нала•ш (-ам)
{икымше спряжениян глагол} [Generate paradigm] 1. to take
♢ книга•т шӧ•рлыкыштӧ, нал {ойлончо} your book is on the shelf, take it
♦ вуе•ш ида• нал {муткылдыш} sorry, excuse me
♦ неле•ш ида• нал {муткылдыш} sorry, excuse me
♦ ту•вырын тӱ•сшым ке•че на•лын {муткылдыш} the shirt lost its color in the sun
♦ авторите•тым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} {set phrase} to gain authority
♦ вий де•не нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to take by force
♦ до•лжностьым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to take office, to take up one's post
♦ ве•рым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to take one's seat
♦ ви•йым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} {set phrase} to gather power, to gain strength; {set phrase} to take someone's power, to drain someone's power
♦ вуе•ш нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to be offended, to be insulted
♦ вуе•ш нала•ш о•гыл {икымше спряжениян глагол – шӧрен каласыме формо} {set phrase} to excuse, to forgive
♦ икта•ж-кӧн шӱ•мжым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} {set phrase} to capture someone's heart
♦ икта•ж-мом шӱ•мыш нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} {set phrase} to be insulted by something, to take offense at something, to take something to heart
♦ йо•лым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} {set phrase} to start walking
♦ кид йыма•ке нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} {set phrase} to dominate, to subjugate
♦ ки•дыш нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to pick up, to take in one's hands; {set phrase} to lay one's hands on something, to seize something
♦ ку•мылым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} {set phrase} to win someone's favor
♦ куче•мым шке ки•дышке нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} {set phrase} to take power
♦ му•тым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} {set phrase} to take the floor, to speak
♦ на•лын пышта•ш (-ем) {кокымшо спряжениян глагол} to rearrange, to move around
♦ на•лын шында•ш (-ем) {кокымшо спряжениян глагол} to rearrange, to move around
♦ на•лын ямдыла•ш (-ем) {кокымшо спряжениян глагол} to buy up, to stock up in advance
♦ обяза•тельствым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} {set phrase} to commit oneself, to make an obligation
♦ окса•м кӱ•сын нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to borrow, to incur debt
♦ пеле•н нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to take along, to bring along
♦ приме•рым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} {set phrase} to follow someone's example
♦ пырля• нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to take along
♦ ручка•м ки•дышке нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to pick up a pen
♦ со•лык нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} {set phrase} to court, to seek in marriage
♦ сы•ным нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} {set phrase} to take a form; {set phrase} to take a color
♦ та•мым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} {set phrase} to taste, to try; {set phrase} to understand, to see to the bottom of something, to see through something
♦ тӱ•рвым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} {set phrase} to kiss, to give a kiss
♦ тӱ•сым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} {set phrase} to take a form; {set phrase} to take a color
♦ у лӱ•мым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} {set phrase} to take a new name, to assume a new name
♦ уве•рым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to take a message
♦ уше•ш нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to remember
♦ у•шым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} {set phrase} to come to, to regain consciousness; {set phrase} to drive crazy, to drive mad; {set phrase} to become intelligent, to get smart; {set phrase} to become independent, to stand on one's own feet
♦ ӱ•дырым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} {set phrase} to marry (a girl), to get married
♦ ӱ•дырым на•лын пуа•ш (-эм) {кокымшо спряжениян глагол} {set phrase} to marry somebody off
♦ ӱма•м нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} {set phrase} to kiss, to give a kiss
♦ ӱна•рым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} {set phrase} to gather power, to gain strength; {set phrase} to take someone's power, to drain someone's power
♦ ча•пым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} {set phrase} to become famous
♦ чо•ным нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} {set phrase} to touch, to move, to grip someone's heart; {set phrase} to be born; {set phrase} to take someone's life, to deprive of life, to kill
♦ шке ӱмба•ке нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} {set phrase} to take upon oneself; {set phrase} to take offense, to be offended
♦ шке•мым ки•дыш нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} {set phrase} to pull oneself together, to get a grip on oneself
♦ школ гыч нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to take out of school
♦ шома•кым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to speak next, to take the floor
♦ шо•тыш нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} {set phrase} to consider, to take into consideration
♦ шу•пшын нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to take away, to extract
♦ ю•мым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} {set phrase} to cross oneself; {set phrase} to be baptized, to be christened
