill	-TRANS	-PST1.3SG
no	-deriv.v	-tense.pers

шуэме.
шу	-эм	-е
шу	-ем	-Е
bran	-TRANS	-PST1.3SG
no	-deriv.v	-tense.pers

шуэме.
шу	-эм	-е
шу	-ем	-Е
bristle	-TRANS	-PST1.3SG
no	-deriv.v	-tense.pers

шуэме.
шу	-эм	-е
шу	-ем	-Е
eye	-TRANS	-PST1.3SG
no	-deriv.v	-tense.pers

шуэме.
шу	-эм	-е
шу	-ем	-Е
spring.water	-TRANS	-PST1.3SG
no	-deriv.v	-tense.pers

2-3-10-265

«Ура» шулыш...

«Ура»
Ура
ура
restless
ad

«Ура»
Ура
ура
hurray!
in/no

«Ура»
Ур	-а
уро	-а
bury	-3SG
vb2	-pers

шулыш...
шулыш
шулыш
bootleg
no

шулыш...
шулы	-ш	-Ø
шуло	-ш	-Ø
melt	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-266

Сусыргышо-влак, кечкыжын, магырен, мӧҥгеш нушкыт.

Сусыргышо-влак,
Сусыргышо	-влак
сусыргышо	-влак
wounded	-PL
ad/no	-num

Сусыргышо-влак,
Сусыргы	-шо	-влак
сусырго	-шЕ	-влак
be.injured	-PTCP.ACT	-PL
vb2	-ad	-num

кечкыжын,
кечкыж	-ын	-Ø
кечкыж	-н	-Ø
moan	-PST2	-3SG
vb1	-tense	-pers

кечкыжын,
кечкыж	-ын
кечкыж	-н
moan	-CVB
vb1	-adv

магырен,
магыр	-ен	-Ø
магыре	-ен	-Ø
make.sounds	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

магырен,
магыр	-ен
магыре	-ен
make.sounds	-CVB
vb2	-adv

мӧҥгеш
мӧҥгеш
мӧҥгеш
back
ad/av

мӧҥгеш
мӧҥг	-еш
мӧҥгӧ	-еш
home	-LAT
av/no/po	-case

нушкыт.
нушк	-ыт
нушк	-ыт
creep	-3PL
vb1	-pers

2-3-10-267

Сакарын вачышкыже лопка, неле кид возо.

Сакарын

Sakaryn

вачышкыже
вачы	-шкы	-же
ваче	-шкЕ	-жЕ
shoulder	-ILL	-3SG
no	-case	-poss

лопка,
лопка
лопка
wide
ad

лопка,
лопк	-а
лопко	-а
eat	-3SG
vb2	-pers

неле
неле
неле
heavy
ad/no

неле
нел	-'е
нел	-Е
swallow	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

кид
кид
кид
hand
no

возо.
возо	-Ø
возо	-Ø
write	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

возо.
воз	-о
воз	-Е
lie.down	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

возо.
возо	-Ø
возо	-Ø
write	-CNG
vb2	-conn

2-3-10-268

Сакар вуйжым савырал ончале; воктекше шара шинчан командир нушкын толынат, Юл кӱварым ончыкта:

Сакар

Sakar

вуйжым
вуй	-жы	-м
вуй	-жЕ	-м
head	-3SG	-ACC
no	-poss	-case

савырал
савырал	-Ø
савырал	-Ø
turn	-IMP.2SG
vb1	-mood.pers

савырал
савырал	-Ø
савырал	-Ø
turn	-CNG
vb1	-conn

савырал
савырал	-Ø
савырал	-Ø
turn	-CVB
vb1	-adv

ончале;
ончал	-'е
ончал	-Е
look	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

