шуаш (-ам) [1]
{икымше спряжениян глагол} [Generate paradigm] 1. {тыгак вончештарыме} to reach, to arrive, to come to, to get to
♢ каслан олашке шуна {ойлончо} we arrived in the city towards evening
♢ тыге ойлыштмет вуйлатыше дек шуын кертеш {ойлончо} your words could reach the director
♦ шыдем шуэш {муткылдыш} it makes me angry, it makes me furious
♦ жапыштыже шуаш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to arrive in time
♦ ик ойышко шуаш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to reach a common opinion
♦ иктажын пылышыже марте шуаш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to reach someone's ears
♦ келшымашке шуаш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to come to an agreement
♦ мучашыш шуаш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to come to an end, to reach the end
♦ пылышыш шуаш (-ам) {икымше спряжениян глагол} {set phrase} to come to somebody's ears
♦ пылышышке шуаш (-ам) {икымше спряжениян глагол} {set phrase} to come to somebody's ears
♦ чодыраш шуаш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to reach the forest
♦ чонлан шуаш (-ам) {икымше спряжениян глагол} {set phrase} to plague, to bother, to become repulsive
♦ чонышко шуаш (-ам) {икымше спряжениян глагол} {set phrase} to plague, to bother, to become repulsive
♦ шуаш лийдыме {пале мут} unreachable
♦ ялыш шуаш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to reach a village
2. to approach, to set in, to begin, to come (time, event)
♢ кас шуэш {ойлончо} the day is drawing to a close, night is falling
♢ шошо шуын {ойлончо} spring has come
3. to reach (e.g., an age)
♢ мый нылле ийышкат шуым {ойлончо} I reached an age of forty
♢ тудлан лу ий темын {ойлончо} (s)he reached the age of 10
4. {вончештарыме} to be fulfilled, to come true, to materialize, to materialise (B.E.ALT), to be realized, to be realised (B.E.ALT),
♢ сугыньда шужо {ойлончо} may your wish come true
5. to come to (a certain outcome)
♦ кредалмашке шуаш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to come to blows
♦ шорташ шуаш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to end up in tears
6. to become, to turn (something)
♦ осал кышам от тошко гын, осалыш от шу {муткылдыш} if you do not follow in the footsteps of evil, you will not turn evil
7. to reach, to get at, to extend to
♢ тудо кидше дене потолокыш шуэш {ойлончо} (s)he can reach the ceiling with his/her hand
♢ ӱштӧ ок шу {ойлончо} the belt won't buckle
♢ пальто пулвуй даҥыт шуэш {ойлончо} the coat goes down to the knee
8. to reach, to amount to, to come to (a measure, quantity, etc.)
♢ ушкал коло тӱжемыш шуо {ойлончо} the cow came to twenty thousand rubles
9. to reach, to make it to (a goal)
♢ тунемдыме еҥ кӱкшытыш шуын {ойлончо} the uneducated person rose high in the world
♦ мӱндыркӧ шуаш (-ам) {икымше спряжениян глагол} {set phrase} to get far, to make one's way up
♦ сай результатыш шуаш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to get good results
♦ сеҥымашыш шуаш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to achieve victory
10. to touch, to make an impression
♢ йокрок роман чоныш ок шу {ойлончо} the boring novel doesn't touch people's hearts
11. to find oneself somewhere, to come to be somewhere, to get
♢ тиде имне идалыкыште лу кидыш шуын {ойлончо} this horse changed hands ten times over the course of a year
12. to make it, to manage, to succeed (doing something in time, getting somewhere in time)
♢ шуат, ит вашке {ойлончо} you'll make it, don't hurry
♢ чулымрак лият гын, аптекыш шуат {ойлончо} you'll make it to the pharmacy if you speed up
♢ срокышто шуна {ойлончо} we made it in time
♦ поездыш шуаш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to catch the train
13. to keep up, not to fall behind
♢ ковам почешем пыкше шуэш {ойлончо} my grandmother is barely keeping up with me
14. to get done, to be done (e.g., food)
♢ шӱр шуын {ойлончо} the soup is done
15. to be completed, to be finished, to be done (e.g., building)
♢ кажне кечын пӧртым чоҥет гын, пӧрт вашке шуэш {ойлончо} if you spend every day working on the house, it'd be done soon
16. to ripen, to become ripe, to get ripe
♢ олма шуын {ойлончо} the apples got ripe
♦ вуеш шуаш (-ам) {икымше спряжениян глагол} {set phrase} to mature, to come of age, to reach adulthood
♦ капеш шуаш (-ам) {икымше спряжениян глагол} {set phrase} to mature, to come of age, to reach adulthood
17. to get, to acquire, to obtain, to come into
♦ ешлан шуаш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to start a family
♦ оксаш шуаш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to acquire money, to come into money
18. to appreciate
♦ йот йылмын поянлыкшылан шуаш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to appreciate the beauty of a foreign language
19. to come to, to cost
♢ пальто шергын огыл шуэш {ойлончо} the coat isn't expensive
20. to fall to, to go to, to be given to
♢ кажне туныктышылан кок школ шуэш {ойлончо} two schools fall to every teacher
21. {личный огыл} to want to, to feel like
♢ йӱмем шуэш {ойлончо} I want to drink, I'm thirsty
♢ кочмем ок шу {ойлончо} I don't feel like eating
♢ омо шуэш {ойлончо} (I) want to sleep
♢ палыме шуэш {ойлончо} (I) want to know
♢ мурымо шуэш {ойлончо} (I) want to sing
♢ тудын нерген шонымемат ок шу {ойлончо} I don't even want to think about it
♢ тудым ужмем ок шу {ойлончо} I can't stand him/her
♦ шуэш ок шу {муткылдыш} whether you like it or not
22. {составной глаголышто} (markes completed actions, coupled with intransitive verbs)
♦ ворым поктен шуаш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to catch a thief
♦ йӱлен шуаш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to burn down
♦ кошкен шуаш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to dry out
♦ толын шуаш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to arrive
♦ шонен шуаш (-ам) {икымше спряжениян глагол} to hit upon an idea
~ ВИДЫМ ОНЧЫКТЫШО СОСТАВНОЙ ГЛАГОЛ ~
// шуын колташ (-ем) {кокымшо спряжениян глагол} {совершенный} (see above)
♢ мӧрым кочмо шуын колтыш {ойлончо} I wanted to eat strawberries
// шуын толаш (-ам) {икымше спряжениян глагол} {совершенный} (see above)
♢ шонымашем шуын толеш {ойлончо} my wish will come true
// шуын шогалаш (-ам) {икымше спряжениян глагол} {совершенный} (see above)
♢ шурно шуын шогалын {ойлончо} the crop ripened
// шуын шогаш (-ем) {кокымшо спряжениян глагол} {несовершенный} (see above)
♢ теле шуын шога {ойлончо} winter is coming