2. to buy, to purchase
♢ книга•м уже• нала•ш ок лий {ойлончо} the book is no longer available
♦ биле•тым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to buy a ticket
♦ нала•ш кая•ш (-ем) {кокымшо спряжениян глагол} to go shopping
♦ нала•ш ли•йме {пале мут} obtainable, on the market
♦ на•лын опта•ш (-ем) {кокымшо спряжениян глагол} to buy in advance, to buy in reserve
♦ на•лын пуа•ш (-эм) {кокымшо спряжениян глагол} to buy something for someone
♦ сату•м нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to buy goods
♦ сату•м ше•мын нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to buy goods on the black market
♦ ше•ргын нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to pay a high price for something
♦ шу•лдын нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to buy cheap
♦ на•лын пышта•ш (-ем) {кокымшо спряжениян глагол} to buy in advance
3. to receive, to get, to be given, to obtain
♢ сай воспита•нийым на•лын {ойлончо} (s)he was brought up well
♢ йоча•-влак Йӱ•штӧ кугыза• деч пӧле•кым на•лыт {ойлончо} the children are getting presents from Father Christmas
♢ ола• вес тӱ•сым нале•ш {ойлончо} the city got a new appearance, the city got a new face
♦ вы•сший образова•нийым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to receive higher education
♦ дипло•мым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to get a diploma, to get a degree
♦ кӱ•сыным нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to get a loan; {set phrase} to take revenge
♦ на•лын пуа•ш (-эм) {кокымшо спряжениян глагол} to get something for someone
♦ о•пытым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to gain experience, to gather experience
♦ о•рденым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to be given a decoration
♦ по•лышым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to receive aid, to receive help
♦ разреше•нийым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to receive permission, to be given permission
♦ шинчыма•шым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to gain knowledge
♦ шоякле•н нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to obtain by fraud
4. to hire, to employ, to take (e.g., for a job)
♦ икта•ж-кӧм шко•лыш туныктышыла•н нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to hire somebody as a school teacher
♦ паша•ш нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to hire
♦ шко•лыш нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to admit to a school
5. to win, to take (a place in a competition)
♦ и•кымше ве•рым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to take first place
♦ и•кымше при•зым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to win the first prize
6. to capture, to seize
♦ ола•м нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to capture a city
♦ руалте•н нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to capture, to seize
♦ чоҥга•м нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to capture a height
7. {военный} to draft, to call up, to conscript
♢ иза•мым а•рмийыш на•лыныт {ойлончо} my brother was called up to the army
8. to gather, to collect, to harvest
♦ лу омарта• мӱкш гыч кумшӱ•дӧ кило• мӱ•йым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to gather three hundred kilos of honey from ten hives of bees
♦ поге•н нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to gather, to collect, to harvest
9. to remove, to take off
♦ вуй гыч шо•вычым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to remove a kerchief from one's head, to take off a kerchief
♦ ки•дым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to remove one's hand
♦ окна•м нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to remove a window
♦ шинча•м нала•ш о•гыл {икымше спряжениян глагол – шӧрен каласыме формо} {set phrase} to stare, to gaze, not take one's eyes off something
♦ шӧрӱмба•лым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to remove cream (from milk)
10. to bite (fish)
♢ ю•жо кол ке•че ши•чме го•дым нале•ш {ойлончо} some fish bite during sunset
11. to take up, to take (time, space)
♦ шу•ко жа•пым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to take a lot of time
12. to dwell on, to take into consideration, to review, to take
♢ на•лза те•ве Яштыва•йым, ту•до та•ле, ны•жыл кумыла•н {ойлончо} take Yashtyvay, for example, he's strong and has a good heart
13. {математике} to subtract, to deduct
♦ ку•мыт гыч и•ктым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to subtract one from three
♦ ны•лыт гыч ко•кытым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to subtract two from four
14. to put (in brackets, quotes, parentheses)
♦ предложе•нийым ка•вычкыш нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to put a sentence into quotes
15. to fill with (water, air, etc.)
♦ вӱ•дым умша•ш нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to fill one's mouth with water
♦ тама•к ши•кшым кӧ•ргыш нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to inhale tobacco smoke
16. to move, to go (in a direction)
♢ пурла•ш ит нал - ту•што ке•лге коре•м, шола•ш нал, {ойлончо} don't go to the right, there's a deep ravine there, go to the left
17. {вончештарыме} to deliver a child, to assist in childbirth
♦ кечыла•н кум ӱдырама•шын йоча•штым нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to assist three women in childbirth a day
18. {вончештарыме} to captivate, to enchant
♢ ти•де ӱ•дыр йӱд оме•м на•лын {ойлончо} this girl captivated my dreams
19. to engulf, to cover (flames, water, fog, etc.)