воктекше
воктек	-ше
воктек	-жЕ
closer	-3SG
av/po	-poss

шара
шара
шара
bright
ad

шара
шара
шара
extensive
ad

шара
шара
шара
[X]
ad

шара
шара
шара
glanders
no

шара
шар	-а
шаре	-а
spread.out	-3SG
vb2	-pers

шинчан
шинчан
шинчан
eyed
ad

шинчан
шинча	-н
шинча	-ан
eye	-with
no	-deriv.ad

шинчан
шинча	-н
шинча	-н
eye	-GEN
no	-case

командир
командир
командир
commander
no

нушкын
нушк	-ын	-Ø
нушк	-н	-Ø
creep	-PST2	-3SG
vb1	-tense	-pers

нушкын
нушк	-ын
нушк	-н
creep	-CVB
vb1	-adv

толынат,
тол	-ын	-ат
тол	-н	-ат
come	-PST2	-2SG
vb1	-tense	-pers

толынат,
тол	-ына	-т
тол	-на	-ат
come	-1PL	-and
vb1	-pers	-enc

толынат,
тол	-ын	-Ø	-ат
тол	-н	-Ø	-ат
come	-PST2	-3SG	-and
vb1	-tense	-pers	-enc

толынат,
тол	-ын	-ат
тол	-н	-ат
come	-CVB	-and
vb1	-adv	-enc

Юл
Юл
Юл
Volga
pn

кӱварым
кӱвар	-ым
кӱвар	-м
floor	-ACC
no	-case

ончыкта:
ончыкт	-а
ончыкто	-а
show	-3SG
vb2	-pers

ончыкта:
ончы	-кт	-а
ончо	-ктЕ	-а
look	-CAUS	-3SG
vb2	-deriv.v	-pers

2-3-10-269

— Гляди.

Гляди.

Гляди

Gl'adi

2-3-10-270

Максимка-то, можно сказать, почти в открытую...

Максимка-то,
Максимка-	то
Максимка	то
Maksimka	then
na	co

можно

***

сказать,

***

почти
почти
почти
almost
av

***

открытую...

***

2-3-10-271

Займись!

Займись

Zaymis'

2-3-10-272

Сакарын вуй ӱмбалныже пӱчкылтшӧ юж шӱшкалтыш.

Сакарын

Sakaryn

вуй
вуй
вуй
head
no

ӱмбалныже
ӱмбалны	-же
ӱмбалне	-жЕ
above	-3SG
av/po	-poss

пӱчкылтшӧ
пӱчкылтшӧ
пӱчкылтшӧ
cut
ad

пӱчкылтшӧ
пӱчкылт	-шӧ
пӱчкылт	-шЕ
cut.oneself	-PTCP.ACT
vb1	-ad

пӱчкылтшӧ
пӱчкылт	-шӧ
пӱчкылт	-жЕ
cut.oneself	-IMP.3SG
vb1	-mood.pers

пӱчкылтшӧ
пӱчкылт	-Ø	-шӧ
пӱчкылт	-Ø	-жЕ
cut.oneself	-CNG	-3SG
vb1	-conn	-poss

пӱчкылтшӧ
пӱчкылт	-Ø	-шӧ
пӱчкылт	-Ø	-жЕ
cut.oneself	-CVB	-3SG
vb1	-adv	-poss

юж
юж
юж
air
no

юж
ю	-ж
ю	-жЕ
magic	-3SG
no	-poss

юж
ю	-ж
ю	-жЕ
cool	-3SG
no	-poss

шӱшкалтыш.
шӱшкалтыш
шӱшкалтыш
whistle
no

шӱшкалтыш.
шӱшкалты	-ш	-Ø
шӱшкалте	-ш	-Ø
whistle	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-273

Командирын кидше Сакар ваче гыч шкак камвозо.

Командирын
Командир	-ын
командир	-н
commander	-GEN
no	-case

кидше
кид	-ше
кид	-жЕ
hand	-3SG
no	-poss

Сакар

Sakar

ваче
ваче
ваче
shoulder
no

гыч
гыч
гыч
from
po

шкак

***

камвозо.
камвоз	-о
камвоз	-Е
fall	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

2-3-10-274

Командир, пеш чот нойышо семын койын, вуйжым мландыш пыштыш.

Командир,
Командир
командир
commander
no

пеш
пеш
пеш
very
av

чот
чот
чот
very
av

чот
чот
чот
number
no

нойышо
нойышо
нойышо
tired
ad

нойышо
но[й]	-шо
нойо	-шЕ
become.tired	-PTCP.ACT
vb2	-ad

семын
семын
семын
like
po

семын
сем	-ын
сем	-н
melody	-GEN
no	-case

семын
сем	-ын
сем	-н
sense	-GEN
no	-case

койын,
койын
койын
noticeably
av

койын,
кой	-ын	-Ø
кой	-н	-Ø
be.visible	-PST2	-3SG
vb1	-tense	-pers

койын,
кой	-ын
кой	-н
be.visible	-CVB
vb1	-adv

вуйжым
вуй	-жы	-м
вуй	-жЕ	-м
head	-3SG	-ACC
no	-poss	-case

мландыш
мланды	-ш
мланде	-ш
land	-ILL
no	-case

мландыш
мланды	-ш
мланде	-ш
Earth	-ILL
pn	-case

пыштыш.
пышты	-ш	-Ø
пыште	-ш	-Ø
put	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-275

Пурла шинча ӱмбачше йытыра тыртыш рож гыч чевер вӱр чыпча.

Пурла
Пурла
пурла
right
ad/no

Пурла
Пур	-Ø	-ла
пур	-Ø	-ла
chew	-CNG	-STR
vb1	-conn	-enc

Пурла
Пур	-Ø	-ла
пур	-Ø	-ла
chew	-CVB	-STR
vb1	-adv	-enc

шинча
шинча
шинча
eye
no

шинча
шинч	-а
шинче	-а
sit	-3SG
vb2	-pers

шинча
шинч	-а
шинче	-а
know	-3SG
vb2	-pers

ӱмбачше
ӱмбач	-ше
ӱмбач	-жЕ
from.above	-3SG
av/po	-poss

йытыра
йытыра
йытыра
beautiful
ad

тыртыш
тыртыш
тыртыш
circle
ad/no

рож
рож
рож
hole
no

гыч
гыч
гыч
from
po

чевер
чевер
чевер
beautiful
ad/av/no

вӱр
вӱр
вӱр
blood
no

чыпча.
чыпч	-а
чыпче	-а
drip	-3SG
vb2	-pers

2-3-10-276

Сакар лавыргыше кидшым командир тупыш эркын пыштыш, шыман гына ниялтыш, вара, куштырам почкалтымыла, вуйжым рӱзалтыш, винтовка ӱмбакше пӱгырныш.

Сакар

Sakar

лавыргыше
лавыргыше
лавыргыше
dirty
ad

лавыргыше
лавыргы	-ше
лавырге	-шЕ
get.muddy	-PTCP.ACT
vb2	-ad

кидшым
кид	-шы	-м
кид	-жЕ	-м
hand	-3SG	-ACC
no	-poss	-case

командир
командир
командир
commander
no

тупыш
туп	-ыш
туп	-ш
back	-ILL
no	-case

эркын
эркын
эркын
softly
ad/av

эркын
эркын
эркын
freedom
av/no

эркын
эркы	-н
эрке	-н
peace	-GEN
no	-case

пыштыш,
пышты	-ш	-Ø
пыште	-ш	-Ø
put	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

шыман
шыман
шыман
gently
av

шыман
шыма	-н
шыма	-ан
gentle	-with
ad	-deriv.ad

шыман
шым	-ан
шым	-ан
seven	-with
nm	-deriv.ad

шыман
шыма	-н
шыма	-н
gentle	-GEN
ad	-case

гына
гына
гына
only
pa

ниялтыш,
ниялтыш
ниялтыш
gentle.touch
no

ниялтыш,
ниялты	-ш	-Ø
ниялте	-ш	-Ø
stroke	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

вара,
вара
вара
then
av/pa

вара,
вара
вара
pole
no

вара,
вар	-а
варе	-а
mix	-3SG
vb2	-pers

куштырам
куштыра	-м
куштыра	-м
litter	-ACC
no	-case

куштырам
куштыра	-м
куштыра	-ем
litter	-1SG
no	-poss

куштырам
куштыра	-м	-Ø
куштыра	-ем	-Ø
litter	-TRANS	-IMP.2SG
no	-deriv.v	-mood.pers

куштырам
куштыра	-м	-Ø
куштыра	-ем	-Ø
litter	-TRANS	-CNG
no	-deriv.v	-conn

куштырам
куштыра	-м	-Ø
куштыра	-ем	-Ø
litter	-TRANS	-CVB
no	-deriv.v	-adv

почкалтымыла,
почкалты	-мыла
почкалте	-мыла
shake.off	-INF.FUT
vb2	-inf

почкалтымыла,
почкалты	-мы	-ла
почкалте	-мЕ	-ла
shake.off	-PTCP.PASS	-COMP
vb2	-ad	-case