♢ окна•ште вӱд нале•ш {ойлончо} the windows are steamed up
♢ саҥга•штыже шырча• на•лын {ойлончо} his/her forehead is getting sweaty
♢ тӧрза•ш шырча• на•лын {ойлончо} drops collected on the window
♢ шинчавӱ•д нале•ш {ойлончо} tears are flowing
♢ шы•де нале•ш {ойлончо} (s)he is flying into a rage
♦ йоле•м йӱ•штӧ на•лын {муткылдыш} my legs were frostbitten
♦ оҥыште•м керш на•лын {муткылдыш} I felt a stabbing pain in my chest
♦ паре•ҥге шу•дым по•кшым на•лын {муткылдыш} the potato leaves were touched with frost
♦ пӧ•ртым тул на•лын {муткылдыш} the house was engulfed in flames
♦ тӱтыра• нале•ш {муткылдыш} a mist is rising
♦ вуе•м тӱтыра• на•лын {муткылдыш} my mind was clouded
♦ вуйыште•м тӱтыра• на•лын {муткылдыш} my mind was clouded
♦ шинча•шыже тӱтыра• на•лын {муткылдыш} his/her eyes were dimmed with tears
♦ шинча• йыре•м вӱд нале•ш {муткылдыш} tears well up in my eyes
20. {вончештарыме} (in combination with other conjugated verb denotes intensity)
♢ коча•й нале•ш ве•ле тава• {ойлончо} the old man is dancing his heart out
21. to appear (e.g., on skin - blisters, sores, beard, etc.)
♦ йолыште•м вӱдотыза• на•лын {муткылдыш} I have a blister on my foot
22. to infest (e.g., lice, worms)
♦ лавыра•н вуеше•м тий налы•н {муткылдыш} my dirty head was lice-infested
23. {переходный} to meet, to pick up
♦ нала•ш лекта•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to go to meet someone
24. {составной глаголышто} (marks perfective actions)
♦ креда•л нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to fight
♦ критиковатле•н нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to criticize severely
♦ кушке•д нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to skin
♦ ойыре•н нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to choose, to select
♦ тӱре•д нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to cut (hair)
♦ шо•ртын нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to shed a few tears
♦ шурге•н нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to quarrel
25. {составной глаголышто} (marks outward direction, coupled with transitive verbs)
♦ йоктаре•н нала•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to pour out
~ КОПУЛЯТИВНЫЙ СОСТАВНОЙ ГЛАГОЛ ~
/ на•лын вола•ш (-ем) {кокымшо спряжениян глагол} (down)
♢ шӱжаре•м сара•й гыч вич му•ным на•лын во•лыш {ойлончо} my sister brought five eggs down from the shed
/ на•лын волта•ш (-ем) {кокымшо спряжениян глагол} (down)
/ пуше•ҥге гыч пы•рысым на•лын волта•ш (-ем) {кокымшо спряжениян глагол} to take a cat down from the tree
/ на•лын кая•ш (-ем) {кокымшо спряжениян глагол} (away)
/ книгагу•до гыч книга•м на•лын кая•ш (-ем) {кокымшо спряжениян глагол} to take out a book from the library
/ на•лын колта•ш (-ем) {кокымшо спряжениян глагол} (through)
♢ ис вошт шӱ•ртым на•лын колте•т, вара• викте•т да куэ•т ы•нде вын'ере•тым {ойлончо} you pass the thread through the reed, then you tighten the warp, and now you're weaving your canvas
/ на•лын конда•ш (-ем) {кокымшо спряжениян глагол} (towards)
♢ кум-ныл бутылка• йошка•р арака•м на•лын конда•т {ойлончо} they're bringing three or four bottles of red wine
/ на•лын лекта•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} (away)
/ эмгу•до гыч кӱле•ш э•мым на•лын лекта•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to get the medication one needs from the drugstore
/ на•лын лукта•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} (out)
/ библиоте•ке гыч книга•м на•лын лукта•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to take a book out of a library
/ на•лын пурта•ш (-ем) {кокымшо спряжениян глагол} (in)
/ по•что я•шлык гыч се•рышым на•лын пурта•ш (-ем) {кокымшо спряжениян глагол} to bring in the letters from the post box
/ на•лын тола•ш (-ам) {икымше спряжениян глагол} (towards the speaker)
♢ ола• гыч мо кӱлеше•тым тылане•т на•лын тола•м {ойлончо} I'll get everything you need in town
~ ВИДЫМ ОНЧЫКТЫШО СОСТАВНОЙ ГЛАГОЛ ~
// на•лын пытара•ш (-ем) {кокымшо спряжениян глагол} {совершенный} (see above)
// ше•рге сату•м на•лын пытара•ш (-ем) {кокымшо спряжениян глагол} to buy expensive goods
// на•лын шинча•ш (-ем) {кокымшо спряжениян глагол} {несовершенный} (see above)
// ве•рым на•лын шинча•ш (-ем) {кокымшо спряжениян глагол} to take up space
// на•лын шога•ш (-ем) {кокымшо спряжениян глагол} {несовершенный} (see above)
♢ «О•нчыко» журна•лым ка•жне и•йын на•лын шоге•м {ойлончо} I subscribe to the magazine "Onchyko" every year
// на•лын шында•ш (-ем) {кокымшо спряжениян глагол} {совершенный} (see above)
♢ ешемла•н пӧле•кым на•лын шынде•м {ойлончо} I will buy a present for my family