почкалтымыла,
почкалты	-мы	-ла
почкалте	-мЕ	-ла
shake.off	-PTCP.PASS	-PL
vb2	-ad	-num

почкалтымыла,
почкалты	-мы	-ла
почкалте	-мЕ	-ла
shake.off	-PTCP.PASS	-STR
vb2	-ad	-enc

вуйжым
вуй	-жы	-м
вуй	-жЕ	-м
head	-3SG	-ACC
no	-poss	-case

рӱзалтыш,
рӱзалты	-ш	-Ø
рӱзалте	-ш	-Ø
shake	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

рӱзалтыш,
рӱзалты	-ш	-Ø
рӱзалте	-ш	-Ø
rinse	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

винтовка

***

ӱмбакше
ӱмбак	-ше
ӱмбак	-жЕ
the.top	-3SG
av/po	-poss

пӱгырныш.
пӱгырны	-ш	-Ø
пӱгырнӧ	-ш	-Ø
bend.down	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-277

Пычал аҥ Юл кӱвар воктенсе ужар оҥаш эҥертыш, шӱлалтен-шӱлалтен колтыш.

Пычал
Пычал
пычал
gun
no

аҥ
аҥ
аҥ
hole
no

аҥ
аҥ
аҥ
width
no

Юл
Юл
Юл
Volga
pn

кӱвар
кӱвар
кӱвар
floor
no

воктенсе

***

ужар
ужар
ужар
green
ad

оҥаш
оҥа	-ш
оҥа	-ш
board	-ILL
no	-case

оҥаш
оҥа	-ш
оҥа	-еш
board	-LAT
no	-case

эҥертыш,
эҥертыш
эҥертыш
support
no

эҥертыш,
эҥерты	-ш	-Ø
эҥерте	-ш	-Ø
lean.on	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

шӱлалтен-шӱлалтен
шӱлалт	-ен	-Ø-	шӱлалт	-ен	-Ø
шӱлалте	-ен	-Ø	шӱлалте	-ен	-Ø
breathe	-PST2	-3SG	breathe	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers	vb2	-tense	-pers

шӱлалтен-шӱлалтен
шӱлалт	-ен	-Ø-	шӱлалт	-ен
шӱлалте	-ен	-Ø	шӱлалте	-ен
breathe	-PST2	-3SG	breathe	-CVB
vb2	-tense	-pers	vb2	-adv

шӱлалтен-шӱлалтен
шӱлалт	-ен-	шӱлалт	-ен	-Ø
шӱлалте	-ен	шӱлалте	-ен	-Ø
breathe	-CVB	breathe	-PST2	-3SG
vb2	-adv	vb2	-tense	-pers

шӱлалтен-шӱлалтен
шӱлалт	-ен-	шӱлалт	-ен
шӱлалте	-ен	шӱлалте	-ен
breathe	-CVB	breathe	-CVB
vb2	-adv	vb2	-adv

колтыш.
колтыш
колтыш
conductivity
no

колтыш.
колты	-ш	-Ø
колто	-ш	-Ø
send	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-278

Затвор муралтыш, пычал аҥ адак шӱлалтыш.

Затвор
Затвор
затвор
lock
no

муралтыш,
муралты	-ш	-Ø
муралте	-ш	-Ø
sing	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

пычал
пычал
пычал
gun
no

аҥ
аҥ
аҥ
hole
no

аҥ
аҥ
аҥ
width
no

адак
адак
адак
again
av

шӱлалтыш.
шӱлалтыш
шӱлалтыш
breathing
no

шӱлалтыш.
шӱлалты	-ш	-Ø
шӱлалте	-ш	-Ø
breathe	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-279

Сакар шыргыжале.

Сакар

Sakar

шыргыжале.
шыргыжал	-'е
шыргыжал	-Е
smile	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

2-3-10-280

— Уло, — мане Сакар, колен кийше командирым ончалын, ешарыш: — Есть!

Уло, —
Уло
уло
is
ad/no/vb

мане
ман	-'е
ман	-Е
say	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

Сакар,

Сакар

Sakar

колен
кол	-ен	-Ø
коло	-ен	-Ø
die	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

колен
кол	-ен
коло	-ен
die	-CVB
vb2	-adv

кийше

***

командирым
командир	-ым
командир	-м
commander	-ACC
no	-case

ончалын,
ончал	-ын	-Ø
ончал	-н	-Ø
look	-PST2	-3SG
vb1	-tense	-pers

ончалын,
ончал	-ын
ончал	-н
look	-CVB
vb1	-adv

ешарыш: —
ешары	-ш	-Ø
ешаре	-ш	-Ø
add	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

Есть!

Есть

Yest'

2-3-10-281

Сакар адак винтовкыжым виктыш.

Сакар

Sakar

адак
адак
адак
again
av

винтовкыжым
винтовкы	-жы	-м
винтовко	-жЕ	-м
rifle	-3SG	-ACC
no	-poss	-case

виктыш.
виктыш
виктыш
length.of.linen.roll
no

виктыш.
викты	-ш	-Ø
викте	-ш	-Ø
aim.at	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-282

Винтовка адак кокыралтыш.

Винтовка

Vintovka

адак
адак
адак
again
av

кокыралтыш.
кокыралты	-ш	-Ø
кокыралте	-ш	-Ø
cough	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-283

Сакар адак шыргыжале.

Сакар

Sakar

адак
адак
адак
again
av

шыргыжале.
шыргыжал	-'е
шыргыжал	-Е
smile	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

2-3-10-284

Тунам Сакарын шинчаштыже име гай кошарге, вурс гай пеҥгыде шонымаш койо...

Тунам
Тунам
тунам
then
av

Тунам
Туна	-м
туна	-м
heifer	-ACC
no	-case

Тунам
Туна	-м
туна	-ем
heifer	-1SG
no	-poss

Тунам
Ту	-на	-м
ту	-на	-м
that	-1PL	-ACC
pr	-poss	-case

Тунам
Ту	-на	-м
ту	-на	-м
gland	-1PL	-ACC
no	-poss	-case

Тунам
Ту	-на	-м
ту	-на	-м
banner	-1PL	-ACC
no	-poss	-case

Тунам
Туна	-м	-Ø
туна	-ем	-Ø
heifer	-TRANS	-IMP.2SG
no	-deriv.v	-mood.pers

Тунам
Туна	-м	-Ø
туна	-ем	-Ø
heifer	-TRANS	-CNG
no	-deriv.v	-conn

Тунам
Туна	-м	-Ø
туна	-ем	-Ø
heifer	-TRANS	-CVB
no	-deriv.v	-adv

Сакарын

Sakaryn

шинчаштыже
шинча	-шты	-же
шинча	-штЕ	-жЕ
eye	-INE	-3SG
no	-case	-poss

име
име
име
needle
no

гай
гай
гай
like
ad/av/pa/po

кошарге,
кошарге
кошарге
pointed
ad/no

кошарге,
кошар	-ге
кошар	-ге
sheep.shed	-COM
no	-case

кошарге,
кошар	-ге
кошар	-ге
pointed	-COM
ad/no	-case

кошарге,
кошарге	-Ø
кошарге	-Ø
become.sharp	-IMP.2SG
vb2	-mood.pers

кошарге,
кошарге	-Ø
кошарге	-Ø
become.sharp	-CNG
vb2	-conn

вурс
вурс
вурс
steel
ad/no

гай
гай
гай
like
ad/av/pa/po

пеҥгыде
пеҥгыде
пеҥгыде
hard
ad

шонымаш
шонымаш
шонымаш
thought
no

шонымаш
шоны	-маш
шоно	-маш
think	-NMLZ
vb2	-deriv.n

койо...
кой	-о
кой	-Е
be.visible	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

2-3-10-285

Пурла велне «ур-ра-а!» шоктыш, Юл сер мучко шергылт кайыш.

Пурла
Пурла
пурла
right
ad/no

Пурла
Пур	-Ø	-ла
пур	-Ø	-ла
chew	-CNG	-STR
vb1	-conn	-enc

Пурла
Пур	-Ø	-ла
пур	-Ø	-ла
chew	-CVB	-STR
vb1	-adv	-enc

велне
велне
велне
on.the.side
po

«ур-ра-а!»

***

шоктыш,
шоктыш
шоктыш
bran
no

шоктыш,
шокты	-ш	-Ø
шокто	-ш	-Ø
be.heard	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

Юл
Юл
Юл
Volga
pn

сер
сер
сер
shore
no

мучко
мучко
мучко
completely
av/po

шергылт
шергылт	-Ø
шергылт	-Ø
come.undone	-IMP.2SG
vb1	-mood.pers

шергылт
шергылт	-Ø
шергылт	-Ø
come.undone	-CNG
vb1	-conn

шергылт
шергылт	-Ø
шергылт	-Ø
come.undone	-CVB
vb1	-adv

кайыш.
кай	-ыш
кай	-ш
aftergrass	-ILL
no	-case

кайыш.
кайы	-ш	-Ø
кае	-ш	-Ø
go	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-286

Сакар ончале — йошкарармеец-влак вигак Юл кӱварыш куржыт, пӱгырненат огытыл.

Сакар

Sakar

ончале —
ончал	-'е
ончал	-Е
look	-PST1.3SG
vb1	-tense.pers

йошкарармеец-влак
йошкарармеец	-влак
йошкарармеец	-влак
Red.Army.soldier	-PL
no	-num

вигак
вигак
вигак
immediately
av

Юл
Юл
Юл
Volga
pn

кӱварыш
кӱвар	-ыш
кӱвар	-ш
floor	-ILL
no	-case

куржыт,
курж	-ыт
курж	-ыт
run	-3PL
vb1	-pers

пӱгырненат
пӱгырн	-ен	-ат
пӱгырнӧ	-ен	-ат
bend.down	-PST2	-2SG
vb2	-tense	-pers

пӱгырненат
пӱгырн	-ена	-т
пӱгырнӧ	-ена	-ат
bend.down	-1PL	-and
vb2	-pers	-enc

пӱгырненат
пӱгырн	-ен	-Ø	-ат
пӱгырнӧ	-ен	-Ø	-ат
bend.down	-PST2	-3SG	-and
vb2	-tense	-pers	-enc

пӱгырненат
пӱгырн	-ен	-ат
пӱгырнӧ	-ен	-ат
bend.down	-CVB	-and
vb2	-adv	-enc

огытыл.
ог	-ыт	-ыл	-Ø
ог	-ыт	-ул	-Ø
NEG	-3PL	-be	-CNG
vb	-pers	-vb	-conn

2-3-10-287

Кӱвар воктенысе пулемет тӱҥшӧ гай шып шинча.

Кӱвар
Кӱвар
кӱвар
floor
no

воктенысе
воктенысе
воктенысе
close
ad

пулемет
пулемет
пулемет
machine.gun
no

пулемет
пул'е	-м	-ет
пул'е	-ем	-ет
curved	-TRANS	-2SG
ad	-deriv.v	-pers

тӱҥшӧ
тӱҥшӧ
тӱҥшӧ
numb
ad

тӱҥшӧ
тӱҥ	-шӧ
тӱҥ	-шЕ
freeze	-PTCP.ACT
vb1	-ad

гай
гай
гай
like
ad/av/pa/po

шып
шып
шып
quiet
ad/av/no

шинча.
шинча
шинча
eye
no

шинча.
шинч	-а
шинче	-а
sit	-3SG
vb2	-pers

шинча.
шинч	-а
шинче	-а
know	-3SG
vb2	-pers

2-3-10-288

Ик шагат гыч йошкар бронепоезд, Юл гоч вончен, Озаҥ могырышкыла кайыш.

Ик
Ик
ик
one
ad/nm/pa/pr

шагат
шагат
шагат
hour
no

шагат
шаг	-ат
шаге	-ат
nursery	-and
no	-enc

гыч
гыч
гыч
from
po

йошкар
йошкар
йошкар
red
ad

бронепоезд,
бронепоезд
бронепоезд
armored.train
no

Юл
Юл
Юл
Volga
pn

гоч
гоч
гоч
over
po

вончен,
вонч	-ен	-Ø
вончо	-ен	-Ø
cross	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

вончен,
вонч	-ен
вончо	-ен
cross	-CVB
vb2	-adv

Озаҥ
Озаҥ
Озаҥ
Kazan
pn

Озаҥ
Озаҥ	-Ø
озаҥ	-Ø
get.an.owner	-IMP.2SG
vb1	-mood.pers

Озаҥ
Озаҥ	-Ø
озаҥ	-Ø
get.an.owner	-CNG
vb1	-conn

Озаҥ
Озаҥ	-Ø
озаҥ	-Ø
get.an.owner	-CVB
vb1	-adv

Озаҥ
Оза	-ҥ	-Ø
оза	-аҥ	-Ø
owner	-TRANS	-IMP.2SG
no	-deriv.v	-mood.pers

Озаҥ
Оза	-ҥ	-Ø
оза	-аҥ	-Ø
owner	-TRANS	-CNG
no	-deriv.v	-conn

Озаҥ
Оза	-ҥ	-Ø
оза	-аҥ	-Ø
owner	-TRANS	-CVB
no	-deriv.v	-adv

могырышкыла
могырышкыла
могырышкыла
in.the.direction.of
po

могырышкыла
могырышкы	-ла
могырышко	-ла
in.the.direction.of	-STR
po	-enc

могырышкыла
могыр	-ышкы	-ла
могыр	-шкЕ	-ла
body	-ILL	-STR
no	-case	-enc

кайыш.
кай	-ыш
кай	-ш
aftergrass	-ILL
no	-case

кайыш.
кайы	-ш	-Ø
кае	-ш	-Ø
go	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-289

Эрлашыжым эрдене Йошкар Армий Озаҥыш пурыш.

Эрлашыжым
Эрлашыжым
эрлашыжым
on.the.next.day
av

эрдене
эрдене
эрдене
in.the.morning
av

Йошкар
Йошкар
йошкар
red
ad

Армий
Армий
армий
army
no

Озаҥыш
Озаҥ	-ыш
Озаҥ	-ш
Kazan	-ILL
pn	-case

пурыш.
пурыш
пурыш
nase
no

пурыш.
пуры	-ш	-Ø
пуро	-ш	-Ø
go.in	-PST1	-3SG
vb2	-tense	-pers

2-3-10-290

Йошкарармеец-влак коклаште, винтовкым пеҥгыдын кучен, Сакар ошкылеш.

Йошкарармеец-влак
Йошкарармеец	-влак
йошкарармеец	-влак
Red.Army.soldier	-PL
no	-num

коклаште,
коклаште
коклаште
in
av/po

коклаште,
кокла	-ште
кокла	-штЕ
distance	-INE
ad/no	-case

коклаште,
кок	-ла	-ште
кок	-ла	-штЕ
cook	-PL	-INE
no	-num	-case

коклаште,
кок	-ла	-ште
кок	-ла	-штЕ
two	-PL	-INE
nm	-num	-case

винтовкым
винтовкы	-м
винтовко	-м
rifle	-ACC
no	-case

пеҥгыдын
пеҥгыдын
пеҥгыдын
hard
av

пеҥгыдын
пеҥгыды	-н
пеҥгыде	-н
hard	-GEN
ad	-case

кучен,
куч	-ен	-Ø
кучо	-ен	-Ø
hold	-PST2	-3SG
vb2	-tense	-pers

кучен,
куч	-ен
кучо	-ен
hold	-CVB
vb2	-adv

Сакар

Sakar

ошкылеш.
ошкыл	-еш
ошкыл	-еш
step	-LAT
no	-case

ошкылеш.
ошкыл	-еш
ошкыл	-еш
step	-3SG
vb1	-pers

2-3-10-291

1937 ий, апрельын 8-ше

1937

ий,
ий
ий
year
no

ий,
ий
ий
ice
no

ий,
ий
ий
chisel
no

ий,
ий	-Ø
ий	-Ø
swim	-IMP.2SG
vb1	-mood.pers

ий,
ий	-Ø
ий	-Ø
swim	-CNG
vb1	-conn

ий,
ий	-Ø
ий	-Ø
swim	-CVB
vb1	-adv

апрельын
апрель	-ын
апрель	-н
April	-GEN
no	-case

8-ше

8th


The Mari Web Project is primarily based at the Department of Finno-Ugric Studies at the University of Vienna. The second stage of the project is being funded by the Kone Foundation: The Mari Web Project: Phase 2. Some of our work is carried out at the Institute of Finno-Ugric and Uralic Studies at the Ludwig Maximilian University of Munich.
Last update: 10 August 2023